Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1939/24
Karar No: 1940/81
Karar Tarihi: 09.10.1940

(1412 S. K. m. 154)

Dava: Jandarmanın; muhafazasına memur olduğu bir mahkum ve mahpusun firarına sebebiyet vermek suçunun adli veya mülki vezaiften mütevellit bir suç olup olmadığı noktasında Temyiz Ceza Umum Heyeti ile Dördüncü Ceza Dairesi arasında hasıl olan mübayenetin tevhidi içtihat suretiyle halli C. Başmüddeiumumiliğinin 22.5.1939 tarih ve 1969 numaralı müzekkeresiyle istenilmesine ve işin mevzuubahis edildiği birinci toplanmada karar nisabı hasıl olamamasına mebni 25 eylül 940 tarihinde toplanan Heyeti Umumiyeye (45) zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten sonra Birinci Reis İhsan ezgü tarafından ihtilafın mevzuunu teşkil eden ilamlar okutturulduktan sonra sözüne devamla, Jandarmaların bir çok vazifeleri vardır. Askeri, idari ve madlidir. Jandarmalar esas itibariyle hapishanenin muhafazasiyle mükelleftir.

Fahrettin; Noktai nazarı anlaşılmak üzere Adliye Vekaletinin de evrak arasındaki tamiminin okunması.

Vehbi; Bendeniz de nazari kanaatlarımı arzedeyim. Adliyenin vazifesi nefsi kaza ve neticesi olarak icra ve tenfizi de vardır. Adliyenin bir teşkilatı idariyesi olmakla beraber hapishane cezanın tenfiz kısmına aittir. hapishanelerin harici muhafazası adlimi, idari mi? Bir defa Hapishaneler ve Tevkifhaneler Nizamnamesi adli bir vazife olduğunu kabul etmiştir. Usulülesas hapis ve tevkif icra vazifeolduğunu kabul etmiştir. Usulülesas hapis ve tevkif icra vazifesi adlimidir? Hukukta icra daireleri vazifesi nasıl idari değilse tevkif işi de idari olamaz.

Ferit; Bir mevkufu bir mahalden diğer mahalle nakletmek vezaifi icraiye meyanında değildir. Vezaifi dahiliyedir.

İbrahim Etem; Usulümüzün 154 ve muvakkat maddesi (C) bendi vardır. Meselenin hallinde esas olacak nokta muvakkat ve daimi oluşu ile ölçebiliriz. Muvakkat maddeye göre tebligat memurları hakkında memurin muhakemata gidildiği gibi Jandarmaya muvakkaten verilmemiş olan bir işten dolayı memurin muhakematına gitmek lazımdır.

Fahrettin; Mübaşirler zabıtai adliye memurladından değildir. Oradaki istisnai bir hükümdür. Bendenizce Jandarma Teşkilatı Nizamnamesi ceza usulümüzün 154. maddesiyle konulan esası ihlal etmiş değildir ve esasen edemez.

Ferit; Bir mevkuf nakli vezaifi idariyeden mi vezaifi icraiyeden mi? İşi bu noktadan mütalaa etmek lazımdır. Yoksa işin muvakkaten verilişi veya verilmeyişi hadisenin hallinde kıstas olamaz.

Hulusi; Bu adli vazifedir. Bir mevkufu muhafaza etmek nasıl olur da idari deyebiliriz. Bütün bu işler adlidir. Bu Adliye Vekilinin mesuliyeti altında cereyan eden işlerdir. Bir istizah karşısında cevap vermek mevkiinde olan Dahiliye Vekili değil, Adliye Vekilidir. Binaenaleyh jandarmaya bu vazife verilmiştir.

İbrahim Etem; Zabıtai adliye işidir. Fakat rabıtai asliyesi kesilmeden muvakkati bir surette verilmiştir.

Vehbi; Bahsi uzatmamak için, bu infaz mücazattır, bu adlidir. Bir mahpusu naklederken kaçırırsa adli oluyar da kaçtıktan sonra yakalamaya mübaşeret adli sayılıyor. Kendimce ve kendi mantıkımca burada mantıksızlık görmüyorum, demeleriyle reye konularak neticede karar nisabı hasıl olamadığından celsei atiyeye taliki tensip kılındı.

İkinci celse : 25.9.1940

Başmüddeiumumi; Heyeti Umumiye ahiren eski kararından rücu etmiştir. Binaenaleyh tevhidi, içtihada lüzum kalmamıştır. Bu itibarla tevhidi içtihattaki evrakın çıkarılması lazımdır. Şunu da arzedeyimki bu iş müruruzamana uğrayacaktır.

Reye müracaat olundu. İttifakla tevhidi içtihada lüzum vardır demeleriyle neticede:

Zat ve mahiyeti : Bir katil mahkumunun mahbus bulunduğu ceza evinden telgraf çekmek için telgrafhaneye götürülmek bahanesiyle müddeiumuminin haber ve malümatı olmaksızın gardiyan tarafından kendiliğinden çıkarılıp jandarmaya teslim olunması ve vedaatına teslim olunduğu jandarma erinin de muhafazası altında bulunan bu mahkuma o sırada rakı aldırmak ve bir yerde beraberce oturup içmek gibi aynı zamanda jandarma nizamınca mesleki disiplin cezasını da istilzam edecek mahiyette bazı mübalatsızlıklara meydan vermesi suretiyle mahkumun kaçmasına sebebiyet verilmesinden ibaret olan hadisede hall-ü tevhidi matlup içtihat, bir mahkumu mahpus bulunduğu cezaevinden kaçıran veya kaçmasına müsamaha eden jandarma erinin bu hareketi adli adli bir vazife ifasından mı, idari bir vazife ifasından mı neşet etmiş bir suç sayılacağı bu suçtan dolayı hakkında yapılacak kanuni takibatta ahkamı umumiyeye istisna teşk