Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2007-2-55 (Devralma)
Karar Sayısı : 07-34/348-128
Karar Tarihi : 24.4.2007
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK 10
Üyeler : Tuncay SONGÖR, Rıfkı ÜNAL,
Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, Süreyya ÇAKIN,
Mehmet Akif ERSİN.
B. RAPORTÖRLER : Hakan BİLİR, Ali ARIÖZ, Hüseyin ORMAN
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Batıçim Batı Anadolu Çimento Sanayi A.Ş.
D. TARAFLAR : - Batıçim Batı Anadolu Çimento Sanayi A.Ş. 20
Ankara Asfaltı No:335 Bornova/İzmir
- Sami Philipe Zacca
St. Efie Center Block A/6 Antelias Beyrut/LÜBNAN
- Korhan ERDOĞDU
A.Öveçler Mh. 8. Cd. 74. Sk. Göktürk Apt. 4/14 Dikmen/Ankara
- Süreyya YORGUN
A.Öveçler Mh. 8. Cd. 74. Sk. Göktürk Apt. 4/14 Dikmen/Ankara
- Meral ÖNCÜL
Mustafa Mazhar Bey Cd. No:53/8 Selamiçeşme Kadıköy/İstanbul
30
E. DOSYA KONUSU: Ash Plus Yapı Malzemeleri San. Tic. A.Ş.’ni kontrol eden
hisselerin Batıçim Batı Anadolu Çimento Sanayi A.Ş. tarafından devralınması
işlemine izin verilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 7.3.2007 tarih ve 1676 sayı ile intikal eden
ve eksiklikleri en son 13.4.2007 tarih ve 2692 sayı ile kayıtlara giren evrak ile
tamamlanan bildirim üzerine 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ve
1997/1 sayılı Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar
Hakkında Tebliğ’in ilgili hükümleri çerçevesinde yapılan değerlendirmeye ilişkin
13.04.2007 tarih ve 2007-2-55/Öİ-07-HB sayılı Devralma Ön İnceleme Raporu, 40
16.4.2007 tarih ve REK.0.06.00.00-120/120 sayılı Başkanlık Önergesi ile 07-34 sayılı
Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Devralma Raporu’nda; bildirim konusu
devralma işleminin 4054 sayılı Kanun ve 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamında olduğu,
bununla birlikte anılan işlem sonucunda aynı Kanun maddesinde belirtilen nitelikte
hakim durum yaratılmasının veya mevcut hakim durumun güçlendirilmesinin ve
böylece ilgili pazarda rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığı, bu
nedene bildirim konusu işleme izin verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
50
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1. Taraflar
H.1.1. Batıçim Batı Anadolu Çimento A.Ş. (Batıçim)
Dosya bilgilerine göre, 1966 yılında kurulan Batıçim; çimento, klinker, mıcır, hazır
beton üretimi, satışı ve ihracatı alanlarında faaliyet göstermektedir. Batıçim, Ege
Bölgesi’nde Batı Beton adı altında yaygın bir hazır beton tesisi zincirine sahiptir. Batı
Beton İzmir ili Aliağa, Bergama, Bornova, Çeşme, Menemen, Tire, Torbalı, Urla ve
Uzundere ilçelerinde; Aydın ili Merkez ve Söke ilçelerinde; Balıkesir ili Burhaniye
ilçesinde; Denizli ili Merkez ilçesinde; Manisa ili Merkez ve Salihli ilçelerinde ve Muğla
ili Dalaman, Fethiye ve Göcek ilçelerinde faaliyet göstermektedir. Ayrıca Batıçim, bağlı 60
ortaklığı konumunda olan, Batısöke Söke Çimento Sanayi Türk A.Ş. hisselerinin
%74,62’sine sahiptir. Batıçim’in ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:
Tablo 1: Batıçim’in ortaklık yapısı
Hissedarlar Hisse oranı (%)
Sevinç İZMİROĞLU 10.82
Baltalı Ailesi 10,39
Bükey Ailesi 13,48
Muzaffer-Yıldız İzmiroğlu 10,42
Feyyaz İzmiroğlu 1,88
Seyit Şanlı Holding 1,09
Yapsan 0,19
Batısöke T.A.Ş. 4,1
OCI – A.Ş. 23,32
Diğer 24,31
Toplam 100
Batıçim, 2006 yılında TMSF tarafından oluşturulan Limaş İktisadi ve Ticari
Bütünlüğü’nü Rekabet Kurulu’nun 06-44/545-145 sayılı ve 15.6.2006 tarihli kararıyla
devralmıştır. Batıçim’in 2006 yılı cirosu (……………..) YTL’dir.
H.1.2. Ash Plus Yapı Malzemeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Ash Plus)
Ash Plus, Soma Termik Santralı bünyesinden çıkan atık uçucu külü, çimento ve beton
üretiminde kullanılabilecek standartlara uygun hale getirdikten sonra satışını
gerçekleştirmektedir. Dosyadaki bilgilere göre, Ash Plus’ın 2006 yılı cirosu 70
(…………...) YTL ve yıllık kapasitesi (………) tondur. Sami Phillpe ZACCA, Hayati
ÖZTÜRK, Korhan ERDOĞDU, Süreyya YORGUN ve Meral ÖNCÜL’ün Ash Plus’ta
mevcut ortaklık paylarını Batıçim’e devredecek olan gerçek kişiler oldukları tespit
edilmiştir.
H.2. İlgili Pazar
H.2.1. İlgili Ürün Pazarı
Devre konu teşebbüs Ash Plus, Manisa ili Soma ilçesinde, Soma Termik Santralı
bünyesinden çıkan atık uçucu külü çimento ve beton üretiminde kullanılabilecek
standartlara uygun hale getirdikten sonra satışını gerçekleştirmektedir. Uçucu kül,
düşük kalorili linyit kömürlerinin yakıldığı termik santrallerde, elektrik üretimi sırasında 80
toz haldeki kömürün yanması sonucu baca gazları ile sürüklenen ve elektro filtreler
yardımı ile tutularak atmosfere çıkışı önlenen, mikron boyutundaki endüstriyel atık olan
küllere verilen genel addır.
Uçucu küller inşaat sektöründe özellikle; çimento ve hazır beton üretiminde katkı ve
ikame malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bilindiği gibi çimento üretiminde; kireçtaşı,
kil gibi gerekli olan ana maddelerin (ana bileşenler) yanında, bazı katkı maddeleri
(ikinci ana bileşen) de kullanılmaktadır. Kimyasal ve mineral esaslı olarak bilinen bu
maddelerin bazen birkaçı aynı bileşimde birlikte kullanılabilmektedir. Katkılı çimento
üretiminde; ana bileşenler olan klinker ve alçı taşı dışında, çimento tipine göre tek
veya birkaçı bir arada olmak üzere tras, yüksek fırın cürufu, uçucu kül, silis dumanı vb. 90
katılması mümkündür.
Uçucu kül, çimentodaki kullanım özelliğine benzer şekilde, beton üretiminde de katkı
ve ikame malzemesi olarak kullanılmaktadır. Mineral bir katkı malzemesi niteliğine
sahip olan uçucu kül, betonun taze ve sertleşmiş durumdaki niteliğini değiştirme ve
betonun toplam performansını yükseltme özelliğine sahiptir.
Uçucu küller, genellikle maliyetleri düşürmek ve/veya ürünlere dayanıklılık gibi bir
takım özelikler katmak amacıyla kullanılmaktadır. Ancak hali hazırda uçucu küller,
çimento ve/veya hazır beton üretimi için kullanılması zorunlu olan bir ürün (girdi)
özelliğine sahip değildir.
Bildirim Formu’nda ilgili ürün pazarı, Ash Plus’un faaliyet alanı olan “uçucu kül” olarak 100
belirlenmiştir. Daha önce de ifade edildiği üzere, uçucu kül, çimento ve hazır beton
üretimi için kullanılması zorunlu bir girdi olmayıp, söz konusu ürünlerde özellikle katkı
maddesi olarak kullanılmaktadır. Ancak, diğer katkı maddeleri ile uçucu külün ikame
olup olmadığı yönünde detaylı analizler yapılması yerine, çok daha işlevsel olduğu
düşünülen, -ilgili pazarın daha dar (ve riskli) tanımlanması anlamına gelecek şekilde-
uçucu kül pazarı bakımından değerlendirmeler yapılmıştır.
H.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
Bildirim Formu’nda devralmanın etkili olduğu coğrafi pazar “hinterlandı ile birlikte
Bursa, Balıkesir, Kütahya, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, İzmir, Çanakkale İlleri ve
çevresini kapsayan Batı Anadolu Bölgesi” olarak belirlenmiştir. 110
Uçucu külün termik santrallerin bir atık maddesi olması nedeniyle, uçucu kül tesisleri
termik santraller içerisinde kurulmaktadır. Uçucu külün yapı sektöründe kullanılması,
söz konusu tesislerde çimento ve hazır beton gibi ürünler için kullanıma hazır hale
getirilmesi sonrası mümkün olmaktadır.
Yukarıda yer verilen illerin yer aldığı coğrafi bölgelerde; Ash Plus’un içerisinde yer
aldığı Soma Termik santrali (Manisa) dışında, Orhaneli (Bursa), Seyitömer (Kütahya),
Tunçbilek (Kütahya) ve Yatağan’da (Muğla) termik santraller bulunmaktadır. Firmalar
genellikle termik santrallerin yakınında yer aldığı illere satış yapmakla birlikte, talep
halinde daha uzak mesafelere satışların da mümkün olduğu tespit edilmiştir.
Ancak, Bildirim Formu’nda yer verilen pazar tanımı ve söz konusu bölgelere satış 120
yapan firmaların da pazara dahil edildiği yaklaşımın aksine, çok daha işlevsel olduğu
düşünülen -ilgili pazarın daha dar (ve riskli) tanımlanması anlamına gelecek şekilde-
Soma Termik Santrali bünyesinde yer alan tesisler bakımından bir değerlendirme
yapılmıştır.
H.3. Değerlendirme
Dosya konusu işlem çerçevesinde Batıçim, Ash Plus hisselerinin %98’ini devralarak,
teşebbüsün kontrolünü tek başına elde etmektedir. Bu nedenle işlem, 1997/1 sayılı
Tebliğ’in 2(b) maddesi uyarınca bir devralma işlemi olup, Kanun’un 7. maddesi
kapsamında bir yoğunlaşma işlemi olarak değerlendirilmiştir.
Bildirim Formunda ilgili ürün pazarı “uçucu kül” ve coğrafi pazar devre konu 130
teşebbüsün satışlarını gerçekleştirildiği iller olan “Bursa, Balıkesir, Kütahya, Manisa,
Muğla, Aydın, Denizli, İzmir, Çanakkale İlleri ve çevresini kapsayan Batı Anadolu
Bölgesi” olarak belirlenerek, teşebbüsün cirosu yaklaşık 4 milyon YTL ve pazar payı
da %22 olarak ifade edilmiştir.
1998/2 sayılı Tebliğ ile değişik 1997/1 sayılı Tebliğ'in 4. maddesi’nde “Bu Tebliğ’in 2
inci maddesinde belirtilen bir birleşme veya devralma sonucunda birleşmeyi veya
devralmayı gerçekleştiren teşebbüslerin, ülkenin tamamında veya bir bölümünde ilgili
ürün piyasasında, toplam pazar paylarının, piyasanın % 25’ini aşması halinde veya bu
oranı aşmasa bile toplam cirolarının yirmibeş trilyon Türk Lirasını aşması halinde
Rekabet Kurulu’ndan izin almaları zorunludur.” ifadesi yer almaktadır. Bir başka 140
deyişle tarafların ilgili ürün pazarındaki pazar payı ve cirolarının, Tebliğ’de yer verilen
eşikleri aşmadığı durumlarda işlem ile ilgili olarak Rekabet Kurulu’ndan izin alınmasına
gerek bulunmamaktadır.
Batıçim’in uçucu kül ile ilgili bir faaliyetinin bulunmadığı düşünüldüğünde, tarafların
cirosunun, ilgili ürünün yalnızca devre konu teşebbüsün üretmiş olduğu ürün ile sınırlı
olacak şekilde dar olarak ele alındığı durumda dahi, Tebliğ’de yer alan eşiklerin çok
altında kaldığı görülmektedir. Devre konu teşebbüsün pazar payı ise, Bildirim
Formu’nda yer verilen coğrafi pazar sınırları içerisinde %(…) olarak belirtilmiştir. Bir
başka deyişle, oran olarak da Tebliğ’de yer alan pazar payı eşiği aşılmamakla birlikte,
söz konusu eşik değere oldukça yakın bir pazar payı tahmininde bulunulmuştur. 150
Buna göre;
- eğer ilgili ürün pazarı olması gerekenden daha dar tanımlanmış ise, tarafların
pazar paylarının daha da düşmesi ve bu anlamda eşik değerlerin altında kalma
durumunun devamı,
- eğer ilgili coğrafi pazar olması gerekenden daha geniş tanımlanmış ise,
tarafların pazar paylarının daha da yükselmesi ve bu anlamda eşik değerlerin
aşılması
ihtimali bulunmaktadır. Bu anlamda ilgili ürün pazarının uçucu külü de içerisine alan ve
çimento/hazır beton üretiminde kullanılan katkı maddelerinden meydana gelip
gelmediği ile belirlenecek ilgili ürün pazarı için homojen rekabet koşullarının geçerli 160
olduğu coğrafi alanın tespit edilmesi gerekmektedir. Ancak devre konu teşebbüsün ve
dolayısı ile tarafların ilgili ürün pazarındaki cirolarının oldukça küçük olması ve olası
pazar paylarının da eşik değerin altında beyan edilmesi karşısında, ilgili ürün ve
coğrafi pazarların sınırının belirlenmesi amacıyla daha detaylı analizler yapılması
yerine, işlemin eşik değerler geçilmiş gibi değerlendirilerek ele alınmasının çok daha
uygun olacağı sonucuna varılmıştır.
