(AİHS. m. 3, 6, 13, 34, 35, 41, 44) (5237 S. K. m. 103) (ABDULLAH YAŞA VE DİĞERLERİ V. - TÜRKİYE DAVASI) (YELDEN VE DİĞERLERİ - TÜRKİYE DAVASI) (BALTAŞ - TÜRKİYE DAVASI) (BATI VE DİĞERLERİ - TÜRKİYE DAVASI) (GÜZEL (ZEYBEK) - TÜRKİYE DAVASI) (HALAT - TÜRKİYE DAVASI)
(Başvuru No. 36812/07)
KARAR
STRAZBURG
24 Şubat 2015
İşbu karar Sözleşmenin 44 § 2 maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde kesinleşecek olup bazı şekli değişikliklere tabi tutulabilir.
Mehmet Yaman/Türkiye davasında,
Başkan Andras Sajö,
Yargıçlar
Işıl Karakaş,
Helen Keller,
Paul Lemmens,
Egidijus Küris,
Robert Spano,
Jon Fridrik Kjolbro,
ve Yazı İşleri Müdür Yardımcısı Abel Camposun katılımıyla oluşturulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (İkinci Bölüm), Daire olarak toplanarak, 3 Şubat 2015 tarihinde gerçekleştirilen müzakerelerin ardından, aşağıdaki kararı vermiştir:
USUL
1. Türkiye Cumhuriyeti aleyhine açılan (No. 36812/07) davanın temelinde, Türk vatandaşı olan Mehmet Yamanın (başvuran) 17 Ağustos 2007 tarihinde İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme'nin (Sözleşme) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvuru bulunmaktadır.
2. Başvuran, İzmirde görev yapan Avukat M.M. Terzi tarafından temsil edilmiştir. Türk Hükümeti (Hükümet) kendi görevlisi tarafından temsil edilmiştir.
3. Başvuran, gözaltına alındığı sırada uygulanan kötü muameleden, polisler hakkında etkin bir soruşturma yürütülmemesinden ve söz konusu davanın süresinden şikayet etmektedir. Başvuran, Sözleşmenin 3, 6 ve 13. maddelerini ileri sürmektedir.
4. Başvuru, 8 Mart 2012 tarihinde, Hükümete tebliğ edilmiştir.
OLAY
DAVANIN KOŞULLARI
5. Başvuran 1953 doğumlu olup, Aydında ikamet etmektedir.
1. Dava Süreci
6. Başvuran, olayların meydana geldiği tarihte, Milasta bulunan bir inşaatta işçi olarak çalışmaktadır.
7. Milas Adalet Sarayı önünde başvuranın da aralarında bulunduğu iki grup işçi arasında 6 Mart 2000 tarihinde saat 16.00 sularında şiddetli bir münakaşa meydana gelmiştir.
8. Polisler tarafından düzenlenen ve kavgaya karışan kişiler tarafından imzalanan olay tutanağı öz olarak aşağıdaki şekildedir:
- Meydana gelen yumruklu kavgadan sonra olay yerine gelen polisler M.Y.(başvuran), S.O., Y.Y., M.R.K., H.K, R.S., A.S., S.S., V.S. ve H.Syi Milas Üçe Emniyet Müdürlüğüne götürmüşlerdir.
Bu belgede, ilgililerin kavga veya yakalanmaları esnasında olası yaralanmaları hakkında herhangi bir bilgi içermemektedir.
9. Başvuran, öz olarak aşağıda yer alan açıklamayı yapmıştır:
- Polisler, bütün failleri yakalamış ve Milas İlçe Emniyet Müdürlüğüne götürmüşlerdir. Polisler, başvurana kötü muamelede bulunmuşlardır. Başvuran, aynı gün, sağlık durumunun ağırlaşması nedeniyle iki saatlik bir tıbbi müdahale için Milas Devlet Hastanesine sevk edilmiştir. Ardından başvuran yeniden Emniyet Müdürlüğüne sevk edilmiştir.
10. Hükümetin olaylar hakkındaki açıklaması şu şekildedir:
- Failler, kavga sırasında yumruklaşmışlardır. Başvuran yaralanmıştır. İhbarı alan görevli polisler müdahale etmişlerdir. Polisler, Milas Savcılığının talimatı üzerine kavgaya karışan kişiler hakkında soruşturma başlatmıştır. Akabinde başvuran ve diğer şüpheliler toplu bir şekilde adli tıp açısından muayeneden geçmeleri amacıyla Milas Devlet Hastanesine sevk edilmişlerdir.
11. Başvuran, 6 Mart 2000 tarihinde belirtilmeyen bir saatte emniyet amirinin talimatı üzerine Milas Devlet Hastanesine sevk edilmiştir.
12. Milas Devlet Hastanesinin kayıtlarından başvuranın diğer şüpheli kişilerle birlikte saat 18.00 sıralarında hastaneye sevk edildiği anlaşılmaktadır.
13. Başvuran, Milas Devlet Hastanesinde bir doktor tarafından muayene edilmiştir. Bu bağlamda düzenlenen rapor aşağıdaki şekildedir:
(...) M.Y.nin sağlık muayenesinde, hastanın genel durumunun olağan, bilincinin açık olduğu, çevresiyle işbirliği halinde bulunabildiği (...) solunumun olağan olduğu ortaya çıkarılmaktadır. Hastanın sol gözünde şişlik ve periorbital kızarıklıklar bulunmaktadır. Hastanın başında (görülmeyen) bir şişlik bulunmaktadır. Hastanın yaşam bulguları hakkında bir değerlendirme yapılmamıştır. Geçici sağlık raporu
Öte yandan doktor, hastanın belirli bir dönem için tıbbi gözetim altına alınmasına ve genel cerrah ile göz doktoru tarafından muayene edilmesine karar vermiştir.
14. Başvuran, sağlık muayenesinden sonra Milas Üçe Emniyet Müdürlüğüne tekrar nakledilmiştir. Yetkililer tarafından düzenlen tutanakta, başvuran 24 saatten fazla gözaltında tutulmuştur. Diğer yandan başvuranın saat 16.15de yakalandığı ve Cumhuriyet savcısının saat 19.00da bu yakalamadan bilgisinin olduğu söz konusu belgeden anlaşılmaktadır.
15. Başvuran, Milas Üçe Emniyet Müdürlüğünde, 6 Mart 2000 tarihinde, belirtilmeyen bir saatte verdiği ifadede, bir kavga çıktığını ve faillerin yumruklaştığını dile getirmiştir.
16. Başvuran, 7 Mart 2000 tarihinde saat 16.00da gözaltı işleminin sona ermesinin ardından polis amirinin talimatı üzerine yeniden sağlık muayenesine tabi tutulması amacıyla Milas Devlet Hastanesine sevk edilmiştir. Başvuran, Hastanede sırasıyla Nöroloji Bölümünde görevli Pratisyen Doktor ve Göz Doktoru tarafından muayene edilmiştir. Söz konusu muayeneden sonra düzenlenen yeni sağlık raporunun ilgili kısımları aşağıdaki şekildedir:
(...) Hasta sırt ve boyun ağrısından şikayet etmektedir. Hastanın oftalmolojik muayenesi:
- sağ göz: tam görme keskinliği, ön ve arka segmentler normaldir.
- sol göz: tam görme keskinliği. Alt ve üst göz kapaklarında morarma ve şişlik (...). Üç günlük geçici iş göremezliği doğrulayan kesin sağlık raporu.
(...)
Geçici raporda belirtilen unsurlara göre, hastanın nöroşirurji durumu aşağıdaki şekildedir:
Hastanın yaşam bulguları hakkında bir değerlendirme yapılmamıştır
Beş günlük geçici iş göremezlik. Hasta yedi gün içerisinde iyileşebilir. Kesin rapor.
17. Başvuranın talebi üzerine, 11 Eylül 2003 tarihinde, İzmir İnsan Hakları Vakfı tespitlerin aşağıda bulunduğu şekliyle bir epikriz düzenlemiştir.
(...) hastanın fiziki muayenesi: (05.06.2000) sol bacağında, boynunda ağrıdan kaynaklı yürüme zorluğu, parmakların uyuşması, sol siyatik sımr bölgesinde hassasiyet (...)
Ortopedik muayene: hasta boynunu oynattığında sağ omzunda oluşan ağrı. Parmaklarında uyuşmazlık 3-4-5. (...) üst ekstremite refleksleri normal. Dupuytren Kontraktürü (...)
Nöroşirurjikal muayene (06.07.2000): hastanın genelleştirilmiş ağrıları bulunmuş, bacağındaki bu ağrılar Aydın Devlet Hastanesine yatırıldığı sırada başlamıştır. (...)
18. Polisler hakkında açılan ceza davası çerçevesinde 22 Ağustos 2006 tarihinde Milas Asliye Ceza Mahkemesi tarafından sunulan talep üzerine (30. paragraf ve devamı) Adli Tıp Kurumu 16 Ekim 2006 tarihinde sağlık raporu düzenlemiştir. Söz konusu tespitlerin ilgili kısımları aşağıdaki şekildedir:
başvuran M.Y.nin 6 Mart 2000 tarihinde çıkan kavgaya karıştığı, gözaltında alındığı ve gözaltısının 7 Mart 2000 tarihinde sona erdiği ortaya çıkmıştır. 6 Mart 2000 tarihli sağlık muayenesine göre, sol gözde kızarıklıklar ve periorbital şişlik ve baş kısmında 1 x 1 cmlik bir şişlik teşhis edilmiştir. 7 Mart 2000 tarihli sağlık raporuna göre, sol göz kapağında morarma ve şişlik ve sırtta ağrı (...) hastada tespit edilen bel ve boyun fıtığı maruz kaldığı muamele yerine doğuştan olmasından kaynaklanmaktadır. (...)
6 Mart 2000 tarihinde teşhis edilen yaralar hastanın yaşam bulguları hakkında bir değerlendirmeye yol açmamıştır.
Bu yaralar, geçici iş göremezliğe sebep olmuştur.
Bu yaralar, basit bir cerrahi müdahale ile tedavi edilecek niteliktedir (...) »
2. Polisler Hakkında Açılan Ceza Davası
19. Başvuran, 17 Mayıs 2000 tarihinde kötü muamele nedeniyle polisler aleyhine Milas savcılığı önünde suç duyurusunda bulunmuştur. Bu suç duyurusunda olayları şu şekilde anlatmaktadır:
- Kendisini Milas İlçe Emniyet Müdürlüğüne götüren polisler tarafından başına ve bedenine yumruk aldığını ve hakarete uğradığını; Akabinde sağlık durumunun ağırlaşması sonucunda polislerin kendisini hastaneye kaldırdıklarını ve sağlık raporunun düzenlenmesini engellediklerini;
Başvuran, 6 Mart 2000 tarihinde gözaltına alındığı sırada görevde bulunan polisler hakkında şikayette bulunduğunu ve sorumluların tespit edilmesi amacıyla yüzleşme yapılmasını talep ettiğini eklemektedir.
20. Savcılık, 4 Temmuz 2000 tarihinde, olayın tanıkları olarak Y.Y., H.K. ve M.R.K.nın ifadesini almıştır. Bu bağlamda tanıklar şu şekilde ifade vermiştir:
- Dört polis, başvuranı yumruk ve tekme atmak için ayrı bir hücreye almışlardır.
21. Başvuranı gözaltına alan sorumlu polisler O.E., Y.D. ve S.I., 26 Eylül, 2 Ekim, 1 Kasım 2000 tarihlerinde Savcılık tarafından ifadeleri alınmıştır. Bu bağlamda ilgili polisler şu şekilde ifade vermişlerdir.
- Başvuran taraflar arasında çıkan kavga sırasında yaralanmıştır; polisler başvurana kötü muamele uygulamamışlardır.
22. Dahası 6 Mart 2000 tarihli raporu düzenleyen doktor 1 Kasım 2000 tarihinde Savcılık tarafından ifadesi alınmıştır. Bu bağlamda doktor şu şekilde ifade vermiştir:
- Başvuranın bedeninde yara izlerini tespit ettiğini ancak kendisinin bu konuda polisler tarafından hiçbir engele maruz kalmadığını belirtmiştir. Doktor başvuranın başından yaralı olması nedeniyle birkaç saatliğine tıbbi gözetim altına almıştır.
23. Başvuranla birlikte kavgaya karışan ve kendisiyle aynı zamanda gözaltına alınan tanıklar A.S., S.S. ve H.S., 4 ve 9 Mayıs 2001 tarihlerinde bu bağlamda şu şekilde ifade vermişlerdir:
- Polisler gözaltı sırasında hiç kimseyi darp etmemişlerdir.
24. Polis Y.Y., H.K. ve M.R.K.nın, 2 ve 4 Ocak 2002 tarihlerinde, Savcılık tarafından tekrar ifadeleri alınmıştır. Polisler daha önce verdikleri ifadeyi yinelemişlerdir (yukarıdaki 20. paragraf).
25. Milas Savcılığı, 12 Nisan 2002 tarihinde polislerin başvurana kötü muamele uyguladıklarını kanıtlayacak nitelikte yeterli delil bulunmadığından kovuşturamaya yer olmadığına karar vermiştir. Savcılık bu tespite ulaşmak için özellikle başvuranın bizzat diğer taraflar arasında çıkan kavgada yaralandığı konusunda olay günü verdiği ifadeyi dikkate almıştır.
26. Başvuran, 17 Haziran 2002 tarihinde bu karara Ağır Ceza Mahkemesi önünde itiraz etmiştir.
27. Muğla Ağır Ceza Mahkemesi 18 Temmuz 2002 tarihinde, 12 Nisan 2002 tarihli takipsizlik kararını iptal etmiş ve polisler hakkında ceza soruşturması açılmasına karar vermiştir.
28. Muğla Cumhuriyet savcısı, 20 Ağustos 2002 tarihli bir iddianame ile kötü muamele ve işkence nedeniyle polisler hakkında ceza davası açmıştır.
29. Başvuran, 16 Eylül 2002 tarihinde Muğla Ağır Ceza Mahkemesine davaya müdahil taraf olarak katılmaya dair bir yazı sunmuştur. Bu talebin kabul edildiği dosyadan anlaşılmaktadır.
30. Ağır Ceza Mahkemesi, 15 Kasım 2002 tarihinde davayı değerlendirmek için yetkili olmadığına karar vermiş ve dava dosyasını Milas Asliye Ceza Mahkemesine (mahkeme) geri göndermiştir.
31. Asliye Ceza Mahkemesi, 17 Haziran 2003 tarihli duruşmada başvuranı dinlemiştir. Başvuran 6 Mart 2000 tarihli tutanakta bulunan imzasının gerçek olduğunu kabul etmiş ancak içerdiği ifadelere itiraz etmiştir. Başvuran kavgaya karıştığına dair hiçbir unsur hatırlamadığını belirtmiştir. Başvuran, olayların gidişatı ile ilgili olarak olayları şu şekilde aktarmıştır:
- Polisler tarafından kendisinin ve H.K., M.R.K., Y.Y. ve S.O.nun yumruk yediği bölge olan Milas İlçe Emniyet Müdürlüğüne götürüldüğünü, akabinde dört polisin kendisine tekme attığı ayrı bir hücreye konulduğunu dile getirmiştir.
Öte yandan Asliye Ceza Mahkemesi, başvuran ile birlikte yakalanan kişilerden biri olan S.O.yu dinlemiştir. S.O., başvuranın ifadesini onaylamış ve başvuranın Üçe Emniyet Müdürlüğünde iken polisler tarafından kötü muameleye maruz kaldığını belirtmiştir.
Aynı duruşma sırasında dinlenen tanıklar Y.Y., M.R.K. ve H.K., başvuranın ve S.O.nun ifadelerini onaylamışlardır.
32. 6 Nisan 2004 tarihli duruşma sırasında başvuranı gözaltına alan sorumlu polislerin fotoğraflarından yola çıkılarak kimlik tespiti yapılmıştır.
- Başvuran polis H.Ç. ile Y.D.yi tanıdığını belirtmiştir.
- Öte yandan tanık S.O., H.K. ve M.R.K. başvurana uygulanan şiddetin sorumluları olan söz konusu polisleri teşhis etmişlerdir.
33. Asliye Ceza Mahkemesi, 17 Nisan 2007 tarihinde polislerin delil yetersizliğinden beraatına karar vermiştir.
34. Başvuran, 21 Haziran 2007 tarihinde Yargıtay önünde temyiz talebinde bulunmuştur.
35. Yargıtay, 7 Haziran 2012 tarihinde polislere atfedilen eylemlerin Asliye Ceza Mahkemesi yerine Ağır Ceza Mahkemesinin yetkisine bağlı olduğu gerekçesiyle 17 Nisan 2007 tarihli kararı bozmuştur.
36. Asliye Ceza Mahkemesi, 26 Şubat 2013 tarihli bir kararla davayı değerlendirmek için yetkili olmadığına karar vermiş ve dava dosyasını Milas Ceza Mahkemesine geri göndermiştir.
37. Milas Ağır Ceza Mahkemesi, 6 Eylül 2013 tarihli bir kararla aşağıdaki gerekçelerle sanıklar hakkında yürütülen davanın düşürülmesine karar vermiştir.
- Türk Ceza Kanunun 103. maddesinin 4. fıkrası ve 104. maddesinin 2. fıkrasında sanıklara yüklenen suç nedeniyle zamanaşımı süresinin yedi yıl ve altı ay olarak belirlendiği;
- Dolayısıyla ceza davası 6 Eylül 2007 tarihinden bu yana zamanaşımına uğradığı anlaşılmıştır.
38. Dosyada, başvuranın Ağır Ceza Mahkemesi kararına karşı temyiz talebinde bulunup-bulunmadığının ortaya çıkarılmasına imkan verilmemiştir.
3. 6 Mart 2000 Tarihinde Taraflar Arasında Çıkan Kavganın Belirli Failleri Aleyhine Açılan Ceza Davası
39. Savcılık, 24 Mayıs 2000 tarihli bir iddianameyle, ba
