(AİHS. m. 5, 41) (765 S. K. m. 168) (466 S. K. m. 1)

(Başvuru No. 18992/03)

STRAZBURG

20 Ocak 2009

USUL

Türkiye Cumhuriyeti aleyhine açılan 18992/03 no’lu davanın nedeni Turgay Elğay adlı T.C. vatandaşının (“başvuran”) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (“AİHM”) 22 Nisan 2003 tarihinde, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (“AİHS”) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur.

Başvuran, AİHM önünde İstanbul Barosu avukatlarından M. Avcı tarafından temsil edilmiştir.

OLAYLAR

DAVANIN KOŞULLARI

Başvuran 1983 doğumludur ve İstanbul’da yaşamaktadır. 10 Temmuz 2002 tarihinde bir yol kontrolü sırasında, polislerin cep telefonunun ekranında Abdullah Öcalan’ın bir fotoğrafı ve “Biji Serok Apo” (“Yaşasın Başkan Apo”) ve “Biji Kurdistan” “Yaşasın Kürdistan” sloganlarını görmeleri üzerine yakalanarak İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götürülmüştür.

Başvuran aynı tarihte polise ve Gebze Sulh Ceza Mahkemesi’ne ifade vermiş, mahkeme delillerin durumu, polise verdiği ifadesi ve işlediği iddia edilen suçun niteliğini (yasadışı PKK örgütüne üyelik) dikkate alarak başvuranın tutuklanmasına karar vermiştir.

11 Temmuz 2002 tarihinde başvuran tutukluluk kararına itiraz etmiş ancak herhangi bir sonuç alamamıştır. Aynı tarihte Gebze savcısının görevsizlik kararı vermesinin ardından soruşturma dosyası İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi savcısına gönderilmiştir.

1 Ağustos 2002 tarihinde İstanbul DGM savcısı eski TCK’nın 168/2 maddesi uyarınca başvuranı yasadışı bir örgüte üye olmakla suçlamıştır. İstanbul DGM 12 Ağustos 2002 tarihinde başvuranın işlediği iddia edilen suçun niteliği, delillerin durumu ve başvuran hakkındaki ilk tutukluluk kararı tarihini dikkate alarak başvuranın tutukluluk halinin devamına karar vermiştir.

25 Ekim 2002 tarihinde DGM ilk duruşmasını yapmış, avukatı başvuranın tutuksuz yargılanmasını talep etmiştir. Mahkeme talebi kabul ederek başvuranın tutuksuz yargılanmasına karar vermiştir.

5 Eylül 2003 tarihinde İstanbul DGM başvuranın beraatine karar vermiştir.

HUKUK

I.AİHS’NİN 5/4 MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI

Başvuran AİHS’nin 5/4 maddesine dayanarak birinci derece mahkemesinin verdiği tutukluluk kararlarının yasallığına itiraz edebileceği etkili bir hukuk yolu bulunmayışından şikâyetçi olmuştur.

A.Kabuledilebilirlik

Hükümet başvurunun AİHS’nin 35/1 maddesinde öngörülen altı ay kuralına uyulmaması nedeniyle kabuledilemez olarak ilan edilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu bağlamda başvuranın bu başvuruyu 10 Temmuz 2002 tarihli tutuklama kararından sonraki altı ay içinde yapmış olması gerektiğini ifade etmiştir.

AİHM, başvuranın iddia ettiği gibi hakkındaki tutukluluk kararının yasallığına itiraz edebileceği etkili bir hukuk yoluna erişimi olmayışının tutukluluğu boyunca devam etmiş kabul edilmesi gerektiği görüşündedir. Dolayısıyla altı aylık süre başvuranın tahliye edildiği tarihte başlamalıdır. Bu bağlamda AİHM başvuranın tutukluluğunun birinci derece mahkemesinin tutuksuz yargılama kararı verdiği 25 Ekim 2002 tarihinde sona erdiğini ve AİHM’ye başvurunun 22 Nisan 2003 tarihinde, yani zamanında yapılmış olduğunu gözlemler. Bu nedenle AİHM Hükümetin itirazını reddeder.

AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı çerçevesinde başvurunun dayanaktan yoksun olmadığını kaydeden AİHM, başvurunun başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir.

B.Esas

Başvuran birinci derece mahkemesinin verdiği tutukluluğun devamı kararlarına itiraz edebileceği etkili bir hukuk yolu bulunmamasından şikâyetçi olmuş, Hü