Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1952/9
Karar No: 1955/10
Karar Tarihi: 22.06.1955

(6762 S. K. m. 15, 24, 21, 25)

Dava: Maliye Vekaleti'nden Başhukuk Müşavirliği ifadesiyle vürut eden yazıda anonim şirketlerin muamelelerini kontrol maksadıyla hükümet tarafından gönderilen komisere verilecek ücretin tediyesinden çıkan ihtilafların hukuk ve ticaret mahkemelerince görüleceğine dair Temyiz Mahkemesi Hukuk Umumi Heyetinin 8.11.1950 tarihli kararıyla Temyiz Dördüncü Hukuk Dairesi'nin 15.4.1945 tarihli kararı arasında mübayenet mevcut olduğundan tatbikatta tereddüdü önlemek maksadıyla bahis konusu iş hakkında yekdiğerine aykırı düşen içtihatların birleştirilmesi istenilmekle; Tevhidi İçtihat Büyük Umumi Heyetince zikredilen kararlara ait ilamar okunup mesele müzakere edildikten sonra gereği düşünüldü:

Karar: Hazinei Maliye tarafından İttihadı Maadin Türk Anonim Şirketi aleyhine açılan komiser ücretinin tahsili talebine mütaallik dava hakkında İstanbul Yedinci Hukuk ve Üçüncü Ticaret Mahkemeleri arasında tehaddüs eden selbi vazife ihtilafı üzerine Temyiz Dördüncü Hukuk Dairesi'nce sözü geçen uyuşmazlığın Hukuk Mahkemesi'nce halli icab edeceği kabul edilerek Hukuk Mahkemesi mercii tayin edilmiş olduğu halde Temyiz Hukuk Umumi heyetine intikal eden yine komiser ücretinin tahsilini mutazammın Hazine taraından aynı şirket aleyhine ikame olunan diğer bir dava zımnında müşarünileyh heyetçe müddeabih komiser ücreti şirketin ticari borcu mahiyetinde olduğundan bahisle mahalli mahkeme tarafından müttehaz ısrar kararının tasdik edilmesine göre, Hukuk Umumi Heyeti ile Dördüncü Hukuk Dairesi karararı arasında aynı mesele hakkında içtihat ihtilafı tehaddüs etmiş olduğu görülmüştür.

İlgili mevzuat incelendikçe; 608 sayılı ve 12 Nisan 1341 tarihli kanunun 7. maddesinde (Maadin ve taş ocakları şirketleri nezdinde hükümetçe bir komiser tayin edilir. Bu komiserin maaş ve masarifine mukabil hükümetçe takdir edilecek miktar mebaliği mezkûr şirketler her senei maliye iptidasına tamamen Hazinei Devlete tediyeye mecburdurlar.) ve 23 Haziran 1927 tarihli kanunun 15. maddesinde de (İktisat Vekaleti Sigorta Şirketlerini nezdlerine bizzat tayin edeceği komiserler vasıtasıla teftiş ve murakabe eder. Bu komiserlerin ücretleri şirketler tarafından tesviye edilir.) denildiği, bilahara mer'iyet mevkiine giren 2450 sayılı ve 27 Mayıs 1934 tarihli kanunun dördüncü maddesiyle (Murakabeleri ayrı ayrı komiserler vasıtasıyla yapılmakta olan maden, sigorta, liman şirketleriyle murakabesi İktisat vekaletine ait yerli ve ecnebi diğer bilumum anonim, limited ve hisseli komandit ve kooperatif şirketlerin teftiş ve murakabeleri merkez teşkilatında vücuda getirilen teftiş ve murakebe heyetleri tarafından yapılacağının, kanunu mahsusları ve esas mukaveleleri mucibin