Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2005-2-122 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 06-14/173-45
Karar Tarihi : 23.2.2006
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler : Tuncay SONGÖR, Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, 10
Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, M. Sıraç ASLAN,
Süreyya ÇAKIN, Mehmet Akif ERSİN.
B. RAPORTÖRLER : Ayşe Özlem UZUN, Erdem AYGÜN
C. ŞİKAYET EDENLER : - Hakan ÇELİK
Reşatbey Mah. Atatürk Cad. Arı Pasajı 2
No:15 Seyhan/Adana
- Erkut CEYLAN
Ramazanpaşa Mah. Hükümet Bulvarı No:2/C Aydın 20
- İhbar niteliğinde 2 adet başvuru
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILANLAR : - Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş.
Turkcell Plaza, Meşrutiyet Cad. No:153
Tepebaşı/İstanbul
- Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklamcılık Hizm. A.Ş.
Levent Mah. Şakayıklı Sok. No:15 3.Levent/İstanbul
E. DOSYA KONUSU : Turkcell tarafından gerçekleştirilen “Gençturkcell 1 30
Bilet Alana 1 Bilet Bedava” kampanyasının rekabet ihlali yarattığı iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ : Kurum kayıtlarına 2.12.2005 tarih ve 201-720 sayı ile giren
ve Basın Danışmanlığı (Bilgi Edinme Birimi) vasıtasıyla II No’lu Daire’ye gönderilen
Erkut CEYLAN imzalı dilekçede; Aydın merkezde Ceylan Sineması’nı işletmekte
oldukları, Genç Turkcell’in yapmış olduğu 1 Bilet Alana 1 Bilet Bedava
Kampanyası’ndan hiçbir şekilde haberdar edilmedikleri, Aydın’da bulunan diğer sinema
salonunun bu kampanyadan yararlandığı, kendilerinin de kampanyaya başvurduğu
ancak kabul edilmedikleri, konuyla ilgili olarak gerekenin yapılmasının talep edildiği
ifade edilmektedir. 40
06-14/173-45
2
Aynı kampanyaya ilişkin benzer içerikli bir ihbar, 9.12.2005 tarih ve 8782 sayı ile
Kuruma intikal etmiştir. Dilekçede özetle;
- Kendisinin, Türkiye’de sinema salonlarına reklam veren iki firmadan biri olan
Energy Medya ile anlaşmalı bir sinema salonu sahibi olduğu,
- Turkcell’in Genç Turkcell kapsamında bir kampanya düzenleyerek sinema
salonlarında “bir bilet alana bir bilet bedava” sloganı ile duyuru yapmış ve
kendi web sayfasında da istenildiği zaman kampanyanın genişletilebileceği,
uzatılacağı ve son verileceğini duyurduğu,
- Sinema sahibi olarak reytingini çok etkileyebileceği kaygısıyla kendisinin de
kampanyaya dahil olmak isteğini ve bu isteğini Turkcell’e bildirdiğini ancak, 50
hiçbir cevap alamadığını, daha sonradan Energy Reklam ile reklam anlaşması
yapan hiçbir sinema salonunun bu kampanyaya dahil edilmediğini ve
başvurularının cevapsız bırakıldığını öğrendiğini,
- Böylece Fida Film ile anlaşmalı salonların dolduğunu, aralıksız olarak Turkcell
reklamlarının bu salonlarda yayınlandığını, Fida Film ile anlaşmalı salonların
reytingi yükseldiği için gelirlerinin artmasının yanı sıra diğer reklam veren
firmaların da reytingi yüksek olan sinemalarda reklam vermeyi tercih
edeceğinden çifte bir kazanç sağlandığını, Turkcell’in ise reklam bütçesinde
daha az maliyete neden olacak şekilde reklamını yaptırdığı ve abone sayısını
arttırdığı, 60
- Bu arada, sezonun en yoğun olduğu zamanda Energy Medya ile anlaşmalı
olan diğer sinema salonlarının kampanyaya dahil edilmediği,
- Kendisinin sahibi olduğu sinema salonunun bu haksız rekabetten ciddi zarar
görmüş olduğu,
- Turkcell ve Fida Film’in haksız rekabet doğuran anlaşmasının iptal edilmesi ve
sinemacıların haklarının korunmasının talep edildiği,
ifade edilmektedir. Aynı şahıs, Rekabet Kurulu kayıtlarına 12.12.2005 tarih ve 8846 sayı
ile giren ikinci bir dilekçe göndermiştir. Bu dilekçede; Genç Turkcell adı altında yapılan
bu kampanyanın 1.3.2006 tarihine kadar geçerli olduğu, 23.12.2005 tarihinde bu sezon
çok iyi bir gişe hasılatı elde edecek “Organize İşler” adlı ve Yılmaz Erdoğan ile Cem 70
Yılmaz gibi sanatçıların oynadığı filmin vizyona gireceği, bu filmden önce ihtiyati tedbir
kararının alınmasının talep edildiği, aksi halde bu kampanyanın hedefine ulaşacağı ve
yapılan bu şikayetin anlamının kalmayacağı, bu kampanyanın devam etmesi
durumunda işletmesinin aylık zararının en az 10.000 YTL olduğu, pek çok işletme için
bu miktarda veya bundan fazla zararın söz konusu olduğu, Kurul kararının bu
kampanyanın iptali doğrultusunda çıkması durumunda zararlarının karşılanmasının
karara eklenmesinin talep edildiği belirtilmektedir.
Kurum kayıtlarına 28.11.2005 tarih ve 8429 sayı ile intikal eden Hakan ÇELİK imzalı
şikayet dilekçesinde özetle; kendisinin Adana’da iki adet sinema kompleksi olan
ARIPLEX Sinemaları’nın işletmecisi ve ODEON Filmcilik-Sinemacılık Ltd. Şirketi’nin 80
yetkilisi olduğunu, Turkcell’in Genç Turkcell kapsamında gerçekleştirdiği “1 Bilet Alana 1
Bilet Bedava Kampanyası” ile Genç Turkcell’e üye olanlara bir şifre vererek 20-25 ildeki
06-14/173-45
3
anlaşmalı sinemalara yönlendirdiğini, bu kişilerin bir bilet alınca ikinci bileti bedava
aldıklarını, ikinci biletin parasını sinemalara Turkcell’in ödediğini, anlaşmalı olmayan
fakat aynı filmleri oynatan sinemaların bu kampanya sonucunda büyük zararlar
gördüğünü, seyircilerin doğal olarak ikinci bileti bedava veren sinemayı tercih ettiklerini,
Turkcell’in sadece kendi belirlediği ve çok büyük gruplara ait olan sinema salonları ile
anlaşma yapmış olduğunu, bunun dışında kalan sinemaları batmaya mahkum ettiğini,
Turkcell’in “bu bir kampanyadır, diğer sinemalar da yapsın” deme hakkının olmadığını
zira sinemaların film yapım şirketi ile anlaşarak filmi oynattığını, bu anlaşmayla 90
sinemanın bedava bilet verirse o biletin parasını filmciye ödemek zorunda olduğunu,
dolayısıyla hiçbir sinemanın kendi başına böyle bir kampanya yapamayacağını,
Turkcell’in “serbestlik var, ben dilediğim sinemayla anlaşırım” diyemeyeceğini eğer
yaptığı kampanya devam ederse o ildeki kampanya dışında kalan sinemaların
kapanmak zorunda kalacağını, Turkcell’in “bu kampanya Kasım-Mart ayları arası
geçerlidir, zaten bu süre sonunda bitecek” diyemeyeceğini, çünkü bu ayların Türkiye’de
tüm sinemaların para kazandığı tek mevsim olduğunu, tüm sinemaların ödemelerini,
senetlerini ve çeklerini bu aylara verdiklerini, Turkcell’in sinema salonlarının en iyi para
kazandığı bu ayları tükettikten sonra kampanyayı bitirmesinin salonların kapanmasını
engellemeyeceğini, Turkcell’in bu anlaşmayı yaptığı sinemaların “Cinebonus” gibi zaten 100
çok büyük rekabet gücü olan ve diğer sinemaların rekabette zorlandığı devasa firmalar
olduğunu, buna ilaveten bu firmaların ARIPLEX sinemaları önünden bedava otobüs
kaldırarak müşterileri bedava bilet olan sinemalara götürdüğünü belirtmekte ve
gereğinin yapılmasını arz etmektedir.
Aynı kampanyaya ilişkin yapılan son ihbar, 16.12.2005 tarih ve 8997 sayı ile Kuruma
intikal etmiştir. İhbar sahibi, söz konusu kampanya sebebiyle sinemalarının günde 300
kişi kaybettiğini, kampanya başlamadan önce Turkcell’den herhangi bir duyuru veya
teklif almadıklarını, kampanyanın başladığı ilk günlerde kampanyaya dahil olabilmek için
Turkcell’i pek çok kez aradıklarını ancak kendileriyle muhatap olacak ilgili birini
bulamayınca kendilerine bir elektronik posta gönderdiklerini, bunun üzerine Turkcell’in 110
kampanya başladıktan sonra sinemalarının dahil edilemeyeceği yanıtını verdiğini,
Turkcell’in kendi istediği sinemayı kampanyaya dahil ettiğini belirtmektedir.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına sırasıyla 2.12.2005/201-720,
28.11.2005/8429, 9.12.2005/8782, 12.12.2005/8846, 16.12.2005/8997 tarih ve sayıları
ile intikal eden şikayet dilekçeleri üzerine yapılan değerlendirmeler sonucunda
düzenlenen 19.12.2005 tarih ve 2005-2-122/İİ-05-ÖU sayılı İlk İnceleme Raporu,
29.12.2005 tarih ve 05-88 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek önaraştırma açılmasına
karar verilmiştir. Bunun üzerine yapılan inceleme sonucunda hazırlanan 14.2.2006 tarih
ve 2005-2-122/ÖA-06-ÖU sayılı önaraştırma raporu, 17.2.2006 tarih ve
REK.0.06.00.00-110/25 sayılı Başkanlık önergesi ile 06-14 sayılı Kurul toplantısında 120
görüşülerek karara bağlanmıştır.
06-14/173-45
4
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
Genç Turkcell abonelerine 1 Bilet Alana 1 Bilet Bedava Kampanyası’nda,
- Turkcell, Mobilera, Mars Grubu ve Fida Film arasında yapılmış olan sözleşmelerde
sinema salonu işletmeciliği pazarındaki teşebbüsler arasındaki rekabeti bozacak,
kısıtlayacak veya engelleyecek nitelikte ayrımcı ve haksız hükümlerin yer almadığı,
- Kampanya kapsamına dahil edilmemiş sinema salonlarının bilinçli olarak 130
dışlandığına ve 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (e) bendi anlamında eşit hak,
yükümlülük ve edimler için eşit durumdaki kişilere farklı şartların uygulanmasına
ilişkin herhangi bir delile ulaşılamadığı ve bu bağlamda Kanun’un 4. maddesi
çerçevesinde bir ihlal olduğuna yönelik herhangi bir tespitte bulunulamayacağı,
ifade edilmiştir.
I. YAPILAN İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1. Sektör Hakkında Genel Bilgi
Sinema sektöründe, genel olarak, film üretimi, dağıtımı ve gösteriminden oluşan bir
faaliyet zinciri bulunmaktadır. Stüdyolar ya da bağımsız yapımcılar tarafından 140
hazırlanan filmler genellikle dağıtım firmaları tarafından pazarlanmakta ve sinema
salonlarına dağıtılmaktadır. Son aşamada, sinema salonları filmlerin gösterimini
gerçekleştirmektedir. Genellikle sinema gösterim hizmeti veren salonlar, bu salonlarda
ve fuayelerde yiyecek, içecek, kitap, cd vs. ürünlerin satışını da yapmaktadır. Ancak bu
hizmetler, sinema salonu işletmeciliğinin asıl konusu olan film gösterim faaliyetini
tamamlayan yan hizmetler olarak kabul edilmelidir.
Sinema sektörü faaliyet zinciri aşağıda basit bir şekilde gösterilmektedir:
Bu sektörde faaliyet gösteren teşebbüsler bu üç temel alanın sadece birinde faaliyet
gösterebildiği gibi, birden fazla alanda da faaliyet gösterebilmektedir. Örneğin, bir 150
dağıtım firması üretilen filmin reklamını, pazarlamasını ve sinema salonlarına dağıtımını
yaparken, kendisine ait salonlarda film gösterimi de yapabilmektedir.
Sinema sektörünün önemli gelir kaynaklarından birini “perde reklamcılığı” olarak ifade
edilen sinema salonlarında gösterilen filmlere alınan reklamlar oluşturmaktadır. Sinema
salonları film başlarındaki bu reklam yerlerini, perde reklamcılığı faaliyeti ile uğraşan
sinema pazarlama ve reklamcılık şirketleri aracılığıyla pazarlamaktadır. Perde
reklamcılığı sinema salonları ile perde reklamcısı firmalar arasındaki anlaşmalarla
yürütülmektedir. Bu anlaşmalarla perde reklamcısı firma salonlarla, belirli sürelerle
perde reklam yerini kiralamak ya da birlikte bu yerlerin satışını yapmak konusunda
anlaşırlar. Sinemanın konumu, müşteri profili ve sayısı, mevsimler ve filmin niteliğine 160
göre perde reklam fiyatları değişmektedir.
Üretim Dağıtım Gösterim
06-14/173-45
5
I.1.2. İlgili Ürün Pazarı
Sinema salonu işletmeciliğinin temel faaliyet konusu film gösterimi hizmetidir. Bunun
yanı sıra, perde reklam yeri satışı, salonlarda yiyecek içecek satışı gibi yan faaliyetleri
de bulunmaktadır.
Kuruma gelen şikayetlerde, “Bir bilet alana bir bilet bedava” (1B1B) kampanyasından
büyük ölçüde zarar gördüklerini ifade edenler ve söz konusu kampanya ile sektörlerinde
rekabetin etkilendiğini öne sürenler sinema salonu sahipleridir. Bu sebeple, dosya
açısından ilgili ürün pazarı, Genç Turkcell kampanyasının yürütüldüğü sinema
salonlarını da kapsayan “sinema salonu işletmeciliği” pazarıdır. 170
Öte yandan, kampanya kapsamında GençTurkcell ve Kardelenler Projesi reklamlarının
anlaşmalı sinema salonlarında gösteriminin söz konusu olması nedeniyle, 1B1B
kampanyasında etkilenen pazar perde reklam yeri satışı pazarı’dır. Yukarıda hakkında
kısaca bilgi verilen perde reklam yeri satışı alanında Türkiye’de faaliyet gösteren başlıca
iki büyük teşebbüs bulunmaktadır. Bunlar, Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklam A.Ş.
(Fida) ile Energy Prodüksiyon Film Yapım Paz. Ltd.
