Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2010-3-20 (Devralma)
Karar Sayısı : 10-29/428-157
Karar Tarihi : 8.4.2010
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI 10
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN, İsmail Hakkı
KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Murat
ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER: Aydın ÇELEN, Zeynep MADAN, Çağlar Deniz ATA
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri: Tolga İŞMEN ve Eda DURU
Büyükdere Caddesi Maya Akar Center No:100-102, Kat:18 20
Esentepe / İstanbul
D. TARAFLAR : Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş.
Centrum İş Merkezi Aydınevler Sanayi Caddesi No: 3/301
34854 Küçükyalı / İstanbul
Doysan Tarım Ürünleri ve Tic. A.Ş.
Kuleli Mahallesi Tarlabaşı Sokak No:4 Çengelköy
Üsküdar / İstanbul
30
E. DOSYA KONUSU: Doysan Tarım Ürünleri ve Ticaret A.Ş.’ye ait yağlı tohum
tesisinin Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından devralınması işlemine
izin verilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 27.1.2010 tarih ve 771 sayı ile giren ve en
son 15.3.2010 tarih ve 2262 sayı ile eksiklikleri tamamlanan bildirim üzerine, 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi ile 1997/1 sayılı Rekabet
Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’in ilgili
hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucu düzenlenen 30.3.2010 tarih ve 2010-3-
20/Öİ-10-AÇ sayılı Birleşme/Devralma Ön İnceleme Raporu, 2.4.2010 tarih ve 40
REK.0.07.00.00-120/140 sayılı Başkanlık Önergesi ile 10-29 sayılı Kurul
toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor'da;
- Doysan Tarım Ürünleri ve Ticaret A.Ş.’ye ait taşınmazların Bunge Gıda Sanayi
ve Ticaret A.Ş. tarafından devralınması işleminin, 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamında
bir işlem olmakla birlikte, 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi anlamında hâkim durum
yaratan veya mevcut bir hâkim durumu güçlendiren ve bunun sonucunda ülkenin
bütünü yahut bir kısmında ilgili ürün piyasalarındaki rekabetin önemli ölçüde
10-29/428-157
2
azaltılması sonucunu doğuran bir işlem olmadığı, bu nedenle bildirime konu devralma 50
işlemine izin verilmesi gerektiği;
- Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Doysan Tarım Ürünleri ve Ticaret A.Ş.
arasında akdedilen İşletim ve Üretim Sözleşmesi’nin 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesinde sayılan koşulları sağladığı ve bu sözleşmeye muafiyet verilebileceği
sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmektedir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1.Taraflar 60
H.1.1. Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Bunge)
Bildirimin devralan tarafı olan Bunge, Bermuda kanunlarına göre kurulmuş ve merkezi
White Plains, New York'ta olan Bunge Limited'in Türkiye’deki iştirakidir. Bunge
Limited, dünya çapında entegre tarım ticareti ve gıda sektöründe faaliyet göstermekte
olup, özellikle zirai ürünlerin etkin ve güvenli şekilde işlenmesi ve bu ürünlerin
lojistiğinin sağlanması gibi işlerle iştigal etmektedir. 30’dan fazla ülkede faaliyeti
bulunan Bunge’nin, 25.000’den fazla çalışanı bulunmaktadır.
70
Bunge Limited’in Türkiye’deki iştiraki olan Bunge ise 18.7.2000 tarihinde İstanbul’da
kurulmuştur. Bunge’nin başlıca faaliyet alanları, gıda hammaddeleri, tüm tahıl ve
tarım ürünleri, yağlı tohumlar, tüm ham ve rafine yağlar başta olmak üzere her türlü
tam ve yarı mamul tarım ve gıda ürününün hammaddelerinin veya bu
hammaddelerden elde edilen ürünlerin, hazır gıda maddelerinin üretimini, ithalatını,
ihracatını, pazarlamasını ve ticaretini yapmaktır. Ayrıca Bunge, İzmit Körfezi’nde
(Derince) bir liman işletmektedir. Liman, doğal bir ticari merkez olarak hizmet
vermekte olup Doğu Akdeniz’deki, Karadeniz’deki ve Kafkaslardaki pazarlara erişim
imkânı sağlamaktadır. Bunlara ek olarak Bunge’nin istikrarlı bir servis yapılmasını
kolaylaştırmak için taneler, yağ tohumları ve gıda ürünleri için inşa ettiği depolama 80
tesisleri de bulunmaktadır.
Bunge’nin hissedarlık yapısı Tablo 1’de sunulmuştur.
Tablo-1: Bunge’nin Ortaklık Yapısı
Pay Sahibi Pay Miktarı (TL) Pay Oranı (%)
Koninklijke Bunge B.V.1
Murat Reka
Rıza Selami Çağatay
Sinan Tüylü
Gülben Gökçe Sarılı
Toplam
Kaynak: Bildirim Formu
H.1.2. Doysan Tarım Ürünleri ve Ticaret A.Ş. (Doysan)
Devreden Doysan 19.12.2006 tarihinde kurulmuş olup, merkezi İstanbul’dadır. 90
Şirketin ilk kurulduğu tarihte ticari unvanı Rebul Tekstil Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
1 Koninklijke Bunge B.V’nin tamamı doğrudan Bunge Limited tarafından kontrol edilmektedir.
10-29/428-157
3
iken, 27.10.2007 tarihinde söz konusu unvan Doysan’ın şimdiki unvanı ile
değiştirilmiştir.
Doysan’ın başlıca faaliyet konusu yağlı tohumlardan bitkisel sıvı yağ ve yan
mamullerinin üretimini, alımını, satımını, ithalini, ihracını, pazarlamasını ve dağıtımını
yapmaktır. Doysan yağlı tohumlardan bitkisel yağ ve yan mamullerinin üretimi
faaliyetini, Bunge, Ahmet Refik Bulutçu, Filiz Bulutçu ve ADM Yağ Sanayi ve Ticaret
A.Ş. (ADM) arasında imzalanmış olan “İşletim ve Üretim Sözleşmesi” kapsamında
gerçekleştirmektedir. Doysan’ın bu sözleşme çerçevesinde Bunge için 100
gerçekleştirmekte olduğu üretim faaliyetleri haricinde herhangi bir üretim ve satış
faaliyeti bulunmamaktadır.
Tablo-2: Doysan’ın Ortaklık Yapısı
Pay Sahibi Pay Miktarı (TL) Pay Oranı (%)
Filiz Bulutçu
Zülal Pehlivan
Hakan Pehlivan
Orhan Gülmez
Zeki Bulutçu
Toplam
Kaynak: Bildirim Formu
H.2. İlgili Pazar
Yağlar, karbonhidratlar ve proteinler gibi insan vücudu için yaşamsal değeri olan ve
insanların beslenmesinde önemli yer tutan temel ihtiyaç maddelerinden biridir. 110
Yağları hammaddelerine göre bitkisel yağlar ve hayvansal yağlar olarak iki gruba
ayırmak mümkündür. Bitkisel yağlar; ayçiçeği yağı, mısırözü yağı, zeytinyağı, pamuk
yağı, fındık yağı, soya yağı ve kolza yağı iken tereyağı, hayvansal yağ olarak
sınıflandırılmaktadır.
Bitkisel yağlar temel olarak yağlı tohum adı verilen çeşitli bitki türlerinin farklı
seviyelerde işlenmesi ile elde edilmektedir. İlk olarak “kırma” işleminden geçirilen
yağlı tohumdan bu süreç sonunda ham yağ ve küspe elde edilmektedir. Küspe
hayvan yemi, gübre katkı maddesi ve kimi yörelerde yakacak olarak kullanılırken
işlemin asıl çıktısı olarak görülebilecek olan ham yağ ise bitkisel sıvı ve katı bitkisel 120
yağların üretiminde kullanılmaktadır. Hayvansal yem olarak kullanılan küspeler, elde
edildikleri tohumun yağlılık oranına göre kanatlı ya da büyükbaş hayvanların besinleri
olarak kullanılabilmektedir. Genellikle soya yağı küspesi kanatlı hayvan besini olarak
kullanılmakta iken, pamuk yağı küspesi gibi soya yağı küspesine göre daha yağlı
olan yemler ise büyükbaş hayvan besiciliğinde kullanılmaktadır.
Dünya genelinde ekonomik değeri olan başlıca yağlı tohumlu bitkiler, ayçiçeği, soya,
kolza (kanola), susam, pamuk çiğidi, yerfıstığı, mısır, aspir, zeytin, palmiye tohumu,
yağ keteni ve hint yağıdır.
130
H.2.1. İlgili Ürün Pazarı
“İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz”da atıf yapılan 1997/1 sayılı Tebliğ’in 4.
maddesine göre, belirli bir ürün ve onunla yüksek ikame edilebilirliği olan diğer
ürünlerden oluşan pazarlar ilgili ürün pazarını oluşturmaktadır. Dolayısıyla belirli bir
10-29/428-157
4
ürün ve onunla yüksek ikame edilebilirliği olan diğer ürünlerden oluşan pazar ilgili
ürün pazarının tanımında temel alınmaktadır.
Dosya konusu işlem özelinde incelendiğinde, devralan taraf Bunge ile devreden taraf
Doysan’ın çakışan faaliyetleri yağlı tohum, ham yağ ve küspe üretimidir. Bu üç 140
ürünün özellikleri dikkate alındığında, özellikle talep ikamesi yönünden daha özel alt
pazar ayrımına gidilmesine yer olmadığı görülmektedir.
Dolayısıyla bildirim konusu işlem bakımından ilgili ürün pazarları “yağlı tohum pazarı”,
“ham yağ pazarı” ve “küspe pazarı” olarak belirlenmiştir.
H.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
Devralma işleminin konusunu oluşturan ürünler bakımından pazara giriş, üretim,
dağıtım, pazarlama ve satış gibi rekabet şartlarının bölgesel bir farklılık göstermediği 150
göz önüne alınarak ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
H.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
H.3.1. Bildirime Konu İşlem
Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Bunge) ile Doysan Tarım Ürünleri ve Ticaret A.Ş.
(Doysan) arasında 5.10. 2007 tarihinde imzalanan gayrimenkul satış vaadi
sözleşmesinin konusunu oluşturan ve Kırklareli’nde bulunan taşınmaz ile bu
taşınmazın alt yapı tesisleri, yerüstü yapıları ve bütünleyici parçaları ile mütemmim 160
cüzlerini satın almak üzere 15.1.2010 tarihinde “Malvarlığı Satım Sözleşmesi”
imzalanmıştır.
Bildirim formunda ayrıca devralma işlemi öncesinde, 5.9.2007 tarihinde, satışa konu
malvarlığının önemli kısmını oluşturan taşınmazın ortaklaşa işletilmesi amacıyla
taraflar arasında “İşletim ve Üretim Sözleşmesi” imzalandığı belirtilmiştir.
1997/1 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin 1. fıkrasında birleşme veya devralma sayılan
hallere yer verilmiştir. Söz konusu fıkranın (b) bendinde ise “Herhangi bir teşebbüsün
ya da kişinin diğer bir teşebbüsün malvarlığını yahut ortaklık paylarının tümünü veya 170
bir kısmını ya da kendisine yönetimde hak sahibi olma yetkisi veren araçları
devralması ya da kontrol etmesi” birleşme/devralma sayılan hallerden kabul
edilmiştir. Bu bağlamda, bir teşebbüse ait malvarlıklarının kısmen ya da tamamen
devredilmesi 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamında devralma sayılmaktadır.
1997/1 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin birinci fıkrasında, “birleşmeyi v
