1 REKABET KURUMU



REKABET KURULU KARARI

Dosya No : D2/2/B.E.-99/1
Karar No : 00-26/292-162
Karar Tarihi : 17.07.2000

A-) TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Prof. Dr. M. Tamer MÜFTÜOĞLU.
Üyeler : Dr. Kemal EROL (II.Başkan), Mehmet Zeki UZUN, Sadık KUTLU,
İsmet CANTÜRK, Necdet KARACEHENNEM, Mustafa PARLAK, A. Ersan GÖKMEN,
R. Müfit SONBAY, Kubilay ATASAYAR, Murat GENCER.

B-) SORUŞTURMA HEYETİ

Soruşturma Heyeti Başkanı : Rekabet Kurulu Üyesi Sadık KUTLU
Raportörler : Barış EKDİ, Hakan Suat ÖLMEZ, Hakan BİLİR

C-) BAŞVURAN:

Multimedya Basım ve Yayıncılık Ticaret A.Ş.
Rumeli C. Melek Apt. No:2/2 Nişantaşı - İSTANBUL

Temsilci: Hüseyin D. YARSUVAT ve Mehtap ÇİFTÇİOĞLU
Polat Plaza Harman C. No:4 B Blok Kat:6 80640 Levent - İSTANBUL

D-) HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILANLAR:

Birleşik Basın Dağıtım A.Ş.
Cemal Ulusoy Cd. Asena Sok. No:12 Yenibosna- İSTANBUL
BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım A.Ş.
Evren M. Gülbahar Cd. No:96 B1 Blok Asma Kat Güneşli -İSTANBUL
YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım A.Ş.
Hürriyet Medya Towers Güneşli- İSTANBUL

Tarafların Temsilcisi:
Prof. Dr. Arif ESİN
Akaretler Sıraevleri Spor Cd. No:67 80680 Beşiktaş- İSTANBUL

2 REKABET KURUMU
E-) DOSYA KONUSU

Birleşik Basın Dağıtım A.Ş1, BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım A.Ş2. ve YAYSAT
Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım A.Ş.’nin 3, Kanun’un 4’üncü ve 6’ncı maddelerini
ihlali ve BİRYAY Ana Sözleşmesi’ne ilişkin 04.05.1998 tarihli menfi tespit
başvurusunun değerlendirilmesi.

F-) İDDİALARIN ÖZETİ

Multimedya Basım ve Yayıncılık Ticaret A.Ş.’nin 04.05.1998, 26.06.1998 ve
29.07.1998 tarihlerinde Kurumumuz kayıtlarına intikal eden şikayet dilekçelerinde
aşağıdaki iddialara yer verilmiştir:

- Türkiye gazete ve mecmua dağıtımının neredeyse tamamına hakim olan
YAYSAT ve BBD, ortaklaşa kurdukları BİRYAY’ı Kanun’un Geçici 2’nci maddesi
gereğince, süresi içinde Rekabet Kurulu’na bildirme yükümlülüklerini yerine
getirmemişlerdir.
- YAYSAT ile BBD kendi grupları dışından gelen talepleri BİRYAY kanalıyla
uyumlu bir şekilde paylaşmaktadırlar. BİRYAY, grup dışındaki müşterilere daha
yüksek komisyon koşulunu kabul ettirmekte veya dağıtımı sürdürürken
komisyonu artırmakta ya da kendi dergileri ile rekabetini sınırlamak amacıyla,
üçüncü kişilere ait yayınları teslim aldığı halde, kısmen veya tamamen dağıtıma
çıkarmamakta ya da dağıtımını yapsa bile, satış noktalarında sergilemeyerek bu
yayınların satışını düşürmekte ve bu yapısı ile 4054 sayılı Kanun’un 4’üncü
maddesinin (a),(b),(c),(d),(e) ve (f) bentlerini ihlâl etmektedir.
- YAYSAT ile BBD BİRYAY’ı kurarak piyasaya hakim duruma gelmişlerdir. Bu
teşebbüslerin, rakip yayınların dağıtım komisyonlarını istedikleri gibi artırmaları,
rakip yayınları dağıtmamaları ya da rakip yayınların satış noktalarında
sergilenmesini veya satılmasını engellemeleri, müteşebbisleri gazete ve dergi
çıkarmak için yatırım yapmaktan caydırmaktadır. YAYSAT ile BBD’yi kuran
gruplar, ticari faaliyet alanlarına başka teşebbüslerin girmesini engellemekte
veya diğer teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmaktadır. BİRYAY bu yapısı ve
geçmişte görülen eylemleri ile 4054 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesini ihlâl
etmektedir.
- BİRYAY Marie Claire, Marie Claire Maison, Adres ve Süper Basket dergilerinin
piyasaya çıkışını geciktirmek suretiyle, Multimedya Basım ve Yayıncılık Ticaret
A.Ş.’nin yayıncılık piyasasındaki faaliyetini zorlaştırarak Kanun’un 6’ncı
maddesini ihlâl etmektedir. Söz konusu dergilerin dağıtımının sağlanabilmesi
için Kanun’un 9’uncu maddesi uyarınca ihtiyati tedbir kararı alınması talep
edilmektedir.


1 Kararın bundan sonraki bölümlerinde kısaca “BBD” olarak anılacaktır.
2 Kararın bundan sonraki bölümlerinde kısaca “BİRYAY” olarak anılacaktır
3 Kararın bundan sonraki bölümlerinde kısaca “YAYSAT” olarak anılacaktır.
3 REKABET KURUMU
G-) DOSYA EVRELERİ

Multimedya Basım ve Yayıncılık Ticaret A.Ş.’nin şikayet dilekçeleri, Rekabet
Kurulu'nun 10.09.1998 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 82/648-128 sayılı karar ile
4054 sayılı Kanun'un 40/1’inci maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına karar
verilmiştir.
Multimedya Basım Yayıncılık ve Tic. A.Ş. 22.12.1998 tarihinde, şikayetinden
vazgeçmiştir.
Önaraştırma sonucunda Kurum raportörlerince düzenlenen 15.01.1999 tarih
ve D2/2/B.E.-99/1 sayılı Önaraştırma Raporu, Rekabet Kurulu'nun 14.02.1999 tarihli
toplantısında görüşülmüş ve 99-5/37-12 sayılı karar ile 4054 sayılı Kanun'un 41’inci
ve 43/1’inci maddeleri uyarınca;

- Birleşik Basın Dağıtım Anonim Şirketi,
- BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım Anonim Şirketi,
- YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım Anonim Şirketi
hakkında şu kararlar alınmıştır:

(a) anılan şirketlerin faaliyetlerinin Kanun’un 4’üncü ve 6’ncı maddelerinde
belirtilen hallere uygunluk göstermesi nedeniyle söz konusu şirketler hakkında
soruşturma açılması.
(b) anılan şirketlerin bayileri ile yaptıkları ve Kurumumuza bildirmedikleri dikey
anlaşma niteliğindeki sözleşmelerin açılan soruşturma kapsamında ele
alınması.
(c) bahsi geçen dikey anlaşmaların bildirilmemesi ile ilgili müeyyidenin nihai karar
aşamasında değerlendirilmesi.
(d) şikayetçinin önaraştırma safhasında şikayetini geri almış olduğu dikkate
alınarak, BİRYAY için Kanun’un 9’uncu maddesinin son fıkrası uyarınca ihtiyati
tedbir kararı alınmasına gerek bulunmadığı.
(e) tarafların BİRYAY’ın kuruluş sözleşmesine ilişkin menfi tespit başvurusu
yaparak, Kanun’un Geçici 2’nci maddesinden doğan yükümlülüklerini yerine
getirmiş olmalarından dolayı bu konuda herhangi bir işlem yapılmasına gerek
bulunmadığı.

Bu karar üzerine, 19.02.1999 tarihinde, Kanun'un 43/2’nci maddesi uyarınca
taraflara soruşturma açıldığına dair bildirimde bulunularak 30 gün içinde ilk yazılı
savunmalarını göndermeleri istenmiştir. Taraflar, 23.02.1999 tarihinde söz konusu
karara ilişkin tebligatı almışlardır.
YAYSAT Yayın Satış Pazarlama ve Dağıtım Anonim Şirketi ve BİRYAY
Birleşik Yayın Dağıtım Anonim Şirketi’nin temsilcisi, 17.03.1999 tarihli yazısı ile
soruşturmaya ilişkin ilk yazılı savunmanın, soruşturma konusunun derinliği nedeniyle
Kanun’un 43’üncü maddesine göre 30 gün içinde hazırlanmasının mümkün
olmadığını belirterek Kanun’un 45’inci maddesine göre ek süre talep etmiştir
Kanun’un 45’inci maddesinde yer alan sürelerin, soruşturma safhası
sonucunda hazırlanan raporun ilgili taraflara tebliğinden sonra istenebileceği ve bu
aşamada ek süre verilmesinin mümkün olmadığı, ilk yazılı savunmanın Kanun’un
4 REKABET KURUMU
43’üncü maddesinde belirtilen 30 günlük süre içerisinde gönderilmesi gerektiği
ilgililere hatırlatılarak 23.03.1999 tarihli Kurum yazısı ile ek süre talebi reddedilmiştir.
Haklarında soruşturma açılan teşebbüslerin temsilcisi tarafından ilk yazılı
savunmaları, 07.04.1999 tarih ve 1072 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir
Rekabet Kurulu’nun 02.07.1998 tarih ve 72 sayılı toplantısında almış olduğu
karara istinaden, BİRYAY’ın menfi tespit/ muafiyet talebi soruşturma dosyası ile
birleştirilmiştir.
Kurul'un 13.07.1999 tarih 99-35 sayılı kararı ile 4054 sayılı Kanun'un 43/1’ nci
maddesi uyarınca soruşturmanın süresi 6 ay uzatılmıştır.
Soruşturma Heyetince tamamlanan Soruşturma Raporu, Kanun'un 45/1’inci
maddesi uyarınca Başkanlıkça tüm Kurul üyeleri ile ilgili taraflara 04.02.2000
tarihinde tebliğ olunmuş, taraflar Soruşturma Raporu’nu 10.02.2000 tarihinde
tebellüğ etmişlerdir. Yine aynı maddenin ikinci fıkrası gereğince taraflardan 30 gün
içinde yazılı savunmalarını göndermeleri istenmiştir.
Soruşturma Raporu’nun tebliğini takiben, hakkında soruşturma yürütülen
teşebbüsler, 15.02.2000 tarih ve 497 sayılı yazı ile, Kanun'un 45’inci maddesinin
ikinci fıkrası uyarınca savunma sürelerinin 30 gün uzatılmasını talep etmişlerdir.
24.02.2000 tarih ve 80-37 sayılı Kurul kararı ile taraflara 20 gün ek süre
tanınmıştır. Hakkında soruşturma yürütülen teşebbüslerin ikinci savunma yazıları
faks yoluyla 31.03.2000 tarihinde, asılları ise 03.04.2000 tarih ve 1131 sayılı yazı ile
Kurumumuz kayıtlarına intikal etmiştir.
Soruşturma Heyetinin hazırladığı, 18.04.2000 tarih ve 195 sayılı ek yazılı
görüş, Kanun'un 45/2’nci maddesi uyarınca, 18.04.2000 tarihinde tüm Kurul üyeleri
ile ilgili taraflara tebliğ edilmiştir. Taraflar 20.04.2000 tarihinde ek yazılı görüşü
tebellüğ etmişlerdir.
Ek yazılı görüşün tebliğini takiben, hakkında soruşturma yürütülen
teşebbüsler 21.04.2000 tarih ve 1386 sayılı başvuru ile, ek yazılı görüşe karşı
yapacakları savunma sürelerinin Kanun'un 45/2’nci maddesi uyarınca 30 gün
uzatılmasını talep etmişlerdir. İlgili teşebbüslerin talepleri Kurul’un 25.04.2000 tarih
ve 00-15 sayılı toplantısında görüşülerek uygun görülmemiş ve reddedilmiştir.
İlgili teşebbüslerin ek yazılı görüşe karşı yazılı savunmaları 22.05.2000 tarih
ve 6117 sayıyla Rekabet Kurumu kayıtlarına intikal etmiştir.
Soruşturma kapsamındaki teşebbüslerin talepleri üzerine; Rekabet Kurulu'nun
30.05.2000 tarih ve 00-20/208-103 sayılı toplantısında, yürütülen soruşturma ile ilgili
olarak 12.07.2000 tarihinde sözlü savunma toplantısı yapılmasına karar verilmiş ve
sözlü savunma toplantısı davetiyeleri, Kanun'un 46’ncı maddesinin 2’nci fıkrası
uyarınca ilgililere gönderilmiştir.
12.07.2000 tarihinde yapılan “Sözlü Savunma Toplantısı”nda, taraflar son
savunmalarını yapmışlardır.
Rekabet Kurulu, 17.07.2000 tarihinde nihai kararını vermiş ve karar
19.07.2000 tarihinde tefhim edilmiştir.

H-) RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ

1. BBD Birleşik Basın Dağıtım Anonim Şirketi ve YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama
ve Dağıtım Anonim Şirketi, birlikte kurmuş oldukları BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım
Anonim Şirketi vasıtasıyla koordinasyon sağlayarak;
5 REKABET KURUMU
- gazete ve dergi dağıtımı piyasasını bölüşmek,
- müşteri yayınlarını paylaşmak,
- müşteri yayınevlerine ait gazete ve dergilerin dağıtımına ilişkin komisyon
oranlarını ve dağıtılan yayınlardan alınacak sabit ücretleri birlikte tespit etmek
suretiyle,
Kanun’un 4’üncü maddesini açık bir biçimde ihlâl etmişlerdir. Bu nedenle,
BBD ve YAYSAT’ın Kanun’un 16’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince
cezalandırılmaları gerekmektedir.

2. Yayınevleri ile yapmış olduğu dağıtım sözleşmelerini, 1997/6 ve 1997/2 sayılı
Tebliğlerde öngörülen sürede Kurul’a bildirmeyen BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım
Anonim Şirketi’nin, Kanun’un 16/c bendi ve bildirilmeyen anlaşmaların rekabete
aykırı hükümler içermesi nedeniyle, Kanun’un 16’ncı maddesinin ikinci fıkrası
gereğince cezalandırılması gerekmektedir.

3. Tali bayilerle yapmış olduğu sözleşmeleri, 1997/6 ve 1997/2 sayılı Tebliğlerde
öngörülen sürede Kurul’a bildirmeyen BBD Birleşik Basın Dağıtım Anonim Şirketi ile
YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım Anonim Şirketi’nin Kanun’un 16/c bendi
ve bildirilmeyen anlaşmaların rekabete aykırı hükümler içermesi nedeniyle Kanun’un
16’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince cezalandırılmaları gerekmektedir.

4. Birleşik Basın Dağıtım Anonim Şirketi, YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve
Dağıtım Anonim Şirketi ve BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım Anonim Şirketi,
- rakip teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmak,
- gazete ve dergi dağıtımı piyasasındaki finansal, teknolojik ve ticari
avantajlarından yararlanarak, gazete ve dergi yayıncılığı piyasasındaki rekabet
koşullarını bozmayı amaçlayan faaliyetlerde bulunmak suretiyle
Kanun’un 6’ncı maddesini ihlâl etmişlerdir. Bu nedenle, BBD, BİRYAY ve
YAYSAT’ın Kanun’un 16’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince cezalandırılmaları
gerekmektedir.

5. BİRYAY Birleşik Basın Yayın Dağıtım A.Ş.’nin, Kurucu (Ana) Sözleşmesi’ne 4054
sayılı Kanun’un 8’inci maddesi uyarınca menfi tespit, 5’inci maddesi uyarınca da
muafiyet verilmesi mümkün değildir. Bu nedenle tarafların menfi tespit/muafiyet
taleplerinin reddedilmesi gerekmektedir.

6. BİRYAY Sözleşmesi’nin rekabeti sınırlayan 3’üncü, 38’inci ve 39’uncu
maddelerinin Sözleşmeden çıkarılması gerekmektedir.

7. Gazete ve dergi satışı faaliyetini de içerecek şekilde, belediyelerce ihdas edilen
ve belediyelerce veya belediyelerin yetki verdiği kişilerce, üçüncü şahıslara
kiralanan satış büfelerinin, ilgili pazara giriş açısından önemi dikkate alındığında;
Söz konusu yerlerde, kiracının, “hangi dağıtım şirketinden gelirse gelsin,
mevzuata ve yasalara uygun her türlü mevkuteyi, makul bir ücret veya komisyon
oranı karşılığında satmasını temin edecek” düzenlemelerin yapılması için ilgili Kurul
kararının yetkili mercilere bildirilmesi uygun olacaktır.

6 REKABET KURUMU
8. 1997/3 ve 1997/4 sayılı Grup Muafiyeti Tebliğleri’nin 6’ncı maddesi uyarınca,
“…diğer sağlayıcıların dağıtımın farklı aşamalarına girişlerinin önemli ölçüde
zorlaştırılması” durumunda Kurul, Tebliğ’in sağladığı muafiyeti geri alabilir.
Bu nedenle, ilgili pazarın yapısı gereği, ilgili pazarda faaliyet gösteren
herhangi bir dağıtım şirketinin son satış noktaları ile yapacağı anlaşmaların, “rakip
malları satmama veya dağıtmama” gibi münhasırlık sağlayan bir hüküm içermesi
durumunda, 1997/3 ve 1997/4 sayılı Tebliğler ile sağlanan muafiyetten
yararlanamayacaklarının Kurul kararı ile ilânı ilgili pazarda rekabetin tesisi için
zorunlu görülmektedir.

İ-) İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

İ.1. İLGİLİ PAZAR

a) İlgili Ürün Pazarı:

Şikayetin konusu ve şikayete konu olan BBD, BİRYAY ve YAYSAT’ın başlıca
faaliyet alanlarının “gazete ve dergi dağıtımı” olduğu gözönüne alınarak, ilgili ürün
pazarı “gazete ve dergi dağıtımı pazarı” olarak kabul edilmiştir.
Yayınevleri yayınlarını dağıtım şirketlerinin merkezine ve/veya bölge
müdürlüklerine teslim ederler. Genellikle birkaç ili kapsayan bir alandan sorumlu
olan bölge müdürlükleri ise, yayınların başbayilere ulaştırılmasını sağlarlar.
Başbayiler tarafından son satış noktalarına ulaştırılan yayınlar, burada teşhir
edilerek okuyucuya sunulur. Dolayısıyla, gazete ve dergi dağıtımı pazarı, dağıtım
şirketleri ile ana bayilik ve tali bayilik teşkilatından oluşan bir bütündür ve yayınevi
tarafından dağıtım şirketine teslim edilen mevkutenin son satış noktalarında
okuyucuya ulaştırılmasına kadar olan hizmeti kapsar.

b) İlgili Coğrafi Pazar:

BBD, BİRYAY ve YAYSAT’ın gazete ve dergi dağıtımını yurt çapında
gerçekleştirdikleri dikkate alınarak coğrafi pazar “Türkiye” olarak kabul edilmiştir.

İ.2. HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILAN TEŞEBBÜSLER

a) Birleşik Basın Dağıtım A.Ş (BBD)

Kuruluşu Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinin 21.10.1991 tarih ve 2885 sayılı
nüshasında ilan edilen Birleşik Basın Dağıtım A.Ş.’nin merkezi İstanbul’dadır.
Soruşturmanın yapıldığı dönem itibariyle, BBD hisselerinin %40’ı Medya Holding
A.Ş.’ye, %27,6’sı Sabah Yayıncılık A.Ş.’ye, %20’si Sabah Elektronik Yayıncılık ve
İletişim A.Ş.’ye, %10’u Gençlik Yayıncılık A.Ş.’ye, %2’si Feza Gazetecilik A.Ş.’ye ve
geri kalanı da muhtelif gerçek ve tüzel kişilere aittir.
BBD, 4 bölge müdürlüğü, yaklaşık 680 ana bayilik, yaklaşık 18.000 tali bayilik
ve 457 sözleşmeli araçtan oluşan bir dağıtım teşkilatına, bunun yanısıra 450’den
fazla çalışana sahiptir. Gazete ve dergi dağıtımı piyasasının ikinci büyük şirketi olan
7 REKABET KURUMU
BBD’nin 1996, 1997 ve 1998 yıllarında gazete dağıtımındaki pazar payı sırasıyla
%45, %40 ve %35; dergi dağıtımında ise, %30, %33 ve %33’tür.

b) BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım A.Ş. (BİRYAY)

Kuruluşu Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nin 28.05.1996 tarih ve 4046 sayılı
nüshasında ilan edilen BİRYAY Birleşik Yayın Dağıtım A.Ş.’nin merkezi
İstanbul’dadır. Soruşturmanın yapıldığı dönem itibariyle, BİRYAY hisselerinin %49’u
BBD’ye, %49’u YAYSAT’a aittir. Şirketin %2’lik hissesi ise, Aydın Doğan, Dinç Bilgin
ve anılan şahısların sahip oldukları teşebbüsler arasında eşit olarak paylaştırılmıştır.
BİRYAY’ın, bölge müdürlükleri ve bayilik teşkilatı mevcut değildir. Dağıtım
yapabilecek araç ve teşkilata sahip olmadığından, diğer iki dağıtım şirketi gibi fiziki
olarak dağıtım yapamayan şirket, müşteri yayınevlerinin yayınlarını YAYSAT ve BBD
aracılığı ile dağıttırmaktadır.

c) YAYSAT Yayın Satış Pazarlama ve Dağıtım A.Ş. (YAYSAT)

Kuruluşu Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinin 21.09.1992 tarih ve 3118 sayılı
nüshasında ilan edilen YAYSAT Yayın Satış Pazarlama ve Dağıtım A.Ş.’nin
hisselerinin, soruşturmanın yürütüldüğü dönem itibariyle %55’i Doğan Grubu
şirketlerine, %45’i ise İhlas Grubu şirketlerine aittir.
Merkezi İstanbul’ da olan YAYSAT’ın, 6 bölge müdürlüğü, 685 başbayisi,
20.034 son satıcısı (tali bayisi), 418 anlaşmalı nakliye aracı, 640 personeli
mevcuttur. Gazete ve dergi dağıtımı piyasasında lider konumunda olan YAYSAT’ın
1996, 1997 ve 1998 yıllarında gazete dağıtımındaki pazar payı sırasıyla %55, %60
ve %65; dergi dağıtımında ise, %70, %67 ve %67’dir.

İ.3. ELDE EDİLEN BULGULAR

İ.3.1. KANUN’UN 4’ÜNCÜ MADDESİ KAPSAMINDAKİ İHLALLER

İ.3.1.1. İlgili Pazarın ve Müşterilerin Paylaşılması

Kanun’un 4’üncü maddesinin (b) bendinde, “Mal veya hizmet piyasalarının
bölüşülmesi ile her türlü piyasa kaynaklarının veya unsurlarının paylaşılması ve
kontrolü”, söz konusu maddeye aykırılık teşkil eden davranışlara örnek olarak
gösterilmiştir.
1. 14 Mayıs 1996 tarihinde imzalanan, BİRYAY’ın Ana Sözleşmesi niteliğindeki
ortak girişim anlaşmasının Rekabet Yasağı başlıklı 38’inci maddesinde, “Birleşik
Basın Dağıtım A.Ş. ve Yaysat Satış Pazarlama ve Dağıtım A.Ş. dışındaki kuruculara,
bunların hissedarlarına veya çoğunluk hissesine sahip oldukları şirketlere veya bu
şirketlerin en büyük hissedarı olan gerçek kişilere ait mevkuteler ile Anonim Şirket’in
[BİRYAY’ın] kuruluşundan sonra bu kişiler tarafından yayımlanacak mevkuteler
haricindeki her türlü mevkute münhasıran Anonim Şirket tarafından dağıtılacaktır.
Birleşik Basın Dağıtım A.Ş. ve Yaysat Satış Pazarlama ve Dağıtım A.Ş. ile Anonim
Şirketin, Birleşik Basın Dağıtım A.Ş. ve Yaysat Satış Pazarlama ve Dağıtım A.Ş.
dışındaki kurucuları, hissedarları veya bunların hissedarları tarafından mevkute
8 REKABET KURUMU
dağıtımı ile iştigal edecek yeni bir şirket kurulması veya bu kişilerin mevkute dağıtımı
ile iştigal eden bir başka Şirket’e iştirak etmesi halinde o hissedarın Anonim Şirket’ten
sahibi bulunduğu hisselerin tamamı, bedelsiz olarak diğer hissedarlara, Anonim
Şirket’ten sahibi bulundukları hisseleri oranında ve herhangi bir muvafakate, başkaca
merasime veya hükme gerek olmaksızın intikal eder.” denilmektedir.

2. BİRYAY evrakı arasında, “BBD’DEN BİRYAY’A DEVREDİLEN YAYINEVLERİ”
başlıklı ve 01.06.1996 tarihli beş adet liste bulunmuştur. Bu listelerde, “NO,
MÜŞTERİ YAYINEVLERİ, YAYINLAR, KOMİSYON ORANI, SAYI BAŞINA DAĞITIM
ÜCRETİ” alt başlıklı sütunlar yer almakta ve listelerde 58 ila 62 arasında yayınevinin
ve bu yayınevlerine ait yayınların ismi bulunmaktadır.

3. Soruşturma safhasında taraflardan elde edilen bilgiler incelendiğinde, BİRYAY’ın
kurulduğu tarihte (Mayıs 1996) BBD ve YAYSAT ile cari dağıtım sözleşmeleri
bulunan “müşteri yayınevlerinin” sözleşmelerininin 31 Mayıs – 1 Haziran tarihlerinde
feshedildiği ve bu yayınevlerinin 1 Haziran 1996 tarihi itibariyle BİRYAY ile sözleşme
imzaladıkları görülmektedir.
BBD’den alınan verilere göre, BBD’nin 1996 yılı içerisinde toplam 89 adet
yayınevi ile dağıtım sözleşmesi yürürlüktedir. Bu sözleşmelerden 13’ü BİRYAY’ın
kuruluşundan önce sona ermiştir. BİRYAY kurulduğu sıralarda yürürlükte olan 76
sözleşmeden 64’ü 31.05.1996 tarihinde, TÜBİTAK ile yapılmış olanı ise
30.06.1996 tarihinde feshedilmiştir. Anılan tarihte devam eden 11 adet
sözleşmenin tarafları ise, BBD’nin ortağı olan yayınevleridir. BİRYAY’ın
kurulması ile birlikte BBD ile yapmış oldukları dağıtım sözleşmesi feshedilen 65
yayınevinden, 53’ünün 1 Haziran 1996 tarihinde BİRYAY ile dağıtım anlaşması
yaptıkları, 10 tanesinin ise, daha sonraki tarihlerde BİRYAY ile sözleşme
imzaladıkları tespit edilmiştir.
YAYSAT ise, Mayıs 1996 tarihi itibariyle 91 adet yayınevi ile cari dağıtım
sözleşmesine sahip olup bunlardan 81’ini 1 Haziran 1996 tarihinde feshetmiştir. Bu
yayınevlerinden 59’u 1 Haziran 1996’da, 9’u da daha sonraki muhtelif tarihlerde
BİRYAY ile sözleşme imzalamıştır.

4. BİRYAY tarafından 10.06.1996 tarihinde YAYSAT’a gönderilen yazıda, aynen;
“10 gün geçmiş olmasına rağmen, aşağıda adları yazılı yayınevlerinin BİRYAY A.Ş.
ile yapmaları gereken sözleşmenin yasal olarak tamamlanmadığı saptanmıştır.
Şöyle ki;
a. Bazı sözleşmeler, yayınevlerince imzalanarak dağıtım şirketlerimize (YAYSAT
ve BBD’ye) fakslanmış. Ancak, asılları hala gönderilmemiştir.
b. Kimi yayınevleri, sözleşme metninde yer alan “TAZMİNAT RAKAMLARINI”
kasıtlı olarak silmek ya da karalamak suretiyle, bizim için önem arzeden bu
maddeyi, iptal cihetine gitmişlerdir.
c. Yine bazı yayınevleri, imzaladıkları dağıtım sözleşmesine ya imza sirkülerini ya
da vekaletnamelerini eklememişler veya yetkisi olmayan kişilere imzalatmayı
yeğlemişlerdir.
d. Şimdiye kadar, BİRYAY A.Ş. ile hiç dağıtım sözleşmesi imzalamamış olan
yayınevleri
e. Yukarıdaki nedenlerle bu sözleşmeler şirketimizce geçerli kabul edilmemiştir.
9 REKABET KURUMU
Aşağıda adları yazılı yayınevlerinden, sözleşmelerinin eksikliklerini
gidermeyenlerin, tüm yayın organlarının 12 HAZİRAN 1996 (12 HAZİRAN sayısı
dahil) tarihinden itibaren dağıtımlarının kesinlikle yapılmamasını ve bu arada bu
durumda olanların ödemelerinin de durdurulmasını önemle rica ederiz.”

denilmekte ve “SÖZLEŞMELERİNİ YASAL OLARAK TAMAMLAMAYAN
YAYINEVLERİ” başlığı altında, aralarında Universal Yayıncılık ve Tic. A.Ş. ve
Uluslararası Moda Yay. A.Ş.’nin de bulunduğu 12 yayınevinin ismi verilmektedir. Bu
metnin YAYSAT A.Ş., B.B.D. A.Ş. ve HUKUK MÜŞAVİRİ’ne dağıtımı öngörülmüştür.

5. YAYSAT tarafından 04.06.1998 tarih ve 5295 sayı ile BİRYAY’a gönderilen
yazıda ise aynen; “Şirketimizce dağıtıma alınması uygun görülen yayına ait yayınevi
ve yayın bilgileri aşağıda verilmiş olup, dağıtım sözleşmeleri onay için ekte
gönderilmiştir…” denilerek Hayvanat Bahçesi isimli yayının komisyon oranının % 35
olarak kararlaştırıldığı belirtilmektedir. Yazının ekinde, BİRYAY adına, BİRYAY ile
Hayvanat Bahçesi Yayın Reklam Şirketi arasında düzenlenmiş ve anılan yayınevi
tarafından imzalanmış bir sözleşme, BİRYAY yetkililerinin imzasına sunulmak üzere
BİRYAY’a gönderilmektedir.
Yayınevinin BiRYAY ile sözleşme yapmasını teminen YAYSAT tarafından
BİRYAY’a gönderilen ve yukarıda yer verilen ifadeyi aynen içeren ve yayının adının,
dağıtım koşullarının belirtildiği diğer metinler aşağıda listelenmiştir.

Tarih Sayı Yayınevi / Yayın Koşullar
Nokta Grafik % 40 komisyon 15.04.1997 2812
Pak Ajans % 20 kom. + 80 milyon TL+ KDV peşin
24.04.1997 2967 İ. Lütfü Tütüncüoğlu % 45 komisyon
02.05.1997 3225 Telekomünikasyon % 20 kom. + 80 milyon TL+ KDV peşin
22.01.1998 703 Kuran Bilimleri Ar. Vakfı % 33 komisyon
27.05.1998 5048 Gülümser Koçakçıgil % 45 komisyon
26.05.1998 4965 Ses Matbaacılık % 20 kom. +220 milyon TL+KDV peşin
04.07.1997 4940 Trakyalılar Basın Yay. % 45 komisyon
02.06.1997 3937 Yalçın Basın Yay. % 35 komisyon;(yalnızca Antalya ve çev.)
04.11.1998 11105 Kalmer Basın Yay. % 35 komisyon
12.10.1998 10162 Nizam Gazetecilik Mat. % 35 komisyon
08.09.1998 8810 Bağımsız Yayıncılık San. % 15 kom. +300 milyon TL+KDV peşin

6. BİRYAY tarafından 19.12.1997 tarihinde 240 sıra numarası ile “İMAJ YAYINCILIK
A.Ş.”ye gönderilen yazıda ise, aynen;

“Haftalık olarak yayınlamayı planladığınız mizah dergisini YAYSAT A.Ş. ile
dağıtmanız uygun görülmüştür.
Ancak, yayına başlamadan önce, gerekli evrakı tamamlayarak şirketimizle (BİRYAY
A.Ş.) dağıtım sözleşmesi imzalamanız gerekmektedir.” ifadeleri yer almaktadır.

7. BİRYAY tarafından 21.06.1996 tarihinde 009 sıra numarası ile YAYSAT’a
gönderilen yazıda, aynen, “Aşağıda bilgileri yazılı yayınların şirketiniz tarafından
dağıtımı uygundur.” denilmekte ve metnin altında DEĞİŞİM BASIN YAYIN LTD.
10 REKABET KURUMU
ŞTİ’ne ait 3 adet erotik dergi ve TUSES İth.İ Tic.Ltd.Şti.’ye ait İlan Gazetesi adlı
mevkutelerin periyodu, fiyatı ve dağıtım koşullarını içeren bilgiler verilmektedir.

8. BİRYAY tarafından 22.06.1996 tarihinde 010 sıra numarası ile BBD’ye gönderilen
yazıda da aynı ifade yer almakta ve metnin altında SARUHAN BASIN ve
YAYINCILIK A.Ş.’ye ait “YENİ 24 SAAT” adlı yayının periyodu, satış fiyatı, piyasaya
çıkış tarihi ve içeriğine ilişkin bilgiler verilmektedir.

9. BİRYAY tarafından 31.07.1996 tarihinde 043 sıra numarası ile BBD’ye gönderilen
yazıda ise aynen; “CEM BASIM YAYIN A.Ş. (CEM VAKFI)’nin sahibi bulunduğu
AYLIK ‘CEM DERGİSİ’nin dağıtımının şirketiniz tarafından yapılması uygun
görülmüştür.” ifadesi yer almaktadır.

10. BİRYAY tarafından 09.09.1997 tarihinde 215 sıra numarası ile YAPI-ENDÜSTRİ
MERKEZİ A.Ş.’ye gönderilen yazıda, YAPI DERGİSİ’nin dağıtımı için “BİRLEŞİK
BASIN DAĞITIM A.Ş.’de Genel Müdür Yardımcısı SN. Muammer GÜVER ya da SN.
Mustafa BAYKAL ile temas etmeniz gerekmektedir. Bu konu ile ilgili olarak
kendileriyle gerekli teması yapmış bulunmaktayız.” denilmekte ve irtibat için BBD’nin
telefon ve faks numaraları verilmektedir.

11. BİRYAY tarafından 09.09.1997 tarihinde 216 sıra numarası ile TÜRK
DÜNYASINDA DEMOKRASİYİ GELİŞTİRME VAKFI’na gönderilen yazıda da, bir
önceki paragraftaki ifadeler aynen yer almakta ve irtibat için BBD’nin telefon ve faks
numaraları verilmektedir.

12. BİRYAY Genel Müdürü İ.ESEN, 16.11.1998 tarihli ifadesinde BİRYAY, BBD ve
YAYSAT’ın ürün dağıtımına ilişkin ilişkileri konusunda aşağıdaki hususları
belirtmiştir:

“(…) BİRYAY’ın kendi dağıtım ağı yoktur; YAYSAT ve BBD’nin araçlarını
kullanmaktadır. Buna karşılık, dağıtım noktalarının çoğunluğu, üç büyük şehirde
BİRYAY’a aittir. Genellikle, yeni bir müracaat olduğu zaman, YAYSAT ve BBD
BİRYAY’ın görüşünü alıyor; ancak bu bir nevi centilmenlik gereğidir. BİRYAY
görüşünü bildiriyor; bazen de YAYSAT ve BBD, BİRYAY’ın görüşünü almadan
dağıtım yapıyor. BİRYAY zaman zaman bu üç şirket arasında koordinasyon yapıyor.
YAYSAT ile BBD’nin dağıtım kanallarının çakıştığı durumlarda, yayın dağıtımına
ilişkin sorunlar çıkarsa, BİRYAY bu konuda uzlaştırıcılık yapmaktadır.”

13. YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım A.Ş Genel Müdür Yardımcısı E.
GÖKDEL ise, 17.12.1998 tarihinde, BİRYAY’ın dağıtım sektöründeki çeşitli
sorunların, özellikle de dağıtım ağındaki eksikliklerin giderilmesi amacıyla
kurulduğunu; YAYSAT’ın, BİRYAY’ın anlaştığı bazı yayın şirketlerinin dağıtımını
yaptığını, yayınevlerinin yayınlarının dağıtımı hususunda BİRYAY’ın ilgili yayını
BBD’nin mi yoksa YAYSAT’ın mı dağıtacağı konusunda tercih yaptığını, bu açıdan
bir sorun çıkmadığını ifade etmiştir.

11 REKABET KURUMU
14. BBD Genel Müdür Yardımcısı M.GÜVER de 19.12.1998 tarihli ifadesinde,
“BİRYAY’ın, kendisine gelen bir müşteri yayının BBD tarafından mı yoksa YAYSAT
tarafından mı dağıtılacağına yetkili kurulları vasıtasıyla karar verdiğini; genel eğilimin
müşteri yayınlarının eşit olarak paylaştırılması olduğunu; ancak son dönemlerde,
BBD’nin atıl kapasitesi olduğundan ilgili yayınevlerinin yayın dağıtımı için BBD’ye
gönderildiğini (…)” belirtmiştir.

İ.3.1.2. Sabit Ücretlerin ve Komisyon Oranlarının Birlikte Tespiti

Kanun’un 4’üncü maddesinin (a) bendinde, “Mal veya hizmetlerin alım ya da
satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kâr gibi unsurlar ile her türlü alım yahut satım
şartlarının tespit edilmesi”, söz konusu maddeye aykırılık teşkil eden davranışlara
örnek olarak gösterilmiştir.

1. 14.05.1996 tarihinde BBD ve YAYSAT arasında imzalanan BİRYAY Ana
Sözleşmesi’nin Uygulanacak Tarife başlıklı 39’uncu maddesi aynen, “Gazetelere,
gazetenin KDV dahil toplam satış tutarının %30’u, günlük yayından daha uzun
periyotlarda yayınlanan kitap, dergi ve benzeri yayınlarda, KDV dahil toplam satış
tutarının %45’ i oranı üzerinden dağıtım tarifesi uygulanır. Bu oranlar asgari oranlar
olup, bunlardan aşağı oranlar uygulanamaz. Tarife oranlarının BİRYAY Yönetim
Kurulu’nun kararı ile yükseltilmesi mümkündür.” şeklindedir.

2. YAYSAT tarafından 04.07.1997 tarih ve 4903 sayı ile BİRYAY’a gönderilen
yazıda aynen ;

“1 Temmuz 1997 tarihinden geçerli olmak üzere; peşin ücretle dağıtılan yayınlarda
uygulanacak olan sayı başına dağıtım bedeli aşağıdaki şekilde tespit edilmiş olup, bu
konuda BBD A.Ş. ile gerekli mutabakat sağlanmıştır.
Bilgi edinilmesini rica ederiz. (…)

ESKİ DAĞITIM BEDELİ YENİ DAĞITIM BEDELİ
Haftalık Yayınlar için 25.000.000.-TL+KDV 60.000.000.-TL+KDV
15 Günlük Yayınlar İçin 50.000.000.-TL+KDV 80.000.000.-TL+KDV
Aylık Yayınlar İçin 25.000.000.-TL+KDV 120.000.000.-TL+KDV
Ayrıca satılan yayın üzerinden %20 bayi komisyonu alınmaktadır.” ifadeleri;

3. BİRYAY tarafından 07.07.1997 tarihinde 189 sıra numarası ile BBD’ye gönderilen
yazıda aynen ;

“Peşin ücretli yayınlarda, 01 Temmuz 1997 tarihinden geçerli olmak üzere, sayı
başına geçerli olacak dağıtım bedelleri ile ilgili olarak YAYSAT A.Ş.’den aldığımız
04.07.1997 tarih ve 4903 sayılı yazı ekte gönderilmiştir.
Sözü edilen dağıtım bedelleri konusunda YAYSAT A.Ş. ile mutabık olup
olmadığınızın bildirilmesi.
Eğer mutabakat sağlanmış ise bu listenin aynen uygulamaya alınmasını rica
ederim.”, ifadesi;

12 REKABET KURUMU
4. BBD tarafından 16.04.1998 tarih ve “Paz./181-1054/Muhbr.” sayı ile BİRYAY‘a
gönderilen yazıda aynen ;

“01 Mayıs 1998 tarihinden itibaren, yayınevleri ile sayı başına dağıtım ücreti
üzerinden akdedilecek sözleşmelerde uygulanmak üzere, Kuruluşumuzca teklif edilen
yeni ücret miktarları aşağıda gösterilmiştir. %20 oranındaki bayi komisyonunun ise
aynen korunması yerinde olacaktır.

YAYININ PERİYODU HALEN UYGULANMAKTA YENİ ÜCRET ÖNERİMİZ
OLAN ÜCRET

HAFTALIK 60.000.000.-TL. + KDV 120.000.000.-TL.+KDV
15 GÜNLÜK 80.000.000.-TL. + KDV 150.000.000.-TL.+KDV
AYLIK 120.000.000.-TL. + KDV 220.000.000.-TL.+KDV
(…..)” ifadeleri;

yer almaktadır.

5. BİRYAY Genel Müdürü İ.ESEN’in konuya ilişkin ifadesi, “(…) YAYSAT ve BBD,
kendi gruplarının yayınlarına ilişkin dağıtım komisyonlarını kendi bünyelerinde
belirliyorlar. BİRYAY günlüklerde %30, periyodiklerde %35, erotiklerde %45
komisyon alıyor. Eğitim amaçlı yayınlar, vakıf, dernek yayınları için daha düşük
komisyon alıyor. YAYSAT ve BBD yayınlarına diğer yayınlarla aynı komisyonu
uyguluyor. BBD ve YAYSAT da grup dışı yayınlara BİRYAY’ın uyguladığı komisyon
oranlarını uyguluyor.” şeklindedir.

6. BBD Genel Müdür Yardımcısı M.GÜVER konuya ilişkin olarak, BİRYAY’ın
kuruluşu ile birlikte, günlük gazetelerde %30, dergilerde %35 ve erotik yayınlarda
%45 komisyon uygulayacağını ilan ettiğini; komisyon oranları %26 ile %50 arasında
dalgalanan ve BİRYAY’ın komisyon oranlarının altında kalan BBD’nin de zorlayan
maliyetler karşısında komisyon oranlarını bu seviyeye çıkardığını, böylece şirketler
arasında yazılı olmayan bir centilmenlik anlaşması doğduğunu ve komisyon
oranlarının stabilize olduğunu belirtmiştir.

İ.3.1.3. Tali Bayiler ile Yapılan Sözleşmeler

a. BBD’nin son satıcılarla yapmış olduğu tektip “MÜNHASIR BAYİLİK
SÖZLEŞMESi”nin bir tarafında BBD yer almakta, diğer tarafında ise BAŞBAYİİ
ve BAYİİ (son satıcı) yer almaktadır. Sözleşmenin birinci ve ikinci maddeleri
aşağıdaki gibidir:
“1. ŞİRKET veya BAŞBAYİİ dağıtımını yaptığı yayınların okur kitlesine
ulaştırılması amacıyla ……. adresinde teşhir ve satış yetkisini BAYİİ’e vermiştir.
BAYİİ sözleşme süresince adresi çevresinde bir başka kişi veya kuruluşa satış için
yayın veremez. Bayilik faaliyet sınırları şirketçe tespit olunacaktır.
2. BAYİİ, ŞİRKET’in yazılı izni olmadıkça başka bir dağıtım kuruluşunun veya
yayınevinin yayınlarını teşhir edip satmayacaktır. Aksi taktirde ŞİRKET veya
BAŞBAYİİ hiçbir ihtara gerek olmaksızın sözleşmeyi fesih hakkına sahip olacaktır.”

13 REKABET KURUMU
b. YAYSAT’ın son satıcılarla yapmış olduğu tektip “BAYİLİK SÖZLEŞMESi”nin bir
tarafında YAYSAT yer almakta, diğer tarafında ise BAŞBAYİİ ve BAYİİ (son
satıcı) yer almaktadır. Sözleşmenin birinci ve ikinci maddeleri aşağıdaki gibidir:
“1. ŞİRKET veya BAŞBAYİİ dağıtımını yaptığı yayınların okur kitlesine
ulaştırılması amacıyla ……. adresinde teşhir ve satış yetkisini BAYİİ’e vermiştir.
BAYİİ sözleşme süresince adresi çevresinde bir başka kişi veya kuruluşa satış için
yayın veremez. Bayilik faaliyet sınırları şirketçe tespit olunacaktır.
2. BAYİİ, ŞİRKET’in yazılı izni olmadıkça başka bir dağıtım kuruluşunun veya
yayınevinin yayınlarını teşhir edip satmayacaktır.”

İ.3.1.4. Diğer Tespit ve Deliller

1. YAYSAT Yayın Satış, Pazarlama ve Dağıtım A.Ş Genel Müdürü E. BAKIRTEL
tarafından, mevcut bayi gelirleri ve bayilik sisteminin sorunlarına ilişkin olarak,
20.07.1998 tarihinde 6825 sıra numarası ile Yönetim Kurulu Üyesi S. GEDİK’e
gönderilen yazıda,

“(…) BU DURUMDA ÇÖZÜM YOLLARI NELER OLMALIDIR?
1-) Bölge düzenlemeleri yapılarak bayilik bölgeleri birleştirilip müşterek bayilik
oluşturmak.
- Bu durumda pazar payı yüksek olan şirketimizin kazancı ile pazar payı düşük
olan rakip şirketin hizmeti karşılanacaktır.
- İşin hacmi büyüyeceğinden hizmet kalitesindeki düşüklük giderek artacaktır.
2-) Müşterek bayilikleri ayırarak tek Yaysat bayilikleri oluşturmak,
- Kazançları artırmak kaydıyla bayilikleri ayırmak en uygunudur. Ancak bu
uygulama rakip şirketi son derece rahatsız edecektir. Çünkü bilhassa yapıldığı
kanısına varılacak ve halihazır ilişkilerimize uygun düşmeyecektir.
3-) Doğru olan şimdiki sistemin değişmemesidir. Bu şartlarda bayi kazançları nasıl
artırılmalıdır? (….)” ifadeleri yer almaktadır.

2. Önaraştırma safhasında BBD’ye ait bir klasörde bulunan 19.10.1996 tarihli
imzasız metinde aynen;

"Bugün burada sizlerle beraber bir çatı altında toplanmış bulunuyoruz. BİRYAY
Genel Müdürü Sayın İlhan ESEN, YAYSAT Genel Müdürü Sayın Erdoğan
BAKIRTEL ve BBD Genel Müdürü olarak ben, davetimize katıldığınız için sizlere
teşekkür ediyoruz.

Bugün burada Yaysat'ın ve Birleşik Basın Dağıtım'ın yöneticileri, müşterek bayileri ve
tek bayiler olarak ortaya güzel bir tablo çıkmıştır. Yayınevleri, Dağıtım Şirketleri ve
Yetkili Satıcılar ayrı ayrı birer unsur değil, bilakis bir bütünün parçalarıdırlar. (…)

İşte görüyorsunuz, hepimiz bir aradayız. Belki de içinizden geçmiştir "Hayret, bu iki
dağıtım şirketi nasıl elele birarada toplantı yapıyor?" diye. Rekabet, tezgahın üzeri ile
sınırlıdır. Her iki şirketin yayınları tezgahta eşit şartlarda bulunur. Okur hangisini
isterse onu alır. Bu okurun tercihidir. En iyi yayını hazırlayan, en iyi haberi manşetlere
koyan okurun tercihine mazhar olur. Yani rekabet tezgahta olur. Bizim dağıtım
14 REKABET KURUMU
şirketleri olarak yayınları tezgahta zamanında ve yeterli sayıda bulundurma
sorumluluğumuz vardır. Her iki şirket tezgahta rekabet içinde olmasına rağmen
dostluğunu sürdürmektedir. Hem rakip hem dost olunabilir. Sorunlarımızı iyi niyetle
hiçbir ard düşünce gütmeden çözüme kavuşturmak için iki dağıtım şirketinin ve
BİRYAY'ın genel müdürleri olarak müştereken hareket etmekteyiz.(…)”.
denilmektedir.

09 Aralık 1999 tarihinde kendisiyle görüşülen BBD Genel Müdürü Y.
ÜNVERDİ, anılan konuşma metnini İzmir’de bir bayiler toplantısı sırasında
sunduğunu beyan etmiştir.

İ.3.2. KANUN’UN 6’NCI MADDESİ KAPSAMINDAKİ İHLALLER

İ.3.2.1. Hakim Durum Değerlendirmesi

YAYSAT, BBD ve BİRYAY’ın Soruşturmaya konu olan davranışların yapıldığı
dönemde hakim durumda olduklarına delil teşkil edecek tespitler aşağıda
sunulmuştur.

Pazar payı: Dağıtım şirketlerinin son beş yıldaki pazar payları aşağıdaki gibidir:

YAYSAT ve BBD’nin pazar payları*
Gazete Dağıtımı (%) Dergi Dağıtımı (%)
YIL YAYSAT BBD Toplam YAYSAT BBD Toplam
1994 45 55 100 55 45 100
1995 48 52 100 64 36 100
1996 55 45 100 70 30 100
1997 60 40 100 67 33 100
1998 65 35 100 67 33 100

* 01 Haziran 1996 tarihinden itibaren BİRYAY tarafından BBD ve YAYSAT’a dağıtımları yaptırılan yayınlar da,
pazar paylarının belirlenmesi aşamasında BBD ve YAYSAT tarafından kendi dağıtım rakamlarına eklenmiştir.

Piyasanın Özellikleri: Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere anlaşmanın
(BİRYAY’ın kuruluşu) imzalandığı tarihteki (14.05.1996) ve takip eden yıllardaki
pazar payları ortak girişim ve rakip şirketler açısından çok fazla değişiklik
göstermemiştir.
Piyasanın Geçmişi: BİRYAY’ın kurulmasından önce Türkiye’de mevcut gazete ve
dergi dağıtım piyasası oldukça yoğun bir piyasadır. Sözkonusu pazarda fiili olarak
dağıtım yapan yalnızca YAYSAT ve BBD bulunmaktadır.
Ortak Hareket: Kanun’un 4’üncü maddesinin ihlâlinin göstergesi olarak tespit edilen
uygulamaların birçoğunda görüldüğü üzere, BİRYAY’ın kurulmasından sonra her iki
dağıtım şirketi birçok konuda ortak hareket etmektedir.
Yoğunlaşma derecesi: Pazar paylarına ilişkin tablonun işaret ettiği gibi, soruşturma
konusu dağıtım şirketleri pazarın tamamına sahiptirler. Dolayısıyla yoğunlaşma oranı
çok yüksektir.
Yeni rakip ihtimalinin düşüklüğü: Piyasanın geçmişinin incelenmesi ve
yoğunlaşma operasyonu sonrasında piyasaya -sadece kendi yayınlarını dağıtan –
15 REKABET KURUMU
yalnızca bir firmanın girebilmiş olmasından da anlaşılacağı üzere, pazara yeni bir
rakibin girme ihtimali oldukça düşüktür.
Talebin fiyat elastikiyetinin düşük olması: Anılan piyasada faaliyet gösteren firma
sayısının azlığı ve piyasaların paylaşılmış olmasının sonucu olarak, yayınevlerinin
fiyat değişikliklerine karşı herhangi bir alternatifleri bulunmamakta ve tepkileri zayıf
kalmaktadır. Dolayısıyla talebin fiyat esnekliği çok düşüktür.
Müşterilerin pazarlık güçlerinin düşük olması: Müşteri yayınevlerinin, bir üst
piyasada (gazete ve dergi yayıncılığı piyasası) rekabet halinde bulundukları
firmaların ortaklaşa kurmuş oldukları dağıtım şirketinden başka alternatiflerinin
bulunmaması nedeniyle, pazarlık güçleri çok düşüktür.
Piyasaya girişte ekonomik engeller: Dağıtım şirketi kurmak için gerekli fiziki
kapasite ve personel ihtiyacının büyük olması, birçok gazete ve derginin dağıtımı için
iyi bir organizasyona, teknik donanıma ve tecrübeye sahip olma gereklilikleri ilk
yatırım maliyetleri ve diğer süreçler, ancak büyük sermaye sahiplerinin bu işe
girmelerine olanak sağlamaktadır.

İ.3.2.2. Başka Bir Piyasadaki Rekabet Koşullarının Bozulması Suretiyle
Hakim Durumun Kötüye Kullanılması

4054 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin (d) bendinde; “Belirli bir piyasadaki
hâkimiyetin yaratmış olduğu finansal, teknolojik ve ticarî avantajlardan yararlanarak
başka bir mal veya hizmet piyasasındaki rekabet koşullarını bozmayı amaçlayan
eylemler” hakim durumun kötüye kullanılması hallerinden biri olarak belirtilmiştir.
Herhangi bir yayının piyasaya girebilmesi, okuyuculara ulaşabilmesi için kilit
nitelikte olan dağıtım pazarında hakim durumda bulunan BBD, BİRYAY ve
YAYSAT’ın eylemleri “gazete ve dergi yayıncılığı piyasasını” doğrudan
etkilemektedir. BBD ve YAYSAT, hem bağlı bulundukları grupların yayınlarını, hem
de bağlı bulundukları grupta yeralan şirketlere rakip olan yayınevlerinin yayınlarını -
BİRYAY’ı kurana dek doğrudan, BİRYAY’ı kurduktan sonra ise dolaylı olarak-
dağıtmaktadırlar.

a) Yayınevlerinin mevcut sözleşmelerinin feshedilerek BİRYAY ile daha ağır
koşullar içeren sözleşmeler imzalamaya zorlanmaları:

1. BİRYAY tarafından 10.06.1996 tarihinde YAYSAT’a gönderilen ve HUKUK
MÜŞAVİRİ ile BBD’ye de dağıtımı öngörülen yazıda, özetle, “10 gün geçmiş
olmasına rağmen, BİRYAY ile sözleşme imzalamayan veya sözleşmeyi yetkisi
olmayan kişilere imzalatan, imzaladıkları sözleşmeleri fakslamakla yetinen ancak
asıllarını göndermeyen, ‘Tazminat Rakamlarını’ kasıtlı olarak karalayan, toplam 12
adet yayınevinin, sözleşmelerinin yasal olarak tamamlanmamış sayıldığı”
belirtilmekte ve BBD ile YAYSAT’tan “bu eksikliklerini gidermeyen yayınevlerinin, tüm
yayın organlarının 12 HAZİRAN 1996 (12 HAZİRAN sayısı dahil) tarihinden itibaren
dağıtımlarının kesinlikle yapılmaması ve bu arada bu durumda olanların
ödemelerinin de durdurulması” talep edilmektedir.

2. 22-23 Aralık 1998 tarihlerinde, YAYSAT veya BBD’nin bağlı bulundukları
gruplara bağlı olmayan, yayınları BİRYAY tarafından dağıtılan ve “müşteri
16 REKABET KURUMU
yayınevleri” olarak tabir edilen yayınevlerinden dördünün yetkilileri ile
görüşülmüştür. Yetkililer, dağıtım şirketlerinin, bayilerine sözlü talimatlar vererek
yayınlarının dağıtılmasını veya gerektiği şekilde teşhir edilip satılmasını
engelleyebileceklerinden endişe duyduklarını belirtmişler ve isimlerinin gizli kalması
kaydıyla aşağıdaki açıklamaları yapmışlardır:

a. 22 Aralık 1998, Salı günü, BİRYAY’ın kurulmasından önce YAYSAT ile
çalışırken 1996 yılında BİRYAY ile çalışmaya başlayan bir yayınevinin Yönetim
Kurulu Başkanı ile görüşülmüş; kendisi, YAYSAT’tan BİRYAY’a geçmeleriyle
ilgili olarak, YAYSAT’tan resmi yazı ile toplantıya çağrıldıklarını; bu toplantıda
YAYSAT’ın ve BBD’nin tüm yöneticilerinin bulunduğunu ve kendilerine
BİRYAY’ın kurulduğunun tebliğ edildiğini; bundan sonra tüm dağıtımları
BİRYAY’ın yapacağının ve komisyon oranlarının %45’e yükseltildiğinin
bildirildiğini; kendilerinin de, yayınlarının %26 komisyon oranı ile dağıtılırken
yeni durumda buna devam etmenin mümkün olamayacağını bildirdiklerini ve
uzun süre yayın vermediklerini; ancak, yayınlarının yeni şirketle sözleşme
imzalanmazsa dağıtılmayacağı tebliğ edilince, yeni sözleşmeyi imzalamak
zorunda kaldıklarını ifade etmiştir.
b. Bir diğer yayınevinin genel müdürü ise; YAYSAT’tan BİRYAY’a geçişlerinin
arzuları dışında gerçekleştiğini, çünkü YAYSAT’tan BİRYAY’a geçmemeleri
halinde yayınlarının dağıtılmayacağının kendilerine bildirildiğini; yeni
sözleşmeyi imzalamak üzere YAYSAT’a gelmelerinin istendiğini ve bunun
üzerine YAYSAT binasında, YAYSAT Genel Müdürü E. BAKIRTEL, BBD
Genel Müdürü Y. ÜNVERDİ ve BİRYAY temsilcisi İ. ESEN ile görüşüp, onlara
bu şartların çok ağır olduğunu, dağıtım komisyonlarının %20’den %35’e
çıktığını, bunun kabul edilemez olduğunu beyan ederek toplantıdan ayrıldığını;
yayınlarını dağıtacak kapasitede başka dağıtım şirketi olmadığı için, BİRYAY’la
olan anlaşmayı imzalamak zorunda kaldıklarını; BİRYAY’ın bir ay sonra
komisyon oranlarını %45’ten %35’e indirdiğini; halen, yayınlarının teşhirinde
sıkıntı olduğunu bildiklerini ve bayilerin YAYSAT ve BBD’nin grup yayınlarına
teşhirlerinde öncelik tanıdıklarını; BİRYAY’a geçiş aşamasında, hangi
yayınevinin yayınları hangi dağıtım şirketi ile dağıtılıyorsa, yayınevinin gene o
şirkete teslimat yapacağının, yeni dağıtımların da mevcut dağıtım kanalları ile
yapılacağının; örneğin, yeni bir yayın çıkardıklarında, önceden YAYSAT’la
dağıtım yaparken yeni yayınlarını BBD’ye veremeyeceklerinin ifade edildiğini;
anılan toplantıda yer alanların, bu organizasyonla, alınan komisyonların büyük
bölümünün bayilere verilerek bayilerin motive edileceğini, dolayısıyla, daha
çok dergi ve gazetenin satılacağını ve güçlerin birleşmesi sonucu oluşacak
tasarrufun yayınevleri açısından avantajlı olacağını, altyapının yenileneceği
belirttiklerini; ancak, BİRYAY’ın kurulmasının kendilerine herhangi bir avantaj
sağlamadığını belirtmiştir.
c. Aynı gün görüşülen bir başka yayınevinin müdürü ise, YAYSAT ile dağıtım
yaparken, daha az komisyon oranı uygulayacak olan BBD’ye geçtiklerini,
BİRYAY’ın kurulmasından sonra ise, BBD’nin kendilerine bir yazı göndererek,
sözleşmelerinin belirli bir tarihten itibaren feshedildiğini, bundan sonra tüm
ilişkilerin BİRYAY ile tesis edileceğini ve bu konuda bir toplantı yapılacağını
bildirdiklerini, yeni anlaşmayı %45 komisyon oranı üzerinden imzalamak
17 REKABET KURUMU
zorunda kaldıklarını, ancak daha sonra komisyon oranın %35’e çekildiğini; bir
süre önce ise, YAYSAT ile çalışmak üzere BBD’den ayrılmak istediklerini
BİRYAY’a bildirdiklerini, bu konuda BİRYAY’dan yazılı bir cevap gelmediğini,
ancak, bunun mümkün olmadığının şifahen kendilerine bildirildiğini, taleplerini
bir kez daha yenilediklerini ve bu kez yazılı olarak red cevabı aldıklarını ifade
etmiştir.
d. 23 Aralık 1998 tarihinde ise bir yayınevinin işletme müdürü, Haziran 1996’da
YAYSAT’ın kendilerini davet ettiğini ve Genel Müdür Muavini F. SAĞLAM’ın,
artık BİRYAY’ın kurulduğunu ve tüm müşteri şirketlerinin yayınlarının bundan
sonra BİRYAY tarafından dağıtılacağını; dergilerin gene YAYSAT’a teslim
edileceğini, ancak bundan sonra BİRYAY ile muhatap olunacağını ve
komisyon oranlarının %35’ten %50’ye çıktığını söylediğini, kendilerinin bu
duruma bir süre direnmeye çalıştıklarını; ancak daha sonra mecburen BİRYAY
ile sözleşme yapmak zorunda kaldıklarını; komisyon oranlarının daha sonra
%35’e indirildiğini ifade etmiştir.

3. BİRYAY’ın kurulduğu döneme ışık tutması amacıyla, yayınevi yetkililerinden
birinin saklamış olduğu 2 Haziran 1996 tarih ve 238 sayılı LEMAN Mizah Dergisi’nin
kapak sayfasında aynen;

“(…) Ülkenin malum 2 büyük medya tekeli4 birleşerek kendilerine bağlı olmayan
tüm yayınlara öldürücü darbesini vurdu. Olay şöyle gelişti. Ülke çapında dağıtılan
bütün basılı yayınların dağıtımını yapan 2 dağıtım şirketi YAY-SAT (Hürriyet-Milliyet
grubunun dağıtım şirketi) ve BİRLEŞİK BASIN DAĞITIM (Sabah grubunun
dağıtım şirketi) şirketleri, dünyanın hiçbir yerinde gerçekleşmesi hukuken mümkün
olmayan bir birleşme kararı aldı ve ülkenin dağıtım konusundaki tekeli oldular.
Bunun Türkçesi şudur: Onların şartlarına uymayan ve kabul etmeyen hiçbir basılı
yayın, Türkiye’ye dağılmış bayiler kanalıyla okura ulaşamayacaktır. Yine hukuksal
cinayet denilebilecek kararla bu tekel, yani ülkede varolan tek dağıtım şirketi,
kendilerinin dağıtımlarını üstlendikleri tüm yayınlara, yalnızca 1 gün süre tanıyarak
yeni şartlarını dayattılar.

Buradaki en belirleyici koşul, tüm dergiler için istedikleri payın %45 + KDV,
gazeteler için de %30 olarak belirlenmesidir. Bu dağıtım yüzdelerine ilave olarak,
50.000 dolardan başlayan tazminat oranlarıyla anlaşma, tam anlamıyla bağlayıcı
hale getirilmektedir. Böylece, daha önce kestikleri dağıtım komisyonlarına 1 gün
içinde %100’e yakın ve bazan da geçen oranda zam yapmışlardır. Bu ekonomi
silahıyla taammüden işlenmiş cinayet gibidir. Çünkü bu şartlarda bir yayının
varolabilmesi zordur. Elbette en büyük darbeyi de muhalif yayınlar, gazeteler, ilke
olarak reklam almayan ve yalnızca okurlarının desteğiyle varolmaya çalışan dergiler
yiyecektir. Özel anlaşma (!) yaptığı söylenen tarihi birkaç eski gazete dışında,
dergimiz yayına hazırlandığı sırada 2 sol gazetenin çıkma serüveninin akıbeti belli
değildi ve bu gazeteler büyük bir olasılıkla çıkmama kararı alacaklardır.
(….)”,denilmektedir.



4 Orjinal metinde koyu olan bölümler aynen alınmıştır.
18 REKABET KURUMU

b) Siyah Beyaz Gazetesi Olayı

1. Daha önce Siyah Beyaz Gazetesi’nin Genel Yayın Yönetmeni olup, şu anda
merkezi Ankara’da bulunan Ekonomik Yorum Dergisinin muhabirliğini yapan E.
GÜNÇİNER, 03.11.1999 tarihinde özetle; 1996 yılında BİRYAY kurulmadan önce
Siyah Beyaz Gazetesi’nin dağıtımını BBD vasıtasıyla yaptıklarını, BBD ile olan
sözleşmelerinin 1996 yılı sonuna kadar geçerli olmasına rağmen, Mayıs 1996’da
BBD’den kendilerine BİRYAY’ın kurulduğunu, BBD ile olan sözleşmelerinin
feshedildiğini ve BİRYAY ile sözleşme imzalamaları gerektiğini bildiren bir yazı
geldiğini; BİRYAY ile yapılması istenen sözleşmenin BBD ile yapmış oldukları
sözleşmeye oranla oldukça ağır şartlar içermesi ve BBD ile imzalanmış olan eski
sözleşmenin hâlâ yürürlükte olması nedeniyle BİRYAY ile sözleşme
imzalamadıklarını; bunun üzerine kendilerine, yeni sözleşmeyi imzalamazlarsa
yayınlarının dağıtılmayacağının bildirildiğini ve BBD’ye dağıtım için teslim edilmek
istenen Siyah Beyaz Gazetesi nüshalarının BBD yetkilileri tarafından teslim
alınmadığını ve dolayısıyla gazetenin dağıtımının yapılmadığını; bunun üzerine bir
süre gazeteyi kendi imkanları ile dağıtmaya çalıştıklarını, ancak bunun verimli
olmaması nedeniyle, BİRYAY ile 31 Ekim 1996 tarihinde Ankara ili ile sınırlı olmak
üzere bir dağıtım sözleşmesi imzalamak mecburiyetinde kaldıklarını; bir yıllık süre ile
akdedilen sözleşme süresince herhangi bir sorun çıkmadığını, ancak sözleşmenin
bitiş tarihi itibariyle BİRYAY’ın gönderdiği bir yazı ile hiçbir sebep göstermeksizin
yayınlarını artık dağıtmayacağını bildirdiğini; bu tarihten sonra BİRYAY ile yaptıkları
temasların sonuçsuz kaldığını ve Siyah Beyaz Gazetesi’nin dağıtılmadığını; gazeteyi
kendi imkanları ile dağıtmaya çalıştıklarını, ancak buna dayanamayarak gazeteyi
kapatmak zorunda kaldıklarını ifade etmiştir.

2. Yukarıda değinilen ve BİRYAY kurulduktan sonra yeni sözleşmenin BİRYAY ile
yapılmasını talep eden 29.05.1996 tarihli BBD antetli yazıda; “ Şirketiniz ile Birleşik
Basın Dağıtım A.Ş. arasında mün’akid 01.01.1996 tarihli yayın dağıtım sözleşmesini,
sözleşmeden doğmuş tüm hak ve yükümlülüklerimiz ile birlikte merkezi Hürriyet
Towers 34554 Güneşli İstanbul’da BİRYAY Birleşik Dağıtım A.Ş.’ye devrettiğimizi
bildiririz “ denilmektedir.

3. BBD yetkilileri tarafından da imzalanan 4 Haziran 1996 tarihli tutanakta; “ Siyah
Beyaz Gazetesinin 05.6.1996 tarihinde dağıtımı yapılacak olan 41 paket toplam 2575
adet gazete saat 11.30 da BBD A.Ş.’nin Ankara Bölge Müdürlüğüne ait Pursaklar
Kasabasındaki deposuna getirilmiştir. Fakat BBD yetkilisi Ethem GÜZEL ve diğer
yetkililer tarafından alınmamışlardır.”; Yeşilköy Havalimanı İç Hatlar Kargo Şefi
tarafından imzalanan 5 Haziran 1996 tarihli tutanakta ise; “4 Haziran 1996 tarih ve
0532/226 numaralı konşimento ile T.H.Y. iç hat kargo uçağı ile Esenboğa Ankara’dan
T.K. 20.50 uçağıyla İstanbul’a Birleşik Basın Dağıtım A.Ş. adına gönderilen Siyah
Beyaz gazeteleri (64 parça) İstanbul Yeşilköy Havalimanına gelmesine rağmen
Birleşik Basın Dağıtım A.Ş. personeli tarafından teslim alınmamıştır (saat 02.50)”
ifadeleri yer almaktadır.

19 REKABET KURUMU
4. BİRYAY tarafından 30 Eylül 1997 tarihinde 22978 sayı ile Siyah Beyaz
Gazetesine gönderilen ihbarnamede; “14.11.1996 tarihinde imzalanan sözleşmenin
22. Maddesi gereğince akdi yenilenmeyerek feshedilmiştir.” denilmekte; herhangi bir
fesih nedeni gösterilmemektedir.

5. 22.10.1997 tarihli Siyah Beyaz Gazetesinde yayınlanan “Politikacılara Çağrı”
başlıklı yazıda, “Gazetemizin dağıtımını yapan şirket hiçbir gerekçe göstermeden ve
hiçbir somut teklifte bulunmadan 31 Ekim’den itibaren gazetemizi dağıtmayacağını
açıkladı. Söz konusu şirket şu anda gazete dağıtımı yapan tüm satış noktalarını
denetliyor ve bu noktalarda kendi aracılığıyla dağıtılmayan yayın organlarının satışını
yasaklıyor. Bu nedenle Siyah Beyaz kendi dağıtım ağını oluştursa bile artık mevcut
gazete bayilerinde satılamayacak.” denilmektedir.

c) “Show Basın” Olayı

Uluslararası Moda Yayıncılık A.Ş ve Universal Yayıncılık ve Ticaret A.Ş.,
Show Grubu’na dahil olan şirketlerdir. Novamedya Tanıtım ve Yayıncılık Ticaret A.Ş.
ise, aynı zamanda anılan grubun şirketlerinde müdür olarak görev yapan F. ERBİL’e
aittir. Anılan üç şirketin BİRYAY’a birlikte başvurduğu, görüşmelere konu olduğu ve
BİRYAY Genel Müdürü İ. ESEN’in de ajandasına bu şirketlere ilişkin olarak “Show
Basın” ibaresini kullandığı dikkate alınarak, bu şirketlere ilişkin olaylar tek başlık
altında incelenmiştir.
1. 18.12.1998 tarihinde kendileriyle görüşülen Multimedya Basın Yayıncılık ve
Ticaret A.Ş.’nin Genel Müdürü F. ERBİL,Genel Müdür Yardımcısı N. YEŞİL ve Genel
Müdür Yardımcısı İ. UZUNDURUKAN;
BİRYAY’ın kuruluş amacı ve YAYSAT’tan BİRYAY’a geçişlerine ilişkin olarak
özetle; yüksek komisyon oranları nedeniyle BİRYAY ile sözleşme imzalamadıklarını,
bunun üzerine YAYSAT’ın yayınlarını dağıtmadığını ve BİRYAY ile görüşmelerini
talep ettiğini; komisyon oranlarının gazeteler için %9’dan %30’a, dergiler içinse
%18’den %35’e çıkarılmış olmasına rağmen bir süre sonra BİRYAY’la anlaşma
imzalamak zorunda kaldıklarını;
BİRYAY’dan ayrılmalarıyla ilgili olarak da özetle; sözleşme bitiminde
BİRYAY’ın kendileriyle çalışmak istemediğini bildirdiğini, bunun üzerine Haziran
1997’de Dost Dağıtım’a geçtiklerini ancak Eylül’de Dost Dağıtım fiilen sona erince
yine BBD, YAYSAT ve BİRYAY’a başvurduklarını, “görüşmelerinin bir anlamı
olmadığını ve yayınlarının dağıtılmayacağının” belirtilerek randevu taleplerinin kabul
edilmediğini;
Rekabet Kurulu’na başvuru yapmalarından önceki olayların gelişimi
konusunda da; 25.03.1998 tarihinde hem BİRYAY’a hem YAYSAT’a yazıyla
başvurduklarını; ancak, BBD’nin şifahi olarak BİRYAY’a başvurmalarını istemesi
nedeniyle BBD’ye yazı yazılmadığını; kendilerine başvurulan her iki şirketten de
16.04.1998 tarihinde alınan cevaplarda, YAYSAT’ın dağıtım ve satış anlaşması için
BİRYAY’a müracaat edilmesini istediğini, BİRYAY’ın da dağıtım koşullarının
belirlenebilmesi için bazı belgeler istediğini, istenilen belgelerin gönderilmesinden
sonra, BİRYAY’ın dergilerin çıkışı için geç olan 15 Temmuz 1998 tarihinde toplantı
talep ettiğini ve itirazlarına rağmen toplantının öne alınmadığını; 15 Temmuz’da
yapılan toplantıda konuşulanlara ilişkin tutanağın noter kanalıyla BİRYAY’a
20 REKABET KURUMU
iletildiğini ve bu tutanağa itiraz edilmediğini; anılan toplantıda, 23 Temmuz’da
Yönetim Kurulu Toplantısının yapılacağı ve kararın 24 Temmuz’da kendilerine
bildirileceğinin, hatta olumlu olup, aynı günde sözleşme imzalanabileceğinin
söylenmiş olmasına istinaden yaygın dağıtıma geçilecek adette dergi basımına
başladıklarını; 24 Temmuz’da sözleşme koşullarının kabul edildiğini bildiren bir
ihtarnameyi BİRYAY’a gönderdiklerini; ancak, aynı gün BİRYAY’dan gelen ve 23
Temmuz tarihli Yönetim Kurulu Kararını bildiren yazıda, hukuk müşavirlerine
başvurduklarını ve bu hususa ilişkin olarak Rekabet Kurulu’ndan izin alınması
gerektiğinin belirtildiğini;
Yukarıda belirtilen yazışmaların ve görüşmelerin sonucunda da bir anlaşma
sağlanamadığını; ancak, birkaç ay sonra BİRYAY’dan kendilerine davet geldiğini ve
gidip sözleşmeyi imzaladıklarını; diğer yandan, bu sözleşmenin tek taraflı olduğunu
her an feshedilebileceğini ya da dağıtımın fiilen engellenebileceğini; aynı durumun
tüm “grup harici yayınevleri” için geçerli olduğunu;
BİRYAY’ın, talepleri üzerine BBD kanalıyla dağıtım yapmalarını uygun
gördüğünü; şu anda yayınlarının dağıtımının fiilen BBD tarafından yapılmakta
olduğunu, ancak sözleşmelerinin tüm diğer ‘müşteri yayınları’nın yaptığı gibi BİRYAY
ile imzalandığını ifade etmişlerdir.

2. BİRYAY tarafından 10.06.1996 tarihinde YAYSAT’a gönderilen ve HUKUK
MÜŞAVİRİ ile BBD’ye de dağıtımı yapılan yazıda, “10 gün geçmiş olmasına rağmen,
BİRYAY ile sözleşme imzalamayan veya sözleşmeyi yetkisi olmayan kişilere
imzalatan, imzaladıkları sözleşmeleri fakslamakla yetinen ancak asıllarını
göndermeyen, ‘Tazminat Rakamlarını’ kasıtlı olarak karalayan, toplam 12 adet
yayınevinin, sözleşmelerinin yasal olarak tamamlanmamış sayıldığı” belirtilmekte ve
BBD ile YAYSAT’tan “bu eksikliklerini gidermeyen yayınevlerinin, tüm yayın
organlarının 12 HAZİRAN 1996 (12 HAZİRAN sayısı dahil) tarihinden itibaren
dağıtımlarının kesinlikle yapılmaması ve bu arada bu durumda olanların
ödemelerinin de durdurulması” talep edilmekte; “SÖZLEŞMELERİNİ YASAL
OLARAK TAMAMLAMAYAN YAYINEVLERİ” başlığı altında, Unıversal Yayıncılık ve
Tic. A.Ş. ve Uluslararası Moda Yay. A.Ş.’nin de isimleri bulunmaktadır.

3. BİRYAY tarafından 20.06.1996 tarihinde 007 sıra numarası ile ULUSLARARASI
MODA YAYINCILIK A.Ş. YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI’na, 008 sıra numarası ile
de UNIVERSAL YAYINCILIK A.Ş. YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI’na gönderilen
yazıda aynen;
“Tarafınızdan bilindiği gibi 1 Haziran 1996 tarihinden itibaren yayınlarınız Spor
Gazetesi ve Top Pop Dergisi, Hürriyet Tesisleri Güneşli / İSTANBUL’da mukim
şirketimiz BİRYAY BİRLEŞİK BASIN YAYIN DAĞITIM A.Ş. tarafından
dağıtılmaktadır.
29 Mayıs 1996 tarihinden bu yana şirketiniz yetkilileri Sn. İlhan UZUNDURUKAN ve
Abdullah AYDIN’a müteaddit defalar şifahi olarak bildirilmesine rağmen bugüne kadar
yayın dağıtım sözleşmesi akdedilmemiştir.
Yayınlarınızın dağıtımının aksatılmaması ve ilişkilerimizin hukuki ve ticari boyutta
devamı için, yayın dağıtım sözleşmesi akdetmek üzere Genel Müdürlüğümüze
müracaatınız gerektiğini bildiririz.”, denilmektedir.

21 REKABET KURUMU
4. YAYSAT tarafından Uluslararası Moda Yayıncılık A.Ş.’ye noter kanalıyla
gönderilen 09.08.1996 tarih ve 31069 sayılı ihtarnamede aynen;
“Bildiğiniz üzere 05 Ağustos 1996 tarihinden itibaren yayınınızın dağıtımı BİRYAY
BİRLEŞİK YAYIN DAĞITIM A.Ş.’ne devredilmiş bulunmaktadır.
Belirtilen tarihten itibaren yayınınız Marie Claire Dergisine perakende satış fiatı
üzerinden net %35 dağıtım komisyonu uygulanacağı, yeni sözleşme akdetmek üzere
BİRYAY BİRLEŞİK YAYIN DAĞITIM A.Ş. Genel Müdürlüğüne müracaatınız
gerektiğini, aksi takdirde yayınınızın dağıtılmayacağını bildiririz.”, ifadesi yer
almaktadır.

5. Uluslararası Moda Yayıncılık A.Ş. ve Universal Yayıncılık ve Tic.A.Ş. tarafından
BİRYAY’a gönderilen 28.04.1998 tarihli ihtarnamelerde dağıtımı BİRYAY tarafından
yapılan Marie Claire, Top Pop ve Spor Gazetesi yayınlarının artık BİRYAY
tarafından dağıtılmasının istenmediği ve bu nedenle 31.05.1997 tarihine kadar
yürürlükte kalacak olan mevcut sözleşmelerin süresi sona erince feshedilmek
istendiği belirtilmektedir. BİRYAY tarafından Novamedya’ya gönderilen 30.04.1997
tarih ve 17140 sayılı ihtarnamede ise dağıtım sözleşmesinin feshedildiği ve yeni
sözleşme yapmak üzere BİRYAY’la temasa geçilmesi gerektiği, Novamedya’dan
BİRYAY’a gönderilen 12.05.1997 tarihli ve Fatoş ERBİL imzalı yazıda sözleşmenin
aynı koşullarla uzatılmasının talep edildiği belirtilmektedir.

6. SHOW BASIN’dan BİRYAY’a gönderilen 25.3.1998 tarihli, Genel Müdür Fatoş
ERBİL ve Genel Müdür Yardımcısı Niyazi YEŞİL imzalı yazıda, SHOW BASIN grubu
tarafından yayınlanmakta olan Marie Claire, Marie Claire Maison, Adres ve Beyaz
Butik dergilerinin, BİRYAY tarafından dağıtılması talep edilmektedir.

7. YAYSAT tarafından 16.04.1998 tarihinde, 3742 sıra numarası ile Multimedya’ya
gönderilen yazıda, aynen, “Grubunuzun yayınlamakta olduğu dergilerin satışını
yapmak üzere Biryay Birleşik Yayın Dağıtım A.Ş.’ne müracaat etmeniz
gerekmektedir.”, denilmektedir.

8. Aynı tarihte BİRYAY tarafından 274 sıra numarası ile Multimedya’ya gönderilen
bir yazı ile de, dağıtım koşullarının belirlenebilmesi için çeşitli belge ve bilgiler talep
edilmiştir.

9. BİRYAY’dan Multimedya Yayıncılık A.Ş’ ye gönderilen 13.05.1998 tarih ve 283
sayılı yazıda, önceki yazışmalarda belirtilen dergilere ilaveten, ekstra olarak dağıtımı
talep edilen dergiler için kapsamlı bir açıklamanın talep edildiği, buna karşılık
22.05.1998 tarihinde SHOW BASIN tarafından BİRYAY’a, sözkonusu dergilerin
dağıtımı ile ilgili açıklamaları içeren Fatoş ERBİL imzalı belgenin gönderildiği
anlaşılmaktadır.

10. Multimedya tarafından 01.06.1998 tarihinde BİRYAY’a gönderilen yazı ile,
01.05.1998 tarihinde göndermiş oldukları bilgiler çerçevesinde çıkış tarihi 1 Temmuz
1998 olan aylık Marie Claire, Marie Claire Maison, Adres, Mutfak Rehberi, Süper
Basket dergileri ile çıkış tarihi 1 Ağustos 1998 olan Beyaz Butik dergisinin
dağıtılması konusunda BİRYAY’ın nihai kararını ve uyulması gereken prosedürleri
22 REKABET KURUMU
bildirmesi talep edilmiş; aynı talep 05.06.1998 tarihinde, 17780 sayılı noter
ihtarnamesi ile tekrarlanmıştır.

11. BİRYAY tarafından 11.06.1998 tarihinde Multimedya’ya gönderilen 22113 sayılı
noter ihtarnamesi ile, Multimedya yetkilileri, dağıtım koşullarını ve uyulması gereken
esasları belirlemek amacıyla 15 Temmuz 1998 günü BİRYAY merkezinde toplantıya
davet edilmişlerdir.

12. Multimedya tarafından 17.06.1998 tarihinde BİRYAY’a gönderilen yazı ile, 29
Haziran – 02 Temmuz tarihleri arasında bir günde toplanılması talep edilmiş; aynı
talep “dergilerin çıkış tarihi itibariyle toplantı tarihinin daha erkene alınması gerektiği”
belirtilerek, 18.06.1998 tarihinde 19293 sayılı noter ihtarnamesi ile yinelenmiştir.

13. Multimedya tarafından BİRYAY’a gönderilen 21.07.1998 tarihli ve 52471 sayılı
noter ihtarnamesinde; 15 Temmuz tarihinde yapılan toplantıda görüşülen dağıtım
koşulları özetlenmiştir. Bu ihtarnameye göre BİRYAY’ın şartları şu şekildedir:

“Sözleşme gereği dağıtım vergisinin yayıncı tarafından ödenmesi gerekmektedir.
Dağıtım komisyonları, gazeteler için %35, yeni dergiler için %40, erotik yayınlar için
%45 olarak ifade edilmiştir.
Dergilerin %35 ile dağıtılması talebine karşılık Bir-Yay Genel Müdürü İlhan Esen çok
az satış yapan dergilerden zarar edildiğini, bu nedenle dağıtıma yeni girecek
yayınlara %40 komisyon uyguladıklarını fakat bu rakamın sonradan düşebileceğini
belirtilmiştir.
Dağıtım talebinin 23.07.1998 tarihinde toplanacak olan Yönetim Kurulu’nun onayına
sunulacağı, en geç 24.07.1998 tarihinde kararın Yayıncı’ya bildirileceği ve gerekirse
aynı gün içinde dağıtım sözleşmesinin imzalanabileceği belirtilmiştir.”

14. Multimedya tarafından BİRYAY’a gönderilen 24.07.1998 tarih ve 53861 sayılı
noter ihtarnamesinde, 15 Temmuz günü yapılan toplantıda, BİRYAY tarafından teklif
edilen dağıtım komisyon oranlarının ve sözleşme metninin aynen kabul edildiği
bildirilmekte ve dağıtım sözleşmesinin imzalanabilmesi için Multimedya’ya
gönderilmesi istenmektedir.

15. BİRYAY’dan Multimedya Yayıncılık A.Ş.’ye gönderilen 24.07.1998 tarih ve 53597
sayılı noter ihtarnamesinde;

“BİRYAY Yönetim Kurulu’nun 23.07.1998 tarihli toplantısında, SHOW BASIN
grubuna ait dergilerin BİRYAY tarafından dağıtılması talebine ilişkin olarak,
BİRYAY’ın dağıtım kapasitesinde yapılacak bir iyileştirme akabinde ve dağıtım
komisyonu ve miktarı gibi konularda mutabakata varılması sonucunda, işletmeler
arasında bir işbirliğinin tesis edilebileceği kararının alındığı,
Bununla birlikte, bu husus ile ilgili olarak BİRYAY’ın hukuk müşaviri Prof. Dr. Arif Esin
’in görüşüne başvurulduğu ve ‘Rekabet Kanunu, rakip teşebbüsler arasındaki
koordinasyonu amaçlayan eylemleri yasaklamakta; öte yandan belirli bir işin
kullanıma müsait haklarının diğer teşebbüslere devrinin Kanun’un 7’nci maddesi
kapsamına girdiği ve bu nedenlerle yapılacak olan sözleşme öncesinde işbirliğinin
23 REKABET KURUMU
Rekabet Kurulu’nun müsaadesine tabi bulunduğu…’ mütalaasının alındığı; bu
nedenle, SHOW BASIN ile BİRYAY arasında bir işbirliğinin tesisinden önce, işlemin
hukuki temelinin sağlanması için gerekli iznin alınmasının istendiği,” belirtilmektedir.
16. 28 Temmuz 1998 Salı günü düzenlenen, 32663 sayılı noter tutanağı ile,
Multimedya yetkililerinin dört adet kamyona yüklenmiş bulunan 30.400 adet Marie
Claire ve Beyaz Butik dergilerini dağıtılmak üzere BİRYAY’a teslim etmek istediği,
ancak, BİRYAY Genel Müdürü İ. ESEN’in “24.07.1998 tarihli Yönetim Kurulu
toplantısında alınan karara istinaden dergilerin teslim alınmayacağını ve
dağıtılmayacağını söylediği” ve dergileri teslim almadığı tespit edilmiştir.

17. BİRYAY Genel Müdürü İ.ESEN’in 1997 ve 1998 yıllarına ait ajandaları
incelendiğinde,
a. Hem 9 Temmuz 1998 hem de 10 Temmuz 1998 günlerine ilişkin hanelerde,
“SHOW BASIN İÇİN TOPLANTI: / SAAT:13’den sonra. / - YAYSAT/ - B.B.D / -
G. IRMAK”,
b. 13 Temmuz 1998 gününe ilişkin hanelerde, “FİLİZ HANIM VE M. GÜVER
(SÖZLEŞME DÜZENLEMESİ)” ve “G. IRMAK (SHOW FAXI)”,
c. 14 ve 15 Temmuz 1998 günlerine ilişkin hanelerde, “SHOW BASIN
TEMSİLCİLERİ İLE TOPLANTI”,
d. 21 Temmuz 1998 gününe ilişkin hanelerde, “SHOW BASIN (G. IRMAK),
SÖZLEŞMEDEKİ DÜZELTMELER”,
e. 24 Temmuz 1998 gününe ilişkin hanelerde, “SHOW’A SON CEVAP
VERİLECEK”,
f. 29 Temmuz 1998 gününe ilişkin hanelerde, “SHOW BASINLA İLGİLİ
YÖNETİM KURULU KARARI (G. IRMAK)”,
g. 3 Ağustos 1998 gününe ilişkin hanelerde, “SHOW BASINLA İLGİLİ YÖN.
KURULU KARARI (G. IRMAK)”, ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.

18. BİRYAY’ın Yönetim Kurulu defteri incelenmiş; Show Basın’ın müracaatı ile ilgili
olarak, 24 Temmuz 1998’de veya bu tarihten önce ya da sonra herhangi bir karara
rastlanmamıştır. Diğer yandan, 27.07.1998 tarihli Yönetim Kurulu Kararında, “4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun gereği dağıtım şirketlerine usulüne
uygun olarak yayınlarını teslim eden ve BİRYAY’ın temel prensipleri doğrultusunda
yapılacak sağlıklı dağıtım ilkelerini kabul eden tüm yayın kuruluşlarının kamu yararı,
ahlakı, vicdanı ve milli güvenlik konularında Devlet ve Cumhuriyetimizi hedef
almayan tüm yayınların, mali hususlarda anlaşılması dur