Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2010-4-290 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 10-21/278-102
Karar Tarihi : 4.3.2010
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI (Başkan)
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY,
Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR 10
B. RAPORTÖRLER : Ali Fuat KOÇ, Muhammed GÜNDOĞDU, Gülçin DERE
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : BASF Coatings Boya Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Mete Plaza Değirmenyolu Cd. Huzurhoca Sk. No:84
34752 İçerenköy Ataşehir/İstanbul
D. TARAFLAR : BASF Coatings Boya Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Bayileri ve
Servisleri
E. DOSYA KONUSU: BASF Coatings Boya Sanayi ve Ticaret A.Ş. (BASF
Coatings)’nin akdetmiş olduğu “Miks Makinası, Renk Katalogları ve Boyahane
Ekipmanları Sözleşmesi”, “Perakende Dağıtım Sözleşmesi” ve “Toptan Dağıtım 20
Sözleşmesi”ne muafiyet verilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına en son 17.2.2010 tarih ve 1392 sayı ile giren
başvuru üzerine düzenlenen 25.2.2010 tarih ve 2009-4-290/MM-10-AFK sayılı Muafiyet
Ön İnceleme Raporu aynı tarih, REK.0.08.00.00/68 sayılı Başkanlık önergesi ile 10-21
sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda,
-BASF Coatings'in bayileri ile akdetmiş olduğu otomotiv tamir boyalarının dağıtımına
yönelik Perakende Dağıtım Sözleşmesi, Toptan Dağıtım Sözleşmesi ve Miks Makinası,
Renk Katalogları ve Boyahane Ekipmanları Sözleşmesi’nin 2005/4 sayılı Motorlu
Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti 30
Tebliği'nden yaralanmak için muafiyetin genel koşullarını sağlamadığı, ayrıca içermiş
olduğu rekabet etmeme yükümlülüklerinin 2005/4 sayılı Tebliğ ile öngörülen muafiyetten
yararlanamayacağı,
-Bununla birlikte 4054 sayılı Kanun'un 5. maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde yapılan
değerlendirme sonucunda; anlaşmaların mevcut haliyle bireysel muafiyet için öngörülen
koşulları sağladığı,
görüşüne yer verilmiştir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1. İlgili Pazar
H.1.1. Ürün Pazarı 40
10-21/278-102
2
Dosya mevcudu bilgiler çerçevesinde, otomotiv tamir boyalarının aktarılan özellikleri
dikkate alınarak, ilgili ürün pazarı "otomotiv tamir boyaları pazarı" olarak belirlenmiştir.
H.1.2. Coğrafi Pazar
BASF Coatings portföyündeki otomotiv tamir boyaları, sahip olunan dağıtım kanalları ve
servisler aracılığıyla tüm Türkiye’ye satılmaktadır. Dolayısıyla, bildirime konu işlem
açısından, ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak tespit edilmiştir.
H.2. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
H.2.1. Bildirime Konu Anlaşmalar
H.2.1.1. Perakende Dağıtım Sözleşmesi
Bildirime konu olan Perakende Dağıtım Sözleşmesi, taraflar arasında 1.9.2009 tarihinde 50
akdedilmiştir. Sözleşme’nin konusunu, BASF Coatings tarafından ürün portföyündeki
ürünlerin yeniden satış amacıyla, perakendeci dağıtıcıya satılması ve bunların dağıtım
koşullarının belirlenmesi oluşturmaktadır.
Perakende Dağıtım Sözleşmesi'nin dosya konusu bakımından önem arz eden belli başlı
maddelerine aşağıda yer verilmiştir:
……….Ticari Sır………
H.2.1.2. Toptan Dağıtım Sözleşmesi
Taraflar arasında 2.11.2009 tarihinde Toptan Dağıtım Sözleşmesi akdedilmiştir.
Sözleşmenin konusunu BASF Coatings tarafından ürün portföyündeki ürünlerin yeniden
satış amacıyla toptan dağıtıcıya satılması ve dağıtım koşullarının belirlenmesi 60
oluşturmaktadır.
Sözleşme'nin dosya konusu bakımından önem arz eden belli başlı maddelerine aşağıda
yer verilmiştir:
……….Ticari Sır……….
H.2.1.3. Miks Makinası, Renk Katalogları ve Boyahane Ekipmanları Sözleşmeleri
Bildirime konu diğer bir sözleşme türü olan Servis Sözleşmeleri, BASF Coatings ile Di-
Mer-San, Sağıroğlu ve Mengerler arasında, sırasıyla 16.11.2009, 15.9.2009 ve
20.5.2009 tarihlerinde akdedilmiştir. Sözleşme’nin konusunu kullanıcının, BASF
Coatings’in göstereceği dağıtıcıdan satın alacağı, BASF Coatings ürün portföyündeki
boya ve benzeri ürünlerin kullanılması karşılığında, BASF Coatings tarafından 70
Kullanıcı'ya miks makinesi, renk katalogları ve boyahane ekipmanları satışı veya
bedelsiz (promosyon) temini koşulları oluşturmaktadır.
Sözleşme’nin dosya konusu bakımından önem arz eden belli başlı maddelerine aşağıda
yer verilmiştir:
……….Ticari Sır……….
BASF tarafından Kuruma gönderilen konuya ilişkin yazıda; yüksek yatırım yapılan ve
yatırımın geri dönüşünde endişe duyulan bazı servislerde yatırımın geri dönüşünü
teminat altına almak amacıyla sözleşmede somut olarak tüketim hedefinin belirtildiği
bilgisine yer verilmiş olup, bu çerçevede BASF Coatings ile Sağıroğlu arasında
akdedilen sözleşmenin yıllık hedefleri düzenleyen 3.4. maddesinde; 80
……….Ticari Sır……….
10-21/278-102
3
hükmüne yer verilmiş iken, BASF Coatings ile Mengerler ve Di-Mer-San arasında
akdedilen sözleşmenin yıllık hedefleri düzenleyen 3.4. maddesinde;
……….Ticari Sır……….
şeklinde bir hükme yer verilmiştir.
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Mengerler arasında akdedilen sözleşmenin 3.6. maddesinde;
……….Ticari Sır………. şeklinde hükme yer verilmiş iken, Sağıroğlu ve Di-Mer-San ile
akdedilen sözleşmelerde bu yönde bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
BASF Coatings ile Sağıroğlu ve Di-Mer-San arasında akdedilen sözleşmelerin 4. 90
maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki gibidir:
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Mengerler arasında akdedilen Sözleşme’nin 4. maddesinin birinci ve
altıncı fıkraları ise aşağıdaki gibidir:
……….Ticari Sır……….
BASF tarafından Kuruma gönderilen yazıda; söz konusu fıkranın bazı servislerin
istekleri doğrultusunda ürün tedarikini yapacakları dağıtıcıdan belli vade ve iskontolarla
ürün alabilme imkânlarının sözleşme dönemi süresince BASF Coatings tarafından
teminat altına alınması amacıyla eklendiği bilgisine yer verilmiştir.
……….Ticari Sır………. 100
5. maddenin üçüncü fıkrası ise her üç sözleşmede de farklı düzenlenmiş olup, anılan
hükümlere aşağıda yer verilmiştir.
BASF Coatings ile Sağıroğlu arasında akdedilen Sözleşme’nin 5.3. maddesinde;
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Di-Mer-San arasında akdedilen Sözleşme’nin 5.3. maddesinde;
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Mengerler arasında akdedilen sözleşmenin 5.3. maddesinde;
……….Ticari Sır……….
Sözleşmenin süresi ve sona ermesi ile ilgili olarak her üç sözleşme küçük farklılıklar
içermektedir. Şöyle ki; 110
BASF Coatings ile Sağıroğlu arasında akdedilen Sözleşme’nin 7.1. maddesi;
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Di-Mer-San arasında akdedilen Sözleşme’nin 7.1. maddesi;
……….Ticari Sır……….
BASF Coatings ile Mengerler arasında akdedilen sözleşmenin 7.1. maddesi ise;
……….Ticari Sır……….
şeklindedir.
H.2.2. 4054 Sayılı Kanun ve İlgili Mevzuat Çerçevesinde Değerlendirme
10-21/278-102
4
H.2.2.1. Menfi Tespit Değerlendirmesi
Yukarıda görüldüğü üzere Perakende Dağıtım Sözleşmesi, Toptan Dağıtım Sözleşmesi 120
ve Miks Makinası, Renk Katalogları ve Boyahane Ekipmanları Sözleşmesi, 4054 sayılı
Kanun'un 4. maddesi anlamında rekabeti kısıtlayıcı nitelikte dikey sınırlamalar
içermektedir. Bu çerçevede, söz konusu anlaşmalara menfi tespit verilemeyeceği
kanaatine varılmıştır.
H.2.2.2. Grup Muafiyeti Değerlendirmesi
Yapılan bildirime ilişkin incelemede öncelikle netleştirilmesi gereken husus, mezkûr
sözleşmelerin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında mı yoksa 2005/4 sayılı Tebliğ
kapsamında mı yer aldığıdır. Bilindiği üzere 2005/4 sayılı Tebliğ, "yedek parça, bir
aracın parçalarını değiştirmek amacıyla aracın üzerine veya içine takılabilen, yakıt hariç
olmak üzere, motorlu taşıtın kullanımı için gerekli olan yağlar gibi ürünlerin de dahil 130
olduğu mallardır." hükmüyle oldukça geniş bir yedek parça tanımı getirmiştir. Diğer
taraftan, 2005/4 sayılı Tebliğ'in Kılavuzu'nun 2. maddesinde:
"Ancak yağ ve boya gibi ürünler birden fazla yerde kullanılabilmektedir. Bir taşıtın
parçalarını değiştirmek için taşıtın içine ya da üzerine takılabilecekleri gibi, Tebliğ
kapsamına girmeyen araç tiplerine (örn. motosikletler, traktörler) takılabilen ya da inşaat
gibi tamamen farklı alanlarda da kullanılabilen bu tür ürünlerin yalnızca, bir motorlu
taşıtın içine ya da üzerine monte edileceklerinin genel olarak kabul edildiği hallerde, bu
malların dağıtımına ilişkin dikey anlaşmaların Tebliğ kapsamına girdiği kabul edilmiştir.
Bu nedenle, ancak alıcı motorlu taşıt onarım sektöründe faaliyet gösteriyorsa ya da bu
sektöre mal sağlıyorsa söz konusu dikey anlaşmalar 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamına 140
girecektir.
Örneğin yukarıda değinilen durum dikkate alınarak, boyaların ya da
yağların akaryakıt istasyonlarına ya da süpermarketlere satışını konu alan
anlaşmalar Tebliğ kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu tür anlaşmalar, şartları sağlamaları
halinde 2002/2 sayılı Tebliğ ile sağlanan grup muafiyetinden
yararlanabilirler. Buna karşın, örneğin yağ üreticilerinin distribütörleri ile yaptıkları
otomotiv yağlarının dağıtımını içeren, distribütörlerin ise servislerle yaptıkları otomotiv
yağlarının dağıtımını konu edinen anlaşmalar Tebliğ kapsamında yer almaktadır."
denilmek suretiyle boya ve yağ gibi ürünlerin hangi hallerde yedek parça olarak kabul
edilerek 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirileceği belirtilmiştir. 150
Bildirime konu anlaşmalara bu açıdan bakıldığında, perakende ve toptan dağıtım
sözleşmelerinin konusunun otomotiv boyalarının dağıtımını içermesi nedeniyle, alıcının
motorlu taşıt onarım sektörüne mal sağlaması koşulunu karşıladığı; servis sözleşmesinin
ise perakendeci veya dağıtıcıdan boya alımı karşılığında ekipman verilmesi üzerine
kurulması nedeniyle, alıcının motorlu taşıtlar onarım sektöründe faaliyet göstermesi
koşulunu karşıladığı anlaşıldığından 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirme
yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bildirime konu anlaşmalara bakıldığında, anlaşmaları grup muafiyeti dışına çıkartacak
ağır sınırlamalara yer verilmediği görülmektedir. Bununla birlikte, anlaşmaların grup
muafiyetinden yararlanması için gerekli olan hakem, sözleşmenin devir hakkı gibi 160
muafiyetin genel koşullarının da sağlanmadığı anlaşılmaktadır. Buna ek olarak, bildirime
konu her üç anlaşma tipinde de, alıcıya rekabet etmeme yükümlülüğü getirilmiştir.
Anlaşmalar ile alıcıya getirilen sadece BASF Coatings’den ürün almaya dair rekabet
etmeme yükümlülükleri, 2005/4 sayılı Tebliğ'in öngördüğü %30 sınırını aşmaktadır. Söz
10-21/278-102
5
konusu nedenlerden dolayı anlaşmaların rekabet etmeme yükümlülükleri de dâhil olmak
üzere bir bütün olarak dikkate alınması ve ilgili hükümlerin Kanun'un 5. maddesinde
öngörülen koşulları sağlamakta engel olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir.
H.2.2.3. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
Herhangi bir rekabet kısıtlamasına bireysel muafiyet tanınması için iki olumlu iki olumsuz
koşulun birlikte sağlanması gerekmektedir