Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2010-1-19 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 10-29/436-162
Karar Tarihi : 8.4.2010

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY,
Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR

B. RAPORTÖRLER: Harun ULU, Şamil PİŞMAF, Tuğçe KOYUNCU

C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Petrol Ofisi A.Ş.
20
D. TARAFLAR : - Petrol Ofisi A.Ş.
Eski Büyükdere Cad. No:37 B Blok Ayazağa/ İstanbul
- Petrol-Tur Petrol ve Turizm Tic. ve San. Ltd. Şti.
İşçi Blokları Mahallesi Mevlana Blv. No:164
Balgat/Ankara

E. DOSYA KONUSU: Petrol Ofisi A.Ş. ile Petrol-Tur Petrol ve Turizm Tic.
ve San. Ltd. Şti. arasındaki dikey anlaşmaya muafiyet tanınması talebi.

F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 15.1.2010 tarih ve 460 sayı ile 30
giren bildirim üzerine, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 4
ve 5. maddeleri hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucunda düzenlenen
2.4.2010 tarih ve 2010-1-19/MM-10-HU sayılı Muafiyet Ön İnceleme Raporu,
5.4.2010 tarih ve REK.0.05.00.00-130/87 sayılı Başkanlık önergesi ile 10-29
sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.

G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
 Petrol Ofisi A.Ş. ile Petrol-Tur Petrol ve Turizm Tic. ve San. Ltd. Şti.
arasında imzalanan akaryakıt bayilik sözleşmesi, protokol ve intifa
hakkına ilişkin resmi senetten oluşan dikey anlaşmada; 1.5.2008 tarihli 40
bayilik sözleşmesi, 30.5.2008 tarihli protokol ve 20.8.2008 tarihli intifa
hakkı tesisi ile tarafların iradelerinin yenilendiği değerlendirilerek, dikey
ilişkinin 1.5.2008 tarihli bayilik sözleşmesi tarihinden itibaren 5 yıl
süreyle grup muafiyeti kapsamında olduğu,
 Söz konusu anlaşmaya 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun’un 5. maddesi kapsamında bireysel muafiyet tanınamayacağı,
görüşü ifade edilmiştir.

10-29/436-162

2

H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME 50
H.1. Taraflar
H.1.1 Petrol Ofisi A.Ş. (PO)
2000 yılında özelleştirilen PO, EPDK’dan alınan 6.4.2005 tarihli Dağıtıcı
Lisansı ile benzin, motorin, gazyağı, fuel oil, kalorifer yakıtı, biodizel, jet yakıtı
ürünleri, madeni yağlar ve 11.5.2006 tarihli LPG Dağıtıcı Lisansı ile LPG
dağıtıcısı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Hisselerinin %52,73’ü Doğan
Şirketler Grubu’na, %34’ü OMV Aktiengesellschaft (OMV)’a ait olup geriye
kalan %13,27’si halka açık bir anonim şirkettir. Hali hazırda Doğan Grubu ve
OMV ortak kontrolünde bir ortak girişim niteliğindedir.
EPDK tarafından hazırlanan 2008 yılı Petrol Piyasası Raporu’nun ilgili 60
bölümüne göre, PO’nun akaryakıt dağıtım pazarındaki payı %30,4 düzeyinde
olup şirkete ait Petrol Ofisi ve Erk markaları altında faaliyet gösteren toplam
istasyonlu bayi sayısı 3029’dur.
H.1.2. Petrol-Tur Petrol ve Turizm Tic. ve San. Ltd. Şti. (Petrol Tur)
Bildirim Formundaki bilgilere göre Petrol Tur Ankara’da mukim bir şirket olup,
bildirim konusu istasyonun kurulduğu taşınmazın 781/2400 oranındaki
hissesine sahiptir.
H.2. İlgili Pazar
H.2.1. İlgili Ürün Pazarı
Taraflar arasındaki “Bayilik Sözleşmesi”nin kapsamı göz önüne alındığında, 70
bildirime konu işlem çerçevesinde ilgili ürün pazarları “oto lpg dışında kalan
otomotiv yakıtları”, “oto-LPG” ve “madeni yağ” olarak belirlenmiştir.
H.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
Gerek beyaz akaryakıt ürünleri, gerekse oto-LPG ve madeni yağ dağıtım
faaliyetlerinin yurt çapında gerçekleştirilmesi ve ilgili hizmetler bakımından
rekabet şartlarının farklılaşmasına neden olacak bir unsur bulunmaması
nedeniyle, coğrafi pazar olarak “Türkiye” kabul edilmiştir.
H.3. Tespit ve Değerlendirme
H.3.1. Bildirime Konu Dikey Anlaşmanın 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara
İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği Bakımından Değerlendirilmesi 80
PO ve Petrol Tur arasında imzalanan bildirime konu dikey anlaşma; tapuda
Ankara ili, Çankaya ilçesi, Karakusunlar Mahallesi 9899 ada, 4 parselde
kayıtlı taşınmaz üzerinde akaryakıt istasyonu işletilmesine ilişkindir. Söz
konusu taşınmazın 1619/2400 oranındaki hissesi PO’ya, 781/2400 oranındaki
hissesi ise Petrol Tur’a aittir. Taraflar arasındaki ilk bayilik sözleşmesi
14.9.2001 tarihinde, en son bayilik sözleşmesi 5 yıl süreyle geçerli olmak
üzere 1.5.2008 tarihinde akdedilmiş olup, taraflar arasında bayilik ilişkisi ve
intifa hakkının esaslarını düzenleyen protokol 30.5.2008 tarihinde imzalanmış
ve taşınmaz üzerinde akaryakıt, oto LPG, madeni yağ satış ve servis
10-29/436-162

3
istasyonu kurmak amacıyla Petrol Tur’un hissesine düşen kısımda PO’ya 15 90
yıl süreyle 20.8.2008 tarihli resmi senet ile intifa hakkı tesis edilmiştir.
Danıştay’ın 13.5.2008 tarih ve E.2006/1604, K.2008/4196 sayılı kararı, bu
karar üzerine Rekabet Kurulunca alınan 30.10.2008 tarih ve 08-61/997-389
sayılı Total-Akdağ kararı, yine Kurulun 5.3.2009 tarihli Pol-Pet Petrol Ürünleri
Tur. Konaklama ve Din. Tesisleri Ltd. Sti.- Bölünmez Petrolcülük A.Ş.” ve
“Barbaros Akaryakıt San Tic. Ltd. Sti.- Altınbaş Petrol ve Ticaret A.Ş.”
kararları ve sektöre yönelik yakın tarihte almış olduğu kararlar ile sabit olduğu
üzere; intifa, tapuya şerh edilmiş kira veya benzer etkiye sahip sözleşmeler,
bayi üzerindeki rekabet etmeme yükümlülüğünün süresinin 2002/2 sayılı
Tebliğ’in 5. maddesi ile düzenlenen 5 yıllık üst sınırı fiili olarak aşmasına 100
neden olmaktadır.
Bu nedenle, alıcıya rekabet yasağı getirilen bildirim konusu bayilik sözleşmesi
ve PO lehine intifa hakkı tesisine ilişkin resmi senet ile protokol 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi anlamında tek bir anlaşma şeklinde değerlendirilerek,
dikey anlaşmanın 2002/2 sayılı Tebliğ’e uygunluğu incelenecektir.
Bildirim formunda; 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5. maddesinin (a) bendi, Rekabet
Kurumu’nun konu ile ilgili içtihadı ve internet sitesinde yayımladığı duyurusu
uyarınca istasyonun bulunduğu taşınmazın mülkiyeti dağıtıcıya aitse veya
dağıtıcının bayi ile bağlantısız 3. bir kişiden elde ettiği intifa veya başka bir
kullanım hakkı mevcut ise bayilik sözleşmeleri ve intifa hakkının 5 yılı 110
aşabilecek şekilde kurulabilmekte olduğu; bununla birlikte ilgili taşınmazın
yaklaşık 2/3 oranındaki payının PO’ya, 1/3 oranındaki payının ise Petrol Tur’a
ait olduğu, paylı mülkiyet hükümleri uyarınca paydaşlardan birinin payını
diğerine devretmediği müddetçe söz konusu istasyonun her iki tarafın birlikte
karar verecekleri şekilde işletilmek zorunda olduğu, paylı mülkiyet kaldırılıp
paydaşların kendi payları üzerinde tek başına malik olmaları sağlansa bile ne
PO’nun ne de Petrol Tur’un taşınmaz payları akaryakıt istasyonu olarak
işletilmeye müsait olmayacağından, taşınmazdan aynı faydayı elde
etmelerinin mümkün olmayacağı belirtilmiştir. Rekabet hukuku bakımından
ise, PO ile Petrol Tur arasında dikey ilişki bulunmakla birlikte paylı mülkiyet 120
altındaki taşınmazın kullanımına ilişkin karar verilmesi esnasında bir ortaklık
veya birlikte bir teşebbüs oluşturma halinin söz konusu olduğu ifade edilmiştir.
2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin “Rekabet
Etmeme Yükümlülüğü” başlıklı 5. maddesinde;
“Bu Tebliğ ile tanınan muafiyet anlaşmada yer alan, aşağıda belirtilen
yükümlülüklere uygulanmaz:
a) Alıcıya getirilen belirsiz süreli veya süresi beş yılı aşan rekabet etmeme
yükümlülüğü.
(Değişik: 2003/3 sayılı Rekabet Kurulu Tebliği; RG- 18.09.2003, 25233)
Rekabet etmeme yükümlülüğünün yukarıda belirtilen süreyi aşacak şekilde 130
zımnen yenilenebileceğinin kararlaştırılması halinde, rekabet etmeme
yükümlülüğü belirsiz süreli sayılır.
10-29/436-162

4
Alıcının anlaşmaya dayalı faaliyetlerini sürdürürken kullanacağı tesisin
mülkiyeti arazi ile birlikte veya alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden
sağlanan bir üst hakkı çerçevesinde sağlayıcıya ait ise, yahut alıcı bu
faaliyetini sağlayıcının alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden elde ettiği
bir ayni veya şahsi kullanım hakkının konusu olan bir tesiste sürdürecekse,
alıcıya getirilen rekabet etmeme yükümlülüğü, söz konusu tesisin alıcı
tarafından kullanıldığı süreye bağlanabilir; şu kadar ki, rekabet etmeme
yükümlülüğü, bu sürenin beş yılı aşan kısmı bakımından, sadece alıcının söz 140
konusu tesiste yürüteceği faaliyetini kapsar.” hükümlerine yer verilmiştir.
Mezkûr maddenin (a) bendinin 3. paragrafı ile rekabet etmeme
yükümlülüğüne getirilen istisnanın amacı, sağlayıcının mülkiyeti kendine ait
olan bir yerde kendi izni olmadan rakip malların satılmasına izin vermek
istememesinin haklı görülmesidir. İstisna hükmü, ancak iki koşuldan birinin
gerçekleşmiş olması halinde sağlanmış kabul edilecektir;
Alıcının (bayi) anlaşmaya dayalı faaliyetini sürdürdüğü tesisin mülkiyeti,
- Ya arazi ile birlikte veya alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden
sağlanan bir üst hakkı çerçevesinde sağlayıcıya (dağıtım firması) ait olmalı,
- Ya da alıcı bu faaliyetini, sağlayıcının alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü 150
kişilerden elde ettiği bir ayni veya şahsi kullanım hakkının konusu olan bir
tesiste sürdürmelidir.
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, bildirim konusu olayda bu iki şarttan
hiçbirinin karşılanmadığı görülmektedir. Öncelikle ilk şart bakımından
değerlendirildiğinde; tesisin arazi ile birlikte sağlayıcıya ait olduğu kabul edilse
bile, mülkiyet hakkı alıcı ile birlikte paylı mülkiyet esaslarına göre
kullanılmaktadır. Mülkiyet hakkının içeriği 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
(MK)’nun 683. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir; bir şeye malik olan
kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma,
yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız 160
olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her
türlü haksız elatmanın önlen