Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1955/2
Karar No: 1955/6
Karar Tarihi: 23.03.1955

(2797 S. K. m. 16)

Dava: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü vekili tarafından verilen dilekçede; Maden Mühendisliği tahsili için Enstitüce Ecnebi memleketlere gönderilen iki şahsın ita ettikleri taahhütnamelerde yazılı tahsilde geçen senelerin bir misli hizmet tabirinin manasını tayin hususunda Temyiz Mahkemesi Dördüncü Hukuk Dairesinin iki kararı arasında mübayenet mevcut olduğundan bahisle içtihadı birleştirme suretiyle meselenin halli istenilmekle Tevhidi İçtihat Hukuk Kısmı Umumi Heyetince ilgili ilamlar okunup ihtilaf mevzuu olan mesele hakkında gerekli müzakere yapıldıktan sonra icabı düşünüldü:

Karar: Sözü geçen Enstitü tarafından Maden Mühendisliği fenninin tahsili için Ecnebi memleketlere izam edilip tahsillerini ikmal eden iki şahıs aleyhine taahhüt ettikleri mecburi hizmeti ifa etmeden görevlerinden ayrıldıklarından dolayı Enstitüce ihtiyar edilen masrafın taahhütleri veçhile kendilerinden ve kefillerinden tahsili talebi ile Ankara Asliye Birinci ve Üçüncü Hukuk Hakimliklerine ikamı edilen davalar neticesinde verilen hükümlerin temyizi üzerine Temyiz Mahkemesi Dördüncü Hukuk Dairesinin 17.5.1952 tarihli kararıyla Enstitüce davalıdan alınan taahhütnamede kullanılan bir misli hizmet tabirinin tahsilde geçen senelerin bir misli daha yani iki katı hizmet manasını tazammum eylediği yolundaki Ankara Asliye Birinci Hukuk Hakimliğinin noktai nazarı tasvip ve teyit edilmiş iken Ankara Asliye Üçüncü Hukuk Hakimliğinin aynı mahiyetteki hükmü dairece tahsilde geçen senelerin bir misli hizmet tabiri, tahsil müddeti kadar hizmet manasını mutazammın bulunduğu gerekçesiyle 15.7.1954 günlü kararla nakzedilmiş olduğu ve şu suretle aynı mesele hakkında dairece yekdiğerine mübayin kararlar verildiği anlaşılmıştır.

Bahis konusu davaların müstenidi olan taahhütnamelerin dördüncü maddesinde aynen (Tahsilimi tamamen bitirerek geri döndükten sonra iktisat Vekaletinin göstereceği vazifeleri itirazda bulunmaksızın kabul ve bu suretle Avrupa Amerika'da geçirdiğim senelerin bir misli müddet hizmette bulunmağı taahhüt eylerim) denilmektedir. Bir misli kelimesinin lisanımızda mana ve medlulü bir o kadar 1=1 demek olduğu cihetle bu taahhütnameler gereğince ecnebi memleketlere tahsil için gönderilen şahıslar, tahsilde geçirdikleri müddet kadar mecburi hizmet ifası ile mükellef bulunduklarından Temyiz Dördüncü Hukuk Dairesinin 15.7.1954 tarihli karariyle belirtilen içtihat doğru görülmüştür.

Ecnebi memleketlere tahsil için talebe izamına dair olan 1416 sayılı kanunun atıf yaptığı 2919 sayılı kanunla tadil edilmiş olan Memurin Kanununun altmışdördüncü maddesinde Devlet ve Belediye ve İdarei hususiyeler hesabına ecnebi memleketlerde tahsilini ikmal eden kimselerin, tahsil müddetinin iki misli mecburi hizmete tabi bulunduğu yazılı bulunması itibariyle taahhütnamelerde münderic bir misli hizmet tabiriyle akitlerin tahsil müddetinin bir misli daha fazla hizmeti kasdeylemiş bulundukları ve taahhütnamenin bu tarzda tefsiri akitlerin müşterek maksadıtlarına uygun düşeceği yolunda Heyet Azasından iki zat tarafından noktai nazar ileri sürülmüşse de, bir misli tabirinin sarih olan mana ve metlulüne ve böyle bir taahhüt ve mukavele amme intizamına muhalif olmayıp idarece görülen her hangi bir lüzum ve icap sebebiyle zikrolunan kanunda yazılı hizmet süresinin azaltılması suretiyle mukavele yapılabileceğine nazaran akitlerce, bu taahhütname ile tahsil müddetinin iki katı hizmet ifasını istihdaf edildiğini kabule imkan görülmediğinden bu noktai nazar tasvibedilmemiştir.

Sonuç: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü'nce maden mühendisliği tahsili için ecnebi memleketlere izam olunan talebeden alınan taahhütnamelerde muharrer (Tahsilde geçen senelerin bir misli müddet hizmet) ifa edileceğine dair olan taahhüdün, tahsil müddeti kadar hizmet taahhüdünü mutazammın olup kendilerinden bu şekilde taahhütname alınan talebenin tahsil müddetinin iki katı hizmet ifasiyle mükellef bulunmadıklarına ilk toplantıda 23.03.1955 gününde üçte ikiden fazla çoğunlukla karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy