Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2006-4-189 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 07-18/156-51
Karar Tarihi : 1.3.2007

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Tuncay SONGÖR (İkinci Başkan) 10
Üyeler : Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, Rıfkı ÜNAL, Prof. Dr. Nurettin
KALDIRIMCI, M. Sıraç ASLAN, Süreyya ÇAKIN

B. RAPORTÖRLER : Kerem TOMUR, Fatma ÇELİK

C. ŞİKAYET EDEN : Akan Nakliyat Ticaret A.Ş.
Temsilcisi: Av. Ahmet ÇİFTER
T. Cemal Beriker Blv. Çolakoğlu İş Merkezi K:8 Adana

D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA 20
YAPILANLAR : - T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü
Talatpaşa Blv. No:3 Gar Ankara
- Ceynak Lojistik ve Ticaret A.Ş.
Cemalulusoy Caddesi No. 21 Yenibosna/İSTANBUL

E. DOSYA KONUSU : T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü
(TCDD) ve Ceynak Lojistik ve Ticaret A.Ş. (Ceynak)’nin Mersin Limanı ile
bağlantılı ham sıvı yağ ithali, depolanması ve nakliyesi hizmetleri pazarında
4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerine aykırı karar ve eylemler içinde
oldukları iddiası. 30

F. İDDİALARIN ÖZETİ: Şikayet dilekçesinde, TCDD’nin, Ceynak Ceyhan
Nakliyat Petrol Turizm İnşaat Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.’ne Mersin liman sahası
içerisinde sıvı tank terminali kurma ve işletme izni vermesine karşılık, ham
bitkisel yağların taşınması alanında faaliyet gösteren diğer teşebbüslere liman
sahası içerisinde depolama tesisi kurma izni vermeyerek Ceynak’ı rakipleri
karşısında avantajlı duruma geçirmek suretiyle 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiği
iddia edilerek adil rekabet şartlarının tesisine yönelik olarak tedbir alınması talep
edilmiştir
40
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 18.9.2006 tarih, 6353 sayı ile giren
başvuru üzerine hazırlanan 17.11.2006 tarih, 2006-4-189/İİ-06-SC sayılı İlk
İnceleme Raporu, 23.11.2007 tarih, 06-85 sayılı Kurul toplantısında görüşülmüş
ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. ve 6. maddelerinin
ihlaline ilişkin bir soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi
amacıyla, Kanun'un 40/1. maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına 06-
85/1083-M sayı ile karar verilmiştir.
07-18/156-51
2
İlgili karar uyarınca düzenlenen 21.2.2007 tarih, 2006-4-189/ÖA-07-KT sayılı
Önaraştırma Raporu 23.2.2007 tarih, REK.0.08.00.00-110/57 sayılı Başkanlık
önergesi ile 07-18 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır. 50

H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, TCDD ve Ceynak’ın Mersin Limanı ile
bağlantılı ham sıvı yağ ithali, depolanması ve nakliyesi hizmetleri pazarında 4054
sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerine aykırı karar ve eylemler içinde oldukları
iddiasının gerçeği yansıtmadığı görüşüne yer verilmiştir.

I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

I.1. Hakkında Önaraştırma Yapılan Taraflar
60
I.1.1. T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü
I.1.1.1. TCDD’nin Hukuki Statüsü
TCDD’nin tarihi cumhuriyet öncesi dönemlere kadar uzanmakla birlikte
günümüzdeki idari ve teknik yapılanmaya, 233 Sayılı KHK’ya dayanılarak
çıkarılan 28.10.1984 tarihli ve 18559 sayılı resmi Gazete’de yayınlanan TCDD
Ana Statüsü ile kavuşturulmuştur. Ana Statü’nün birinci maddesine göre;
“Bu Ana Statünün amacı; 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri
Hakkında kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine tabi olarak ve söz konusu
Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere Türkiye
Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü adı altında teşkil 70
olunan Kamu İktisadi Kuruluşu'nun hukuki bünye, amaç ve faaliyet konuları,
organları ve teşkilat yapısı, müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri ile bunlar
arasındaki ilişkileri ile ilgili diğer hususları düzenlemektir. “
TCDD’nin kamu iktisadi teşebbüsü olması nedeniyle organizasyon yapısı yönetim
kurulu ile genel müdürlükten ibaret olup bunların görev ve yetkileri ile TCDD’ye
bağlı iştirak, bağlı ortaklık ve müesseselerin görev ve yetkileri de ana statüde
belirlenmiştir.
TCDD’nin hukuki konumu ise Ana Statü’nün 3 vd. maddelerinde hükme
bağlanmış bulunmaktadır. Buna göre:
“1- Bu Ana Statü ile teşkil olunan TCDD; Tüzel Kişiliğe sahip, faaliyetlerinden 80
özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir Kamu İktisadi Kuruluşu'dur. 2-
Kuruluş KHK, bu Ana Statü hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine
tabidir. 3- Kuruluş, Genel Muhasebe Kanunu ile Devlet İhale Kanunu
Hükümlerine ve Sayıştay'ın denetime tabi değildir. 4- Kuruluş'un Merkezi
Ankara'dadır. Kuruluş'un Merkezi koordinasyon Kurulu Kararı ile değiştirilebilir. 5-
Kuruluş'un sermayesi 500 Milyar TL.sı olup, tamamı Devlete aittir. Kuruluş'un
sermayesi ilgili Bakanlığın teklifi üzerine Koordinasyon Kurulu Kararı ile
değiştirilir. 6- Kuruluş'un ilgili olduğu Bakanlık, Ulaştırma Bakanlığıdır. “
Ana Statü’nün dördüncü maddesinde ise TCDD’nin amacı ve faaliyet konuları
düzenlenmiş bulunmaktadır 90
07-18/156-51
3
Ana Statünün dördüncü maddesine göre TCDD’nin amacı Devletçe kendisine
verilen Demiryollarını, Liman, Rıhtım ve İskeleleri işletmek, genişletmek,
yenilemek, bunları tamamlayıcı faaliyetlerde bulunmaktır. Bu amacı
gerçekleştirmek üzere TCDD mülkiyeti kendisindeki taşınmazlarda yat limanları,
ticaret, kongre, fuar, kültür, alışveriş merkezleri, hastane, otel, konut, ofis, park,
spor amaçlı ve benzeri tesisler yaptırmak ve işlettirmek ve ayrıca tekel
kapsamına giren bu işleri ekonomik olması, gerekli görülmesi ve talep olması
halinde, başkaları eliyle yaptırmak yetkisine sahiptir.
4. maddenin birinci fıkrasında bahsi geçen tamamlayıcı faaliyetler aynı maddenin
dördüncü fıkrasında açıklanmıştır. Buna göre tamamlayıcı faaliyetler arasında (c) 100
bendinde “Görevlerinin gerektirdiği ambar, antrepo, depo, sundurma, silo,
akaryakıt depoları ile benzeri tesisler ve umumi mağazalar kurup işletmek; yolcu
ihtiyaçları için emanet odaları, otel, lokanta, gazino, büfe, büvet ve benzeri yerleri
kurup işletmek veya işleticiliğini vermek” de sayılmış bulunmaktadır.
Maddenin devam eden beşinci fıkrasında da Devletçe kendisine verilen liman,
iskele ve rıhtımlarda tekel olarak; (c) Deniz kıyısında veya geri sahalarda,
antrepolar, ambarlar, sundurmalar, hangarlar, açık sahalar, yolcu salonları kurup
işletmek tekrar sayılmış ve tekel kapsamına giren işlerin, ekonomik ve zaruri
görülmesi halinde kısmen veya tamamen başkaları eliyle de yaptırılabileceği
düzenlenmiştir. 110
Madde metninden de anlaşıldığı gibi TCDD’nin tekel hakkına dayalı olarak
işlettiği limanlarda depo, antrepo vb. tesisler kurulup işletilmesi de bu tekel
hakkının devamı olarak yine TCDD’ye bırakılmış bulunmaktadır. Bununla birlikte
tamamlayıcı işler olarak nitelenen bu tür yatırım ve işletmelerin ekonomik ve
zaruri görülmesi ve talep olması halinde başkaları eliyle yaptırılmasına da olanak
tanınmıştır.
Danıştay 10. Dairesi 18.4.2006 T., 2005/1803 E. sayılı kararı ile tamamlayıcı
işlerin üçüncü kişiler eliyle yaptırılmasına olanak tanıyan hükmün yürütmesini
durdurmuş, ancak daha sonra söz konusu yürütmeyi durdurma kararı 5.10.2006
tarihinde YD İtiraz No:2006/919 sayılı hüküm ile kaldırılmıştır. Bugün itibarıyla 120
tekel hakkına dayanan tamamlayıcı işlerin başkaları eliyle yaptırılabilmesine
cevaz veren hükmün yürürlükte olduğu sabittir. Ayrıca TCDD Yönetim Kurulu’nun
görev ve yetkilerini düzenleyen 6. maddenin ikinci fıkrasında “Yönetim Kurulu
Kuruluşun amaç ve faaliyetlerini gerçekleştirme ve Yönetimi ile ilgili gerekli her
türlü kararları alır.“ denilerek Yönetim Kurulu’nun tamamlayıcı işleri üçüncü kişiler
eliyle yaptırılması konusunda da karar almaya yetkili olduğu da belirtilmiştir.

I.1.1.2. TCDD’nin Teşebbüs Niteliği
4054 sayılı Kanun’un 3. maddesinde teşebbüs, “piyasada mal ve hizmet üreten,
pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bağımsız karar verebilen ve ekonomik 130
bakımdan bir bütün teşkil eden birimler” olarak tanımlanmıştır. Buna göre hukuki
statüsüne bakılmaksızın iktisadi faaliyet gösteren ve bağımsız karar alabilen
birimler teşebbüs niteliğindedir. Kamu kurumları arasında teşebbüs nitelikleri
tartışmasız olan kurumlar ise KİT olarak adlandırılan kamu iktisadi kurumlarıdır.
Devletin ekonomide doğrudan faaliyet göstermesinin aracı olan bu kurumlar
07-18/156-51
4
8.6.1984 tarih ve 233 sayılı KHK ile düzenlenmişlerdir. Bu düzenlemeye göre
sermayesinin tamamı devlete ait iktisadi devlet teşekkülleri (İDT), tekel
niteliğindeki mal ve hizmetleri üretmek ve pazarlamak üzere kurulan kamu
iktisadi kuruluşları (KİK), bunlara bağlı müesseseler, bağlı ortaklıklar ve iştirakler
özel hukuk hükümlerine göre işlem gören kamu kuruluşlarıdır. Bu kurumların 140
ekonomik faaliyet göstermeleri zaten kuruluş amaçlarındandır. Bağımsız
yapılanmaları ise, yönetim kurulu üyelerinin ve personelinin memur veya kamu
işçileri olması dışında, pazar şartlarına göre karar vermeleri esasına
dayanmaktadır. Bu veriler göz önüne alındığında Ana Statüsünde kamu iktisadi
kuruluşu olduğu açıkça ifade edilen ve demiryolu taşımacılığı, liman işletmeciliği
gibi faaliyet alanlarında teşebbüs olarak kabul edilmesini gerektirecek ölçüde
bağımsız karar alabilen TCDD 4054 sayılı Kanun anlamında bir teşebbüstür.

I.1.2. Ceynak Lojistik ve Ticaret A.Ş.
Faaliyetine ilk kez 1969 yılında Ceynak Ceyhan Nakliyat Petrol Turizm İnşaat 150
Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi unvanı ile başlayan Ceynak günümüzde çalışma
alanlarını çeşitlendirmiş ve uluslar arası ölçekte faaliyette bulunan bir nakliye
firması haline gelmiştir. Faaliyetlerinin temel noktası taşımacılık olmakla birlikte
Ceynak, deniz, kara ve demiryolu taşımacılığı dışında depolama, liman
hizmetleri, paketleme hizmetleri, konteynır bakım ve tamiri, kent hizmetleri (çöp
toplama, süpürme vb.) alanlarında da faaliyette bulunmaktadır. Depolama
tesisleri arasında tahıl siloları, konteynır terminali, demiryolu terminali yanında
Mersin Liman Sahasında bulunan sıvı tank terminali de bulunmaktadır.
Ceynak’ın (…) kamyon, (…) kamyonet, (…) çöp kamyonu, (…) yarı römork, (…)
çekici aracın da dahil olduğu toplam (…) adet aracı vardır. Ancak önaraştırmanın 160
yapıldığı Mersin Liman Bölgesinde kullanılan nakliye araçlarının sayısı (…) ’dir.
Ceynak’ın önaraştırmaya konu olan faaliyeti Mersin Liman sahasında kurup
işlettiği Sıvı Tank Terminali işletmeciliği ve ham sıvı yağ nakliyesidir.
Mersin Liman Sahası içinde bulunan bir alan 2003 yılında TCDD Genel
Müdürlüğü tarafından Ceynak’a yap-işlet-devret modeli çerçevesinde 15 yıllığına
“Kira Sözleşmesi” ile kiralanmıştır. Bu alanda 57.000 m3 depolama kapasiteli,
ısıtmalı ve izoleli 24 adet sıvı yük depolama tankı inşa edilmiştir. A tipi gümrüklü
genel antrepo statüsündeki bu sıvı tank terminali özellikle yemeklik yağlar,
palmoil türünden ürünlerin depolanması için ülkenin sayılı tesisleri olarak
değerlendirilmektedir. Rıhtımlara doğrudan boru hattı ile bağlanmış olan sıvı tank 170
terminali sayesinde gemilere ürün yükleme ve boşaltma işlemi hem çok daha
hızlı hem de çok daha ekonomik olarak gerçekleştirilebilmektedir.
Ceynak sıvı tank terminalinde 23 adet yağ, 1 adet ise su tankı, 60 tonluk bir dijital
kantar ve üç adet rıhtıma kadar uzanan yükleme boşaltma boru hattı
bulunmaktadır. Her bir hattan saatte 600 m/ton gemi boşaltma ve saatte 450
m/ton gemi yüklemesi yapılabilmektedir.
Ceynak sıvı tank terminali faaliyetine başladığı 2006 yılı başından günümüze
kadar (…………..) ton ham sıvı yağ depolamış; bunun (…………) tonunu
kendine ait araçlar ile nakletmiştir. Bu rakamlardan da anlaşıldığı üzere
07-18/156-51
5
Ceynak’ın Mersin Liman Bölgesindeki temel faaliyeti (sıvı tank terminali ve tahıl 180
siloları ile) depolamadır, nakliye ise depolamanın yanında tali bir iş olarak
yapılmaktadır.

I.2. İlgili Pazar

I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
İnceleme konusu ham sıvı yağların ithalatının depolanmasının ve nakliyesinin
izolasyon, ısıtma gibi belli teknik standartları sağlayan ortamlarda
gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle ham sıvı yağ depolanması ve
nakliyesinde kullanılan araçların başka bir işte kullanılabilir hale dönüştürülmesi 190
zaman ve yüksek maliyet gerektirmektedir. Bu çerçevede, ilgili ürün pazarı,
“ayçiçeği, pamuk, soya, kanola ve palm gibi bitkilerden elde edilen ham sıvı
yağların ithali, depolanması ve nakliyesi hizmetleri pazarı” olarak belirlenmiştir.
I.2.1. İlgili Coğrafi Pazar
Dosya mevcudu bilgilere göre, Mersin Limanı’ndan ülkemize giren bu ham sıvı
yağ işlenmek üzere ağırlıklı olarak Adana’ya götürülmektedir. Fakat Kayseri,
Şanlıurfa, Konya gibi illerde bulunan yağ fabrikalarına da nakliye yapılmaktadır.
İnceleme konusu işlem bakımından ilgili coğrafi pazar, “İç, Güney ve Güneydoğu
Anadolu Bölgeleri”dir.
I.3. Yapılan Tespitler ve Deliller 200

I.3.1. Tespitler
Raportörlerce yapılan yerinde incelemelerde ulaşılan bulgular aşağıdaki gibidir:

I.3.1.1. Şikayetçi Akan Nakliyat Ticaret A.Ş. Yetkilisi ile yapılan Görüşme
Şikayetçi şirketin yetkilisi tarafından konuya ilişkin olarak raportörlere aşağıdaki
hususlar ifade edilmiştir:
- Akan Nakliyat firması olarak sözleşme sistemi ile 50 tankerle çalışmaktayız.
Tankerlerimiz ham sıvı taşıması için yapılmıştır bu nedenle başka bir ürün
taşımasına özgülenmesi çok maliyetli olmaktadır. 210
- Firmamız 20 küsur yıldır sadece Adana’da bulunan Marsa fabrikasına Mersin
Limanından ham sıvı yağ nakliyesinde bulunmaktadır. Bu sebeple faaliyete
devam edebilmemiz açısından liman alanında ham sıvı yağ depolama tesisimizin
olması bir zorunluluktur.