Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1929/30
Karar No: 1929/19
Karar Tarihi: 04.12.1929

(765 S. K. m. 230, 240)

Dava: Kanuna muhalif olarak nikah akdeden muhtar Ahmet Hamdi Efendi hakkında Kula Mahkemesi Asliyesi Ceza Dairesi'nden verilen 24 Teşrinisani 1927 tarihli hükümde, TCK.nun 526. maddesinin nazara alınmaması sebebi nakz ittihaz edildiği halde hadiseyi mümasileden dolayı Keşan Ceza Hakimliği'nden verilen 15 Eylül 1927 tarihli kararda 237. maddenin nazara alınmaması nakza sebep ittihaz edilmek suretiyle Dördüncü Ceza Dairesi aliyesinin iki kararı arasında hasıl olan ihtilaf, Keşan Müddeiumumiliği'nden iş'ar edilmekle tevhidi içtihat zımnında bu babdaki ilam suretleri Cumhuriyet Başmüddeiumumiliği memurini aliyesinden Birinci Riyaset Dairesi'ne tevdi olunmakla mezkur ilamlar telhis ve suretleri teksir ve Heyeti umumiyeye tevzi olundu.

1929 senesi kanunievvelinin dördüncü çarşamba günü içtimaa davet olunan Heyeti Umumiye Başmüddeiumumi Yusuf Nihat Beyefendi dahil olduğu halde kırk iki zatın iştirak ettiği görüldükten ve nisabı müzakere tahakkuk ettikten sonra ihtilafı içtihadı mutazammın ilamlar okundu.

Başmüddeiumumi Nihat Beyefendi: Dairei hususiyece 526. madde ile 237. maddenin tatbikinde ihtilafı içtihat hasıl olmuştur. Muhtarlar, belediye reis ve vekilleri meyanına girebileceğine ve bilhassa bu babda Adliye Vekaletince tanzim edilen talimatnamenin üçüncü maddesinde bu gibiler hakkında Ceza Kanununun tatbik edileceği tasrih edilmesine nazaran 237. maddenin tatbiki lazım gelip, 526. maddenin tatbikine imkan olmadığı;

Birinci Reis Beyefendi: Kanunu Medeni mucibince nikah akdine muhtarlar da resen memur ve mezun olmalarına mebni bu hususta belediye reislerinin vekili addolunamayacakları ve muhtarlar Köy Kanunu mucibince memur oldukları cihetle bu hususta ahkamı kanuniyeye muhalefetleri anlaşılan muhtarlar vazifelerini suistimal etmiş olacaklarından fiil ve hareketlerinin derece ve mahiyetine göre ahkamı cezaiyenin tatbiki iktiza edeceği;

İbrahim Etem Bey: 237. maddeye şekli tatbik verebilmek için maddei mezkurenin ilk fıkrası üzerinde tevakkuf edilmelidir. İlk fıkrada belediye reisi veya vekilleri veya veli ve vasileri meyanında muhtar tabiri yoktur. Yalnız ikinci fıkrada nikah vesikası veren memur deniyor. Buraya giremez. Birinci fıkrayı tatbik edemeyiz. Çünkü Ceza Kanunu'nun cezalandırdığı bir fiil için talimatnameye tevfikan karar veremiyeceğini, ikinci fıkrayı dahi tatbike imkan olmadığını ve ihtilafın muhtarlara verilecek cezadan mütevellit olup eğer memur oldukları kabul edilecek olursa 240. maddenin tatbiki zaruri olduğunu;

Birinci Reis Beyefendi: Elimizde mevcut talimatnamede nikah akdinde hilafı kanun hareketleri anlaşılan muhtarlar hakkında takibat icra edileceği gösterilmektedir. Bunda tatbikat hakkında bir sarahat olmamakla beraber olsa bile mehakim için esas olamaz. Muhtarlar Köy Kanununa ve Kanunu Medenimize göre Devlet Memuru olmakla belediye reis veya vekilleri tabirine dahil olamaz. Ve kıyasen 237. maddenin birinci fıkrası tatbik olunamaz. Ve 526. maddenin ise hadise ile alakası olmayıp riayetsizlik ve itaatsizlik eden efradı ahaliye ait olduğu cihetle memur addedilen muhtarlar hakkında fiillerinin mahiyetine göre 230 ve 240. maddelerin tatbiki zaruri olduğu Ceza Kanununun mehazında muhtar kaydı olmayıp ahiren mevkii meriyete vaz olunan Kanunu Medenimize, teşkilatı mülkiyemiz nazarı itibare alınarak ilave edilmiş olduğunu;

Müddeiumumi Nihat Beyefendi: Kanunda belediye reisi ve vekilleri zikredilerek muhtarlar hakkında sarahat olmadığından mahalli içtihat bulunduğu ve nikah akdi belediye reislerine mevdu bir vazife olup belediye reis vekilleri meyanına muhtarlarına da dahil edilebileceğine ve bu da muhtarların lehine bir içtihat olacağına, zira asıl vazifedar olan belediye reisinin yolsuzluğundan dolayı verilen cezanın fevkinde muhtar hakkında 240. maddeyi tatbik etmek suretiyle aleyhlerine hareket edilmek doğru olamayacağı ve esasen talimatname mevcut oldukça 240. maddeye gidilemeyeceği;

Birinci Reis Beyefendi: Kanunu Medeni'de, nikah akdine muhtarlar re'sen memur ve mezin olmalarına mebni 237. maddenin tatbiki tevsi ve kıyas suretiyle olacağı cihetle muvafık değildir.

İbrahim Etem Beyefendi: Muhtarlar hakkında hususi bir madde olmayınca ve memur addolundukça vazifesini suistimal edenler hakkındaki mevaddın tatbiki zaruri bulunduğunu;

Fuat Hulusi Beyefendi: Muhtarların kanunda muayyen cezası yoktur, diyerek belediye reislerinden daha az tenevvür etmiş ve ahkamı medeniye ile ülfet etmemiş olan köylü muhtarlara belediye reislerinden fazla ceza vermek kıyas tarikiyle daha ziyade aleyhe gitmek olacağı ve binaenaleyh 230. maddenin tatbiki muvafıkı madelet olacağını;

Sait Beyefendi: Heyeti celileye iki maddenin tatbikinden hasıl olan ihtilaf sebebiyle gelen hadisede mevaddı saire hakkında beyanı mütalaaya lüzum olmadığı ve asıl kararı ısdar eden dairei hususiyenin fikrini öğrenmek istediklerini;

Dördüncü Ceza Reisi Ali Fehmi Beyefendi: Dairemizce ötedenberi 526. maddenin tatbik edileceği merkezinde olan içtihadı ahıren Ceza Heyeti Umumiyesi'nin 237. maddenin tatbik edilmesi lüzumuna dair ittihaz ettiği karara tebaiyetle tebdili içtihat neticesi hasıl olan mübayenet üzerine heyeti celileye sevk edildiğini ve bunun tevhidi içtihat suretiyle halline lüzum olmamakla beraber Dördüncü Ceza Dairesi'nin elyevm ve müstemiren 237. maddeyi tatbik ettiğini beyan ve ifade eylemeleriyle tevhidi içtihat suretiyle reye vaz edilerek neticede:

Kanunu Medeni hükmünce evlenmenin akdine belediye reisi veya reisin evlenme işlerine memur ettiği vekillerinden başka muhtarlar da re'sen memur ve mezun olmalarına nazaran evlenmeleri kanunen memnu kimselerin memnuiyetlerini bilerek akitlerini icra ettikleri hükmen sabit olan belediye reis ve vekilleri hakkında tayin olunacak cezayı ihtiva eden Türk Ceza Kanunu'nun 237. maddesinin tevsi ve kıyas tarikiyle muhtarlar hakkında da tatbiki esasatı cezaiyeye muhalif olduğu ve Köy Kanunu mucibince memur addedilen muhtarların nikah akdi hususunda kanuna muhtelif fiil ve hareketleri de, selahiyattar merciden kanun ve usul dairesinde verilen emirlere veya ammenin istirahat ve selameti veya madelet mülahazası namına ittihaz olunan tedbirlere itaatsizlik ve riayetsizlik eden efradı ahali hakkında tatbiki iktiza eden 526. maddenin dairei şümulünden hariç bulunduğu cihetle evlenme akitlerinin icrasında ahkamı kanuniyeye muhalefetleri anlaşılan muhtarlar hakkında sabit olan fiil ve hareketlerinin nevi ve mahiyetine göre memuriyet ve mevkii nüfuzunu suistimal edenlere veya memuriyet vazifelerini yapmayanlara ait cezaların tatbik ve tayini icabedeceği, altı re'yi muhalife karşı otuzaltı reyle ve mevcudun üçte ikisinin ittifakiyle 04.12.1929 tarihinde karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy