Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2010-3-173 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 10-67/1428-544
Karar Tarihi : 27.10.2010

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
10
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Mehmet Akif ERSİN, İsmail Hakkı
KARAKELLE, Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Murat
ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR

B. RAPORTÖRLER: Nazlı VAROL, Fethullah GÜLER

C. ŞİKAYET
EDEN : ………….. kiraz üreticileri
………………… 20

D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA YAPILANLAR:
Alara Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.
Hasanköy 1. km Gürsu / Bursa

Pia Frucht Gıda Lojistik ve Dış Tic. Ltd. Şti.
Ilıca Mah. Sarıkız Çayı Mevkii No:2 Alaşehir / Manisa

Çelikoğlu Otomotiv Kom. Nak. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.
Badınca Köyü Alaşehir / Manisa 30

Cabbar Ambalaj Malz. Tarım Ürünleri Gıda İth. İhr. ve Dahili
Tic.Ltd. Şti.
Kavaslı Mah. İskenderun Yolu Üzeri Öztoprak Apt. No:4
Antakya

Antel Tarım İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.
Arapsuyu Mah. 611. Sok. Şahin Apt. No:7/4 Konyaaltı / Antalya

E. DOSYA KONUSU: Kiraz alımı yapan bazı ihracatçı teşebbüslerin aralarında 40
anlaşarak Isparta ili …………….. düşük fiyata kiraz alımı yaptıkları ve kiraz
alımını aralıklı yapmak suretiyle üreticileri baskı altında tuttukları iddiası.

F. İDDİALARIN ÖZETİ: Yapılan başvuruda özetle;
 ………….. kiraz alımı yapan teşebbüslerin Alara Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.
(Alara), Pia Frucht Gıda Lojistik ve Dış Tic. Ltd. Şti. (Pia), Antel Tarım A.Ş.
(Antel), Taneks Tarım Ürünleri Gıda ve Tekstil Tic. Paz. İth. İhr. Ltd. Şti. (Taneks)
ve Cabbar Ambalaj Malzemeleri Tarım ürünleri Gıda İth. İhr. Şti. (Cabbar)
oldukları,
10-67/1428-544
2
 firmaların önceki yıllarda hasat tarihinden 3 – 4 gün önce kiraz alım faaliyetlerine 50
başlamasına rağmen, anılan teşebbüslerden Taneks haricindeki firmaların 2010
yılında kiraz olgunlaştıktan ancak 3 – 4 gün sonra alım faaliyetlerine başlayarak
üreticiyi baskı altına aldıkları,
 Alara’nın çeşitli bahanelerle kiraz alımını önce ertelediği sonrasında ise hiç
yapmadığı, dolayısıyla kendi üreticilerini, kirazlarını düşük fiyatlarla kiraz alımı
yapan diğer teşebbüslere satmak durumunda bıraktığı,
 Alara’ya satış yapmak için üreticilerin ellerinde beklettikleri 200 ton civarında
kirazın, beklenen sürede çatladığı ve satılamaz duruma geldiği, bu nedenle
yarısının döküldüğü,
 Alara’nın kiraz alımı yapmamasını fırsat bilen Pia’nın, Cabbar Tarım ve Antel’i de 60
baskı altında tutarak iki gün boyunca 1,7 TL – 2,1 TL arasında değişen düşük
fiyatlardan yüksek miktarda kiraz alımı yaptığı, sonrasında ise alım faaliyetlerini
durdurduğu,
 alım faaliyetlerini durduran Pia’nın, Uluborlu alım sorumlusu tarafından, gerçek
dışı beyanlarla, ………….. yetiştirilen kirazların kalitesinin düşük olduğu yönünde
karalama faaliyetlerinde bulunulduğu ve Pia’nın diğer alım sorumlularına bu
köyden kiraz almamaları yönünde beyanlarda bulunulduğu,
 bu nedenle üreticilerin satış yapabilecekleri sadece iki firmanın (Cabbar Tarım,
Antel) kaldığı, bu teşebbüslerin de yine 1,7 TL – 2,1 TL arasında değişen çok
düşük fiyatlardan alım yaptığı, 70
 Cabbar Tarım ve Antel’in çok kaliteli kirazları değişik bahaneler ileri sürerek
almaması ya da düşük fiyatlardan almaya çalışması üzerine üreticilerin yine zor
durumda bırakıldıkları ve kirazlarını iç piyasaya satış için alım yapan halcilere 0,7
TL – 0,9 TL arasında değişen fiyatlardan satmak durumunda kaldıkları,
 yazılı ve görsel basında da kiraz alımı yapan 35’e yakın teşebbüsün Isparta ve
Uluborlu’nun muhtelif yerlerinde de benzer uygulamaları yaptıklarına dair
haberlerin yer aldığı,
iddia edilerek kiraz üreticilerinin mağduriyetinin giderilmesi talep edilmiştir.

G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 29.07.2010 tarih ve 6008 sayı ile giren 80
başvuru üzerine hazırlanan 26.8.2010 tarih ve 2010-3-173/İİ-10-185.MBA sayılı İlk
İnceleme Raporu, Rekabet Kurulu’nun 2.9.2010 tarih ve 10-57/1157-M sayılı
toplantısında görüşülmüş ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun
çerçevesinde soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla,
Kanun’un 40/1. maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili
karar uyarınca yapılan inceleme sonucunda düzenlenen 19.10.2010 tarih ve 2010-3-
173/ÖA-10-376.NV sayılı Önaraştırma Raporu 26.10.2010 tarih ve REK.0.07.00.00-
110/479 sayılı Başkanlık önergesi ile 10-67 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek
karara bağlanmıştır.
90
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda; başvuruya konu iddialara yönelik
olarak 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına yer
olmadığı ve şikayetin reddedilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade
edilmiştir.




10-67/1428-544
3

I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME 100
I.1. Taraflar
I.1.1. Alara Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş (Alara)

Alara, 1992 yılında kurulmuş ve merkezi Bursa’da bulunan bir aile şirketidir. Alara’nın
2007 yılı cirosu ……. TL, 2008 yılı cirosu ………... TL ve 2009 yılı cirosu …… TL’dir.
Şirket 2010 yılının ilk sekiz ayı içerisinde ………. kiraz ihraç etmiştir.

I.1.2. Pia Frucht Gıda Lojistik ve Dış Tic. Ltd. Şti (Pia)

Merkezi Mersin olan şirketin kendi adına kayıtlı ….. dönüm üretim alanı mevcuttur. 110
Pia’nın 2007, 2008 ve 2009 yıllarında gerçekleştirdiği ciro değerleri sırasıyla, …..,
…… ve ….. TL’dir. Pia 2010 yılının ilk sekiz ayında …. kiraz ihracatı yapmıştır.

I.1.3. Çelikoğlu Otomotiv Kom. Nak. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. (Çelikoğlu)

Merkezi Manisa’da olan Çelikoğlu’nun 2007, 2008 ve 2009 yıllarında gerçekleştirdiği
ciro değerleri sırasıyla, …., ….. ve …… TL’dir. 2010 yılının ilk sekiz ayında …… kiraz
ihracatı gerçekleştirmiştir.

I.1.4. Cabbar Ambalaj Malz. Tarım Ürünleri Gıda İth. İhr. ve Dahili Tic. Ltd. Şti. 120
(Cabbar Tarım)
Cabbar Tarım 2008 yılında Hatay’da kurulmuştur. 2010 yılının ilk sekiz ayında ….
kiraz ihracatı yapan Cabbar Tarım’ın 2009 ve 2010 yıllarında pazardan aldığı pay
sırası ile %... ile %....’dir.

I.1.5. Antel Tarım İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. (Antel)

Antel 2007 yılında Antalya’da kurulmuştur. 2008, 2009 ve 2010 yıllarında sırasıyla
…., …. …... kiraz ihracatı gerçekleştiren şirketin 2010 yılında pazardan elde ettiği pay
%.....’dir. 130

I.2. İlgili Pazar

I.2.1. Sektöre ilişkin Genel Bilgiler

Kiraz piyasasında çok sayıda üretici ve sınırlı sayıda alıcı mevcuttur. Ayrıca kiraz
üreticileri arasında herhangi bir etkin üretici örgütlenmesi bulunmamaktadır. Bu
nedenle kiraz alım fiyatının oluşumunda üreticilerin etkinliği sınırlıdır ve sektördeki
güç dengesinin üreticilerin aleyhine olduğu söylenebilir.
140
Türkiye’nin hemen her bölgesinde kiraz yetiştiriciliği mümkün olsa da temelde ihraç
ürünü olan 0900 kirazını yetiştirmeye uygun bölgeler dikkate alındığında başlıca iller
İzmir, Manisa, Denizli, Çanakkale, Bursa, Isparta, Afyon, Niğde, Konya şeklinde
sıralanabilecektir. Bugün bütün bu bölgelerde dünya standartlarında “EurepGap”
sertifikalı kiraz üretimi yapılmaktadır. Yetiştirilen ürünler kalite standartlarına uygun
ve yeterli büyüklükte değil ise pazarda şansı bulunmamaktadır. Teknolojideki olumlu
gelişmeler sayesinde (hydrocooling, soğuk depo, soğuk zinciri gibi) Türkiye’nin
ihracat sezonu uzamıştır. Normal olarak sezonun ilk ve son ürününe olan talep
10-67/1428-544
4
fazladır. Gelişmiş ülkeler (örneğin Japonya) sezonu dışında arz edilen kiraz için
yüksek fiyatlar ödemeye hazırdır. Bu nedenle ihracatta ürünün pazara erken 150
sunulması, yeteri miktarda ve üstün kalitede ürünün arzında süreklilik sağlanması
gibi faktörler önem kazanmaktadır. İhracatta arz sürekliliğinin sağlanması dış
pazardaki hakimiyet için oldukça önemlidir. Öte yandan son yıllarda pek çok ilde Özel
İdare destekli kiraz bahçeleri tesis edilmiş ve bu illerin bazılarında yetiştiriciliğin
başarılı olması ve yaygınlaşması arz sezonunun uzamasına imkân vermiştir.

Dosya mevcudu bilgi ve belgelerden; kiraz ihracatında son üç yılda düzenli olarak
hem değer hem miktar bazında artış yaşanmasına rağmen, ortalama fiyatın azalma
eğiliminde olduğu anlaşılmıştır. Yaşanan bu azalma arz fazlalığı, talep noksanlığı ya
da kirazın kalitesinde yaşanan kalite azalması gibi farklı nedenlerden kaynaklanmı