Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2010-3-22 (Devralma)
Karar Sayısı : 10-29/429-158
Karar Tarihi : 8.4.2010
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN, İsmail Hakkı
KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Murat
ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER: Aydın ÇELEN, Zeynep MADAN, Çağlar Deniz ATA
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri: Tolga İŞMEN ve Eda DURU 20
Büyükdere Caddesi Maya Akar Center No:100-102, Kat:18
Esentepe / İstanbul
D. TARAFLAR : Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş.
Centrum İş Merkezi Aydınevler Sanayi Caddesi No: 3/301
34854 Küçükyalı / İstanbul
Mega Yağ Sanayi A.Ş.
Yeni Foça Kavşağı Kılıçlar Yanı Aliağa / İzmir
30
E. DOSYA KONUSU: Mega Yağ Sanayi A.Ş.’ye ait malvarlıklarının Bunge Gıda
Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından devralınması işlemine izin verilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 27.1.2010 tarih ve 772 sayı ile giren ve en
son 15.3.2010 tarih ve 2262 sayı ile eksiklikleri tamamlanan bildirim üzerine, 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi ile 1997/1 sayılı Rekabet
Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’in ilgili
hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucu düzenlenen 30.3.2010 tarih ve 2010-3-
22/Öİ-10-AÇ sayılı Birleşme/Devralma Ön İnceleme Raporu, 2.4.2010 tarih ve
REK.0.07.00.00-120/141 sayılı Başkanlık Önergesi ile 10-29 sayılı Kurul 40
toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor'da;
- Mega Yağ Sanayi A.Ş.’ye ait yağlı tohum işleme tesisini Bunge Gıda Sanayi
ve Ticaret A.Ş. tarafından devralınması işleminin, 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamında
bir işlem olmakla birlikte, 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi anlamında hâkim durum
yaratan veya mevcut bir hâkim durumu güçlendiren ve bunun sonucunda ülkenin
bütünü yahut bir kısmında ilgili ürün piyasalarındaki rekabetin önemli ölçüde
10-29/429-158
2
azaltılması sonucunu doğuran bir işlem olmadığı, bu nedenle bildirime konu devralma 50
işlemine izin verilmesi gerektiği;
- Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Mega Yağ Sanayi A.Ş. arasında
akdedilen Yağlı Tohum İşleme Sözleşmesi’nin 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
sayılan koşulları sağladığı ve bu sözleşmeye muafiyet tanınabileceği
sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmektedir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1.Taraflar 60
H.1.1. Bunge Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Bunge)
Bildirimin devralan tarafı olan Bunge, Bermuda kanunlarına göre kurulmuş ve merkezi
White Plains, New York'ta olan Bunge Limited'in Türkiye’deki iştirakidir. Bunge
Limited, dünya çapında entegre tarım ticareti ve gıda sektöründe faaliyet göstermekte
olup, özellikle zirai ürünlerin etkin ve güvenli şekilde işlenmesi ve bu ürünlerin
lojistiğinin sağlanması gibi işlerle iştigal etmektedir. 30’dan fazla ülkede faaliyeti
bulunan Bunge’nin, 25.000’den fazla çalışanı bulunmaktadır.
70
Bunge Limited’in Türkiye’deki iştiraki olan Bunge ise 18.7.2000 tarihinde İstanbul’da
kurulmuştur. Bunge’nin başlıca faaliyet alanları, gıda hammaddeleri, tüm tahıl ve
tarım ürünleri, yağlı tohumlar, tüm ham ve rafine yağlar başta olmak üzere her türlü
tam ve yarı mamul tarım ve gıda ürününün hammaddelerinin veya bu
hammaddelerden elde edilen ürünlerin, hazır gıda maddelerinin üretimini, ithalatını,
ihracatını, pazarlamasını ve ticaretini yapmaktır. Ayrıca Bunge, İzmit Körfezi’nde
(Derince) bir liman işletmektedir. Liman, doğal bir ticari merkez olarak hizmet
vermekte olup Doğu Akdeniz’deki, Karadeniz’deki ve Kafkaslardaki pazarlara erişim
imkânı sağlamaktadır. Bunlara ek olarak Bunge’nin istikrarlı bir servis yapılmasını
kolaylaştırmak için taneler, yağ tohumları ve gıda ürünleri için inşa ettiği depolama 80
tesisleri de bulunmaktadır.
Bunge’nin hissedarlık yapısı Tablo 1’de sunulmuştur.
Tablo-1: Bunge’nin Ortaklık Yapısı
Pay Sahibi Pay Miktarı (TL) Pay Oranı (%)
Koninklijke Bunge B.V.1
Murat Reka
Rıza Selami Çağatay
Sinan Tüylü
Gülben Gökçe Sarılı
Toplam
Kaynak: Bildirim Formu
H.1.2. Mega Yağ Sanayi A.Ş. (Mega Yağ)
Devreden Mega Yağ 11.1.2005 tarihinde kurulmuş olup, merkezi İstanbul’dadır. 90
Şirket ana sözleşmesine göre, Mega’nın başlıca faaliyet konusu yağlı tohumlardan
1 Koninklijke Bunge B.V’nin tamamı doğrudan Bunge Limited tarafından kontrol edilmektedir.
10-29/429-158
3
bitkisel yağ ve yan mamullerinin üretimini, alımını, satımını, ithalini, ihracını,
pazarlamasını ve dağıtımını yapmaktır.
Mega Yağ, anılan faaliyetlerden yağlı tohumlardan bitkisel yağ ve yan mamullerinin
üretimi faaliyetlerini, Bunge ile imzalanmış olduğu “Yağlı Tohum İşleme Sözleşmesi”
kapsamında gerçekleştirmektedir. Mega Yağ’ın “Yağlı Tohum İşleme Sözleşmesi”
çerçevesinde Bunge için yaptığı üretim faaliyetleri haricinde başka bir faaliyeti yoktur.
Tablo- 2: Mega Yağ Ortaklık Yapısı 100
Pay Sahibi Pay Miktarı (TL) Pay Oranı (%)
Mehmet Edip Ağaoğulları
Oktay Yayalar
Ahmet Edip Ağaoğulları
Mehmet Ali Ağaoğulları
Mehmet Nejat Tunca
Toplam
Kaynak: Bildirim Formu
H.2. İlgili Pazar
Yağlar, karbonhidratlar ve proteinler gibi insan vücudu için yaşamsal değeri olan ve
insanların beslenmesinde önemli yer tutan temel ihtiyaç maddelerinden biridir.
Yağları hammaddelerine göre bitkisel yağlar ve hayvansal yağlar olarak iki gruba
ayırmak mümkündür. Bitkisel yağlar; ayçiçeği yağı, mısırözü yağı, zeytinyağı, pamuk
yağı, fındık yağı, soya yağı ve kolza yağı iken tereyağı, hayvansal yağ olarak
sınıflandırılmaktadır. 110
Bitkisel yağlar temel olarak yağlı tohum adı verilen çeşitli bitki türlerinin farklı
seviyelerde işlenmesi ile elde edilmektedir. İlk olarak “kırma” işleminden geçirilen
yağlı tohumdan bu süreç sonunda ham yağ ve küspe elde edilmektedir. Küspe
hayvan yemi, gübre katkı maddesi ve kimi yörelerde yakacak olarak kullanılırken
işlemin asıl çıktısı olarak görülebilecek olan ham yağ ise bitkisel sıvı ve katı bitkisel
yağların üretiminde kullanılmaktadır. Hayvansal yem olarak kullanılan küspeler, elde
edildikleri tohumun yağlılık oranına göre kanatlı ya da büyükbaş hayvanların besinleri
olarak kullanılabilmektedir. Genellikle soya yağı küspesi kanatlı hayvan besini olarak
kullanılmakta iken, pamuk yağı küspesi gibi soya yağı küspesine göre daha yağlı 120
olan yemler ise büyükbaş hayvan besiciliğinde kullanılmaktadır.
Dünya genelinde ekonomik değeri olan başlıca yağlı tohumlu bitkiler, ayçiçeği, soya,
kolza (kanola), susam, pamuk çiğidi, yerfıstığı, mısır, aspir, zeytin, palmiye tohumu,
yağ keteni ve hint yağıdır.
H.2.1. İlgili Ürün Pazarı
“İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz”da atıf yapılan 1997/1 sayılı Tebliğ’in 4.
maddesine göre, belirli bir ürün ve onunla yüksek ikame edilebilirliği olan diğer 130
ürünlerden oluşan pazarlar ilgili ürün pazarını oluşturmaktadır. Dolayısıyla belirli bir
ürün ve onunla yüksek ikame edilebilirliği olan diğer ürünlerden oluşan pazar ilgili
ürün pazarının tanımında temel alınmaktadır.
Dosya konusu işlem özelinde incelendiğinde, devralan taraf Bunge ile devreden taraf
Mega’nın çakışan faaliyetleri yağlı tohum, ham yağ ve küspe üretimidir. Bu üç ürünün
10-29/429-158
4
özellikleri dikkate alındığında, özellikle talep ikamesi yönünden daha özel alt pazar
ayrımına gidilmesine yer olmadığı görülmektedir.
Dolayısıyla bildirim konusu işlem bakımından ilgili ürün pazarları “yağlı tohum pazarı”, 140
“ham yağ pazarı” ve “küspe pazarı” olarak belirlenmiştir.
H.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
Devralma işleminin konusunu oluşturan ürünler bakımından pazara giriş, üretim,
dağıtım, pazarlama ve satış gibi rekabet şartlarının bölgesel bir farklılık göstermediği
göz önüne alınarak ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
H.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
150
H.3.1. Bildirime Konu İşlem
Bunge, Mega Yağ’ın sahibi olduğu tüm taşınır malvarlıkları ile İzmir’de bulunan
taşınmaz malvarlıklarını ve bu taşınmaz malvarlıklarının alt yapı tesisleri, yerüstü
yapıları, bütünleyici parçaları, mütemmim cüzleri ile maliki olduğu ve işle ilgili
konularda kullanılan tüm fikri mülkiyet haklarını satın almak üzere, Mega Yağ ile
15.1.2010 tarihinde “Malvarlığı Satım Sözleşmesi” imzalamıştır.
Bildirim formunda ayrıca devralma İşlemi öncesinde, 8.3.2005 tarihinde, mevcut
satışa konu malvarlığının önemli kısmını oluşturan fabrikanın işletilmesi amacıyla 160
taraflar arasında “Yağlı Tohum İşleme Sözleşmesi” imzalandığı belirtilmiştir.
1997/1 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin 1. fıkrasında birleşme veya devralma sayılan
hallere yer verilmiştir. Söz konusu fıkranın (b) bendinde ise “Herhangi bir teşebbüsün
ya da kişinin diğer bir teşebbüsün malvarlığını yahut ortaklık paylarının tümünü veya
bir kısmını ya da kendisine yönetimde hak sahibi olma yetkisi veren araçları
devralması ya da kontrol etmesi” birleşme/devralma sayılan hallerden kabul
edilmiştir. Bu bağlamda, bir teşebbüse ait malvarlıklarının kısmen ya da tamamen
devredilmesi 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamında devralma sayılmaktadır.
170
1997/1 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin birinci fıkrasında, “birleşmeyi veya devralmayı
gerçekleştiren teşebbüslerin, ülkenin tamamında veya bir bölümünde ilgili ürün
piyasasında, toplam pazar paylarının, piyasanın %25’ini aşması halinde veya bu
oranı aşmasa bile toplam cirolarının yirmibeş milyon Türk lirasını aşması halinde”
Rekabet Kurulundan izin almasının zorunlu olduğu eşikler belirlenmiştir.
Tarafların ilgili ürün pazarlarındaki toplam pazar payı bi
