© Совет на Европа/ Европски суд за човекови права, 2012

Овој превод беше изработен со поддршка на Human Rights Trust Fund на Советот на Европа (/humanrightstrustfund). Преводот не е обврзувачки за Судот. За понатамошни информации види ја целосната назнака за авторски права на крајот на овој документ.

© Council of Europe/European Court of Human Rights, 2012

This translation was commissioned with the support of the Human Rights Trust Fund of the Council of Europe (/humanrightstrustfund). It does not bind the Court. For further information see the full copyright indication at the end of this document.

© Conseil de l’Europe/Cour européenne des droits de l’homme, 2012

La présente traduction a été effectuée avec le soutien du Fonds fiduciaire pour les droits de l’homme du Conseil de l’Europe (/humanrightstrustfund). Elle ne lie pas la Cour. Pour plus de renseignements veuillez lire l’indication de copyright/droits d’auteur à la fin du présent document.

ПРВ ОДДЕЛ

СЛУЧАЈ SCHALK И KOPF против AВСТРИЈА

(Жалба бр. 30141/04)

ПРЕСУДА

СТРАЗБУР

24 јуни 2010

КОНЕЧНА

22/11/2010

Оваа пресуда стана кончена според член 44 § 2 oд Конвенцијата. Пресудата може да биде предмет на уреднички измени.

Во случајот Schalk и Kopf против Австрија,

Европскиот суд за човекови права (Прв оддел), заседавајќи како Судски совет во состав:

Christos Rozakis, Претседател,
Anatoly Kovler,
Elisabeth Steiner,
Dean Spielmann,
Sverre Erik Jebens,
Giorgio Malinverni,
George Nicolaou, судии,
и André Wampach, Заменик секретар на оддел,

Откако расправаше на затворени седници на 25 февруари 2010 и 3 јуни 2010,

Ја донесува следната пресуда, која што беше усвоена на втората дата:

ПОСТАПКА

1. Случајот беше инициран со жалба (бр. 30141/04) против Република Австрија врз основа на член 34 од Конвенцијата за заштита на човекови права и основни слободи („Конвенцијата“) од страна на двајца австриски државјани, г-н Horst Michael Schalk и г-н Johan Franz Kopf („жалителите“), на 5 август 2004.

2. Жалителите ги застапуваше г-н K. Mayer, адвокат од Виена. Австриската Влада („Владата“) ја застаоуваше нејзиниот агент, Амбасадорот H. Tichy, Раководител на одделението за меѓународно право во Сојузното министерство за европски и меѓународни прашања.

3. Жалителите се жалеа, конкретно, дека тие биле дискриминирани затоа што како истополова двојка, ним не им била дадена можност да стапат во брак или нивната врска да биде на поинаков начин призната со закон.

4. На 8 јануари 2007 Претседателот на Првиот оддел одлучи да ја комуницира жалбата до тужената Влада. Исто така, беше одлучено да се разгледа основаноста на жалбата во исто време со нејзината допуштеност (член 29 § 3).

5. И жалителите и Владата поднесоа писмени опсервации за допуштеноста и основаноста на жалбата. Владата исто така достави дополнителни опсервации. Понатаму, беа примени и коментари на трета страна вмешувач од страна на Владата на Обединетото Кралство, на која Претседателот и дозволи да се вмеша во писмениот дел од постапката (член 36 § 2 од Конвенцијата и правило 44 § 2). Заеднички коментар на вмешувач беше добиен од четири невладини организации на кои Претседателот им дозволи да интервенираат, имено FIDH (Fédération Internationale des ligues des Droits de l’Homme), ICJ (International Commission of Jurists) AIRE Центарот (Advice on Individual Rights in Europe) и ILGA-Eвропа (European Region of the International Lesbian and Gay Association). Претседателот им дозволи на четирите невладини организации исто така да интервенираат на расправата.

6. Јавна расправа се одржа во Зградата на човековите права, Стразбур, на 25 февруари 2010 (правило 54 § 3).

Пред Судот пристапија:

(a) за Владата
г-ѓаB. Ohms, Сојузно канцеларство,Заменик агент,
г-ѓаG. PASCHINGER, Сојузно министерство за европски и меѓународни прашања                           
г-нM. Stormann, Сојузно министерство за правда,Советници;

(б) за жалителите
г-нK. Mayer, Правен застапник,
г-нH. Schalk, Жалителите;

(в) за невладините организации, вмешувачи
г-нR. Wintemute, Кингс Колеџ, ЛондонПравен застапник,
г-ѓаA. Jernow, International Commission of Jurists,Советник.

Судот слушна обраќања од г-ѓа Ohms, г-н Mayer и г-н Wintemute.

ФАКТИ

I. ОКОЛНОСТИ НА СЛУЧАЈОТ

7. Жалителите се родени во 1962 и 1960, соодветно. Тие се истополова двојка и живеат во Виена.

8. На 10 септември 2002 жалителите побарале од Канцеларијата за работи од личен статус (Standesamt) да ги преземе формалностите за да им овозможи да склучат брак.

9. Со одлука од 20 декември 2002 Општинската канцеларија во Виена го одбила барањето на жалителите. Повикувајќи се на член 44 од Граѓанскиот законик (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch), канцеларијата одлучила дека брак можел да биде склучен само помеѓу лица од спротивен пол. Според постојаната судска пракса, бракот склучен од две лица од ист пол бил ништовен. Со оглед на тоа што жалителите биле двајца мажи тие немале способност за склучување брак.

10. Жалителите изјавиле жалба до Регионалниот гувернер во Виена

(Landeshauptmann), но, без успех. Во неговата одлука од 11 април 2003, Гувернерот го потврдил правното мислење на Општинската канцеларија. Понатаму, тој се повикал на судската пракса на Управниот суд според која ако конкретните лица бил од ист пол тоа било правна пречка за склучување брак. Понатаму, член 12 од Европската Конвенцијата за заштита на човековите права и основни слободи го резервирала правото да се склучи брак само на лица од различен пол.

11. Во уставната жалба жалителите тврделе дека тоа што било законски невозможно тие да склучат брак претставувало повреда на нивното право на почитување на приватниот и семејниот живот и на принципот на недискриминација. Тие тврделе дека поимот брак еволуирал од влегувањето ви сила на Граѓанскиот законик од 1812. Посебно, раѓањето и воспитувањето на децата не било веќе интегрален дел од бракот. Според денешните сфаќања, бракот бил повеќе трајна заедница која ги вклучувала сите аспекти на животот. Немало обејктивно оправдување за исклучување на истополовите двојки од склучување на брак, дотолку повеќе што Европскиот суд за човекови права потврдил дека разликите засновани на сексуална ориентација, за да бидат оправдани наложувале особено убедливи причини. Другите европски земји или дозволувале хомосексуални бракови или на друг начин го измениле своето законодавство за да им дадат едаков статус на истполовите заедници.

12. На крај, жалителите тврдеа дека било повредено нивното право на мирно уживање на нивната сопственост. Тие тврдеа дека во случај едниот од партнерите од хомосексуалната двојка да починел, другиот бил дискриминиран затоа што тој бил во далеку понеповолна положба според даночното право отколку преживеаниот партнер во брачна двојка.

13. На 12 декември 2003 Уставниот суд (Verfassungs‑gerichtshof) ја одбил жалбата на жалителите. Релевантните делови од пресудата гласат:

„Управната постапка која заврши со оспорената одлука исклучиво се однесувала на прашањето за легитимност на бракот. Затоа, единствен релевантен жалбен навод е дека член 44 од Граѓанскиот законик признава и предвидува брак помеѓу „лица од спротивен пол“. Наводот за повреда на правото на сопственост е само уште еден начин во обидот да се докаже дека оваа состојба е неоправдана.

Во однос на бракот, член 12 од ЕКЧП, кој е норма од уставна вредност, предвидува:

‘Мажот и жената кои се на возраст на која може да стапат во брак, имаат право да стапат во брак и да создадат семејство според националните закони со кои се регулира остварувањето на ова право.’

Ниту принципот на еднаквост превиден со австрискиот Сојузен Устав ниту Европската конвенција за човекови права (видно од зборовите „маж и жена“ во член 12) не бараат концептот на брак да биде насочен кон основна можност родителството да биде проширено да врски од друг вид. Суштината на бракот, е дотолку повеќе, не е засегната од фактот дека развод (или разделба) е можен и дека е работа на брачните партнери дали тие всушност можат или сакаат да имаат деца. Европскиот суд за човекови права одлучил во неговата пресуда во случајот Cossey од 27 септември 1990 (бр. 10843/84, кој конкретно се однесува на положбата на трансексуалците) дека ограничувањето на бракот на овој „традиционален“ концепт било објективно оправдано, забележувајќи

‘... дека придржувањето кон традиционалниот концепт на бракот обезбедува доволно причини за и понатамошно усвојување на билолошки критериуми за утврдување на полот на едно лице во смисла на брак.’

[Промената во судската пракса до која дојде после тој случај во однос на конкретното прашање на трансексуалците (EСЧП, Goodwin, no. 28957/95, 11 јули 2002) не дозволува заклучок дека треба да има какво било промена во оценката на општото прашање кое е сега поставено]

Фактот што истополовите врски влегуваат во концептот на приватен живот и како такви ја уживаат заштитата од член 8 од ЕКЧП – која исто така забранување дискриминација по основи кои не се објективни (член 14 од ЕКЧП) – не доведува до обврска да се промени законот за брак.

Не е потребно во овој случај да се испита дали, и во кои области, законот неоправдано ги дискриминира истополовите врски со предвидување на специјални правила за брачни двојки. Ниту пак е задача на овој суд да го советува законодавното тело за уставни прашања или работи од законодавна политика.

Наместо тоа, жалбата мора да биде одбиена како неоснована.“

14. Пресудата на Уставниот суд била доставена на адвокатот на жалителите на 25 февруари 2004.

II. РЕЛЕВАНТНО ДОМАШНО И СПОРЕДБЕНО ПРАВО

A. Австриско право

1. Граѓански законик

15. Член 44 од Граѓанскиот законик (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch) предвидува:

„Брачниот договор ќе биде основа за семејните односи. Со брачниот договор две лица од спротивен пол ја декларираат својата законита намера да живеат заедно во трајна брачна заедница, да раѓаат и воспитуваат деца и взаемно да се подржуваат.“

Оваа одредба не е изменета од нејзиното влегување во сила на 1 јануари 1812.

2. Законот за регистрирани партнерства

16. Целта на Законот за регистрирани партнерства (Eingetragene Partnerschaft-Gesetz) беше да им обезбеди на истополовите двојки формален механизам за признавање и давање правно дејство на нивните врски. При воведувањето на споменатиот закон законодавецот особено ги имал во предвид промените во други европски држави (види го објаснувањето на нацрт-законот - Erläuterungen zur Regierungsvorlage, 485 der Beilagen XXIV GP).

17. Законот за регистрирани партнерства, Сојузен службен весник (Bundesgesetzblatt) том. I, бр. 135/2009, влезе во сила на 1 јануари 2010. Неговиот член 2 предвидува:

„Регистрирано партнерство може да биде основано само од две лица од ист пол (регистрирани парнтери). На тој начин тие се обврзуваат на трајна врска со взаемни права и обврски.“

18. Правилата за склучување регистрирано партнерство, неговите последици и раскинување се слични на правилата за брак.

19. Регистрираното партнерство подразбира заедничко живеење на постојана основа и може да биде склучено од две лица од ист пол кои имаат деловна способност и кој се полнолетни (член 3). Не смее да се склучи регистрирано партнерство помеѓу блиски роднини или со лице кое е веќе во брак или има склучено сеуште валидно регистрирано партнерство со друго лице (член 5).

20. Како и брачните двојки, се очекува и регистрираните партнери да живеат заедно како брачни другари во секој поглед, да делат заеднички дом, да се однесуваат еден кон друг со почит и да се грижат еден за друг (член 8(2) и (3)). Како и во случајот со брачни другари, партнерот кој е одговорен за домаќинството и нема приходи има законско овластување да го застапува другиот партнер во секојдневни правни трансакции (член 10). Регистрираните партнери ги имаат истите обврски како и брачните партнери во однос на издржување (член 12).

21. Причините за прекин на регистрирано партнерство се истите како и причини за прекин на бракот или развод. До прекин на регистрирано партнерство доаѓа во случај на смрт на едниот партнер (член 13). Прекинот исто така може да биде прогласен со судска одлука: немање намера за склучување на регистрирано партнерство (член 14),вина на еден или двајцата партнери, или раскинување на партнерството поради непомирливи разлики (член 15).

22. Законот за регистрирани партнерства исто така содржи спектар на измени на постоечките закони за да им обезбеди на регистрираните партнери ист статус како и брачните партнери во повеќе области од правото, како што се наследниот закон, социјалниот закон и законот за социјално осигурување, даночниот закон, законот за управна постапка, закон за заштита на лични податоци и јавна служба, пасош и прашања во врска со регистрирање, како и законот за странци.

23. Сепак, сеуште има некои разлики помеѓу бракот и регистрираното партнерство, покрај фактот што само лица од ист пол може да склучат регистрирано партнерство. Следните разлики беа предмет на јавна дебата пред усвојувањето на Законот за регистрирани партнерства: додека бракот се склучува пред Канцеларијата за работи од личен статус, регистрираните партнерства се склучуваат пред Регионалниот управен орган. Правилата за избор на име се разликуваат од правилата за брачни двојки: на пример, законот споменува „презиме“ кога регистрираната двојка избира заедничко презиме, но, „семејно презиме“ во однос на заедничкото презиме на брачна двојка. Сепак, најважните разлики се однесуваат на родителски права: за разлика од брачни двојки, на регистрираните партнери не им е дозволено да посвојуваат дете; ниту пак е дозволено посвојување на детето на другиот партнер (член 8(4). Исто така исклучено е можноста за вештачко оплодување (член 2 (1) од Законот за вештачко оплодување - Fortpflanzungsmedizingesetz).

Б. Споредбено право

1. Право на Европската унија

24. Член 9 од Повелбата за фундаментални права на Европската унија, која што беше потпишана на 7 декември 2000 и влезе во сила на 1 декември 2009, гласи:

„Правото на брак и основање на семејство ќе бидат гарантирани во согласност со домашните закони кои го регулираат практикувањето на тие права.“

25. Релевантниот дел од коментарот на Повелбата го наведува следното:

„И покрај современите трендови и промени на домашните закони во повеќе закони он поголена отвореност и прифаќање на истполови двојки, неколку држави сеуште имаат јавна политика и/или прописи кои изречно ја забрануваат идејата дека истополовите двојки имаат право на брак. Во моментот постои ограничено право признавање на истполовите врски во смисла на тоа дека бракот е сеуште недостапен за истополови двојки. Домашните закони на мнозинството на држави подразбира, со други зборови, дека лицата кои имаат намера да склучат брак се од спротивен пол. Во неколку земји, на пр. во Холандија и Белгија, бракот помеѓу луѓе од ист пол е признат со закон. Други, како нордиските земји, имаат подржано закони за регистрирано партнерство, што подразбира помеѓу другото дека повеќето одредби кои се однесуваат на бракот, на пр. правните последици во однос на поделба на имот, наследни права итн, исто така важат и за овие заедници. Во исто време важно е да се нагласи дека името „регистрирано партнерство“ е намерно избрано за да не се меша со бракот и е основано како алтернативна метоа на признавање лични врски. Оваа нова институција затоа, по правило, е достапна на двојки кои не можат да склучат брак, и истополовото партнерство нема ист статус и исти бенефиции како бракот. (...)

Со цел да се земе во предвид разновидноста на домашни правила за брак, член 9 од Повелбата упатува на домашните закони. Како што се гледа од неговата формулација, оваа одредба е поширока во својот опсег од соодветните членови од други меѓународни инструменти. Со оглед на тоа што нема изречно споменување на „маж и жена“ како што е случај со други инструменти за човекови права, може да се тврди дека нема пречка да се признаат истополовите врски во контекст на брак. Сепак, нема изречна обврска дека домашните закони треба да овозможат такви бракови. Меѓународните судови и комитети досега не беа подготвени да ја прошират примената на правото на брак на истополови двојки. (...)“

26. Неколку директиви се исто така од значење за овој случај:

Директивата на Европскиот совет 2003/86/EC oд 22 септември 2003, за правото на семејно обединување, се однесува на условите за користење на правото на семејно обединување од страна на државјани на трети земји кој законски престојуваат на територијата на државите членки.

Нејзиниот член 4, со наслов „членови на семејството“ предвидува:

„(3) Државите членки можат, со закон или пропис, да дозволат влез и престој, врз основа на оваа Директива и под услов да се почитуваат условите предвидени во Глава IV, на партнерот со кој лицето не е во брак, кој е државјанин на трета земја, со кој лицето кое го подржува е во потврдена стабила долга врска, или на државјанин на трета земја кој е врзан со лицето кое го подржува со регистрирано партнерство во согласност со член 5(2),...“

Директивата 2004/38/EC на Европскиот парламент и Европскиот совет од 29 април 2004 се однесува на правото на граѓаните на Унијата и членовите на нивните семејства слободно да се движат и да престојуваат на територијата на државите членки.

Нејзиниот член 2 ја содржи следнаа дефиниција:

„(2) ’Член на семејството’ значи:

(a) брачен другар

(б) партнер до кој граѓанин на Европската унија има склучено регистрирано партнерство, врз основа на закон на држава членка, ако законодавството на државата членка домаќин ги третира регистрираните партнерства како еднакви со брак во согласност со условите предвидени со релевантното законодавство на државата членка домаќин.

(в) дирекнтите потомци кои се на возраст под 21 година или се издржувани лица и децата на брачниот другар или партнерот дефиниран во точка б

(г) директни роднини по нагорна линија кои се издржувани како и тие на брачниот другар или партнерот дефиниран во точка (б).“

2. Состојба на релевантните закони во држави членки на Советот на Европа

27. Во моментот шест од четириесет и седум држави им даваат на истополовите двојки еднаков пристап до брак, имено, Белгија, Холандија, Норвешка, Португалија, Шпанија и Шведска.

28. Покрај тоа има тринаесет држави членки кои не им даваат на истополовите двојки пристап до брак, но, имаат донесено некој вид на законодавство со кое им се дозволува на истополовите двојки да ги регистрираат нивните партнерства. Андора, Австрија, Република Чешка, Данска, Финска, Франција, Германија, Унгарија, Ирска, Луксембург, Словенија, Швајцарија и Обединетото Кралство. Накусо, има деветнаесет држави членки во кои истополовите двојки имаат или можност да се стапат во брак или во регистрирано партнерство (види го прегледот во Burden v. the United Kingdom [GC], no. 13378/05, § 26, ECHR 2008).

29. Во две држави, Ирска и Лихтенштајн реформи со цел да им се даде на истополовите двојки пристап до некаква форма на регистрирано партнерство се во тек или се планирани. Покрај тоа Хрватска има Закон за истополови заедници кој ги признава истополовите двојки кои живеат заедно само за ограничени намени, но, не дава можност за регистрација.

30. Според информациите со кои располага Судот, големото мнозинството од државите за кои станува збор го вовеле релевантното законодавство во последата деценија.

31. Правните последици од регистрирано партнерство се разликуваат и можат да бидат речиси еднакви брак до давање на релативно ограничени права. Правните последици на регистрираните партнерства, можат да се поделат на три главни категории: финансиски последици, последици во однос на родителство и други последици.

32. Финансиските последици го регулираат влијанието на регистрираното партнерство врз различни видови на данок, здравствено осигурување, придонеси за социјално осигурување и пензии. Во повеќето од државите за кои станува збор регистрираните партнери добиваат статус сличен на брак. Тоа исто така се однесува на други финансиски последици, како што се одредби за заеднички имот и долг, примена на правилата за алиментација во случај на крај на врската, право на надомест на штета за смрт на партнерот против лицето кое е виновно за смртта и наследни права.

33. Што се однесува на родителски последици, сепак, можности на регистрираните партнери за вештачко оплодување или згрижување или посвојување на деца, имал големи разлики од една земја до друга.

34. Во други последици спаѓаат употреба на презимето на другиот партнер, влијание врз добивање на дозвола за престој и државјанство на странски партнер, одбивање да се даде исказ како сведок, статус на најблизок роднина за медицински цели, продолжување на статусот на потстанар при смрт на партнерот, и законска донација на органи.

ПРАВО

I. БАРАЊЕ НА ВЛАДАТА ЖАЛБАТА ДА СЕ ИЗБРИШЕ ОД ЛИСТАТА НА ПРЕДМЕТИ НА СУДОТ

35. Во нејзиното усно обраќање Владата тврдеше дека Законот за регистрирани партнерства им овозможувал на истополовите двојки да добијат правен статус прилагоден колку што е можно повеќе на статусот кој со брак го стекнуваат двојките од спротивен пол. Таа тврдеше дека случајот морал да се смета за решен и дека било оправдано жалбата да се избрише од листата на предмети на Судот. Таа се повика ан член 37 § 1 oд Конвенцијата кој, во делот кој е релевантен, гласи:

“1. Во било која фаза од постапката, Судот може да одлучи да избрише определена жалба од листата на предмети [strike an application out of its list of cases], доколку околностите овозможуваат да се заклучи

...

(б) дека случајот бил решен;

...

Сепак, Судот ќе го продолжи разгледувањето на жалбата ако тоа го бара почитувањето на правата на човекот загарантирани со Конвенцијата и нејзините протоколи“

36. За да заклучи дека член 37 § 1 (б) oд Конвенцијата е применлив на овој случај, Судот мора да одговори на две прашања: прво, мора да праша дали околносите на кои жалителите директно се жалат и натаму постоај и, второ, дали жалителите биле обештетени за последиците од можна повреда на Конвенцијата настана поради тие околности (види Shevanova v. Latvia (striking out) [GC], no. 58822/00, § 45, 7 December 2007).

37. Судот забележува дека суштината на жалбата на жалителите е дека, како истополова двојка, тие немаат пристап до брак. Оваа ситуација сеуште постои после влегувањето во сила Законот за регистрирано партнерство. Како што и самата Влада посочи, споменатиот Закон им дозволува на истополовите двојки да добијат само статус кој е сличен или споредлив на брак, но, не им дава пристап до брак, кој сеуште е само за двојки од спротивен пол.

38. Судот смета дека не се исполнети условите за бришење на жалбата од листата на предмети и затоа го одбива барањето на Владата.

II. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕН 12 ОД КОНВЕНЦИЈАТА

39. Жалителите се жалеа дека одбивањето на властитее да им дозволат да склучат брак го повредувало член 12 од Конвенцијата, кој шредвидува:

„Мажот и жената кои се на возраст на која може да стапат во брак, имаат право да стапат во брак и да создадат семејство според националните закони со кои се регулира остварувањето на ова право.“

Владата го оспори тој аргумент.

A. Допуштеност

40. Судот забележува дека Владата го отвори прашањето дали жалбениот навод на жалителите спаѓал во опсегот на член 12, со оглед на тоа дека тие биле двајца мажи кои барале право на брак. Владата не тврдеше, сепал, дека жалбениот навод е недопуштен затоа што не е прифатлив ratione materiae. Судот се согласува дека прашањето е доволно комплексно и не може да се реши во фазата на допуштеност.

41. Судот смета, со оглед на аргументите на жалителите, дека овој жалбен навод отвора сериозни фактички и правни прашања според Конвенцијата, чие утврдување бара мериторно испитување. Судот затоа заклучува дека жалбениот навод не е очигледно неоснован во смисла на член 35 § 3 oд Конвенцијата. Не беше утврдена ниту една друга причина за тој да биде прогласен за недоупуштен.

Б. Основаност

1. Аргументи на странките

42. Владата се повика на одлуката на Уставниот суд за овој случај, воочувајќи дека тој суд ја зел во предвид судската пракса на Судот и не утврдил повреда на правата на жалителите од Конвенцијата.

43. Во усното излагање пред Судот, Владата тврдеше дека и јасната формулација на член 12 и судската пракса на Судот како што таа гласи во моментот, покажувале дека правото на брак било по својата природа ограничено на двојки на спротивен пол. Таа изјави дека имало важни социјални промени во институцијата брак од усвојувањето на Конвенцијата, но, дека немало европски консензус за да им се даде на истополовите двојки право на брак, ниту пак такво право можело да се изведе од член 9 од Повелбата за фундаментални права на Европската унија. И покрај разликата во формулацијата, тој член во однос на брак на истополови заедници упатува на домашното законодавство.

44. Жалителите тврдеа дека во современото општество граѓанскиот брак бил заедница на две лица која се однесувала на сите аспекти од нивните животи, додека пак раѓањето и воспитувањето на деца повеќе не било одлучувачки елемент. Со оглед на тоа што институцијата брак значително се променила повеќе немало причина да им се одбие на истополовите двојки пристап до брак. Текстот на член 12 не морало нужно да биде сфатен во смисла само маж и жена имале право да склучат брак со личност од спротивниот пол. Понатаму, жалителите сметале дека упатувањето во член 12 „во согласност со домашните закони“ не можело да значи дека државите имале неограничено дискреција во регулирањето на правото на брак.

2. Аргументи на вмешувачите

45. Владата на Обединетото Кралство изјави дека судската пракса на Судот каква што е во моментот сметаал дека член 12 се однесува на „традиционален брак помеѓу лица од спротивен билошки пол“ (види Sheffield and Horsham v. the United Kingdom, 30 July 1998, § 66, Reports of Judgments and Decisions 1998‑V). Според неа немало причини за отстапување од таа позиција.

46. Иако Судот често нагласувал дека Конвенцијата е жив инструмент која мора да биде толкуван во современите услови, Судот го користел тој пристап да ја промени судската пракса сако кога ќе увидел согласност на стандардите помеѓу државите членки. Во Christine Goodwin v. the United Kingdom [GC] (no. 28957/95, ECHR 2002‑VI), на пример, Судот ја преиспитал својата позиција во однос на можност на постоперативни трансексуалци да склучат брак со лице од пол кој е спротивен на полот кој го стекнале со операција, со оглед на фактот дека мнозинството држави договорнички дозволувале такви бракови. Спротивно на тоа не постоело поклопување на стандардите во однос на истополови бракови. Во моментот кога Владата вмешувал го доставила своите писмени опсервации само три држави членки дозволувале истополов брак, а во две други се подготвувале предлози во таа насока. Прашањето за истополов брак се однесувало на чувствителна област на социјална, политичка и религиозна дебата. Во отс