Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2006-4-265 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 07-30/297-113
Karar Tarihi : 5.4.2007
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler : Tuncay SONGÖR, Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI,
M. Sıraç ASLAN, Mehmet Akif ERSİN 10
B. RAPORTÖRLER : Kerem TOMUR, Evren SESLİ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş.
Temsilcisi: Av. Dr. İ. Yılmaz ASLAN
Maya Akar Center No:100/10 34394 Esentepe/İstanbul
D. TARAFLAR : - Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş.
Büyükdere Cd. No:65 B Blok K:6 Maslak/İstanbul
- Doğuş Oto Paz. ve Tic. A.Ş. Etiler
Nispetiye Cd. No:50 Dalmaz Center Etiler/İstanbul 20
- Doğuş Oto Paz. ve Tic. A.Ş. Feneryolu
Bağdat Cd. No:151 Feneryolu Kadıköy/İstanbul
- Doğuş Oto Paz. ve Tic. A.Ş. Esenyurt
N. Kemal Mh. Adile Naşit Blv. No:10 Esenyurt/İstanbul
- Gönen Motorlu Araçlar San. ve Tic. Ltd. Şti.
Şehitler Cd. No:159 Alsancak/İzmir
- Başaran Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.
Altınova Sinan Mh. Havaalanı Karşısı No:769 Antalya
E. DOSYA KONUSU: Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş. (Doğuş
Otomotiv)’nin yapmış olduğu Porsche Yetkili Satıcılık ve Servis 30
Sözleşmelerine bireysel muafiyet tanınması talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına en son 19.01.2007 tarih, 497 sayı ile
giren başvuru üzerine düzenlenen 23.2.2007 tarih, 2006-4-265/MM-07-KT sayılı
Muafiyet Ön İnceleme Raporu, Kurul’un 1.3.2007 tarih, 07-18 sayılı toplantısında
görüşülmüş olup, 07-18/158-Mİ sayı ile ek çalışma yapılmak üzere Kurul
gündeminde incelemeye alınmasına karar verilmiştir.
Anılan Karar uyarınca yapılan ek çalışma sonucu düzenlenen 16.3.2007 tarih,
2006-4-265/MM-07-KT sayılı Muafiyet/Menfi Tespit Ön İnceleme Raporu
19.3.2007 tarih, REK.0.08.00.001-120/90 sayılı Başkanlık önergesi ile 07-30
sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır. 40
07-30/297-113
2
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda,
- 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında rekabet kısıtlamaları içeren
“Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmesi” ve “Porsche Yetkili Servis Sözleşmesi”ne
Kanun’un 8. maddesi uyarınca menfi tespit belgesi verilmesinin mümkün
bulunmadığı,
A- “Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmesi”nin
- 33.1. maddesinin 33. maddenin taşıdığı genel anlama uygun olacak şekilde
“Taraflardan her biri 24 ay önceden diğer tarafa feshin detaylı ve objektif
gerekçelerini içerecek şekilde yazılı ihbarda bulunmak suretiyle işbu Sözleşme’yi 50
feshetmek hakkına sahiptir.” şeklinde düzenlenmesi,
- 4.12. maddesinde yetkili satıcıya getirilen satış sonrası hizmet verme
yükümlülüğünün kaldırılması ve
- 4.15. maddesinde yetkili satıcıya getirilen, anlaşma konusu ürünlerin Türkiye
dışındaki ülkelerden doğrudan ithal ve ihracatı yasağının kaldırılması halinde,
Sözleşme’nin 4.11. maddesi hariç olmak üzere, 2005/4 sayılı Motorlu Taşıtlar
Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği’nin sağladığı muafiyetten yararlanabileceği,
- 4.11. maddesinde yer alan “Yetkili Satıcı, Ürünler’in satış ve dağıtım
faaliyetlerini gerçekleştirdiği Tesis Yeri’nde rakip markalara ait satış ve dağıtım 60
faaliyeti gerçekleştiremeyeceği” şeklindeki hükmün 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesine göre bireysel muafiyetten yararlanamayacağı, maddenin
Sözleşme’den çıkarılması gerektiği,
B- “Porsche Yetkili Servis Sözleşmesi”nin
- 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen ve bir anlaşmaya bireysel
muafiyet tanınması için gerekli olan şartları karşılamadığı anlaşıldığından, anılan
madde çerçevesinde söz konusu anlaşmaya bireysel muafiyet tanınamayacağı,
- Sözleşme’nin 2005/4 sayılı Tebliğ’in amaçladığı “çok markalılık” ve “rekabetçi
piyasa yapısı” hedefleri ile uyumlu olması ve 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi
hükümlerine göre tadil edilmesi gerektiği, 70
- söz konusu değişikliklerin takdiri Kurul’a ait olmak üzere belirli bir süre içinde
Kurumumuza bildirilmesi gerektiği
görüşlerine yer verilmiştir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1. İlgili Pazar
H.1.1. Ürün Pazarı
Bildirim konusu sözleşmeler ile Porsche marka otomobillerin dağıtım, satış,
pazarlama ve satış sonrası yedek parça, bakım ve onarım hizmetleri
düzenlenmektedir. Bu çerçevede, “Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmeleri” ile 80
düzenlenen Porsche marka otomobillerin satış ve pazarlamasına yönelik ilgili
07-30/297-113
3
ürün pazar “yeni binek otomobillerin dağıtımı, satışı ve pazarlaması” olarak
belirlenmiştir. Pazarı, Porsche marka otomobillerin sahip oldukları silindir hacmi
ve motor gücü gibi bazı özellikleri dikkate alarak lüks spor otomobil pazarı
şeklinde alt segmentlere ayırmak mümkün olmakla beraber, inceleme açısından
daha ayrıntılı bir pazar tanımlamasına gerek bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, satış sonrası hizmetlerin marka ve hatta kimi durumlarda model
bazında farklılıklar gösterebildiği dikkate alınarak “Porsche Yetkili Servis
Sözleşmeleri” ile düzenlenen Porsche marka otomobillerin satış sonrası
hizmetlerine yönelik ilgili ürün pazarı "Porsche marka otomobillerin satış sonrası 90
yedek parça, bakım ve onarım hizmetleri" olarak tespit edilmiştir.
H.1.2. Coğrafi Pazar
Yeni binek otomobillerin dağıtım, satış ve pazarlama hizmetleri ile Porsche marka
otomobillerin satış sonrası yedek parça, bakım ve onarım hizmetlerinin tüm
ülkede verildiği ve herhangi bir bölgeyle sınırlı olmadığı göz önüne alınarak,
bildirim konusu işlemde ilgili coğrafi pazar "Türkiye Cumhuriyeti Sınırları" olarak
belirlenmiştir.
H.2. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
H.2.1. Bildirim Konusu Sözleşmeler
H.2.1.1. “Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmesi” 100
25.11.2006 tarihinde Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş. ile Gönen Motorlu
Araçlar San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan “Porsche Yetkili Satıcılık
Sözleşmesi”nin 3.1. maddesinde sözleşmenin konusu;
“Ürünlerin pazarlanması, dağıtımı ve satışı Distribütör tarafından seçilmiş bir
Yetkili Satıcı Teşkilatı ile gerçekleştirilmektedir. Buna göre, işbu Sözleşme’nin
konusu; Distribütör tarafından sağlanan ve işbu Sözleşme’nin ekindeki
KPSK’daki ürün model listesinde belirtilen Ürünler’in pazarlanması, dağıtımı,
teşhiri, satışı, teslimi ve müşteri takibi gibi yerine getirilmesi gereken
yükümlülüklerin Yetkili Satıcı tarafından işbu Sözleşme ve eklerinde yer alan
hükümlerle belirlenmiş esas ve şartlar dahinde ve “niceliksel seçici dağıtım 110
sistemi” esaslarına göre gerçekleştirilmesi”
olarak ifade edilmiştir.
Ayrıca, “Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmesi”nin bildirim konusu bakımından
önemli olan bazı maddelerine aşağıda yer verilmiştir:
“4.11. Yetkili Satıcı, Ürünler’in satış ve dağıtım faaliyetlerini gerçekleştirdiği Tesis
Yeri’nde rakip markalara ait satış ve dağıtım faaliyeti gerçekleştiremez.”
“4.12. Yetkili Satıcı, Ürünler’e satış sonrası hizmet vermekle yükümlüdür. Satış
sonrası hizmetlerin verilmesi ile ilgili olarak Yetkili satıcı, Distribütör ile ayrı bir
Yetkili Servis Sözleşmesi akdedecektir. Yetkili Satıcı, satış sonrası hizmetleri
verme yükümlülüğünü Distribütör’ün Yetkili Servis Teşkilatı içerisindeki başka bir 120
servise devrederse, en geç 6 (altı) ay önceden Distribütör’ü bu durumdan yazılı
olarak bilgilendirecektir.”
07-30/297-113
4
“4.15. Yetkili Satıcı, Distribütör’ün önceden yazılı onayını almadan Ürünler’i
Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında diğer ülkelere ihraç edemez ve diğer
ülkelerden ithal edemez.”
“4.16. Yetkili Satıcı, Ürünler’i yalnızca son kullanıcılara veya Distribütör’ün
Dağıtım ağı içerisinde bulunan diğer yetkili satıcılarına tedarik edip satabilir. Bu
kapsamda, Dağıtım Ağı’nın diğer üyeleri için olduğu gibi Yetkili satıcı da Ürünler’i,
Dağıtım Ağı dışındaki yetkisiz satıcılara ve Porsche Yetkili Servisleri’ne yeniden
satış amacıyla veremez ve satamaz.” 130
“5.4. Yetkili Satıcı, Hizmet’i bu Sözleşme’de ve Yetkili satıcı Bilgi Formu’nda
belirtilen adreste sürdürecektir. Eğer Yetkili Satıcı, işletmesi ile ilgili ana
faaliyetlerini başka bir yerde sürdürme kararı alırsa, Distribütör’ün bu konuda
yazılı iznini almakla yükümlüdür. Ayrıca, Yetkili Satıcı, seçici dağıtımın
uygulandığı başka bölgelerde Ürünler için showroom da dahil ek satış noktaları
ve teslimat yerleri açarsa, ekteki KPSK’da belirtilen esas ve standartlara eksiksiz
uyacak ve ayrıca ilgili tesis tipi ve ilgili bölge için belirlenmiş satış standartlarına
uymak, bu standartları yerine getirmek ve bu durumdan Distribütör’ü en geç 6
(altı) ay öncesinden yazılı olarak haberdar etmekle yükümlüdür.”
“7.11. Distribütör, Yetkili Satıcı’ya düzenli olarak tavsiye niteliğindeki bağlayıcı 140
olmayan yeniden satış fiyatları gönderecektir. Distribütör’ün, ürünler için ayrıca
sabit veya asgari satış fiyatına dönüşmemesi koşuluyla azami satış fiyatları
belirleme hakkı saklı olup, Yetkili Satıcı Ürünler’i satarken Distribütör tarafından
belirlenmiş olan azami satış fiyatını aşamaz...”
“33.1. İşbu Sözleşme belirsiz süreli olarak akdedilmiştir. Taraflardan her biri 24
(yirmidört) ay önceden diğer tarafa yazılı ihbarda bulunmak suretiyle işbu
Sözleşme’yi isteğe bağlı olarak feshetmek hakkına sahiptir.”
“38.1. … Distribütör, bu Sözleşme’nin ve Sözleşme’den doğan hak, alacak ve
yükümlülüklerin bir bütün olarak Dağıtım Ağı üyelerinden başka diğer üçüncü bir
şahıs veya firmaya devredilmesine yazılı onay verirse, Yetkili Satıcı, bu devrin 150
gerçekleşmesinden en geç 3 (üç) ay önce Distribütör’ü yazılı olarak
bilgilendirecektir.
Yetkili Satıcı, Dağıtım ağı içerisindeki devir işlemini ise en geç 6 (altı) ay önceden
Distribütör’e yazılı olarak bildirecektir.”
H.2.1.2. “Porsche Yetkili Servis Sözleşmesi”
25.11.2006 tarihinde Doğuş Otomotiv Servis ve Ticaret A.Ş. ile Gönen Motorlu
Araçlar San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan “Porsche Yetkili Servis
Sözleşmesi”nin 3.1. maddesinde sözleşmenin konusu;
“Distribütör tarafından sağlanan Porsche Orijinal Parçaları ile yedek parçaların
satışı ve Distribütör tarafından sağlanan Ürünler’in bakım ve onarım hizmetleri ile 160
buna bağlı müşteri takibi hizmetleri Distribütör tarafından seçilmiş bir Yetkili
Servis Teşkilatı ile gerçekleştirilmektedir. Buna göre, işbu Sözleşme’nin konusu;
bir bütün olarak Porsche Orijinal Parçaları ile yedek parçaların satışı ve
Distribütör tarafından sağlanan Ürünler’in bakım ve onarım hizmetleri ile buna
bağlı müşteri takibi hizmetlerini kapsayan Satış Sonrası Hizmetler’in Yetkili Servis
07-30/297-113
5
tarafından işbu Sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlerle belirlenmiş esas ve
şartlar dahilinde ve “niceliksel seçici dağıtım sistemi” esaslarına göre
gerçekleştirilmesidir.
Yetkili Servis, (B) Tipi Yetkili Servis1 olarak atanmış olup, ekteki KPSK’da bu
servis tipine ilişkin hükümlere tabidir.” 170
olarak ifade edilmiştir.
Ayrıca, “Porsche Yetkili Servis Sözleşmesi”nin inceleme bakımından önemli olan
bazı maddelerine aşağıda yer verilmiştir.
“4.11. Yetkili Servis, Tesis Yeri’nde rakip markalara ait yedek parça satışı
yapmayacak, servis hizmeti sunmayacak ve rakip markalar için satış sonrası
hizmet faaliyeti gerçekleştirmeyecektir.”
“4.15. Yetkili Servis, Porsche Orijinal Parçalarını Distribütör’ün yazılı onayı
olmadan Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında diğer ülkelere ihraç edemez ve
diğer ülkelerden ithal edemez.”
“4.16. Yetkili Servis, Porsche Orijinal Parçaları’nı, motorlu taşıtların bakım ve 180
onarımının yapılması için kullanacak olan bağımsız tamircilere satma hakkı saklı
kalmak üzere, sadece son kullanıcılara veya Distribütör’ün Yetkili Servis Ağı
içerisinde bulunan diğer yetkili servislerine tedarik edip satabilir. Bu kapsamda,
Yetkili Servis Ağı’nın diğer üyeleri için olduğu gibi Yetkili Servis de Porsche
Orijinal Parçaları’nı Yetkili Servis Ağı içerisinde yer almayan yetkilendirilmemiş
satıcılara yeniden satış amacıyla satamaz, teslim edemez ve veremez.”
“6.3. Yetkili Servis, Servis Hizmetleri’nin icraatını Yetkili Servis Ağı içerisinde
bulunan yetkili servislere devredebilir.”
“8.1. … Yetkili Servis, Ürünler’in garantisi kapsamında sadece Distribütör
tarafından temin edilmiş olan Porsche Parçaları’nı kullanacaktır. Garanti kapsamı 190
haricinde Ürünler’in bakım ve onarımıyla ilgili işlerde ise, Porsche Orijinal
Parçaları’nın yanı sıra, 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamındaki orijinal yedek parçalar
ve eşdeğer kalitede yedek parçalar da kullanılabilecek olup, Yetkili Servis,
bunların dışında yedek parçaları kullanmayacak, stoklarında bulundurmayacak
ve bunların satışını yapmayacaktır. Bu kapsamda Yetkili servis, orijinal yedek
parçaları ve eşdeğer kalitede yedek parçaları üçüncü şirketlerden satın alabilir ve
bunları kullanabilir.”
“10.2. Distribütör, Yetkili Servis’e düzenli olarak tavsiye niteliğindeki bağlayıcı
olmayan parça yeniden satış fiyatları ile tavsiye niteliğinde servis işçiliği fiyatları
gönderecektir. Distribütör’ün ayrıca sabir veya asgari fiyata dönüşmemesi 200
koşuluyla azami satış ve işçilik fiyatları belirleme hakkı saklı olup; Yetkili Servis,
Distribütör tarafından belirlenmiş olan bu azami fiyatları aşamaz…”
1 Porsche Yetkili Servis Kalite Standartları ve Prosedürler Kitapçığı’nda B Tipi Servisin onarım
yetkisi bakım ve küçük onarım olarak belirlenmiş, kapsadığı iller ise Ankara, İzmir, Bursa ve
Antalya olarak sıralanmıştır.
07-30/297-113
6
“31.1. İşbu Sözleşme belirsiz süreli olarak akdedilmiştir. Taraflardan her biri 24
(yirmidört) ay önceden diğer tarafa yazılı ihbarda bulunmak suretiyle işbu
Sözleşme’yi isteğe bağlı olarak feshetmek hakkına sahiptir.”
“36.1. … Distribütör, bu Sözleşme’nin ve Sözleşme’den doğan hak, alacak ve
yükümlülüklerin bir bütün olarak Yetkili Servis Ağı üyelerinden başka diğer
üçüncü bir şahıs veya firmaya devredilmesine yazılı onay verirse, Yetkili Servis,
bu devrin gerçekleşmesinden en geç 3 (üç) ay önce Distribütör’ü yazılı olarak
bilgilendirecektir. 210
Yetkili Servis, Yetkili Servis Ağı içerisindeki devir işlemini ise en geç 6 (altı) ay
önceden Distribütör’e yazılı olarak bildirecektir.”
H.2.2. Değerlendirme
H.2.2.1. Porsche Markalı Otomobillerin Dağıtım, Satış ve Satış Sonrası
Hizmet Ağı
Doğuş Otomotiv, Porsche marka otomobillerin dağıtıcı ve servislerini niceliksel
seçici dağıtım sistemine göre belirlemek istemektedir. Bununla beraber, yetkili
satıcı ve servisleriyle imzalayacağı anlaşmalarla Porsche otomobillerin satış ve
bakım/onarım hizmetlerinin gerçekleştirildiği birimlerle aynı kurumsal şirket çatısı
altında, Porsche ile aynı segmentlerde ürünleri bulunan rakip firmalara ait 220
otomobillerin satış ve bakım/onarım hizmetlerinin gerçekleştirilmemesine ilişkin
birtakım rekabet kısıtlamaları getirmektedir. Dosya mevcudu bilgilerde bu
düzenlemeler ile amaçlananın Porsche marka otomobillerin satış ve satış sonrası
hizmetlerinin Doğuş Otomotiv’in rızası ile sisteme girmiş yetkili satıcı ve yetkili
servisler tarafından verilmesini sağlayarak, marka imajını korumak ve tüketicinin
dünya çapında kalite standardıyla hizmet almasını sağlamak olduğu ifade
edilmiştir.
2006 yılındaki toplam satışları 217 araç olan Porsche marka otomobillerin son üç
yıldaki satış bilgilerine aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
Model 2003 2004 2005
Boxster (…) (…) (…)
911 (…) (…) (…)
Cayenne (…) (…) (…)
Toplam (…) (…) (…)
Yetkili servisler ise 2005 yılında 1115’i garanti işemri olmak üzere toplam 4605 230
satış sonrası işlem gerçekleştirmişlerdir. Satış sonrası hizmetlerden söz konusu
yılda elde edilen cirolara ilişkin bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
İşemri (YTL) Garanti (YTL) Toplam (YTL)
Parça (…) (…) (…)
İşçilik (…) (…) (…)
Toplam (…) (…) (…)
Doğuş Otomotiv’in “Porsche Yetkili Satıcılık Sözleşmesi” imzaladığı 4 yetkili
satıcı; Başaran Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. (Antalya), Doğuş Oto Pazarlama ve
07-30/297-113
7
Ticaret A.Ş. (Etiler), Doğuş Oto Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (Esenyurt), Gönen
Motorlu Araçlar San. ve Tic. Ltd. Şti.’dir (İzmir).
Doğuş Otomotiv’in “Porsche Yetkili Servis Sözleşmesi” imzaladığı 6 yetkili servis
ise; Başaran Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. (Antalya), Doğuş Oto Pazarlama ve
Ticaret A.Ş. (Etiler), Doğuş Oto Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (Esenyurt), Gönen
Motorlu Araçlar San. ve Tic. Ltd. Şti. (İzmir), Doğuş Oto Pazarlama ve Ticaret 240
A.Ş. (Ankara), Doğuş Oto Pazarlama ve Ticaret A.Ş.’dir (Bursa).
H.2.2.2. Menfi Tespit Değerlendirmesi
4054 sayılı Kanun’un 8. maddesinde; ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin
başvurusu üzerine Kurul’un, elinde bulunan bilgiler çerçe
