Yüksek İdare Mahkemesi İstinaf Numara 6/2009 Dava No 5/2010 Karar Tarihi 29.12.2010
Numara: 6/2009
Dava No: 5/2010
Taraflar: Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi ve diğeri ile Ahmet Demirağ ve diğeri arasında
Konu: Yetki - Yüksek İdare Mahkemesinin davaya bakma yetkisi olup olmadığı tartışması. Kamu hukuku
Mahkeme: Yim/İst
Karar Tarihi: 29.12.2010

-D. 5/2010 YİM-İSTİNAF 6/2009
(Birleştirilmiş YİM: 71/07 - 77/07)

Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Şafak Öneri,- Necmettin Bostancı, Narin F. Şefik.
YİM: 71/2007
İstinaf eden: 1) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi, Lefkoşa
2) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi Yönetim
Kurulu, Lefko-şa
(Davalılar)
- ile -
Aleyhine istinaf edilen: 1) Ahmet Demirağ n/d Ahmet Egemen
Demirağ, Lefkoşa
(Davacı)
- 2) Kıbrıs Bilim Vakfı, Lefke Avrupa
Üniversitesi, Lefke
(İlgili Şahıs No:1)

A r a s ı n d a.

YİM: 77/2007
İstinaf eden-: 1) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi, Lefkoşa
2) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi Yönetim
Kurulu, Lefkoşa
(Davalılar)
- ile -
Aleyhine istinaf edilen: 1) Ahmet Dem-irağ n/d Ahmet Egemen
Demirağ, Lefkoşa
(Davacı)
2) Kıbrıs Bilim Vakfı, Lefke Avrupa
Üniversitesi, Lefke
- (İlgili Şahıs No:1)
3) Beyazıt Dağlı, Hamitköy
(İlgili Şahıs No:2)


A r a s ı n d a.

İstinaf eden Davalılar namına: Avukat Ergin Ulunay
Aleyhine istina-f edilen Davacı namına: Avukat Hasan Esendağlı.
Aleyhine istinaf edilen İlgili Şahıslar namına: Avukat Tevfik Mut adına Avukat Kemal Mut.


İstinaf, Yüksek Mahkeme Yargıcı Talat D. Refiker'in Birleştirilmiş YİM 71/2007, YİM 77/2007 sayılı davada 9.4.2009 t-arihinde verdiği karara karşı Davalılar tarafından yapılmıştır.


--------------


H Ü K Ü M


Şafak Öneri: Bu istinafta Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Narin F. Şefik okuyacaktır.

Narin F. Şefik: İstinaf Eden/ Davalılar, tek Yargıç olarak oturum yapa-n Yüksek İdare Mahkemesinin 9.4.2009 tarihli kararından istinaf etmektedirler.

Davacı/Aleyhine İstinaf Edilen No.1'in (bundan böyle Davacı diye anılacaktır) ikame ettiği YİM 71/2007 sayılı davada Davalılar/İstinaf Edenler (bundan böye Davalılar diye an-ılacaktır) ve/veya Davalı No.2 tarafından 13.3.2007 sayılı yazı ile 15.3.2007'de Davacıya bildirilen ve Davacının Kıbrıs Bilim Vakfı mütevelliliğinden azledilmesini öngören 12.3.2007 tarihli ve K/44/23007 nolu kararının etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve her-hangi bir sonuç doğuramayacağına dair emir talep etmiştir.

YİM 77/2007'de ise Davacı, Davalılar ve/veya Davalı 2'nin 12.3.2007 tarihinde veya o tarihten sonra Kıbrıs Bilim Vakfı Mütevelli Heyeti üyeliğine Davacının yerine Beyazıt Dağlı'nın atanmasını ö-ngören kararın etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair emir talep etmiştir.

Davalılar YİM 71/2007'de Müdafaa Takrirlerinin 1. ve 3. paragraflarında, YİM 77/2007'de ise Müdafaa Takrirlerinin 2. ve 4. paragraflarında, ön it-iraz olarak mütevelli görevinden azledilen Davacının Yargıtay olarak Yüksek Mahkemeye başvurması gerektiğini, bu dava ile ilgili Yüksek İdare Mahkemesinin yargı yetkisi olmadığını, bu davanın özel hukuk sahasında bir dava olduğunu, bu nedeniyle de Yüksek İ-dare Mahkemesinin yargı yetkisine girmediğinden davaların iptalini talep ettiler.

İki dava konsolide edildikten sonra yukarıda ifade edilen ön itirazları dinleyen tek yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi 9.4.2009 tarihli ara kararında Yüksek İdare Mah-kemesinin bu davalara bakma yetkisinin olmadığı yönündeki ön itirazları reddetti.

Davalılar bu karara karşı 4 başlık altında istinaf dosyaladılar.
istinaf sebebi İlk Mahkemenin Mülhak vakıflarda Mütevelli
Azilleri durumunda başvurulacak Mahkemenin İdar-i Yargı değil, Asli Yargı yetkisi kullanan Yüksek Mahkemede olduğu bulgusunu yapmamakla ve Yüksek İdare Mahkemesinin yargı yetkisi olmadığı bulgularını yapmamakla hatalar işlediği doğrultusundadır.
istinaf sebebi İlk Mahkemenin YİM 34/2000 (D.6/2006)
sayıl-ı kararını bağlayıcı kabul etmekle ve dolayısıyla Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesinin Türkiye'deki gibi bir kamu tüzel kişisi olduğunu ve mütevellilikle ilgili denetimler açısından kamu hukukunda bir kamu hizmeti yaptığını, ve yine Türkiye'de olduğu g-ibi mütevelliyle ilgili alınan kararların idari karar sayılması gerektiğini kabul etmekle ve Türkiye ile KKTC arasında
bu konuda esasa ilişkin farklılıklar olduğunu gözardı etmekle hata işlediği ile ilgilidir.
istinaf sebebi ile Davalılar İlk Mahkemenin 7-3/91 sayılı
yasayı yanlış yorumlayarak Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesinin bir idari hükmü şahıs olduğu ve idari mahiyette icrai kararlar alma yeteneğini haiz olduğuna dair bulgu yapmakla hata ettiğini ileri sürmektedirler.

istinaf sebebi ile de Dav-alılar İlk Mahkemenin mülhak
vakıfların mütevellilerinin azli ile ilgili Yüksek İdare Mahkemesinin yargı yetkisinin var olduğuna karar vermekle hata işlediğini ve yargı yetkisini aşarak Anayasal yargı yetkisi kullanmak suretiyle Fasıl 337 madde 2- ve madde 30(5) altında münhasır asli hukuk yargı yetkisini haiz olan Yargıtayın yetkilerini hükümsüz hale getirdiğini iddia etmektedirler.

Aleyhine İstinaf Edilen/ Davacı ise 11.11.2009 tarihli Mukabil İstinaf İhbarı ile Alt Mahkemenin yargı yerin-in Yargıtay veya uygulamadaki ismiyle Yargıtay/Asli/Yetki olduğu doğrultusundaki bulgusunun ve bu bulgusuna varmasını sağlayan gerekçelerinin hatalı olduğunu ileri sürmektedir.

Kıbrıs Bilim Vakfının Mülhak Vakıf olarak tesis edildiği taraflarca kabul ed-ilmektedir. Mülhak Vakıflar ile ilgili mevzuat 22.10.1955 tarihli Fasıl 337 Evkaf ve Vakıflar Yasasında toplanmıştır. Bu yasanın 30(5) maddesi altında bir mütevellinin görevden alınması halinde Mahkemeye istinaf edebileceği belirtilmiştir.

"A mütev-elli who has been removed from his office in
accordance with subsection (4), ......., may appeal
to the court."


Burada appeal kelimesi Mahkemeye müracaat etme, başvurma anlamında kullanılmıştır. Fasıl 337'de Mahkemenin tanımı 2. maddede yapılmıştı-r. Bu tefsir aynen şöyledir:

"'Court' means the Supreme Court."
("Mahkeme" Yüksek Mahkemeyi anlatır.)

1955 yılında Supreme Court (Yüksek Mahkeme)'nin tanımı Fasıl 8 Courts of Justice Law (Adalet Mahkemeleri Yasasında) yer alır.
Fasıl 8'de Yüksek- Mahkemenin oluşumu 4. maddede, Yüksek Mahkemenin yetkileri 20 ve 21. maddelerde, nisabın nasıl oluşacağı ise 22. maddede yer almaktaydı. Bu maddeler aynen şöyledir:


"4. (1) The Supreme Court shall consist of the Chief
Justice, who shall be the Pres-ident of the Court, and
two or more Puisne Judges:
Provided that the Governor may, in accordance with
such instructions as he may, from time to time, receive
from Her Majesty through a Secretary of State, by
instrument in writing under his han-d, constitute the
office of Senior Puisne Judge of the Supreme Court, the
holder of which office shall rank in precedence
immediately after the Chief Justice, and during the
period for which the said office of Senior Puisne Judge
remains constitu-ted the term "Puisne Judge" wherever it
occurs in this Law, shall be deemed to include the
Senior Puisne Judge.
(2) The disposition and distribution of theduties
of the Puisne Judges shall be regulated by
the Chief Justice.
"20. The Sup-reme Court shall have exclusive original
jurisdiction-
(a) as a Colonial Court of Admiralty under the
Colonial Courts of Admiralty Act, 1890, or
any Act amending or substituted for the same;
(b) subject to the provisions of section 34, in
ma-trimonial causes, including power to make
orders for alimony whether pendente lite or
after judical separation, maintenace upon a
decree of dissolution or of nullity,
maintenance of children and periodical
payments in suits for rest-itution of
conjugal rights and such other powers as
belong to the High Court of Justice in England;
(c) to hear and determine such other matters as the
Court may be empowered to hear and determine in
the first instance under any Law in fo-rce for
the time being;
(d) to issue prerogative orders and exercise, in all
matters where the prooceedings of a quasi
judicial tribunal or of a ministerial authority
are called in question, the powers of the High
Court of Justice i-n England."


"21. The Supreme Court shall have jurisdiction-
(a) subject to the provisions of section 28, to hear
and determine appeals, in accordancwe with the
provisions of any Law or Rules of Court relating
to civil appeals in force for -the time being,
from the decision of a Judge of the Supreme Court
and from the decisions of District Courts
exercising civil jurisdiction:
(b) to hear and determine such other matters as the
Court may be empowered to hear and determine- by
way of appeal under any law in force for the time
being."


Fasıl 8'in 20(c) maddesi Yüksek Mahkemeye yürürlükte- herhangi bir yasa tahtında İlk Mahkeme olarak dava dinlemeye
yetki vermekte idi. Fasıl 8 14/60 sayılı Adalet Mahkemeleri Kanunu ile ilga edilmiş 14/60 sayılı yasada 1/69 ve 8/72 sayılı yasalar ile tadil edildikten sonra 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası ile -yürürlükten kaldırılmıştır.

Fasıl 8'i yürürlükten kaldıran 14/60 sayılı Adalet Mahkemeleri Kanunu 2. maddesinde Mahkeme tanımı şu şekilde yapılmıştır:

"Mahkeme" Yüksek Mahkeme veya herhangi bir hakimi,
yahut bu kanun veya herhangi başka bir ka-nunla tesis
edilen yetkiye malik herhangi bir alt Mahkeme
demektir ve bir alt Mahkemenin herhangi bir hakimini
de ihtiva eder."


Yine ayni maddede "Yüksek Mahkeme"'nin tanımında
"Anayasanın 153.maddesinin 1. fıkrası tahdında kurulmuş Y-üksek Mahkeme demektir" sözleri yer alır.

14/60 sayılı yasanın 19. maddesinde Yüksek Mahkemenin yetkileri izah edilir. Bu madde aynen şöyledir:


"Madde 19
Yüksek Mahkeme, Anayasada kendisine tanınan yetki ve
vazifelere ilâveten, aşağıdaki hususlar-da münhasıran
asli yetkiye sahip bulunacaktır.
Bağımsızlık Gününden hemen evvelki gün İngiltere
Yüksek Adalet Mahkemesinin Bahriye Yetkisi gereğince
İfa etmekte olduğu bilcümle hak ve yetkileri aynen bir
Bahriye Mahkemesi olarak ifa etmek;
bir evli-lik davasının, Anayasanın III. maddesi
tahtında, bir Kilise mahkemesi veya Anayasanın 160'ncı
maddesi tahtında bir Cemaat Kanunu ile kurulmuş olan
bir Mahkeme tarafından tanınan haller müstesna, bu
kanunla ilga edilen Kanun tahtında, dava neticesine-
kadar veya kazai ayrılık halinde nafaka emri vermek,
boşanma veya evliliğin iptalinde nafaka emri vermek,
çocuklar için nafaka ve evlilik haklarının iadesi
davasında fasılalarla tediye emri vermek ve bunun
gibi başka yetkileri de ihtiva etmek ü-zere, bağım-
sızlık gününden evvel Kıbrıs Ali Mahkemesine tanınan
veya onun tarafından tatbik olunan evliliğe mütedair
davalar ve maddeler hususunda;

Bu Kanun, veya halen yürürlükte bulunan
herhangi başka bir Kanun tahtında, bidayeten isti-ma
ve karar hususunda mahkemenin yetkili kılınabileceği
başka diğer o gibi maddeleri istima edip karar
vermek."


14/1960 sayılı yasanın Yüksek Mahkeme tefsirinde yer alan 153. madde, 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının X. Kısmında Y-üksek Mahkeme ve Alt Mahkemeleri kısmında yer almaktadır. Madde 133'den 151'e kadar olan IX. Kısım Yüksek Anayasa Mahkemesini izah eder. X. kısımdaki 152. madde ile 153. maddenin 1. fıkrasının 1. bendi aynen şöyledir:

Madde 152: "1. IX'uncu Kısım gere-ğince Yüksek Anayasa
Mahkemesi ve bu maddenin 2'inci fıkrası gereğince bir cemaat
kanununda gösterilen mahkemeler tarafından kullanılanın
dışında kazaî kuvvet, bir Yüksek Adalet Mahkemesi ve
bu Anayasa hükümlerine tabi olarak ve onlar gereğince
yapılan -bir kanunda gösterilen alt mahkemeler
tarafından kulanılır.

2. 87'nci madde gereğince Cemaat Meclislerine
ayrılan ahvali şahsiye ve dinî konular ile ilgili hukuk
davaları hususunda kazaî kuvvet, bu Anayasa hükümleri
gereğince yapılan bir cemaat k-anununda gösterilen
mahkemeler tarafından kullanılır."

Madde 153 (1)
"1. (1) İki Elen hâkimden, bir Türk hâkimden ve bir
tarafsız hâkimden mürekkep bir Yüksek Adalet
Mahkemesi kurulmuştur. Tarafsız hâkim Mahkemenin
Reisidir ve- iki reye sahiptir."


Madde 155 Yüksek Mahkemenin yani Yüksek Adalet Mahkemelerinin yetkilerini izah eder:


"Madde 155
Yüksek Mahkeme Cumhuriyette en yüksek istinaf
Mahkemesidir ve bu Anayasanın ve onun gereğince
yapılan Mahkeme Tüzüğünün hükümlerin-e tabi olarak,
Yüksek Anayasa Mahkemesinden gayri diğer herhangi
bir mahkemenin kararının istinafına ait davalara
bakmak ve karara bağlamak kaza yetkisine sahiptir.

Bu maddenin 3'üncü ve 4'üncü fıkraları
hükümleri mahfuz kalmak şartiyle, Yüksek Mahke-me,
bu Anayasanın veya bir kanunun gösterdiği ilk
mahkeme olarak ve istinafen davalara bakmak kaza
yetkilerine sahiptir:

Ancak, ilk mahkeme olarak yetki verildiği
hallerde bu yetki, 159'uncu madde hükümlerine tabi
olarak, Yüksek Mahkemeni-n tayin edeceği Yüksek
Mahkeme hâkimi veya hâkimleri tarafından
kullanılır:

Ancak yine, bu suretle verilecek kurallara karşı
Yüksek Mahkemeye istinafen müracaat etmek hakkı
vardır.

Davacısı ile davalısının ayrı Cemaatlara
mensup olduğu bir- hukuk davasına bakacak mahkemenin
ve suçlusu ile zarar gören şahsı ayrı Cemaatlara
mensup olduğu bir ceza davasına bakacak mahkemenin
terekkübünü tesbite, münhasıran Yüksek Mahkeme
yetkilidir. Bu gibi mahkemeler Elen ve Türk
Cemaatlarına mensup hâ-kimlerden terekküp eder.


Habeas Corpus, mandamus, prohibition, qup
warranto ve certiorari mahiyetinde olan emirname-
leri çıkarmaya, münhasıran Yüksek Mahkeme
yetkilidir."


Dolayısı ile 14/60 sayılı yasa altında Yüksek Mahkeme 1960 Anayasasına- göre kurulan Yüksek Adalet Mahkemesidir.

1/1969 sayılı Kıbrıs'ta Türk Cemaatının Kontrolünde Bulunan Bölgelerde Türk Mahkemelerinin Teşkili, Yetki ve Görevleri ve Hakimlerinin Statüsü İle İlgili Konuları Düzenleyen Kural'da Yüksek Mahkeme 2. maddede şu -şekilde tanımlanmıştır:

"Yüksek Mahkeme 3. madde gereğince kurulmuş olan
Yüksek Mahkemeyi anlatır."


Madde 3(1)'de ise şu sözler yer alır:


"Yüksek Anayasa Mahkemesi ile Yüksek Adalet Mahkemesi
tarafından