Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2009-3-158 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 09-48/1193-301
Karar Tarihi : 21.10.2009

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI(Başkan V.)
Üyeler : Mehmet Akif ERSİN, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Murat ÇETİNKAYA

B. RAPORTÖRLER: Onur Yelda YÜKSEL, Fethullah GÜLER

C. BAŞVURUDA
BULUNANLAR : …………………………

………………………… 20

…………………………


D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA YAPILAN:
Hilal Ekmek Fabrikası
Göksun/Kahramanmaraş

E. DOSYA KONUSU: Kahramanmaraş ili Göksun ilçesindeki ekmek talebinin
%65’inden daha fazlasını karşıladığı iddia edilen Hilal Ekmek Fabrikası’nın, 30
diğer fırınların ekmeğini satan bakkalların yanındaki bakkallarda ekmek fiyatını
düşürerek 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettiği
iddiası.

F. İDDİALARIN ÖZETİ: 3 farklı başvuruda özetle, Kahramanmaraş ili Göksun
ilçesinde faaliyet gösteren ve ilçedeki ekmek talebinin %65’inden fazlasını karşıladığı
iddia edilen Hilal Ekmek Fabrikası’nın (Hilal Ekmek) rakip fırınların ekmeğini satan
bakkalların yanında faaliyet gösteren bakkallara çok düşük fiyatlardan ekmek
sağladığı ve ekmek fiyatlarında sürekli indirim yaptığı belirtilmiş, anılan eylemlerin
rakip fırınların ve bu fırınların ekmeğini satan bakkalların faaliyetlerini zorlaştırdığı 40
belirtilerek 4054 sayılı Kanun kapsamında gerekli işlemlerin yapılması talep
edilmiştir.

G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 3.8.2009 tarih, 5482 sayı; 3.8.2009 tarih,
5504 sayı ve 3.8.2009 tarih, 5505 sayı ile giren başvurular üzerine hazırlanan
13.8.2009 tarih ve 2009-3-158/İİ-09-YY sayılı İlk İnceleme Raporu Rekabet
Kurulu’nun 26.8.2009 tarih ve 09-39/936-M sayılı toplantısında görüşülmüş ve 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde soruşturma açılmasına
gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, Kanun’un 40/1. maddesi uyarınca
09-48/1193-301
2
önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca yapılan inceleme 50
sonucunda düzenlenen 13.10.2009 tarih ve 2009-3-158/ÖA-09-YY sayılı
Önaraştırma Raporu 15.10.2009 tarih, REK.0.07.00.00-110/322 sayılı Başkanlık
önergesi ile 09-48 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.

H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda; başvuru konusu iddialar hakkında
4054 sayılı Kanun uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı, şikayetlerin
reddinin gerektiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.

I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
60
I.1. İlgili Pazar

I.1.1. İlgili Ürün Pazarı

Önceki tarihli birçok Kurul kararında1 unlu mamuller sektörü analiz edilerek ilgili ürün
pazarı “ekmek pazarı” olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda önceki Kurul kararlarına da
uygun olarak ilgili ürün pazarı “ekmek pazarı” olarak belirlenmiştir.

I.1.2.İlgili Coğrafi Pazar
70
Teşebbüslerin faaliyet gösterdikleri alanın, rekabet koşullarının yeterli derecede
homojen ve özellikle komşu bölgelerden hissedilir derecede farklı olması; ilgili coğrafi
pazarın tespitinde büyük bir önem taşımakta ve belirleyici olmaktadır.

Fırınlar tüketicilere ekmeği taze olarak sunmak için sabahın erken saatlerinde
üretime başlamakta ve ekmeği çok erken saatlerde nihai satış noktalarına
ulaştırmaktadır. Bu bağlamda tüketicilerin ekmekten beklediği en önemli özellik olan
tazelik dikkate alındığında ekmeğin üretildikten sonraki taşıma mesafesi önem
kazanmaktadır.
80
Ekmeğin üretimi ve satışa sunulması arasında geçen süre ekmekteki kalite algısını
önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle, üretildiği andan itibaren mümkün olan en
kısa süre içinde ekmeğin satış noktasına ulaştırılması gerekmektedir. Mesafeler
dikkate alındığında Göksun’a komşu ilçelerden ekmek getirilebileceği ve Göksun’dan
komşu ilçelere ekmek götürülebileceği anlaşılmaktadır. Fakat, teorik olarak bu
mümkün görünse de, mesafe uzadıkça artan taşıma maliyeti ve tazelik algısındaki
gerileme, uzun mesafeden gelen ekmeğin ikame gücünü zayıflatan unsurlardır.
Ayrıca kimi zaman il merkezleri ya da ilçe dışından ekmek getirilmesinin ticari
alışkanlıklarla uyuşmaması da önemli bir husustur. Nitekim Göksun ilçesinde faaliyet
gösteren Çardak Unlu Mamulleri’nin (Çardak Ekmek) ortağı Ramazan Sağır, Kurum 90
kayıtlarına 25.9.2009 tarih ve 6923 sayı ile giren yazısında, 70 kilometrelik mesafeye
kadar ekmek götürebilme imkanlarının olmasına rağmen ticari alışkanlıklar gereği
komşu ilçelere ekmek satmadıklarını belirtmiştir. Her ne kadar çevre ilçeler, özellikle
Göksun’un köylerinde potansiyel olarak rekabetçi bir baskı yaratmaktaysa da, çevre
yerleşim birimlerinden ekmek getirilmesi ya da buralara ekmek götürülmesi yaygın bir
uygulama olmadığı gibi, fiilen bu tür ticaretin piyasadaki etkisi ihmal edilebilir
düzeydedir. Dolayısıyla, ilgili coğrafi pazar “Göksun İlçesi” olarak tespit edilmiştir.

1 5.3.2009 tarihli,09-09/179-54 sayılı; 13.4.2009 tarihli, 09-14/304-75 sayılı; 12.6.2003 tarihli, 03-42/465-204 sayılı
Kurul kararları
09-48/1193-301
3

I.2. Hakkında İnceleme Yapılan Teşebbüs: Hilal Ekmek Fabrikası (Hilal Ekmek)
100
Hilal Ekmek, Mehmet Sağır tarafından işletilmekte olup Kahramanmaraş’ın Göksun
ilçesinde yaklaşık 15 yıldır faaliyet göstermektedir. Hilal Ekmek Göksun ilçesindeki
en yüksek kapasiteli fırındır.

I.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme

I.3.1. Şikâyete Konu Eylem

Şikayetçilerden Göksun ilçesinde ……………………………………. işleten
……………….. şikayet başvurusunda özetle; Hilal Ekmek’in, 110
- Kendilerinin ekmek verdiği bakkalların yakınındaki bakkallara, bunların 25 kuruş, 30
kuruş ve 40 kuruş arasında değişen fiyatlardan ekmek satışı yapmalarına olanak
verecek şekilde düşük fiyatlardan ekmek sağladığını,
- Ekmek fiyatlarında sürekli indirim yaptığını,
- Anılan eylemleri küçük ölçekli fırınların önünü kesmek için yaptığını,
- Küçük ölçekli fırınların da bu fiyatlara karşı rekabet edemeyeceklerini
belirterek gereğinin yapılmasını talep etmiştir.

Göksun ilçesinde bakkal işleten diğer şikayetçiler ………………….. ve …………….
başvurularında özetle; 120
- Önceki tarihlerde Hilal Ekmek’ten ekmek alırken, tüketicilerin talepleri
doğrultusunda başka fırınlardan da ekmek almaya başladıklarını,
- Bu durum karşısında Hilal Ekmek’in kendilerine ekmek vermeyi kestiğini ve
yanlarındaki bakkala çok düşük fiyatlardan ekmek sağlamaya başladığını,
- Anılan eylemler neticesinde ekmek satışlarının sıfıra indiğini
belirterek gereğinin yapılmasını talep etmişlerdir.

I.3.2.Yapılan Tespitler

Şikayetlere konu iddialar asıl olarak Hilal Ekmek’in dışlayıcı amaçlarla bazı nihai 130
satış noktalarına düşük fiyatlardan ekmek satması üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu tür
tek taraflı eylemler rekabet hukukunda temel olarak 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi
çerçevesinde; “hakim durumun kötüye kullanılması” başlığı altında
değerlendirilmektedir. Kanun’un 4. maddesi anlamında dışlayıcı ve ayrımcı
uygulamalardan söz edebilmek için her iki kavram bakımından da olayda danışıklı bir
ilişkinin, diğer bir deyişle anlaşma, uyumlu eylem ya da teşebbüs birliği kararının
varlığı gereklidir.

Ortada, üçüncü bir teşebbüsün faaliyetini zorlaştırmayı ya da bu teşebbüsü dışlamayı
amaçlayan bir anlaşma ya da karar olmadıkça bu tür uygulamalar ancak 6. madde 140
çerçevesinde değerlendirilebilir. Bu nedenle anılan iddiaların 4. madde kapsamında
ele alınmasının mümkün görünmediğinden bahse konu iddialar 4054 sayılı Kanun’un
6. maddesi çerçevesinde değerlendirilmektedir. Dolayısıyla öncelikle Hilal Ekmek’in
ilgili pazarda hakim durumda olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir.

I.3.3. Hakim Durum Değerlendirmesi

09-48/1193-301
4
I.3.3.1. Pazar Payı

Teşebbüsün pazardaki konumu değerlendirilirken öncelikle tartışılması gereken konu 150
teşebbüsün ilgili pazardaki pazar payıdır. Fakat gerek doktrinde, gerekse önceki
Kurul kararlarında hakim durum değerlendirmelerinde, pazar payı önemli bir gösterge
olarak kabul edilmesine rağmen, tek başına belirleyici olmadığı vurgulanmıştır.
Ayrıca hakim durumun göstergesi olarak genel geçer sabit bir pazar payı oranı tespit
edilmemiştir. Örneğin giriş engellerinin olduğu, doymuş, dinamik olmayan, reklam
yasaklarının bulunduğu bir pazarda hakim durumun göstergesi olarak
değerlendirilebilecek bir pazar payı değeri, tam tersi özellikler sergileyen, giriş
engellerinin olmadığı, her zaman yeniliğe açık, tüketici tercihlerinin sürekli değiştiği
ve büyüyen pazarlar açısından önem arz etmeyebilecektir.
160
Hilal Ekmek, ekmek pazarında faaliyet göstermekte olup Göksun İlçesi Belediye
Başkanlığından alınan bilgilere göre, ilgili pazardaki pazar payı %............2. Tek
başına ele alındığında %........... pazar payının çok yüksek olmamasının yanı sıra,
ilgili pazarın aşağıda irdelenecek özellikleriyle birlikte değerlendirildiğinde hakim
durumun göstergesi olarak kabul edilemeyecektir.

I.3.3.2. Giriş Engelleri

Hilal Ekmek’in ilgili pazarda hakim durumda olup olmadığının tespiti için ekmek
pazarına giriş yapmak isteyen teşebbüslerin önünde ne tür giriş engellerinin 170
bulunduğunun irdelenmesi gerekmektedir. Ekmek pazarı teknik veya hukuki giriş
engellerinin olmadığı bir pazardır. Pazarda faaliyet göstermek isteyen teşebbüsler,
ekmek üretimi ciddi bir know-how da gerektirmediğinden, gerek iş gücünü gerek
teknik imkanları kolaylıkla sağlayabilecektir. Temin edilecek birkaç araç ile, özellikle
Göksun gibi coğrafi sınırları dar olan yerlerde, tüm coğrafi pazara ekmek dağıtımı
yapılabilmektedir.

Hukuki olarak yapılması gereken ise ekmek üretimi yapılacak yerin bağlı bulunduğu
belediye ve tarım müdürlüğünden gerekli izinleri almaktır. İlk yatırım maliyetinin
yüksek olmamasının yanı sıra, faaliyetini sonlandırmak isteyen teşebbü