Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2004-1-40 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 04-66/947-225
Karar Tarihi : 19.10.2004
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER 10
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler : Tuncay SONGÖR, A. Ersan GÖKMEN, R. Müfit SONBAY,
Murat GENCER, Rıfkı ÜNAL, Prof.Dr. Nurettin KALDIRIMCI,
M.Sıraç ASLAN, Süreyya ÇAKIN
B. RAPORTÖR : Harun ULU
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - İhbar 20
D. TARAFLAR : - OPET Petrolcülük A.Ş. ve bayileri
Bulgurlu Mah. Sarıgazi Cad. No:47 Üsküdar-İstanbul
E. DOSYA KONUSU: Opet Petrolcülük A.Ş.’nin bayilik sözleşmelerinin
grup muafiyeti tebliği karşısında değerlendirilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 27.4.2004 tarih, 2078 sayı ile giren
ihbar üzerine, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 4. ve 5. 30
maddeleri ile 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin
ilgili hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucunda düzenlenen 12.8.2004
tarih, 2004-1-40/MM-04-HU sayılı Muafiyet Raporu, 13.8.2004 tarih,
REK.0.05.00.00/166 sayılı Başkanlık önergesi ile 04-66 sayılı Kurul
toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRÜN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- OPET Petrolcülük A.Ş.’nin bayilik sözleşmesinin, aynı kapsamda
değerlendirilen 73 adet sözleşme ile birlikte, rekabet etmeme yükümlülüğünün 40
belirsiz süreli olması nedeniyle 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup
Muafiyeti Tebliği kapsamında grup muafiyetinden yararlanamayacağı, bununla
beraber 18.9.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2003/3 sayılı Tebliğ ile
bütün akaryakıt dağıtım firmalarının 18.9.2005 tarihine kadar mevcut
anlaşmalarını 2003/3 sayılı Tebliğ hükümlerine uygun hale getirmeleri
öngörüldüğünden bu süre içinde anılan anlaşmalara 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesindeki yasaklamanın uygulanamayacağı ve bu sözleşmeler için
bildirim yükümlülüğünün de doğmadığı,
04-66/947-225
2
-Opet Petrolcülük A.Ş.’nin diğer 455 adet bayilik sözleşmesinin, 18.8.2003 50
tarihinden önce akdedilenlerin süresinin ve dolayısıyla rekabet etmeme
yükümlüğüne ilişkin süresinin belirsiz olması nedeniyle 2002/2 sayılı Dikey
Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği kapsamında grup muafiyetinden
yararlanamayacağı, bununla beraber ihbar edilen sözleşmenin ve aynı
nitelikteki diğer 454 adet bayilik sözleşmesinden, 18.8.2003 tarihinden önce
akdedilenlerin, 18.9.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2003/3 sayılı
Tebliğ ile bütün akaryakıt dağıtım firmalarının 18.9.2005 tarihine kadar mevcut
anlaşmalarını 2003/3 sayılı Tebliğ hükümlerine uygun hale getirmeleri
öngörüldüğünden bu süre içinde anılan anlaşmalara 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesindeki yasaklamanın uygulanamayacağı, 60
- Bildirim yükümlülüğü yönünden ihbar edilen sözleşme ile aynı nitelikte olan
sözleşmelerden, 17.9.2003’den sonra akdedilenlerin, 2003/3 sayılı Tebliğ ile
getirilen geçiş döneminden yararlanamayacakları,
- Bildirim yükümlülüğü bulunan ve zamanaşımına uğramamış sözleşmelerin
süresi içerisinde Kurul’a bildirilmemesi nedeniyle OPET Petrolcülük A.Ş.’nin
ve söz konusu teşebbüsün yönetim kurulunda görev alan kişilerin; 4054 sayılı
Kanun’un 16. maddesinin birinci fıkrasının c bendi ve aynı maddenin üçüncü
fıkrası ile para cezalarında süre aşımına ilişkin 19. maddesi hükümleri 70
çerçevesinde idari para cezası ile cezalandırılması gerektiği
ifade edilmektedir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
Kurum kayıtlarına 27.4.2004 tarihinde intikal eden bir ihbar dilekçesinin ekinde
OPET Petrolcülük A.Ş. (OPET) ile yapılan bayilik sözleşmesine yer verilerek;
bu sözleşmenin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği
kapsamında olup olmadığı, bu sözleşmeye bireysel muafiyet verilip
verilemeyeceği ve bayinin serbest kalıp kalmayacağı hususlarında karar
verilmesi talep edilmektedir. 80
Bu doğrultuda, OPET’in tüm bayilik sözleşmelerine yönelik bir değerlendirme
yapılması amacıyla, OPET’e gönderilen bir yazı ile şirketin bayilik
sözleşmelerinin birer örneği istenmiştir. OPET’in Kurum kayıtlarına 26.5.2004
ve 23.7.2004 tarihlerinde intikal eden yazılarında bir bayileri ile yaptığı
sözleşmelere ilişkin bilgi ve belgelere yer verilmiştir.
OPET tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden bütün bayileri ile tek tip
sözleşme yaptığı, bunların sadece süre bakımdan farklılıklar taşıdığı
anlaşılmıştır. Bu nedenle, önce OPET’ten alınan tek tip bayilik sözleşmesi 90
değerlendirilmiş, daha sonra ihbar edilen sözleşme süre bakımından
incelenmiştir.
H.1. OPET Sözleşmesi’nin Değerlendirilmesi
16.9.2003 tarihinde yapılmış olan OPET Sözleşmesi 19 maddeden
oluşmaktadır. OPET Sözleşmesi’nin, Rekabet Hukuku bakımından önem
04-66/947-225
3
taşıyan maddeleri ile bunların 4054 sayılı Kanun ve 2002/2 sayılı Tebliğ
karşısındaki değerlendirmelerine aşağıda yer verilmiştir.
100
- Sözleşmenin Konusu ve Rekabet Etme Yasağı
OPET Sözleşmesi’nin 2. maddesinde sözleşmenin konusu düzenlenmiştir.
Buna göre sözleşmenin konusu bayinin münhasıran OPET’ten alacağı
akaryakıt ürünleri, otogaz ve madeni yağlar ile konusuna uygun diğer malları
bulundurmayı, teşhir etmeyi ve satmayı, OPET dışındaki kaynaklardan temin
edilmiş hiçbir ürün ve mal bulundurmamayı kapsamaktadır.
Öte yandan OPET Sözleşmesi’nin 9. maddesinde bayinin, OPET’in yazılı
iznini almaksızın sözleşmeye konu teşkil eden akaryakıt istasyonunun 10 km. 110
yakınında şube veya ikinci bir akaryakıt istasyonu açamayacağı veya ortak
olamayacağı belirtilmiştir.
- İntifa Hakkı ve Münhasırlık
OPET Sözleşmesi’nin 1. maddesinden, OPET’in bayinin maliki olduğu
akaryakıt istasyonu üzerinde 1993 yılından başlamak üzere 20 yıl süre ile
intifa hakkı tesis ettiği anlaşılmaktadır. Öte yandan aynı maddede,
sözleşmenin bayiye bölgede herhangi bir inhisari hak tanımadığı ifade
edilmiştir. 120
OPET Sözleşmesi’nin 2. maddesinde ise, bayinin OPET’ten temin ettiği
akaryakıt ürünlerini münhasıran son kullanıcılara satacağı ve her ne sebeple
olursa olsun gerek OPET’in ve gerekse bir başka dağıtım şirketinin bayisine
satmayacağı belirtilmiştir.
2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. m
