Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2011-4-92 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 11-37/770-238
Karar Tarihi : 16.06.2011
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE, Doç. Dr.
Cevdet İlhan GÜNAY, Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER : Hale GÜNDÜZ, Buket ARI 10
C. BAŞVURAN : Murat TİRYAKİOĞLU
Bilkent 2 Konutları G1 Blok Bilkent / ANKARA
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - ETS-Ersoy Turistik Servisleri A.Ş.
Bağdat Caddesi 57/A Kızıltoprak / İSTANBUL
- Club Jolly Turizm Ticaret Ltd. Şti.
Cumhuriyet Caddesi No: 181-A Harbiye / İSTANBUL
- Tantur Turizm Seyahat A.Ş.
Kore Şehitleri Cad. No.45, K.1-2 34394 Zincirlikuyu /
İSTANBUL 20
- Mapfre Genel Yaşam Sigorta A.Ş.
Meclisi Mebusan Cad. No:23/4 Salıpazarı, Fındıklı /
İSTANBUL
E. DOSYA KONUSU: Yurtiçinde faaliyet gösteren büyük ölçekteki seyahat
acentelerinin yurtiçi otellerle tek yetkili acentelik sözleşmesi yaparak ilgili
pazarda rekabeti engellediği iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda, yurtiçinde faaliyet gösteren bazı tur operatörlerinin
otellerle tek yetkili acentelik sözleşmeleri akdettiği, bu kapsamda yaz tatili satışlarında
büyük tur acentalarının otellerle anlaştığı, bu otellerin diğer tur operatörleri ile
çalışmaktan kaçındıkları, söz konusu uygulama nedeniyle tek yetkili olmayan küçük 30
veya yerel acentelerin müşteri kaybederek bir acentenin bayîi olmak veya kapanmak
durumunda kaldıkları ileri sürülmüştür. Başvuruda ayrıca ETS-Ersoy Turistik Servisleri
A.Ş.’nin (ETS Tur), Mapfre Genel Yaşam Sigorta A.Ş. (Mapfre Sigorta) ile birlikte
çıkardığı erken rezervasyon iptal sigortasının, sadece ETS Tur’a satılması ve diğer
seyahat acentelerinin bu hizmetten yararlanamaması nedeniyle küçük acentelerin
müşteri kaybettikleri belirtilmiş ve konunun 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun kapsamında incelenmesi talep edilmiştir.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 25.03.2011 tarih ve 2296 sayı ile giren
başvuru üzerine hazırlanan 07.04.2011 tarih ve 2011-4-92/İİ-11-174-MA sayılı İlk
İnceleme Raporu, 21.04.2011 tarih ve 11-25 sayılı Kurul toplantısında görüşülmüş ve 40
soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, 4054 sayılı
Kanun'un 40/1. maddesi uyarınca önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
11-37/770-238
2
İlgili karar uyarınca düzenlenen 07.06.2011 tarih ve 2011-4-92/ÖA-11-378.HG sayılı
Önaraştırma Raporu 10.06.2011 tarih ve REK.0.08.00.00-110.02.02/267 sayılı
Başkanlık önergesi ile 11-37 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara
bağlanmıştır.
H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor’da; hakkında önaraştırma yapılan teşebbüslerin
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği iddiasını
destekler nitelikte kanıt bulunmadığından, söz konusu teşebbüsler hakkında 4054
sayılı Kanun’un 41’inci maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek bulunmadığı 50
görüşüne yer verilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1. İlgili Ürün Pazarı
Seyahat acentası, 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği
Kanunu’nun 1. maddesinde “kâr amacı ile turistlere turizm ile ilgili bilgiler vermeye,
paket turları ve turları oluşturmaya, turizm amaçlı konaklama, ulaştırma, gezi, spor ve
eğlence hizmetlerini görmeye yetkili olan, oluşturduğu ürünü kendi veya diğer seyahat
acenteleri vasıtası ile pazarlayabilen ticari kuruluş” olarak tanımlanmıştır. Kanun’un 3.
maddesi bu hizmeti üç başlık altında toplamıştır. A grubu Seyahat Acenteliği 60
Hizmetleri sayılan tüm faaliyetleri yerine getirirken B Grubu Acenteler, uluslararası
kara, deniz ve hava ulaştırma araçları ile (A) grubu seyahat acentelerinin
düzenleyecekleri turların biletlerini satmaktadır. C Grubu Acenteler ise, yalnız Türk
vatandaşları için yurt içi turlar düzenlemektedirler.
Dosya çerçevesinde incelenen tur operatörlerinin tamamı, A grubu seyahat acentesi
olup anılan Kanun’da sayılan tüm faaliyetleri yerine getirebilmekte olduğundan, söz
konusu teşebbüslerce sağlanan hizmetler talep ve arz yönünden birbirine ikame
olabilecek niteliktedir. Bu nedenle ilgili ürün pazarı “A grubu seyahat acenteliği
hizmetleri“ pazarı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen işletmelerin bazılarının
çeşitli oteller ile imzalamış olduğu tek yetkili acentelik sözleşmeleri sebebiyle 70
“konaklama hizmetleri pazarı” da dosya kapsamında üst pazar olarak tanımlanmıştır.
I.1.2. İlgili Coğrafi Pazar
Dosya konusu seyahat acenteliği hizmetleri olan otel rezervasyonu, seyahat sigortası
ve tur düzenlenmesi gibi hizmetlerin tüm Türkiye’de verilebiliyor olması ve rekabet
koşullarının benzer bir görünüm arz etmesi sebebiyle ilgili coğrafi pazar “Türkiye”
olarak tespit edilmiştir.
I.2. Yapılan Tespitler
I.2.1. Önaraştırma Kapsamında Elde Edilen Belgeler
Yürütülen önaraştırma kapsamında ilgili teşebbüslerden çeşitli bilgi ve belgeler talep
edilmiştir. Bu çerçevede Kurumumuza intikal eden cevabi yazılar ile diğer belgeler 80
aşağıda aktarılmıştır.
I.2.1.1. ETS-Ersoy Turistik Servisleri A.Ş.’den Edinilen Bilgi ve Belgeler
ETS Tur tarafından Kurumumuza gönderilen cevabi yazıda, ilk olarak ETS Tur
bünyesinde, ETS Ersoy Seyahat Acentesi ve Didim Turizm Seyahat Acentesi ünvanlı
11-37/770-238
3
iki ayrı seyahat acentesi bulunduğu ve bu firmaların ayrı tüzel kişiliğe sahip olmadığı
ifade edilmektedir. Yazı ekinde ayrıca ETS Tur’un 2008-2010 yıllarında tek yetkili
acente olarak çalıştığı oteller ile ETS Tur bünyesinde bulunan konaklama tesislerinin
listesine, bu otellerle imzalanan tip sözleşmelerin birer örneğine, 2008-2010 yılları
arasında tek yetkili acentelik sözleşmesi kapsamında yapılan konaklama satışına
ilişkin müşteri adet ve ciro bilgisine, yine aynı yıllar arasında konaklama satışı yapılan 90
müşterilerin toplam sayısı ile elde edilen toplam ciro büyüklüklerini gösteren belgelere
ve ETS Tur’un 2008-2010 yılları arasındaki yaklaşık pazar payına ilişkin bilgilere yer
verilmektedir.
Cevabî yazıda ETS Tur’un pazar payının %... civarında olduğu belirtilmiştir. Buna göre
ETS Tur, 2008 yılında … otelle belirtilen şekilde anlaşmış olup, bu otellerden … tanesi
kendi bünyesinde yer almaktadır. 2009 yılında anlaşmalı otel sayısı …’a yükselmiş,
bunlardan … tanesinin yine aynı işletmenin bünyesinde yer aldığı ifade edilmiştir. 2010
yılında ise anlaşmalı otel sayısının …; bunların arasında işletmenin kendi
bünyesindeki otel sayısının ise … olduğu bildirilmiştir.
ETS Tur’un anılan oteller ile akdettiği sözleşmelerde, sözleşmenin tarafı olan 100
konaklama tesisinin iç pazarda sadece ETS Tur ile çalışacağının bildirildiğine ve aksi
halde tesisin ETS Tur’a ek komisyon ödeyeceğine dair hükümler bulunmaktadır.
Nitekim bu sözleşmelerde, … şeklinde hükümler yer almaktadır.
ETS Tur, 2010 yılında yaklaşık … farklı otel ile çalışıldığını, … tanesi ile kontenjan
sözleşmesi yapıldığını ve kontenjan sözleşmesi yapılmış olanların da … t
