Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2010-3-18 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 10-34/547-195
Karar Tarihi : 6.5.2010
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN, İsmail Hakkı
KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Murat
ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER: Kürşat ÜNLÜSOY, Ebru İNCE
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gizlilik talebi bulunmaktadır.
20
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA YAPILANLAR:
Şalgam suyu üreticisi firmalar
E. DOSYA KONUSU: Şalgam suyu üreticisi firmaların anlaşarak şalgam
suyunun fiyatını maliyetlerinin çok üzerinde belirledikleri ve anılan durumun
tüketici aleyhine sonuçlar doğurduğu iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ: Yapılan başvuruda özetle; şalgam suyu firmalarının
anlaşarak şalgam suyu fiyatlarını maliyetlerinin çok üstünde belirledikleri ve anılan
durumun tüketici aleyhine sonuçlar doğurduğu iddia edilerek, gereğinin yapılması 30
talep edilmiştir.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 20.1.2010 tarih ve 573 sayı ile giren
başvuru üzerine hazırlanan 23.2.2010 tarih ve 2010-3-18/İİ-10-KÜ sayılı İlk İnceleme
Raporu Rekabet Kurulu’nun 4.3.2010 tarih ve 10-21/274-M sayılı toplantısında
görüşülmüş ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde
soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, Kanun’un 40/1.
maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca
yapılan inceleme sonucunda düzenlenen 20.4.2010 tarih ve 2010-3-18/ÖA-10-
177.K.Ü sayılı Önaraştırma Raporu 3.5.2010 tarih ve REK.0.07.00.00-110/169 sayılı 40
Başkanlık önergesi ile 10-34 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara
bağlanmıştır.
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda; dosya konusu iddialara ilişkin olarak
4054 sayılı Kanun çerçevesinde soruşturma açılmasına yer olmadığı ve şikâyetin
reddinin gerektiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.
50
10-34/547-195
2
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Başvuru Konusu İddialar
Yapılan başvuruda ve başvuru sahibi ile Raportörlerce yapılan telefon görüşmesinde;
Ülkemizde her bölgede yetiştiriciliği yapılabilen havuç ile üretilen şalgam
suyunun düşük hammadde maliyetine sahip olduğu, buna rağmen şalgam
suyunun yüksek fiyatlarla marketlerde satışa sunulduğu,
Fiyatın yüksekliğinin kıyas yoluyla rahatlıkla tespit edilebileceği ve bu
anlamda koladan hareket edilebileceği, 60
Kolanın daha fazla yatırım gerektiren ve üretim maliyeti daha yüksek bir ürün
olmasına rağmen satış fiyatının şalgam suyu fiyatının gerisinde olduğu,
Marketlerde satılan şalgam suyu üreticilerine ait markaların fiyatlarının
birbirlerine yakın seyrettiği,
Şalgam suyunun farklı marketlerde farklı fiyatlar ile satışa sunulduğu ancak,
Doğanay markasının yaptığı %30’luk zammın ardından diğer firmaların da
yaklaşık aynı oranlarda zam yaptıkları,
Şalgam suyunun üretici firmalar tarafından yüksek fiyatlarla satışa
sunulmasını gerektirecek yükseklikte bir üretim maliyetinin olmadığı,
Şalgam suyunun maliyetlerinden bağımsız olarak yüksek ve çok yakın 70
fiyatlarla satışa sunulmasının firmalar arasındaki anlaşmadan kaynaklandığı
iddia edilmiştir.
I.2.İlgili Pazar
I.2.1. Pazara Yönelik Genel Bilgi
Şalgam suyu; siyah (mor) havuç, şalgam turpu, acı süs biberi, bulgur gibi
hammaddelerin fermantasyona (mayalanma) tâbi tutulması ile elde edilen bir içecek
türüdür. Hem endüstriyel olarak hem de ev ortamında üretimi yapılabilen bir ürün 80
olmakla beraber fermantasyon sürecinin üretimi zahmetli kıldığı kabul edilmektedir.
Ülkemizde genellikle kebap gibi geleneksel yemeklerin yanında servis edilen ve bu
anlamda özellikle yemek kültürü bu tür yiyecekler üzerine kurulu şehirlerimizde,
özellikle Adana ve civar bölgelerde yoğun talep gören bir içecek olan şalgam suyu
pazarı, tüketimin yavaş yavaş arttığı gelişim aşamasındaki pazar olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Önceleri yerel bir içecekken günümüzde organize perakendenin de gelişimi
paralelinde büyük şehirler başta olmak üzere birçok markette satışı yapılan bir ürün 90
özelliğine kavuşmuştur. Organize perakendeye dâhil zincir marketler hem ulusal
markalara raflarında yer verirken, hem de kendi market markalarını taşıyan ürünleri
de şalgam suyu firmalarına ürettirerek ürün portföylerine dâhil etmişlerdir.
Talebin yoğun olduğu yerleşim yerlerinde ulusal firmalarca üretilenlerin yanı sıra ev
yapımı ve yerel firmalar tarafından üretilen şalgam suları da arz açısından görece
önemli bir yere sahipken, ülkemiz geneline bakıldığında ambalajlanmış markalı
şalgam suyu talebinin %............. Doğanay Gıda A.Ş (Doğanay) tarafından
karşılandığı bilgisine ulaşılmıştır.
100
10-34/547-195
3
I.2.1.1. Doğanay’ın Pazardaki Konumu
Sektöre ilişkin yapılan incelemede ve Doğanay Satış Müdürü ile yapılan telefon
görüşmesinden talebin yoğun olduğu bölgeler başta olmak üzere yerel düzeyde çok
sayıda şalgam üreticisinin bulunduğu, ancak ulusal düzeyde satış yapabilen firma
sayısının oldukça sınırlı kaldığı bilgisi edinilmiştir. Bu bağlamda ülke genelinde
ambalajlanmış markalı şalgam suyu pazarında Doğanay’ın %........... civarında, diğer
iki firma olan Fersan ve Kemal Kükrer’in ise toplamda %...... pazar payına sahip
oldukları anlaşılmıştır.
110
Doğanay Satış Müdürü, Doğanay’ın kendi markası ile yaptığı satışlarda %..... pazar
payına sahip olduğunu, Doğanay tarafından üretilen ve ulusal zincir marketlerin kendi
markaları ile satışa sunduğu şalgam suyu hesaba katıldığında bu oranın %.......
yükseldiğini ifade etmiştir. Özel markalı üretim yaptıran ulusal zincir marketlerin
tamamının üretiminin Doğanay tarafından gerçekleştirildiğini ifade eden Doğanay
Satış Müdürü, Fersan ve Kemal Kükrer markalarına sahip firmaların yerel zincir
marketlere özel markalı üretim yaptıklarını ancak bu üretimin çok sınırlı kaldığı
bilgisini vermiştir.
Doğanay’ın satışlarının %....... ulusal zincir marketlere, %....... yerel zincir marketlere, 120
%....... kısmının başta restoranlar olmak üzere münferit satış noktalarına yapıldığı
