Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2006-4-20 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 06-32/390-100
Karar Tarihi : 4.5.2006
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler : Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, Rıfkı ÜNAL,
Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, M. Sıraç ASLAN,
Süreyya ÇAKIN, Mehmet Akif ERSİN
B. RAPORTÖRLER : Murat AYBER, Metin HASSU, Evren SESLİ
C. ŞİKAYET EDEN : Uğur Otomotiv Ticaret Ltd. Şti.
Altayçeşme Mh. İstiklal Cd. E-5 Karayolu Üzeri 20
Maltepe/İstanbul
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILANLAR : - Ak Sigorta A.Ş.
Meclis-i Mebusan Cd. No:147 Fındıklı/İSTANBUL
- Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi
Büyükdere Cd. İş Kuleleri Kule-2 Kat::23-26
4. Levent/İSTANBUL
- Axa Oyak Sigorta A.Ş.
Meclis-i Mebusan Cd. Oyak İşhanı No:81 30
Salıpazarı/İSTANBUL
- Aviva Sigorta A.Ş.
Fahrettin Kerim Gökay Cd. No:72-74 CU Binaları
K.Çamlıca/İSTANBUL
- AIG Sigorta A.Ş.
Atatürk Cd. Esin Sk. No:3 Kozyatağı/İSTANBUL
- Ankara Anonim Türk Sigorta Şirketi
Abide-i Hürriyet Cd. Balkan Center A Blok No:285
Kat:2-3-4 Şişli/İSTANBUL
- Batı Sigorta A.Ş. 40
Bankalar Cd. Tütün Han. No:14 Karaköy/İSTANBUL
- Başak Sigorta A.Ş.
Halaskargazi Cd. No:15 Harbiye/İSTANBUL
06-32/390-100
2
- Birlik Sigorta A.Ş.
Ankara Cd. No:26/B Sirkeci/İSTANBUL
- Demir Sigorta A.Ş.
Büyükdere Cad. Özsezen İş Merkezi No:122/B Kat:1
Esentepe/İSTANBUL
- Ege Sigorta A.Ş.
Yıldız Posta Cad. No:17 Gayrettepe/İSTANBUL 50
- Finans Sigorta A.Ş.
Rüzgarlıbahçe Mh. Cumhuriyet Cd. No:10 Acarlar İş
Merkezi C Blok Kavacık/İSTANBUL
- Garanti Sigorta A.Ş.
Mete Cd. Park Han No:40 Taksim/İSTANBUL
- Güneş Sigorta A.Ş.
Güneş Plaza Büyükdere Cd. No:110
Esentepe/İSTANBUL
- Güven Sigorta T.A.Ş.
Bankalar Cd. No:81 Karaköy/İSTANBUL 60
- Hür Sigorta A.Ş.
Büyükdere Cd. 15-A Hür Han Şişli/İSTANBUL
- İhlas Sigorta A.Ş.
29 Ekim Cd. İhlas Holding Merkez Binası No:23
Yenibosna/İSTANBUL
- İnter Sigorta A.Ş.
Büyükdere Cd. Tevfik Erdönmez Sk. Kat:7 D:41
Esentepe/İSTANBUL
- Işık Sigorta A.Ş.
Gülsuyu Fevzi Çakmak Cd. Doğan Sk. No:8 70
Maltepe/İSTANBUL
- İsviçre Sigorta A.Ş
Kısıklı Cd. No:30 Altunizade/İSTANBUL
- Koç Allianz Sigorta A.Ş.
Bağlarbaşı, Kısıklı Cd. No:11 Altunizade/İSTANBUL
- Merkez Sigorta A.Ş.
Cevizli, Tugay Yolu No:6 Maltepe/İSTANBUL
- Ray Sigorta A.Ş.
Haydar Aliyev Cd. No:35 Sarıyer/İSTANBUL
- Şeker Sigorta A.Ş. 80
Meclis-i Mebusan Cd. No:87 Salıpazarı/İSTANBUL
- TEB Sigorta A.Ş.
Meclis-i Mebusan Cd. No:127/6 Salıpazarı/İSTANBUL
06-32/390-100
3
- Ticaret Sigorta A.Ş.
Teşvikiye Cd. No:119 Nişantaşı/İSTANBUL
- Toprak Sigorta A.Ş.
Yıldız Posta Cd. No:17 Cerrahoğulları İş Merkezi
Esentepe/İSTANBUL
- Türkiye Genel Sigorta A.Ş.
Meclis-i Mebusan Cd. No:91 Salıpazarı/İSTANBUL 90
- Yapı Kredi Sigorta A.Ş.
Büyükdere Cd. Yapı Kredi Plaza A Blk.
Levent/İSTANBUL
E. DOSYA KONUSU: Özel servislerin hasar görmüş araçlarda kullanacakları
yedek parçaların sigorta şirketleri tarafından belirlenen tedarikçiden almaya
zorlanması suretiyle özel servisler ile yetkili servisler arasındaki ve yedek
parça tedarikçilerinin kendi aralarındaki rekabetin bozulduğu iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ: İlgili dilekçede, bazılarının isimleri örnek olarak verilen 100
sigorta şirketlerinin özel ve yetkili servisler arasında ayrımcılık yapmaları ve son
altı aydır sigorta şirketlerinin özel servis istasyonlarına tamir bedellerini
ödeyecekleri hasar görmüş araçlarda kullanılacak yedek parçaların kendilerince
belirlenen bir tedarikçiden satın alınması koşulunu tek taraflı olarak yüklemeleri,
buna uyulmaması halinde eksik ve/veya geç ödeme yapmaları şikayet
edilmektedir. Şikayetçiye göre, ayrımcılık yapılmak suretiyle özel servisler ile
yetkili servisler arasındaki ve yedek parça tedarikçilerinin kendi ararlarındaki
rekabet bozulmaktadır.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 3.2.2006 tarih, 673 sayı ile giren 110
başvuru üzerine hazırlanan 3.3.2006 tarih, 2006-4-20/İİ-06-MA sayılı İlk İnceleme
Raporu, 9.3.2006 tarih, 06-18 sayılı Kurul toplantısında görüşülmüş ve 4054
sayılı “Rekabetin Korunması Hakkında Kanun”un 4. ve 6. maddelerinin ihlaline
ilişkin bir soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla,
Kanun'un 40/1. maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına 06-18/218-M sayı ile
karar verilmiştir.
İlgili karar uyarınca düzenlenen 25.4.2006 tarih 2006-4-20/ÖA-06-MA sayılı
Önaraştırma Raporu 1.5.2006 tarih, REK.0.08.00.00-110/97 sayılı Başkanlık
Önergesi ile 06-32 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır. 120
H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor’da;
- Kasko sigortası yapan sigorta şirketlerinin birbirinden bağımsız olarak ve salt
parça bedellerinin gerçekçi ve rekabetçi düzeylere çekilmesini sağlama amacıyla
“parça tedariki” uygulaması yürütmelerinin kümülatif etkiler yönüyle yedek parça
yeniden satıcılığı pazarındaki rekabet koşullarını bir ölçüde kısıtladığı; ancak bu
nitelikteki anlaşmaların kasko sigortası yapan sigorta şirketlerinin hasar tazmin
06-32/390-100
4
bedellerini “gerçekçi” seviyelere indirmekle prim bedellerinin görece düşük
kalmasını temin ederek sigortacılık hizmetinin sunulmasında ekonomik gelişmeye 130
katkı sağlayacağı;
- Sonuçları etkilenen pazardaki rekabet koşullarını orantısız ölçüde kısıtlamadığı
ve kasko sigortacılığı hizmeti pazarındaki mevcut yoğun rekabet devam ettiği
sürece söz konusu uygulamanın 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi ile belirlenen
muafiyet koşullarını sağlamış olacağı;
- Mezkur kanun maddesi ile belirlenen bireysel muafiyet koşullarının
sürdürülmesini teminen:
140
a) Sigorta şirketlerinin hasarlı araçta kullanılacak yedek parça kalemlerinde
anlaşmalı olduğu parça tedarikçisinden sağladığı azami iskonto oranları hakkında
tamirat başlamadan evvel aracı onaracak servisi bilgilendirmesinin doğru olacağı,
parça tedarikçisinden temin zorunluluğunun ise ilgili servisin bu indirim oranlarını
temin edemediği hallerde ve yalnızca söz konusu iskontonun uygulanmadığı
kalemler için geçerli olmak üzere yürütülmesinin gerektiği;
b) (a) bölümünde belirlenen koşulun uygulanmaması ya da uygulanmasının fiili
olarak imkânsızlaştırılması durumlarında yedek parça tedariki pazarındaki
rekabetin kısıtlanabileceğinden hareketle ilgili sigortalayan teşebbüsün parça 150
tedariki uygulamasının Kanun’un 4. maddesi çerçevesinde araştırılmasının
gerekeceği;
- Rekabet Kurulunca belirlenerek tebliğ edilecek şart ve yükümlülükler ile uyumlu
parça tedariki anlaşma ve uygulamalarına Kanunun 5. maddesi çerçevesinde iki
yıllık bireysel muafiyet tanınmasının ve muafiyet koşullarının kasko sigortacılığı
pazarındaki tüm teşebbüslere tebliğ edilmesinin yerinde olacağı
görüşlerine yer verilmiştir.
160
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1. İlgili Ürün Pazarı
İlgili ürün pazarları, haklarında önaraştırma yürütülen teşebbüslerin ticari faaliyet
alanı olan “motorlu kara nakil taşıtlarının zorunlu ve ihtiyari sigortaları” ile; bu
pazarda faal teşebbüslerin yürütmekte oldukları anlaşmaların kümülatif
sonuçlarından etkilenen “otomobil yedek parça ve servis hizmetleri” olarak tespit 170
edilmiştir.
06-32/390-100
5
I.1.1. İlgili Coğrafi Pazar
Sigorta şirketlerinin şikayete konu faaliyetlerini halihazırda sadece İstanbul,
Ankara ve İzmir’de gerçekleştirmelerine rağmen önaraştırma konusu eylemin
zamanla tüm Türkiye’de uygulanabilecek nitelikte olduğu göz önüne alınarak, ilgili 180
coğrafi pazar “Türkiye Cumhuriyeti Sınırları” olarak belirlenmiştir.
I.2. Yapılan Tespitler ve Değerlendirme
Dosya mevcudu bilgilere göre, kasko sigortası yapan sigorta şirketlerinin bir
bölümü, Türkiye’nin bazı bölgelerinde 2005 yılının ikinci yarısından itibaren kasko
sigortası kapsamında tamir görecek araçlarda kullanılacak yedek parçaların
kendilerince belirlenen bir tedarikçiden satın alınması koşulunu getirmiş olup, bu
koşulu yerine getirmeyen servis istasyonlarına caydırıcı müeyyideler
uygulamaktadırlar. Parça tedariki uygulamasının varlığı sigorta şirketleri 190
tarafından da kabul edilmektedir. Uygulamanın coğrafi kapsamı, 3.4.2006 tarihi
itibarıyla İstanbul, Ankara ve İzmir olarak tespit edilmiştir. Yine belirtilen tarih
itibarıyla, uygulamanın sadece özel servisleri içerdiği ve sigorta şirketleri
tarafından yetkili servislerin yedek parça tedarikleri ile ilgili bir kısıtlama
getirilmediği görülmüştür. Parça tedariki uygulamasına yerinde inceleme tarihinde
başlamamış olan teşebbüslerden Başak Sigorta A.Ş. yetkilileri de uygulamayı
takip ettiklerini ve gerekli hallerde kendilerinin de benzer uygulamalara
başlayabileceklerini ifade etmişlerdir.
Ticari teamül çerçevesinde, sigorta şirketleri ile yetkili ve özel servis istasyonları 200
arasında ikili anlaşmalar bulunabilmektedir. Sigorta şirketleri aynı marka için aynı
coğrafi bölgede birden fazla servis istasyonu ile anlaşmaya varabildikleri gibi
servis istasyonları da birden fazla sigorta şirketi ile anlaşma imzalamaktadır.
Sigorta şirketlerinin ya da servis istasyonlarının birinin diğerine rakipleriyle
anlaşma yapmama (münhasırlık) koşulu getirdiğine ilişkin herhangi bir duyum
yahut delil bulunmamaktadır. Ayrıca, sözleşmelerde sigortalayanlar ve servislerin
ekonomik kararlarını özgürce almalarını kısıtlayan hükümler görülmemektedir. Bu
sözleşmeler çoğunlukla birbirinden farklı oranlarda iskonto oranları ihtiva
etmektedir.
210
Diğer taraftan, yedek parçanın belirlenen tedarikçiden sağlanmaması halinde
uygulanan yaptırım sigorta şirketlerinin her biri için farklıdır. Hasarlı araçta
kullanılacak parça bedelinin eksik ödenmesi sıklıkla kullanılan bir yöntemdir.
Sigortacılık hizmetinin kendine özgü özellikleri nedeniyle yedek parça bedelinin
kısmen ödenmesi servis istasyonları üzerinde son derece etkili bir müeyyide
haline gelmektedir. Servis istasyonu ile sigorta eden arasındaki ilişki ilgili kanun
ve yönetmelikler ile düzenlenmekte olup, servis istasyonunun eksik ödenen tutarı
sigortalayandan mahkeme yoluyla talep edebilmesi ancak sigortalının rızası ile
mümkündür. Bu koşulda, başkaca bir hizmet piyasasında olması halinde “ticaret
mahkemeleri nezdinde çözümlenmesi gereken bir ticari ihtilaf” olarak 220
06-32/390-100
6
tanımlanacak olan eylem, bu hizmet piyasasında “parça tedariki anlaşmalarının
anlaşmalara taraf olmayan servis istasyonlarına dayatılmasını kesin olarak
sağlayan tam anlamıyla caydırıcı bir ticari müeyyide” halini almaktadır.
I.2.1. Parça Tedariki Anlaşmalarının Kapsamı
Görevli raportörlerce yapılan yerinde incelemelerde, sigorta şirketlerinin özel
servislere yedek parça tedariki ile ilgili olarak farklı uygulamalar içerisinde
oldukları belirlenmiştir.
230
Diğer taraftan, konuyla ilgili olarak Hazine Müsteşarlığı’na da şikayet gelmesi
üzerine, Sigorta Denetleme Kurulu sigorta şirketlerinden 7.3.2006 tarihli yazı ile
bilgi talep etmiştir. Hazine’nin yazısında ek yapılan ve Gürkar Otomotiv
tarafından gönderilmiş olan şikayet dilekçesinde, sigorta şirketlerinin son
zamanlarda kendileri ile anlaşması olmayan özel servislerden yedek parça
konusunda yüksek miktarlarda iskonto uygulanmasını ya da kendi anlaşmalı
oldukları yedek parça tedarikçilerinden yedek parça temin edilmesini istedikleri
hususları belirtilmektedir.
Anadolu Sigorta tarafından Hazine Müsteşarlığı’na gönderilen cevabi yazıda, 240
araçların onarımını yapan tamirhane/özel servislerde araçlara orijinal parça
yerine yan sanayi, muadil, çıkma parçaların takılmakta olduğunun gerek
eksperlerden alınan bilgilerden gerekse acente/müşteri şikayetlerinden
anlaşıldığı, ayrıca Anadolu Sigorta hasar denetim elemanlarının da bahse konu
uygulamalarla sıkça karşılaştığı belirtilmektedir. Yazının devamında, hiçbir
tamirhane/özel servise yedek parçanın gönderilmesi konusunda baskı
yapılmadığı, yalnızca istenilen iskonto oranını uygulayamayacağını belirten özel
servislere yedek parça gönderimi yapıldığı ifade edilmiştir. Uygulamanın yetkili
servisler için geçerli olmamasının nedeni ise, yetkili servislerin yedek parça
konusunda bir yıl garantili hizmet vermesi ve servis ağı içerisinden yedek parça 250
tedarik etmeleri olarak açıklanmaktadır.
Aviva Sigorta tarafından Müsteşarlığa gönderilen cevabi yazıda ise; Anadolu
Sigorta ile benzer açıklamalara ilave olarak, TTK’nın 1283. maddesinin
sigortacıyı sigortalının gerçek hasarını ödemekle yükümlü tuttuğu, bu nedenle
özel servislere orijinal yedek parça temini yapıldığından bahisle böylece tamiratın
sağlıklı ve müşteri memnuniyetini artırıcı olduğu belirtilmektedir.
I.2.2. Parça Tedariki Anlaşmalarının Amacı
260
Sigorta şirketlerinin yetkililerinin yerinde incelemeler esnasındaki beyanları ile
şirketlerin Hazine Müsteşarlığı ile yazışmalarının tahli
