Yüksek İdare Mahkemesi İstinaf Numara 8/2016 Dava No 1/2017 Karar Tarihi 06.01.2017
Numara: 8/2016
Dava No: 1/2017
Taraflar: Temiz Toplum Derneği n/d Toparlanıyoruz Hareketi ile Bakanlar Kurulu arasında.
Konu: Meşru menfaat - Derneklerin iptal davası açma ehliyeti - Yürütmenin durdurulması.
Mahkeme: Yim/İst
Karar Tarihi: 06.01.2017

-D.1/2017 YİM/İstinaf: 8/2016
(YİM No: 207/2016)

Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında


Mahkeme Heyeti: Mehmet Türker, Tanju Öncül, Beril Çağdal.


İstinaf eden: Temi-z Toplum Derneği n/d Toparlanıyoruz
Hareketi, Eti Sokak No: 17C, Lefkoşa.
(Davacı)

ile -

Aleyhine istinaf edilen: Bakanlar Kurulu vasıtasıyla KKTC
Başsavcılığı - Lefk-oşa.
(Davalı)


A r a s ı n d a.


İstinaf eden namına: Avukat Serkan Mesutoğlu ve Avukat Uğur Çulhaoğlu.
Aleyhine istinaf edilen namına: Kıdem-li Savcı İlter Koyuncuoğlu.

Yüksek İdare Mahkemesi Yargıcı Peri Hakkı'nın YİM 207/2016 sayılı davada, 7/11/2016 tarihinde verdiği karara karşı, Davacı taraından yapılan istinaftır.

-----------------

K A R -A R


Mehmet Türker: İstinaf Eden/Davacı Davalı aleyhine ikame ettiği istinafa konu YİM 207/2016 No.lu dava ile:

"1. Davalının 8 Eylül 2009 tarihinde aldığı ve
21 Eylül 2016 tarihinde yayınladığı, H(K-I)
899-2016 sayılı, 'Makam Araçla-rının Yenilenmesi'
başlıklı kararın ve/veya idari işlemin iptali
ve/veya hükümsüz ve/veya etkisiz olduğuna ve
herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair bir
hüküm ve/veya emir"

verilmesini talep etmiştir.

İstinaf Eden/D-avacı 27/9/2016 tarihinde tek taraflı bir ara emri istidası dosyalayarak:

"A. İşbu dava neticeleninceye değin Davalının 8 Eylül 2016
tarihinde aldığı ve 21 Eylül 2016 tarihinde yayınladığı
H(K-I) 899-2016 sayılı kararın yürütmesinin durdurul-ması
için emir.

B. İşbu dava neticeleninceye değin Davalının Serhan
Kombos Otomotiv Ltd.den dava ve istida konusu kararda
belirtilen araçların temin edilmesinin durdurulması
için emir.

C. İşbu dava neticeleninceye değin d-ava konusu kararda
değinilen makam araçlarının alımı için 2016 Mali Yılı
Bütçesi'nde ve/veya Bütçe Yasası'nda yer alan ve/veya
herhangi bir kalemden ödeme yapılmasının durdurulması.

D. İşbu dava neticeleninceye değin dava konusu karar-da
değinilen makam araçlarının trafik sigorta ve
kaskoları için ödeme yapılmasının durdurulması.

E. İşbu dava neticeleninceye değin, dava konusu karar
uyarınca temin edilmiş olan araçların değer
kaybetmelerinin önlenmesi amac-ıyla kullanılmalarının
ve/veya trafiğe çıkmalarının men edilmesi"

için emir verilmesini talep etmiştir.


İstidada talep edilen emirleri tek taraflı olarak vermeyi uygun bulmayan Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesi, istidanın Davalı/Aleyhine İs-tinaf Edilene tebliğine emir vermiştir. Davalının itiraz dosyalaması üzerine istidayı dinleyen Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesi, İstinaf Eden/Davacı Müstedinin ara emri taleplerini ret ve iptal etmiştir.

Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesinin İsti-naf Eden/ Davacının ara emri taleplerini ret ve iptal eden kararına karşı, İstinaf Eden/Davacı bu istinafı dosyalamıştır.

İstinaf Edenin istinaf sebepleri üç ana başlık altında toparlanarak incelenebilir:
Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesi, Davacını-n meşru
menfaati olmadığı bulgu ve kararına varmak ve Davacının istidadaki taleplerini reddetmekle hata yapmıştır.

2. Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesinin, Davalının makam araçlarının ihaleye çıkılmadan alınması kararının açıkça hukuka aykırı olmad-ığına dair bulgusu hatalıdır.

Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesi, emir verilmemesi
halinde Davacının telafisi imkânsız zarar-ziyanının oluşmayacağına dair bulgu yapmakla hata yapmıştır.

1. İSTİNAF SEBEBİNİN İNCELENMESİ
Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mah-kemesi, Davacının meşru
menfaati olmadığı bulgu ve kararına varmak ve Davacının istidadaki taleplerini reddetmekle hata yapmıştır.

İstinaf Eden Avukatının bu istinaf sebebi ile ilgili argümanları özetle şöyledir:

İstinaf Eden Avukatı, Tüzüğü'nd-e belirtilen belli amaçlarla kurulmuş bir dernek olan Davacının, kuruluş amaçları ile sınırlı olmak üzere ve kamu menfaatini ilgilendiren konularda ve kendi üyelerinin hak ve menfaatlerini korumak maksadı ile dava açmak için meşru menfaati olduğu halde, Te-k Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesinin derneklerin meşru menfaati ile ilgili prensipleri yanlış yorumlayarak, Davacı Derneğin sadece kuruluş amaçlarının Davacı Derneğe dava açma hakkı kazandırmayacağı ve dava konusu kararın Davacı Dernek ve üyelerinin hak ve- menfaatlerini olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilemediği bulgusuna vararak, Davacının meşru menfaati bulunmadığı kararı vermesinin hatalı olduğunu iddia etmektedir.
Aleyhine İstinaf Edilen/Davalı adına hazır bulunan Savcıya göre, meşru menfaat -için Davacının iptalini istediği karar ile ciddi ve makul bir ilgiden doğan meşru, kişisel ve güncel bir ilişkisinin olması ve işlemin doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Davacıyı etkilemesi gerekmekte olup, menfaat ihlâli her olayda işlemin niteliğine gö-re tespit edilmektedir. Dava konusu karar, Davacı Dernek ile ilgili bir karar olmadığı gibi, Davacı Derneğin üyelerinin tamamını veya bir kısmını da ilgilendiren bir karar değildir. Davacı Derneğin Tüzüğü'nde
hukuksuzluklara karşı dava açabileceğini yazma-sı, her idari karara karşı Davacıya dava açma hakkı vermemektedir. Dolayısıyla, Tek Yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesinin Davacının meşru menfaati olmadığına dair bulgu ve kararı doğrudur.

İNCELEME
İptal davaları, idari işlemlerin yargısal denetiminin y-apılmasına, idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının saptanmasına, hukukun üstünlüğünün sağlanmasına ve idarenin hukuka bağlılığının belirlenerek hukuk devleti ilkesinin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. İptal davalarının bu işlevi dikkate a-lındığı zaman, dava açmada özel yetenek yani menfaat ilişkisinin dar yorumlanmaması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır (Gör.Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu'nun 13/6/1997 tarihli, E.1997/195, K.1997/400 sayılı kararı, YİM 177/2007 D.34/2010).

- İdare Hukuku doktrininde, T.C. Danıştay kararları ve Yüksek İdare Mahkemesi kararlarında da benimsenen bu prensipleri, idari yargıda herkesin iptal davası açabileceği şeklinde kabul etmek doğru değildir. Özel yetenek koşulu bu şekilde kabul edildiği ta-kdirde, herkesin her idari işleme karşı iptal davası açma hakkı olduğu neticesini getireceğinden, idari yargının gereksiz ve ciddiyetsiz davalarla meşgul olmasına sebep olacaktır. Bu nedenle gerek öğretide, gerek T.C. Danıştay kararlarında gerekse Yüksek İ-dare Mahkemesi kararlarında, idarenin hukuka bağlılığını sağlama amacı ile açılacak iptal davalarında özel yetenek, yani meşru menfaat koşulunun, her isteyenin dava açabileceği şeklinde geniş yorumlanmaması gerektiği ve her olayda idari işlem veya kararın -iptaline karşı dava açanın, iptalini talep ettiği işlem nedeniyle menfaatinin ihlâl edilip edilmediğine yargı merciinin karar vermesi gerektiği belirtilmektedir.

Danıştay 10. Dairesi 21/5/1990 tarihli ve E.1990/1213, D.1990/1115 sayılı kararda bu hus-usta şöyle demektedir:

"İptal davalarında güdülen amaç, idari işlemlerin
hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetlenmesidir.
Ancak, bu tür denetleme isteğiyle rastgele iptal
davası açılmasını önlemek için idari işlem ile dava
açacak olan ki-şi arasında 'menfaat ilişkisi' şartı
getirilmiş, her olay ve davada, yargı merciine
başvuranın menfaatinin, iptali istenen işlemle
ihlal edilip edilmediğinin takdiri de, yargı
merciine bırakılmıştır."



YİM 177/2007 D.34/2010'da aynı gö-rüşler benimsenmekte ve şöyle denmektedir:


"Öte yandan hukuka bağlılığı sağlamak adına kişisel
menfaat ihlali kavramına gereğinden fazla genişlik
tanınması idarenin işlemlerinin olumsuz yönde
etkilenmesine, keza rastgele iptal davala-rının
açılmasına yol açma tehlikesi bulunmaktadır.
(Bak: DİDD E.2001/415, K.2001/737) Dava açacaklar
yönünden makul bir sınırlamanın bulunması hem
Mahkemelere gelişi güzel dava açılarak iş yoğunluğunun
artırılmaması, hem de idarenin -ilgisiz kişilerce dava
tehdidi altında tutulmaması açısından gereklidir. TC
doktrin ve içtihatlarına göre hangi tür menfaat
ihlalinin, menfaat ihlali (meşru menfaat) koşulu için
yeterli olduğu kesin ölçülerle belirlenmiş olmadığı
- için, bunun takdiri idari yargı yerlerine bırakılmıştır.
Uygulamada genellikle menfaat ihlalinin var olup
olmadığı, iptali istenen işlemin niteliğine göre
saptanmakta ve Mahkeme her olay ve davada davacının
iptali istenen idari işle-mle menfaatinin ihlal edilip
edilmediğini belirlemektedir. Bunun ölçüsü de genel
kabul görmüş ilke olarak şöyle özetlenebilir;
davacının iptalini istediği işlemle yarar ve çıkar
ilişkisinden öte, ancak ciddi ve makul bir alakadan
do-ğan meşru, kişisel ve güncel bir ilişkisinin olması
ve işlemin doğrudan veya dolaylı biçimde davacıyı
etkilemesi gerekir. Bu görüşlere aynen biz de
katılmaktayız."


Bu istinafa konu davadaki Davacı bir dernek olup, Davalı, Davacı Der-neğin dava konusu karardan dolayı m