Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2006-2-194 (İlk İnceleme)
Karar Sayısı : 07-56/637-219
Karar Tarihi : 4.7.2007

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Tuncay SONGÖR (İkinci Başkan) 10
Üyeler : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, M. Sıraç ASLAN,
Süreyya ÇAKIN, Mehmet Akif ERSİN.

B. RAPORTÖRLER : Ayşe Özlem UZUN, Şerife Demet KAYA,
Ümit Nevruz ÖZDEMİR,

C. ŞİKÂYET EDEN : - Odeon Filmcilik Ltd. Şti.
Temsilcisi: Av. Bülent BÜYÜKDAĞ
Reşatbey 1. Sok. Selçuk İş Merkezi
No: 2/13 Seyhan/Adana 20

D. HAKKINDA İLK
İNCELEME YAPILAN : - Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklâmcılık A.Ş.
Levent Mah. Şakayıklı Sok. No: 15 34330
3.Levent/İstanbul

E. DOSYA KONUSU : Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklâmcılık A.Ş.’nin perde
reklâmcılığı pazarında hâkim durumunu kötüye kullandığı iddiası.

F. İDDİALARIN ÖZETİ : Şikâyet dilekçesinde özetle; 30
 Odeon’un Adana ilinde faaliyet gösteren Arıplex adında toplam 9 adet sinema
salonuna sahip olduğu; faaliyetlerinin Adana ili ile sınırlı olduğu ve 2006 yılı itibariyle
342.000 izleyiciye ulaşarak koltuk ve izleyici sayısı bakımından Adana’da ikinci
sırada yer aldığı,
 Daha önce perde reklâmcılığı sektöründe faaliyet gösteren Energy Film Yapım
Pazarlama Ltd. Şti.’nin (Energy) 2006 yılı ortasında piyasadan çekilmesi ile birlikte
Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklâmcılık A.Ş.’nin (Fida Film) tüm Türkiye’de tek
sağlayıcı olarak kaldığı ve dolayısıyla hâkim durumda olduğu,
 Fida Film’in faaliyet gösterdiği perde reklâmcılığı sektöründen elde edilen gelirlerin
sinema salonu işleten teşebbüslerin en önemli gelirlerinden birini oluşturduğu; 40
buradan elde edilen gelire sahip olmayan bir teşebbüsün diğer teşebbüslerle rekabet
etmesinin olanaksız olduğu,
 Odeon’un işlettiği sinema salonlarının Adana’nın en önemli sinema salonlarından
olmasına rağmen pazarda hâkim durumda bulunan Fida Film’in çeşitli bahanelerle
Odeon’la sözleşme yapmaktan aşağıda belirtildiği şekillerde kaçındığı, şöyle ki,
 Kendilerinin Fida Film’e 24.7.2006 tarihinde sözleşme yapılması üzerine
davette bulunduğu,
 Fida Film’in kendilerine bu konuda Rekabet Kurumu’ndan izin alınmadan
teklif vermesinin olanaksız olduğuna dair geri bildirim yaptığı,
07-56/637-219
2
 Daha sonra Fida Film’in kendilerine konuyu 4054 sayılı Rekabetin 50
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun) hükümlerince
değerlendirdiğini belirttiği ve bu kapsamda kendilerinden sözleşme
koşullarına ilişkin bilgi talep ettiği,
 Kendilerinin herhangi bir sözleşme yapılmadan Rekabet Kurulu
tarafından izin verilmesinin mümkün olmadığını, bu durumun bir birleşme
devralma sayılmadığını belirtmelerine rağmen Fida Film’in konuyu
Rekabet Kurulu’na “birleşme ve devralma” olarak sunduğu ancak
Rekabet Kurulu’nun bu konuda işlem yapılamayacağına dair yanıt
verdiği,
 Daha sonra yazışmaların devam etmesine rağmen Fida Film’in üst 60
maddelerde anılan davranışlarını sürdürdüğü
iddia edilmektir. Fida Film’in bu davranışlarıyla pazardaki hâkim durumunu kötüye
kullandığı ve kendisinin 4054 sayılı Kanun’un getirdiği yükümlülüklerin farkında
olması nedeniyle Kanun’un 9. maddesinin uygulanmasının bu konuda yetersiz
kalacağı belirtilerek gereğinin yapılması talep edilmiştir.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 8.12.2006 tarih ve 8382 sayı ile giren
başvuru ile birlikte Kurum’a aynı tarihte iletilen ve konusunu “Fida Film’in ve Turkcell
İletişim Hizmetleri A.Ş.’nin düzenlenen “GençTurkcell Kampanyası” ile hâkim
durumlarını kötüye kullandıkları” iddiasına ilişkin olarak hazırlanan 15.2.2007 tarih ve
2006-2-194/İİ-07-AÖU sayılı İlk İnceleme Raporu, 07-16 sayılı Kurul toplantısında 70
görüşülmüştür. Anılan toplantıda, başvuru konusuna ilişkin bir işlem yapılmasına
gerek olmadığına 07-16/146-47 sayı ile karar verilirken; aynı toplantıda alınan 07-
16/146-M sayılı karar ile Fida Film’in perde reklâmcılığı pazarında hâkim durumunu
kötüye kullandığına yönelik şikâyetin Kurul’un 15.11.2006 tarih ve 06-84/1069-311
sayılı kararı doğrultusunda hâlihazırda yürütülmekte olan incelemeler çerçevesinde
değerlendirilmesine karar verilmiştir.
Dosya konusu hakkında yapılan inceleme neticesinde hazırlanan, 21.6.2007 tarih ve
2006-2-194/İİ-07-AÖU sayılı İlk İnceleme Raporu 25.6.2007 tarih ve REK.0.06.00.00-
110/198 sayılı Başkanlık önergesi ile 07-56 sayılı Rekabet Kurulu toplantısında
görüşülerek karara bağlanmıştır. 80
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklâmcılık A.Ş.’nin Odeon Filmcilik Limited Şirketi
başta olmak üzere sinema salonu işletmelerine perde reklâmcılığı hizmetlerini
sağlarken 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi anlamında ayrımcılık yaptığının tespit
edilmediği,
- Şirket hakkında 4054 sayılı Kanun kapsamında bir işlem yapılmasına gerek
olmadığı
ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. ŞİKÂYET EDİLEN TARAF- Fida Film Yapım Dağıtım ve Reklâmcılık Ltd. Şti. 90
(Fida Film)
Fida Film, 1965 yılında sinema reklâmcılığı alanında faaliyet göstermek amacıyla
kurulmuştur. Şirket, sinema sektörü ile reklâm ajansları ve reklâmverenler arasında
bir köprü görevi üstlenmekte ve kendisinin de 2.4.2007 tarihli yazısında belirttiği
07-56/637-219
3
üzere aslen reklâm komisyonculuğu işi yapmaktadır. Bunun yanı sıra, şirketin film
yapım ve dağıtım faaliyeti de bulunmaktadır.
Perde reklâmcılığı alanında Fida Film, reklâmverenler ve reklâm ajanslarının sinema
salonlarında reklâm verme taleplerine yönelik olarak sinema reklâmcılığı ve fuaye
reklâmcılığı alanlarında faaliyet göstermekte ve sinemalarda kampanyalar, festivaller
gibi çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Fida Film, sinema salonu işletmeciliği ile 100
uğraşan teşebbüslerin bazılarıyla bir yıllık bazılarıyla da daha uzun süreli anlaşmalar
yapmakta ve yukarıda anılan faaliyetlerini o sinema salonlarında münhasır olarak
gerçekleştirme hakkı kazanmaktadır. Bunun karşılığında, teşebbüslere sabit ya da
elde ettiği gelir üzerinden paylaşımlı bir bedel ödemektedir.
Dosya konusu çerçevesinde yapılan görüşmeler sonucunda, Türkiye’de ulusal çapta
perde reklâmcılığı pazarında hâlihazırda sadece Fida Film ve Energy’nin faaliyette
bulunduğu bilgisine ulaşılmıştır. Ancak, yukarıda dosya evrelerinde de belirtildiği
üzere, Enegy’den gönderilen yazıda anlaşmalı olduğu sinema salonlarıyla imzaladığı
sözleşmelerin en son 31.8.2007 tarihinde biteceği ve bu tarihten sonra bu sektördeki
faaliyetlerinin bitmiş olacağı açıklaması yer almaktadır. Ayrıca, bazı sinema 110
salonlarıyla yapılan telefon görüşmelerinde mevcut durumda kendilerinin Energy’den
yeni reklâm filmi alamadıkları Energy’nin sadece mali yükümlülüklerini yerine getirdiği
bilgisine erişilmiştir. Bunun yanı sıra, Fida Film’in gönderdiği bilgilerin incelenmesi
neticesinde başta AFM Sinemaları olmak üzere önceden Energy ile çalışmış şimdi
Fida Film ile anlaşmış sinemalar da bulunmaktadır. Bu nedenle, Energy’nin faaliyette
bulunduğu sırada bile pazarda lider olan Fida Film’in sektörde fiili olarak faaliyette
olan tek teşebbüs olarak kalması neticesinde pazar payı %100’e yakın olmuştur.
Ancak, yapılan incelemelerde sektöre yeni giriş yapan “Medyaİst” adında bir firmanın
giriş yapacağı bilgisine erişilmiştir. Nitekim şirket yetkilisi Filiz KÖSEOĞLU ile yapılan
görüşmede İstanbul Medya (Medyaİst) adında firmayı kurma aşamasında oldukları, 120
firmanın kuruluş işlemlerini henüz tamamlamadıkları ve dolayısıyla henüz ticaret sicili
kayıtlarının bulunmadığı ifade edilmiştir.
Bu noktada belirtilmesi gereken husus, yeni bir firmanın girmesi durumunda bile, Fida
Film’in özellikle büyük sinema gruplarıyla yaptığı 2-3 yıllık sözleşmeler neticesinde
pazardaki payını ve lider konumunu uzun bir süre koruyacağı ve pazara yeni girecek
firmanın ise kısıtlı sayıda ve daha küçük çaplı sinema salonları aracılığıyla faaliyette
bulunmak zorunda olduğudur.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. Sektöre İlişkin Bilgi
Sinema salonu işletmeciliğinin önemli gelir kaynaklarından birini oluşturan perde 130
reklâmcılığı, sinema salonlarında gösterilen filmlerin öncesinde veya aralarında
sunulacak reklâmların sağlanması faaliyetini oluşturmaktadır. Sinema salonları, sahip
oldukları reklâm yerlerini (perdelerini), perde reklâmcılığı faaliyeti ile uğraşan sinema
pazarlama ve reklâmcılık şirketleri aracılığıyla pazarlamaktadır. Perde reklâmcılığı
sinema salonları ile perde reklâmcısı firmalar arasındaki anlaşmalarla
yürütülmektedir. Bu anlaşmalarla perde reklâmcısı firma, sinema salonlarıyla belirli
sürelerle perde reklâm yerini kiralamak ya da birlikte bu yerlerin satışını yapmak
konusunda anlaşma yapmaktadır. Sinemanın şehir içindeki konumuna, müşteri
profiline ve sayısına, mevsimlere ve salonda gösterilen filmin niteliğine göre anlaşılan
perde reklâm fiyatları değişmektedir. 140
Perde reklâmcısı firmalar, diğer taraftan, reklâmverenlerle çeşitli dönemler için
anlaşma yapmakta ve hazırladıkları ya da hazırlattıkları reklâmların kendileri ile
07-56/637-219
4
anlaşması olan sinema salonlarında film başlarında veya arasında gösterilmesini
sağlamaktadırlar. Fida Film, gönderdiği bilgilerde, kendilerinin reklâmveren firmalar
ile yıllık anlaşmalar yaparak, film bazında reklâm paketi hazırladıklarını ya da spot
satış yaparak faaliyetlerini sürdürdüklerini belirtmiştir. Yıllık anlaşmalarda, yıllık
reklâm bütçesi içerisinde sinema salonlarında reklâm gösterimi için bütçe ayıran
reklâmveren ile perde reklâmcısı arasında toplam salon adedi ve saniye fiyatı gibi
konular hükme bağlanmaktadır. Fida Film, yıllık satışların toplam içerisinde % (…)’lük
paya sahip olduğunu beyan etmiştir. Film bazlı oluşturulan paket satışlarda ise Fida 150
Film, yüksek izleyici beklentisi olan filmler için paketler oluşturmakta ve bu paketlere
reklâm almaktadır. Spot satışlarda, kampanya yapan müşterilere satış yapılmaktadır.
Fida Film, bu satışın toplam içindeki payının %(…) olduğunu ifade etmiştir.
Perde reklâmcılığı açısından, Türkiye genelinde 411 sinemada 1299 salon ve
198.489 koltuk kapasitesi bulunmaktadır. Bu salonların içinde yaptığı anlaşmalar
yoluyla Fida Film (…..) sinema, (….) salon ve (….) koltuk kapasitesine sahiptir. Bu
anlamda Fida Film, Türkiye çapındaki sinemaların %(….)’ünü, salonların %(…)’unu
ve koltuk kapasitesinin %(…)’ini yaptığı anlaşmalarla kendine bağlamış durumdadır.
I.2.2. İlgili Ürün Pazarı
İlgili ürün pazarının sinema salonu içerisindeki perde reklâm yeri başta olmak üzere 160
her türlü reklâm alanını kapsayacak şekilde her iki faaliyeti de içine alarak “sinema
salonu reklâmcılığı“ olarak belirlenmiştir. Yapılan değerlendirmelerde perde
reklâmcılığı terimi, sektörde uygulandığı üzere sinema salonu reklâmcılığını ifade
etmek amacıyla kullanılmaktadır.
I.2.3. İlgili Coğrafi Pazar
Hem reklâmverenlerin hem de Fida Film’in faaliyetlerinin ulusal çaplı olması, ayrıca,
mevcut durumda Fida Film’in pazarda fiili anlamda ulusal çapta perde reklâmcılığı
yapan tek teşebbüs olduğu göz önüne alınarak dosya kapsamında ilgili coğrafi pazar
“Türkiye Cumhuriyeti sınırları” olarak belirlenmiştir.
I.3. Değerlendirme 170
Odeon, Kurum’a gönderdiği şikâyet dilekçesinde, Fida Film’in perde reklâmcılığı
pazarındaki eylemlerinin rekabet ihlali oluşturduğunu, perde reklâmının sinema
salonu işleten teşebbüslerin ayakta kalabilmesi ve rakipleriyle rekabet edebilmesi için
son derece önemli ve gerekli bir gelir kaynağını oluşturduğunu, Energy’nin pazardan
çekilmesinden sonra perde reklâmcılığı pazarında tek kalan Fida Film ile kendilerinin
perde reklâm yerlerinin kiralanması konusunda sözleşme yapmak istediğini ancak
Fida Film’in sözleşme yapmaktan kaçındığını belirtmektedir. Şikâyetçinin daha sonra
Kurum’a gönderdiği ve Fida Film ile yaptıkları yazışmaları içeren belgelerde ise Fida
Film’in şikâyetçiye sözleşme bedelleriyle ilgili teklif götürdüğü ancak bu teklifin, ileride
ayrıntılarıyla açıklanacağı üzere ticari teamüllere uygun nitelik taşımadığı iddia 180
edilerek şikâyetçi tarafından reddedildiği görülmektedir. Bu sebeple aşağıda öncelikle
Fida Film ile şikâyetçi arasında gerçekleştirilen yazışmalar incelenecek daha sonra
tarafların Kuruma gönderdiği bilgi ve belgeler değerlendirilerek Fida Film’in önce
sözleşme yapmaktan çekindiği, daha sonra ise sinema salonlarına teklif ettiği
sözleşmelerde ayrımcı maddeler bulunduğu ve bu şekilde hâkim durumunu kötüye
kullandığı iddialarına yönelik değerlendirme yapılmıştır.
I.3.1. Fida Film ile Odeon Arasında Yapılan Yazışmaların Değerlendirilmesi
Şikâyetçi ve Fida Film tarafından Kurum’a gönderilen ve iki taraf arasında şikâyet
konusuna ilişkin yapılan yazışmaları içeren belgelerden, öncelikle, Energy’nin
pazardan çekilmesi üzerine Odeon’un Fida Film’e sözleşme yapmak üzere teklifte 190
07-56/637-219
5
bulunduğu, Fida Film’in ise kendisinin Adana ilindeki konumu (üç sinema şirketinin
ikisi ile anlaşması olduğu ve daha önceki Rekabet Kurulu kararlarında ilgili coğrafi
pazarın il bazında belirlendiği göz önüne alarak pazarı kapatma, hâkim duruma
gelme ya da hâkim durumun güçlendirilmesi gerekçeleriyle izin verilmeme olasılığı
bulunduğu) nedeniyle sözleşme yapılmasını Rekabet Kurulu’ndan alınacak izin
şartına bağladığı anlaşılmaktadır. Bu aşamada Fida Film, gerçekleşecek işlemin bu
çerçevede değerlendirilmesi ve bunun için de Odeon’un yazılı sözleşme koşullarını
göndermesi gerektiği konusunda; Odeon ise konunun bir birleşme devralma
sayılmadığı ve Fida Film’in sözleşme imzalamamak için bir oyalama eylemi içerisinde
olduğu konusunda ısrar etmiştir. Ancak Rekabet Kurulu hem Odeon’un yaptığı 200
başvuruyu hem de Fida Film’in yaptığı başvuruyu taraflar arasında bir yazılı
sözleşme bulunmaması ve taraflar arasındaki anlaşmaların genellikle yıllık kısa süreli
işlemler olması nedeniyle reddetmiştir.
Fida Film, Kurulun aldığı 15.11.2006 tarih ve 06-84/1069-311 sayılı Karar kendisine
tebliğ edilmesinden sonraki tarihlerlerde hem Livan’a hem de Odeon’a sözleşme
teklifinde bulunarak, sözleşmede “%50-%50 gelir paylaşımı” modelini önermiştir.
Bundan sonraki dönemde Odeon ve Livan, Fida Film’in bu teklifinin o illerde bulunan
diğer sinema salonlarıyla yapılan sözleşmelerle eşit hükümler taşımadığı
gerekçesiyle 4054 sayılı Kanun kapsamında hâkim durumunu kötüye kullandığını
belirtmişlerdir. Odeon ise bu sözleşme teklifine karşılık Fida Film’den minimum 210
ödeme garantisi talep etmiştir. Sonuç olarak Fida Film, şikâyetçi tarafa sözleşme
önerdiğini ve onların kabul etmediğini iddia ederken, Odeon ise gelir paylaşımı
teklifinin kabul edilemez olduğunu Fida Film’in daha önceden çalıştığı sinemalara
uyguladığı şartlardan (sabit ücret ya da minimum ödeme garantisi kastedilmektedir)
oldukça farklı ve ayrımcı koşullar öne sürdüğünü iddia etmektedir.
Taraflar arasında yapılan ve Kuruma intikal eden yazışmaların incelenmesi
neticesinde Fida Film’in, Odeon’un sinema perdelerini devralmaya yönelik Rekabet
Kurumu’na başvurusu ertesinde bu başvurunun işleme alınabilmesi için şikâyetçi
taraftan hangi koşullarda sözleşme yapılacağına dair bilgi istediği anlaşılmıştır.
Ancak Fida Film’e Kurul’un 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası 220
çerçevesinde aldığı kararın tebliğ edilmesinden sonra, Fida Film tarafından şikâyetçi
taraflara gelir paylaşımlı sözleşme teklif edildiği de görülmektedir. Burada dikkat
çekici olan nokta, Fida Film’in Odeon ile aralarında imzalanacak kiralama
sözleşmesini 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi ve Rekabet
Kurulu’ndan izin alınması şartına bağlamasına rağmen Odeon sinemasıyla ilgili
başvuruyu 6.10.2006 tarihinde Rekabet Kurumu’na ilettiği sıralarda farklı illerdeki
sinema salonu işletmecileriyle benzer nitelikte sözleşmeler imzalamış ve bu işlemler
için Kurum’a müracaat etmemiş olmasıdır. Örneğin Fida Film’in Kayseri’de bulunan
toplam 3 sinema salonundan (Mars’a ait) Cinebonus ve Kayseri Onay sinemaları ile
daha önceden imzalanmış sözleşmeleri bulunmaktadır. Ancak, 1.10.2006 tarihinde 230
Kayseri Kasseria Sineması ile de anlaşma yaparak Kayseri’de bulunan üç sinema
salonu işletmecisinin üçüyle de anlaşmış duruma gelmiştir. Buna rağmen,
Kayseri’deki sinema salonu işletmecileriyle yaptığı sözleşmeler için Odeon ile
sözleşme yapmamasının gerekçelerini öne sürüp Rekabet Kurumu’na herhangi bir
başvuruda bulunmamıştır. Benzer bir durum Aydın’da bulunan sinema salonları
işletmecileri ile yaptığı sözleşmeler için de geçerlidir. Ancak bu tespit, Fida Film’in
rakibi olan Energy ile daha önceden çalışan sinema salonları ile sırf bu nedenle
sözleşme yapmaktan doğrudan kaçındığı sonucunu çıkarmak için yeterli
olmamaktadır.
07-56/637-219
6
Bu noktada değerlendirilmesi gereken konu, Fida Film’in Kurul’un ilgili kararında da 240
belirtildiği üzere, bu sinema salonlarına, eski müşterisi olan ve benzer nitelikteki
sinema salonları ile yaptığı sözleşmelerden farklı olarak eşit olmayan haksız koşular
içeren sözleşme önerip önermediği ve bu şekilde 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini
ihlal edip etmediğidir. Değerlendirmenin bundan sonraki bölümünü bu konuya yönelik
olarak yapılan tespitler ve Fida Film’in konuya ilişkin açıklamaları oluşturacaktır.
I.3.2.Teşebbüslerin Konuya ilişkin Yaptığı Sözleşmeler ve Sözleşme
Hükümlerinin Tarafların Yaptığı Açıklamalar Doğrultusunda Değerlendirilmesi
I.3.2.1. Odeon’un Fida Film ve Energy ile Yaptığı Sözleşmeler
Yukarıda da yer verildiği gibi, Fida Film, kendisine ilgili Kurul Kararı bildirildikten
sonra 11.1.2007 tarihinde Livan ve Odeon’a ayrı ayrı olmak üzere noter kanalıyla 250
yaptığı bildirimlerinde %50-%50 gelir paylaşımını öneren sözleşme teklifinde
bulunmuş, Livan ve Odeon ise bu bedelin diğer sinema salonlarıyla imzalanan
sözleşmelerdeki koşullardan farklılık ve ayrımcılık arz ettiğini belirterek