- Suçun Unsurlarının İncelenmesi
- Hukuki Açıklamalar
- Mal Varlığına Tedbir Konulması Talebi
- Önleyici Koruma Tedbiri Talebi
- Diğer Koruma Tedbiri Talebi
- Talep Sonucu
- Delil Listesi
REŞİT OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ SUÇU (TCK MD. 104) KAPSAMINDA BİR CEZA MUHAKEMESİ DEĞERLENDİRMESİ
Türk Ceza Hukuku, toplumun temel değerlerini ve bireylerin haklarını koruma altına almayı hedefler. Bu koruma alanlarından biri de çocukların cinsel dokunulmazlığı ve sağlıklı gelişim hakkıdır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK), bu doğrultuda çeşitli düzenlemeler içermekte olup, reşit olmayanlarla cinsel ilişkiyi özel olarak ele alan hükümler barındırmaktadır. İşbu makalede, TCK'nın 104. maddesinde düzenlenen "Reşit Olmayanla Cinsel İlişki" suçu, unsurları, muhakeme süreci ve ilgili hukuki kavramlar doktrin ve mevzuat ışığında incelenecek, bu bağlamda sunulan bir suç duyurusu dilekçesinde (işbu Dilekçe) yer alan hususlar ve talepler hukuki açıdan değerlendirilecektir.
1. REŞİT OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ SUÇUNUN (TCK MD. 104) HUKUKİ NİTELİĞİ VE UNSURLARI
TCK'nın "Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar" bölümünde yer alan 104. madde, on beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını tamamlamamış çocuklarla cinsel ilişki kurma eylemini suç olarak tanımlamaktadır. Bu suçun hukuki analizi aşağıdaki başlıklar altında yapılabilir:
a. Korunan Hukuki Değer: Bu suç tipiyle korunmak istenen temel hukuki değer, çocuğun cinsel dokunulmazlığıdır. Bununla birlikte, çocuğun bedensel ve ruhsal sağlığının korunması, sağlıklı bir cinsel gelişim sürdürmesi ve cinsel özerkliğinin yaşa uygun olmayan müdahalelerden arındırılması da koruma kapsamındadır. Kanun koyucu, belirli bir yaşın altındaki bireylerin cinsel ilişkiye rıza gösterme ehliyetinin bulunmadığını veya sınırlı olduğunu kabul ederek bu düzenlemeyi getirmiştir.
b. Suçun Maddi Unsuru: Suçun maddi unsurunu oluşturan hareket, cebir, tehdit ve hile olmaksızın, on beş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunmaktır (Madde IV.A.1.a). Bu unsurun alt başlıkları şunlardır:
i. Fail: Suçun faili herhangi bir gerçek kişi olabilir. Kanunda fail açısından özel bir nitelik aranmamıştır.
ii. Mağdur: Suçun mağduru, fiilin işlendiği sırada on beş yaşını bitirmiş ancak henüz on sekiz yaşını tamamlamamış olan çocuktur. Mağdurun cinsiyeti önem taşımaz. Yaşın tespiti, suçun vasıflandırılması açısından kritik öneme sahiptir. Eğer mağdur on beş yaşını tamamlamamışsa veya fiil cebir, tehdit ya da hile ile işlenmişse, eylem TCK Md. 103 kapsamında "Çocuğun Cinsel İstismarı" suçunu oluşturacaktır ki bu suçun cezası daha ağırdır ve takibi şikayete bağlı değildir.
iii. Hareket (Fiil): Failin mağdurla cinsel ilişkide bulunmasıdır. Cinsel ilişki kavramı, Yargıtay içtihatları ve doktrinde genellikle vajinal, anal veya oral yoldan cinsel organ veya sair bir cismin sokulması olarak anlaşılmaktadır.
iv. Nitelik Unsuru (Cebir, Tehdit ve Hile Olmaksızın): TCK Md. 104'ü, Md. 103'ten ayıran temel fark, fiilin cebir, tehdit veya hile kullanılmadan işlenmiş olmasıdır. Mağdurun görünüşteki rızası, yaşı nedeniyle hukuken geçersiz kabul edildiğinden suçu ortadan kaldırmaz; ancak cebir, tehdit veya hilenin yokluğu, eylemin Md. 104 kapsamında değerlendirilmesini sağlar.
c. Suçun Manevi Unsuru: Bu suç, kasten işlenebilen bir suçtur (Madde IV.A.1.b). Failin, mağdurun on beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını tamamlamamış olduğunu bilmesi ve bu durumdaki çocukla cinsel ilişki kurmayı istemesi gereklidir. Olası kastla da işlenebilir. Failin, mağdurun yaşı konusunda kaçınılmaz bir hataya düşmesi durumunda TCK Md. 30/1 (Hata) hükmü gündeme gelebilir, ancak bu hatanın kaçınılmaz olması şarttır.
d. Hukuka Aykırılık Unsuru: Fiilin hukuka uygunluk nedenlerinden (örneğin, meşru savunma, kanun hükmünü yerine getirme gibi) birinin bulunmaması gerekir (Madde IV.A.1.c). Bu suç tipinde, mağdurun rızası bir hukuka uygunluk nedeni teşkil etmez.
e. Takibat Şartı (Şikayet): TCK Md. 104/1'de düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikayet hakkı, mağdurun bizzat kendisine veya yasal temsilcisine (veli/vasi) aittir. Şikayet süresi, fiilin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren altı aydır (TCK Md. 73). İşbu Dilekçe, bu şikayet hakkının kullanılmasına yönelik bir irade beyanı niteliğindedir.
f. Nitelikli Haller: TCK Md. 104/2 ve 104/3'te suçun nitelikli halleri düzenlenmiştir. Örneğin, suçun vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruyucu aile veya sağlık hizmeti veren ya da koruma ve gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da kamu görevinin veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi, cezanın artırılmasını gerektiren hallerdir.
g. Zamanaşımı: TCK Md. 66'da düzenlenen dava zamanaşımı süreleri bu suç için de geçerlidir. Suçun temel hali için öngörülen cezanın üst sınırına göre zamanaşımı süresi hesaplanır.
2. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU BAKIMINDAN SORUŞTURMA SÜRECİ VE TALEP EDİLEBİLECEK TEDBİRLER
Suç duyurusu dilekçesinin Cumhuriyet Başsavcılığı'na sunulmasıyla birlikte ceza muhakemesinin soruşturma evresi başlar. Bu evrede Cumhuriyet Savcısı, şüphelinin lehine ve aleyhine olan tüm delilleri toplamakla yükümlüdür (CMK Md. 160). İşbu Dilekçe'de çeşitli taleplerde bulunulmuştur (Madde 32-35). Bu talepler ve soruşturma sürecinin işleyişi aşağıdaki gibidir:
a. Soruşturma Başlatılması ve Kamu Davası Açılması Talebi (Madde 33/1): Şikayet üzerine savcılık, suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenir öğrenmez derhal işin gerçeğini araştırmaya başlar. Yeterli şüpheye ulaşılması halinde iddianame düzenleyerek kamu davası açar (CMK Md. 170).
b. Delillerin Toplanması: Soruşturmanın temel amacı maddi gerçeğe ulaşmaktır. Bu kapsamda;
i. Tanık Dinlenmesi (Madde 34, Madde 38): Olay hakkında bilgisi olan kişilerin beyanları alınır.
ii. Keşif Yapılması (Madde 5, Madde 38): Suçun işlendiği yerin incelenmesi gerekebilir (CMK Md. 83).
iii. Bilirkişi İncelemesi (Madde 12, Madde 38): Özel veya teknik bilgiyi gerektiren durumlarda (örn. mağdurun ruh sağlığı, yaş tespiti, dijital materyal incelemesi) bilirkişiye başvurulur (CMK Md. 62 vd.).
iv. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması (Madde 9): Mağdurun veya şüphelinin beden muayenesi ve vücudundan örnek alınması, delil elde etmek amacıyla belirli şartlar altında yapılabilir (CMK Md. 75, 76).
v. Moleküler Genetik İncelemeler (Madde 10): Elde edilen örnekler üzerinde DNA analizi gibi incelemeler yapılabilir (CMK Md. 78, 79).
vi. Diğer Deliller: Yazılı belgeler, görüntü ve ses kayıtları, mesajlaşma dökümleri gibi her türlü ispat aracı delil olarak toplanabilir (Madde 38).
c. Koruma Tedbirleri: Soruşturma ve kovuşturmanın sağlıklı yürütülmesi, delillerin korunması, şüphelinin/sanığın kaçmasının önlenmesi veya mağdurun korunması amacıyla çeşitli koruma tedbirlerine başvurulabilir. İşbu Dilekçe'de de bu yönde talepler bulunmaktadır:
i. Yakalama ve Gözaltı (Madde 17, 18, 33/2): Suçüstü hali veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ya da yakalama emri üzerine kişi yakalanabilir (CMK Md. 90). Koşulları varsa gözaltına alınabilir (CMK Md. 91).
ii. Tutuklama (Madde 19-25, 33/2): En ağır koruma tedbiridir. Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve CMK Md. 100'de sayılan tutuklama nedenlerinden birinin (kaçma şüphesi, delilleri karartma şüphesi, katalog suçlar) bulunması halinde hakim kararıyla uygulanabilir. Dilekçede belirtilen kaçma (Madde 20), delilleri karartma (Madde 21, 22) ve tanık/mağdur üzerinde baskı kurma (Madde 23) iddiaları, bu nedenlerin somut olgularla desteklenmesi halinde tutuklama talebinin değerlendirilmesinde dikkate alınacaktır. TCK Md. 104 doğrudan CMK Md. 100/3'teki katalog suçlardan olmasa da, maddenin genel koşulları (kuvvetli şüphe ve diğer tutuklama nedenleri) oluşmuşsa tutuklama kararı verilebilir.
iii. Adli Kontrol (Madde 16, 33/3): Tutuklama yerine veya tutukluluk sonrası uygulanabilen, şüphelinin/sanığın belirli yükümlülüklere tabi tutulmasını içeren tedbirlerdir (CMK Md. 109). Dilekçede talep edilen belirli yerlere gitmekten yasaklanma (j), belirlenen çevre dışına çıkmama (k) veya belirlenen bazı eşyaları bulunduramama (l) gibi tedbirler bu kapsamdadır.
iv. 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Tedbirler (Madde 16, 33/3): 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, temel olarak şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınları, çocukları, aile bireylerini ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarını korumayı amaçlar. Eğer işlenen fiil aynı zamanda bu kanun kapsamına giren bir şiddet veya şiddet tehdidi içeriyorsa (örneğin, cinsel ilişki sonrası tehdit, takip vb.), bu kanun uyarınca uzaklaştırma gibi önleyici tedbirler Aile Mahkemesi'nden talep edilebilir. Savcılık, durumu Aile Mahkemesi'ne bildirebilir.
v. Arama ve El Koyma (Madde 26, 27, 14, 33/14): Suç delillerinin veya müsadereye tabi eşyanın/kazancın elde edilmesi amacıyla şüphelinin üstünde, eşyasında, konutunda, işyerinde veya diğer yerlerde arama (CMK Md. 116 vd.) ve bulunan delillere/eşyaya/kazanca el koyma (CMK Md. 123 vd.) kararı verilebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısı da arama emri verebilir (CMK Md. 119).
vi. Telekomünikasyon Yoluyla İletişimin Denetlenmesi (Madde 28, 29, 6, 33/6): Belirli katalog suçlar (TCK Md. 104 bu katalogda doğrudan yer almaz) için, başka suretle delil elde etme imkanının bulunmaması ve kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde hakim kararıyla iletişimin tespiti, dinlenmesi, kayda alınması veya sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi mümkündür (CMK Md. 135). Bu tedbirin uygulanma şartları oldukça katıdır.
vii. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi ve Teknik Araçlarla İzleme (Madde 28, 30, 6, 33/6): Yine belirli katalog suçlar için, başka suretle delil elde edilememesi ve kuvvetli şüphe halinde başvurulabilen özel soruşturma yöntemleridir (CMK Md. 139, 140). TCK Md. 104 için doğrudan uygulanması genellikle mümkün olmamakla birlikte, eğer fiil organize bir yapı içinde işlenmişse veya katalogdaki başka bir suçla bağlantılıysa gündeme gelebilir.
viii. Mal Varlığına Tedbir (El Koyma) (Madde 12): Suçtan elde edildiği düşünülen veya suçun işlenmesinde kullanılan malvarlığı değerlerine CMK Md. 128 kapsamında el konulabilir. Dilekçedeki talep (Madde VI), daha çok ileride açılabilecek bir hukuk davasında tazminat alacağını güvence altına almaya yönelik ihtiyati tedbir niteliğinde görünmektedir. Ceza muhakemesindeki el koyma ise suçla doğrudan bağlantılı malvarlığına yöneliktir.
d. Diğer Talepler: Dilekçede ayrıca şüpheliye ait kimlik bilgilerinin tespiti (Madde 33/7), soruşturma dosyasına erişimin kısıtlanması (Madde 33/4), çocuklara veya akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri (Madde 33/13), müsadere (eşya ve kazanç müsaderesi) (Madde 15, 16, 33/15, 33/16), belirli haklardan yoksun bırakılma (TCK Md. 53) (Madde 17, 33/17) ve tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri (TCK Md. 60) (Madde 33/18) gibi talepler de yer almaktadır. Bu talepler, soruşturmanın ve kovuşturmanın ilerleyen aşamalarında, ilgili yasal şartların oluşup oluşmadığına göre değerlendirilecektir.
3. DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR VE DİLEKÇE BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMELER
a. Yaş Tespiti ve Suç Vasfı: Soruşturmadaki en kritik noktalardan biri, mağdurun fiil tarihindeki yaşının kesin olarak belirlenmesidir. Nüfus kayıtları esastır, ancak tereddüt halinde kemik yaşı tespiti gibi yöntemlere başvurulabilir. Yaşın 15'in altında olması veya fiilde cebir/tehdit/hile unsurunun tespiti halinde suç vasfı TCK Md. 103'e (Çocuğun Cinsel İstismarı) dönüşecektir. Bu ayrım, hem ceza miktarı hem de takibatın şikayete bağlı olup olmaması açısından temel bir fark yaratır. Suça ilişkin vakıaların anlatıldığı bölümde (Madde III), fiilin cebir, tehdit ve hile olmaksızın gerçekleştiğinin açıkça ve somut olaylarla ortaya konulması, TCK Md. 104 vasıflandırması için önemlidir.
b. Şikayet Süresi ve Şikayetten Vazgeçme: TCK Md. 104 şikayete tabi olduğundan, 6 aylık şikayet süresinin kaçırılmaması gerekir. Ayrıca, soruşturma veya kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçme mümkündür. Vazgeçme, hüküm kesinleşinceye kadar yapılabilir ve vazgeçmeden sonra aynı fiilden dolayı tekrar şikayette bulunulamaz (TCK Md. 73/4).
c. İspat ve Delillerin Değerlendirilmesi: Cinsel suçlarda delil elde etmek genellikle zordur. Mağdurun beyanı önemli bir delil olmakla birlikte, Yargıtay içtihatlarında genellikle beyanın güvenilirliğini destekleyen yan deliller (tanık beyanları, tıbbi raporlar, mesajlaşmalar, uzman görüşleri vb.) aranmaktadır. Soruşturma makamları, tüm delilleri titizlikle toplamalı ve "şüpheden sanık yararlanır" (in dubio pro reo) ilkesini göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmalıdır. Dilekçede sunulan delil listesi (Madde 38) ve vakıa anlatımları (Madde III), iddiaların ispatı açısından önem taşır.
d. Maddi/Manevi Tazminat Talepleri: İşbu Dilekçe'de maddi zararlara değinilmiş (Madde V, Madde 11) ve şüphelinin malvarlığına tedbir konulması talep edilmiştir (Madde VI, Madde 12). Ceza mahkemesi, yargılama sonucunda TCK Md. 54 (Eşya Müsaderesi) veya Md. 55 (Kazanç Müsaderesi) kararı verebilir. Ancak, mağdurun uğradığı maddi (tedavi giderleri vb.) ve özellikle manevi zararların tazmini için genellikle hukuk mahkemelerinde ayrı bir tazminat davası açılması gerekmektedir. Ceza davası, hukuk davası için bekletici mesele yapılabilir ve ceza mahkemesinin maddi olguya ilişkin kesinleşmiş kararı hukuk hakimini bağlayabilir (TBK Md. 74). Malvarlığına ihtiyati tedbir talebi, esasen hukuk mahkemesinde ileri sürülecek bir taleptir, ancak CMK Md. 128 kapsamında suçtan elde edilen gelire el konulması ceza muhakemesi içinde mümkündür.
SONUÇ
TCK Md. 104'te düzenlenen Reşit Olmayanla Cinsel İlişki suçu, 15-18 yaş grubundaki çocukların cinsel dokunulmazlığını, rızaları hukuken geçerli kabul edilmese dahi, cebir, tehdit ve hile dışındaki cinsel ilişki eylemlerine karşı korumaktadır. Şikayete tabi olan bu suçun soruşturma süreci, mağdurun yaşının ve fiilin niteliğinin (cebir/tehdit/hile yokluğu) dikkatle tespitini gerektirir. Cumhuriyet Başsavcılığı, sunulan suç duyurusu üzerine gerekli soruşturma işlemlerini yürütecek, delilleri toplayacak ve koruma tedbirleri de dahil olmak üzere CMK'da öngörülen müesseseleri işletecektir. Dilekçede yer alan taleplerin kabulü, ilgili yasal şartların somut olayda gerçekleşmiş olmasına bağlıdır. Maddi gerçeğin ortaya çıkarılması ve adaletin tesisi için tüm delillerin titizlikle değerlendirilmesi ve ceza muhakemesi ilkelerine riayet edilmesi esastır. Mağdurun uğradığı zararların tazmini ise genellikle ayrı bir hukuk davasının konusunu oluşturacaktır.
T.C.
...
CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
ŞİKAYETÇİ : TC:
Adresi:
VEKİLİ : Av.
ŞÜPHELİ : TC:
Adresi:
SUÇ : 1. Reşit Olmayanla Cinsel İlişki (TCK Md. 104 )
2. ... (TCK Md. ... )
3. ... (TCK Md. ... )
Re'sen tespit edilecek diğer suçlar.
SUÇ TARİHİ : _._.20_
KONU : Suç duyurusudur.
AÇIKLAMALAR :
I. MÜVEKKİL HAKKINDA BİLGİ:
Müvekkilim _._.20_ tarihinde ...'da doğmuştur. ... mezunu olup, ... olarak çalışmaktadır. Aylık geliri ... TL'dir.
II. DİLEKÇE ÖZETİ:
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan şikayet konusu olayların ve zararın maddeler halindeki kısa özetidir:
1. ...
2. ...
III. SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR:
Suça ilişkin fiillerin ayrıntılı açıklamalarıdır:
1. ...
2. ...
IV. HUKUKİ AÇIKLAMALAR:
A. Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md. 104 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a. Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, onbeş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunma
b. Suç işleme kastı
c. Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
B. ... Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md ... 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a. ...
b Suç işleme kastı
c. Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...<