Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1966/11
Karar No: 1967/2
Karar Tarihi: 20.04.1967

(1211 S. K. m. 69)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının 8 Eylül 1946 tarihli Ulus Gazetesinde yayınladığı ecnebi dövizleri alım ve satım rayiçlerine ilişkin tebliğ ve 658 sayılı Bakanlar Kurulu kararının yürürlüğe girmesi, daha evvel sözleşmelerle kabul edilen hususi takas primlerinin ödenmesine müessir olup olmadığı hususunda, Yargıtay Ticaret Dairesinin iki ilamında birbirini tutmazlık bulunduğu bildirilmiş olmakla, Yargıtay içtihadı Birleştirme Hukuk Kısmı Genel Kurulunda ilamlar arasında giderilmesi gereken içtihat aykırılığı bulunduğu, oybirliğiyle kararlaştırıldıktan sonra işin esası görüşülüp konuşuldu:

P.T.T. Genel Müdürlüğü Ankara ve İzmir Telefon Santrallerinin bazı tesis ve tevsii işini, müteahhidin yurda ithal edeceği malzeme karşılığı olarak 3.032.555 İsveç Kronu, 107,967 TL. sı montaj ücreti, ayrıca ithal olunacak malzeme tutarının % 60 oranında hususi takas primi ödemek suretiyle davacı Erikson firmasına vermiş, müteahhit firma da derhal takas muamelesine başlayıp milli bankalardan birinde namına açtırılacak hesaba Türk parası olarak yatırılan paralarla Türk malı satın alıp ihracı, 17/10/1945 tarihli sözleşme ile taahhüt eylemiştir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının 8 Eylül 1946 tarihli tebliği Ulus Gazetesinde ve olay gününde yürürlükte olan 4648 sayılı Milli Korunma Kanununun 29. maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu tarafından alınan 658 sayılı kararın Resmi Gazetede, yayımlanmaları üzerine P.T.T. İdaresi sözleşmesinin 2 inci yansının ilk % 25 ine ait hususi takas primini müteahhide tediyeden kaçınmıştır.

Anılan olay 1 inci davaya konu edilmek suretiyle % 25 hususi takas priminin tahsiline dair müteahhit Erikson firmasının Ankara Asliye Birinci Ticaret Mahkemesinden istihsal ettiği 26/3/ 1951 gün 60 sayılı karar, davalı P.T.T. İdaresi Genel Müdürlüğünün temyizi üzerine, Yargıtay Ticaret Dairesince: (Ecnebi paralarına göre Türk parası ayarlanarak istikrarını temin maksadıyla Vekiller Heyetince 5 Eylül 1946 tarihinde ittihaz edilen 8 Eylül 1946 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunan, bilahare Büyük Millet Meclisinin tasvip ve tasdikine iktiran eden 658 sayılı Kararname gereğince bu kararname tarihine kadar tatbik mevkiinde olan hususi takas sistem ve mükellefiyeti kaldırılarak yerine bu tarihten itibaren yurda sokulacak malların, şif kıymetleri üzerinden % 44,75 nispetinde ithalat primi alınması kabul edildiği, bu kararname hükmü ile hususi takas sistemi kaldırıldıktan ve müteahhit firmaya mukavele gereğince yükletilmiş olan derhal takas muamelesine başlamak ve Türk malı ihraç etmek mükellefiyeti de bertaraf edilmiş olduğu, takas primi ödenmesi icap etmediği ve davanın reddi lazım geldiği) gerekçesiyle 8/11/1952 gün ve 3116/4853 sayılı kararla bozulmuştur.

İşin muvakkat kabulünden sonra 17 Ekim 1945 tarihli mukavele mucibince ödenmesi gereken son % 25 takas primi ve diğer masraflardan dolayı müteahhit firmanın