Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1968/2
Karar No: 1968/13
Karar Tarihi: 10.06.1968

(492 S. K. m. 11, 15) (1086 S. K. m. 392)

492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (1) sayılı tarifede yer alan yargı harçlarının müşterek bölümünün (1) birinci bendi uyarınca Yargıtay Hukuk Daireleri ilamlarından örnek harcı alınması gerekip gerekmediği konusunda içtihat aykırılığı bulunduğu; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ile Üçüncü ve Dördüncü Hukuk, Ticaret ve İcra ve İflas Daireleri kararlarında, kararın sonunda, bu hüküm uyarınca örnek harcı alınması gerektiğinin belirtildiği, ikinci, Altıncı ve Sekizinci Hukuk Daireleri kararlarında bu yönden bir açıklama bulunmamasının, belirtilen uygulamaya aksi yönde bir görüş ve düşüncenin esas tutulması bakımından, arada içtihat aykırılığının var, sayılmasını gerektirdiği bildirilmiş, içtihadın birleştirilmesi yolu ile bu aykırılığın giderilmesi istenilmiş olmakla, Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunda, ilamlar arasında birbirini tutmazlık bulunduğuna oybirliğiyle karar verildikten sonra, durum incelendi, gereği görüşüldü:

1- Harç, kural olarak, devletin, bir temel kuruluşunun kişi yararına gördüğü hizmet karşılığında o kişiden aldığı ücretten, ibarettir. Bu esas uyarınca; hangi kuruluşların hangi hizmetler karşılığında ne miktarda ücret alacağı Harçlar Kanununda belirtilmiştir.

2- 492 sayılı Harçlar Kanununun yargı harçlarını düzenleyen birinci bölümünde, 11 inci maddenin birinci fıkrası ile benimsenen genel kural, (yargı harçlarını, harcı konu olan işlemin yapılmasını isteyen kişi)nin ödemesidir. Bu esas uyarınca; kanuna ek (1) sayılı tarifede yazılı maktu harçların, işlemin yapılmasından önce ödenmesi, önce veya süresinde ödenmedikçe, sonraki işlemlerin harç ödeninceye kadar durdurulması gerekmektedir.

3- Kanunun, benimsendiği bu genel esas, kanun koyucunun amacına göre değerlendirilmek gerekir. Gerçekten, 492 sayılı Kanunun, Büyük Millet Meclisi tarafından da benimsenen hükümet gerekçesinde (Bakınız: Tutanak Dergisi, Dönem 1. Cilt 25), daha önce yürürlükte bulunan 2503. ve 5887 sayılı Kanunlarda pek ayrıntılı ve başvuranları her işlem, için harç ödemeye zorunlu kılan usul yerine, bu gün yürürlükte bulunan 492 sayılı Kanunda bazı işlemlerin harçtan bağışık tutularak peşin ve toptan harç alınması yolunun üstün tutulup yararlı görüldüğü açıklanmıştır. Kanunun hazırlanmasında gözetilen bu esas, az yukarıda sözü edilen 11 inci maddenin (herhangi bir istek olmaksızın resen yapılacak işlemlere ait harçlar, aksine hüküm yoksa, lehine işlem yapılan kişilerden alınır) sözlerini kapsayan son fıkrası ile birlikte gözetilmek gerekir. Bu esas, doğrudan doğruya (resen) mahkemece yapılacağı kanunda bildirilen ve harca bağlı olması gerektiği açıklanmayan işlemlerde davanın açılışı sırasında başvurma harcı alınmış olması nedeniyle ayrıca o işlem için harç alınmayacağının benimsenmesini gerektirir.

4- Karar yazılıp imzalandıktan sonra örneklerinin bir hafta içinde mahkeme başkatibi tarafından taraflardan her birine makbuz karşılığında, verileceği, taraflardan her birine verilen örneklerin de ilam sayılacağı konusundaki Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 392 inci maddesinin hükmü, yukarı ki bentte açıklanan esaslara göre, mahkemece doğrudan doğruya yapılması gereken, fakat yapılması harç verilmesine bağlanmayan işlerdendir. Çünkü bu işlemi yapılmasını isteyen kişi bulunmasa dahi, mahkeme başkatibinin yapması, kanun tarafından öngörülmüştür. O halde, bu işlemin yapılmasının (1) sayılı tarifenin 1-D bendinde yazılı Örnek harcına bağlı olduğu ileri sürülemez. Örnek harcı; kanun bakımından bir zorunluluk bulunmadığı halde ilgililerden, birinin isteği üzerine mahkeme kaleminden verilecek örneklerden alınabilecektir.

Sonuç: Açıklanan nedenlerle Yargıtay Genel Kurulu ile Hukuk Daireleri, Ticaret İcra ve İflas Dairelerince incelenen dosyalar konusunda verilen kararların örneklerinin taraftarlardan her birine verilmesi sırasında işlemin yapılmasını isteyenden 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (1) sayılı tarifedeki yargı harçları bölümünün 1-D bendi uyarınca örnek harcı alınmaması gerekmediğine, 10.6.1968 tarihinde ve birinci oturumda iki ayrışık oya karşı oyçokluğuyla karar verildi.

AYKIRI GÖRÜŞ

M. Müderrisoğlu:

Kararın esasına mutabık, yazılış şekline muhalifim. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy