Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2010-1-143 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 10-52/973-342
Karar Tarihi : 05.08.2010
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, 10
Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER : E. Cenk GÜLERGÜN, Cumhur Atalay HATİPOĞLU
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : AstraZeneca İlaç San. ve Tic. Ltd. Şti.
Temsilcisi: Av. Turgan Gürmen
Mete Cd. No:12/7 Taksim/İstanbul
D. İLGİLİ TARAF : - AstraZeneca İlaç Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Büyükdere Cd. Yapı Kredi Plaza B Blok K:3-4 34394
Levent/İstanbul
- Gül Ecza Deposu Güner Zeynep Yüceer 20
Merkez Mah. Güngören Cad. 3. Sok. No:23 Bağcılar/İstanbul
E. DOSYA KONUSU: AstraZeneca İlaç San. ve Tic. Ltd. Şti. (AstraZeneca) ile Gül Ecza
Deposu Güner Zeynep Yüceer arasında imzalanan “İhale Yolu İle Münhasır Beşeri
Tıbbi Ürün Satış Sözleşmesi”ne bireysel muafiyet verilmesi talebi.
F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 18.05.2010 tarihinde 3992 sayı ile giren başvuru
üzerine düzenlenen 22.07.2010 tarih, 2010-1-143/MM-10-134.ECG sayılı Menfi Tespit Ön
İnceleme Raporu, 22.07.2010 tarih ve REK.0.05.00.00-130/278 sayılı Başkanlık önergesi
ile 10-52 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
G. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor’da, bildirimi yapılan Sözleşme’ye 4054 sayılı
Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasında sayılan tüm şartları karşılaması nedeniyle 30
bireysel muafiyet tanınabileceği görüşüne yer verilmiştir.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1. İlgili Pazar
H.1.1. İlgili Ürün Pazarı
2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinde, “üretim veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde
faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin alımı,
satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar” olarak tanımlanan dikey
anlaşmaların Tebliğ kapsamında olduğu ve Tebliğ’le sağlanan muafiyetin ilgili pazardaki
payın %40’ı aşmaması durumunda uygulanacağı ifade edilmektedir. Bu nedenle ilgili
pazarın tanımlanması öncelikle, başvuru konusu Sözleşmenin, 2002/2 sayılı Tebliğ 40
kapsamında olup olmadığını belirlemek açısından önemlidir.
2002/2 sayılı Tebliğ’in 3(h) maddesinde tek alıcıya sağlama yükümlülüğü, “Sağlayıcının
anlaşma konusu malları veya hizmetleri, kendi kullanımı veya yeniden satışı amacıyla
Türkiye içerisinde sadece bir alıcıya satmasına yönelik doğrudan veya dolaylı yükümlülük”
10-52/973-342
2
şeklinde tanımlanmaktadır. Bildirim konusu Sözleşme ile Gül Ecza Deposu, tüm Türkiye’de
ilaç alımı ihalelerinde AstraZeneca’nın ürünleri için teklif vermeye münhasıran yetkili
kılınmaktadır. Dolayısıyla tek alıcıya sağlama yükümlülüğü söz konusudur. Bu nedenle,
Tebliğ’in 2. maddesinde belirlenmiş olan %40’lık pazar payı eşiğinin aşılıp aşılmadığının,
aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca alıcı taraf olan Gül Ecza Deposu bakımından
değerlendirilmesi gerekmektedir. Anılan ecza deposunun AstraZeneca tarafından Türkiye 50
genelinde münhasıran yetkilendirilmesi ve depoya rakip ürünlerle ihalelere katılmama
yükümlülüğü getirilmesi birlikte değerlendirildiğinde, Sözleşme konusu ürünlere ait pazar
paylarına bakılması gerektiği anlaşılmaktadır.
İlaç alımı ihaleleri, genellikle çok sayıda ürünün temin edilmesi için ve her bir kalemde etkin
maddenin yanında form ve doz da belirtilerek açılmaktadır. Buna bağlı olarak bir ihale
kaleminde, farklı etkin maddeli ürünler için ve hatta aynı etkin maddeli olmakla birlikte farklı
form ve dozda ürünler için teklif verilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla farklı etkin maddeli
ürünlerin -hatta farklı form ve dozdaki ilaçların- rakip konumda olmadığı ilaç alımı ihaleleri
bakımından ilgili ürün pazarı tanımı, en geniş haliyle etkin madde esasına göre
yapılabilmektedir. 60
Bildirim formunda, AstraZeneca’nın hâlihazırda Türkiye piyasasına sunduğu 40 üründen
17’sinin jeneriğinin bulunmadığı belirtilmektedir. Buna göre, ilgili pazar tanımının en geniş
haliyle etkin madde bazında yapılabileceği de düşünüldüğünde, en azından bu ürünlerde
%40’lık pazar payı eşiğinin aşıldığı kolaylıkla söylenebilecektir. Dolayısıyla işbu dosya
çerçevesinde, her bir ürün özelinde kesin pazar tanımı yapılmasına ihtiyaç
duyulmamaktadır.
H.1.2. İlgili Coğrafi Pazar
Bildirim konusu Sözleşmede, Gül Ecza Deposu, AstraZeneca ürünlerinin ihale satışlarında
Türkiye genelinde münhasır dağıtıcı olarak yetkilendirilmektedir. Bunun yanında, dosyada
bölgesel seviyede değerlendirme yapılmasını gerektiren unsurlar da söz konusu 70
olmadığından, ilgili coğrafi Pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
H.2. Rekabet Kurulunun 28.01.2010 Tarih ve 10-10/98-45 Sayılı Kararı
AstraZeneca ile Gül Ecza Deposu, bildirim konusu sözleşme ile büyük ölçüde benzer içerikli
bir sözleşme yaparak Kurumumuza 11.09.2009 tarihinde bireysel muafiyet başvurusunda
bulunmuştur. İnceleme sırasında, AstraZeneca’nın mezkûr sözleşmeyi Öz-Sel ve Beşer
Ecza Depolarıyla da imzaladığı ve Türkiye’nin üç bölgeye bölünerek anılan depoların
münhasır dağıtıcılar olarak yetkilendirildiği anlaşılmıştır. 28.01.2010 tarih ve 10-10 sayılı
Kurul toplantısında; söz konusu başvurunun değerlendirildiği 2009-1-117/MM-10-ECG
sayılı rapor görüşülmüş ve
- Sözleşme’nin, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğuna ve pazar payı 80
eşiğinin aşılması nedeniyle 2002/2 sayılı Tebliğ çerçevesinde grup muafiyetinden
yararlanmadığına,
- “Sözleşmenin 2. maddesinde düzenlenen rekabet yasağının münhasır bölgeyle sınırlı
tutulmayarak rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi zorunlu olandan
fazla kısıtlanması nedeniyle Sözleşmeye bireysel muafiyet tanınamayacağına”
karar verilmiştir.
Yukarıda sözü edilen Sözleşme’ye muafiyet tanınmaması üzerine AstraZeneca, benzer
nitelikli ve fakat bu kez yalnızca tek bir depoyla (Gül Ecza Deposu) sözleşme imzalayarak
Kurumumuza bildirimde bulunmuştur. Dolayısıyla 10-10/98-45 sayılı Kurul kararında
10-52/973-342
3
Sözleşme’ye bireysel muafiyet tanınmamasının gerekçesinin işbu dosyada geçerli olmadığı 90
anlaşılmaktadır. Diğer bir anlatımla, AstraZeneca ürünlerinin ihale satışlarında Türkiye
genelinde tek bir depo yetkilendirileceği için, rekabet etmeme yükümlülüğü münhasır
olunan bölgenin dışında sonuç doğurmayacak ve 10-10/98-45 sayılı kararda işaret edilen
rekabet sorunu gündeme gelmeyecektir.
H.3. İhale Yolu İle Münhasır Beşeri Tıbbi Ürün Satış Sözleşmesi (Sözleşme)
AstraZeneca ile Gül Ecza Deposu arasında 16.04.2010 tarihinde imzalanan başvuru
konusu Sözleşme’nin ilgili maddeleri aşağıdaki şekildedir:
- Sözleşme’nin 1. maddesinde, ülke genelinde tek yetkili ihale deposu olarak tayin edilen
Gül Ecza Deposu, ihalelere münhasıran AstraZeneca ürünleri ile katılmayı ve ihalelerin
gerekliliklerini yerine getirmeyi taahhüt etmektedir. AstraZeneca’nın halen Türkiye’de 100
satışını yaptığı ve ileride yapmaya başlayacağı tüm ilaçlar Sözleşme kapsamına dâhil
edilmiştir. Öte yandan, ihalelere yönelik olmayan ürün alımları ve grup ihaleleri1 Sözleşme
kapsamı dışında tutulmuştur.
- Sözleşme’nin “Rekabet Yasağı” başlıklı 2. maddesinde; Gül Ecza Deposu’nun, Sözleşme
konusu ürünler ile fiilen ya da potansiyel olarak rekabet halindeki hiçbir ürünün üretilmesi,
satılması
