Conclusie van de advocaat generaal

++++

Mijnheer de President,

mijne heren Rechters,

1 . De corte di cassazione verzoekt het Hof om uitlegging van het begrip aanhangigheid in artikel*21, eerste alinea, van het Verdrag van 27*september*1968 betreffende de rechterlijke bevoegdheid en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken ( hierna : Executieverdrag ).

Bij op 12*december*1974 betekende akte dagvaardde de Italiaanse staatsburger G.*Palumbo de Duitse vennootschap Gubisch Maschinenfabrik*KG, te Flensburg, voor het tribunale te Rome ten einde zijn bij Gubisch geplaatste "voorlopige bestelling" van een gereedschapswerktuig te horen nietig verklaren . Daartoe stelde Palumbo, dat hij zijn bestelling had teruggenomen nog voordat zij Gubisch had bereikt en deze ze had kunnen aanvaarden . Voor het geval het tribunale zou beslissen dat de verkoopovereenkomst tot stand was gekomen, vorderde Palumbo subsidiair nietigverklaring wegens wilsgebrek, respectievelijk ontbinding omdat de leveringstermijn niet in acht was genomen .

Gubisch verscheen voor het tribunale, doch enkel om in limine litis de bevoegdheid van de Italiaanse rechter te betwisten, op grond dat zijzelf al een vordering aanhangig had gemaakt bij de handelskamer van het Landgericht Flensburg, strekkende tot veroordeling van Palumbo tot betaling van de door deze op basis van een geldige overeenkomst gekochte machine . Tussen de twee zaken zou derhalve een aanhangigheidsrelatie bestaan, die overeenkomstig artikel*21, eerste alinea, Executieverdrag, moest worden opgelost ten gunste van de als eerste aangezochte Duitse rechter .

Het tribunale te Rome verwierp dit verweer . De twee zaken, zo meende het, hadden een verschillend onderwerp, zodat onbevoegdverklaring in de zin van genoemd artikel niet mogelijk was . Gubisch wendde zich daarop tot de corte di cassazione voor een uitspraak over de bevoegdheidskwestie, en dat hoge college achtte het noodzakelijk het Hof de volgende prejudiciële vraag te stellen :

"Omvat het begrip aanhangigheid bedoeld in artikel*21 van het Executieverdrag van 27*september*1968, het geval waarin met betrekking tot een zelfde overeenkomst de ene partij voor de rechter van een verdragsluitende staat nietigverklaring ( of althans ontbinding ) van een overeenkomst vordert, terwijl de andere partij voor de rechter van een andere verdragsluitende staat nakoming van de overeenkomst vordert?"

In deze procedure zijn opmerkingen gemaakt door Gubisch, de Commissie van de Europese Gemeenschappen, de regering van de Bondsrepubliek Duitsland en die van de Italiaanse Republiek .

2 . Algemeen wordt aangenomen dat het begrip aanhangigheid in de zin van artikel*21 autonoom moet worden uitgelegd, dat wil zeggen los van de definitie die het recht van het aangezochte gerecht ervan geeft . Wat echter de voorwaarden betreft waaronder de bepaling van toepassing is, heerst er onenigheid . Volgens de Italiaanse regering moet de bepaling letterlijk worden uitgelegd : voor aanhangigheid is noodzakelijk, dat de door de partijen aanhangig gemaakte vorderingen "hetzelfde onderwerp en dezelfde oorzaak" hebben . Buiten dat geval wordt de eventuele relatie tussen geschillen die voor gerechten in verschillende staten aanhangig zijn, door het Executieverdrag gedefinieerd en geregeld in termen van samenhang ( verknochtheid ). Daarom, aldus de Italiaanse regering, moet de prejudiciële vraag ontkennend worden beantwoord, dus op dezelfde gronden als door het tribunale te Rome zijn vermeld .

De andere bij de procedure betrokken partijen zeggen daarentegen, dat de exceptie van aanhangigheid moet voorkomen dat hetzelfde geschil voor gerechten van verschillende staten wordt gebracht, met het daaraan verbonden gevaar van onderling tegenstrijdige en daarom niet voor erkenning in aanmerking komende beslissingen ( artikel*27, sub*3 ). Artikel*21 zou derhalve niet enkel werken wanneer de vorderingen qua onderwerp en oorzaak volledig samenvallen, maar ook wanneer zij ondanks een verschillende inhoud op dezelfde rechtsbetrekking zijn gebaseerd .

In ons geval bij voorbeeld zou het duidelijk zijn dat de Duitse rechter, om een uitspraak ten gronde over de vordering van Gubisch te kunnen doen, eerst zal moeten onderzoeken of er tussen partijen een geldige contractuele band bestaat; en dit is precies wat de Italiaanse rechter primair moet vaststellen . Een letterlijke uitlegging van artikel*21 zou er dus toe leiden, dat hetzelfde probleem door meer rechters moet worden opgelost, en dit wordt vermeden bij een ruimere uitlegging, waarbij de als tweede aangezochte rechter verplicht is zich buiten de zaak te houden . Bovendien zou enkel deze laatste opvatting in overeenstemming zijn met de geest van het Verdrag; alleen deze opvatting immers verzekert snelle en eenvoudige procedures met het oog op een beter internationaal verkeer van nationale beslissingen .

3 . Beide opvattingen zijn aannemelijk en degelijk met argumenten onderbouwd . Toch lijkt het mij, dat de overtuigingsdrempel bij de eerste wat hoger ligt .

Volgens de eerste alinea van artikel*21 is er aanhangigheid "wanneer voor gerechten van verschillende verdragsluitende staten tussen dezelfde partijen vorderingen aanhangig zijn, welke hetzelfde onderwerp betreffen en op dezelfde