Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2011-2-246 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 11-51/1291-456
Karar Tarihi : 05.10.2011
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Doç. Dr. Cevdet İlhan GÜNAY, Dr. Murat ÇETİNKAYA, 10
Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER : Özgür Can ÖZBEK, Can SARIÇİÇEK
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Mehmet AKTAŞ
Aydın Talay Yeraltı Çarşısı No:71 Van
- Şefik YILMAZ
Sunay Caddesi Şahin-4 Apartmanı No:73/C
Bağlar/Diyarbakır
- Zen Telekom Hay. İnş. Mad. Pey. Tar. Nak. Gıda Ltd. Şti.
Temsilcisi: Av. Kaan MUMCUOĞLU 20
Jose Marti Cad. No:5/4 Çankaya/Ankara
- Ertuğrul GÖKTAŞ
Hastane Cad. No:3 Kangal/Sivas
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - Vodafone Telekomünikasyon A.Ş.
Vodafone Plaza, Büyükdere Cad. No: 67
Maslak 34398 İstanbul
E. DOSYA KONUSU: Vodafone Telekomünikasyon A.Ş.’nin dağıtım
sistemindeki uygulamalarının rekabeti kısıtladığı iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ: Mehmet Aktaş tarafından gönderilen başvuruda özetle; 30
Vodafone Telekomünikasyon A.Ş. (Vodafone)'nin dağıtım sistemi içinde yer alan
Vodafone Dağıtım Merkezi (VDM) aracılığıyla bayilere hedefler bildirerek, bayilerin
ne kadar satış yapacaklarını belirlediği, bayilerin bağlı olduğu VDM haricindeki
VDM'lerden mal alımının engellendiği, bu yolla Vodafone’un pasif satışı engellediği,
ödeme gibi konularda daha uygun koşullar sunan diğer bayilerden mal alınamadığı,
bu yönlendirmelere uyulmaması halinde bayi kodunun iptali ile tehdit edildikleri, mal
alımında vadeli çalışma yönteminden nakit çalışmaya geçildiği, bunun da bayilerin
ayakta kalmasını zorlaştırdığı iddia edilmiştir.
Şefik Yılmaz tarafından gönderilen 17.05.2011 tarih ve 3839 sayı, 13.06.2011 tarih
ve 4420 sayı, 16.06.2011 tarih ve 4522 sayı, 07.09.2011 tarih ve 6321 sayı, 40
07.09.2011 tarih ve 6322 sayı ile intikal eden başvurularda özetle; 28.09.2010
tarihine kadar Vodafone’un yetkili bayisi olarak hizmet verildiği; söz konusu tarihte,
bayilik sözleşmesinin Vodafone tarafından tek taraflı ve haksız olarak feshedildiği;
fesih sonrasında kendilerine yöneltilen tabela indirme gibi taleplerin sözleşmesi
feshedilen diğer bayilere yöneltilmediği; bu anlamda bayilere, sözleşmesi biten
11-51/1291-456
2
bayilere ve yetkili bayilere yönelik uygulamaların farklılık taşıdığı; bayilik
sözleşmesinin 12. maddesinde yer alan koşul nedeniyle bayilik feshedildikten
sonraki bir yıl boyunca Avea ve Turkcell bayiliğinin aynı yerde yapılamadığı ve bu
durumun rekabeti engellediği; takip eden süreçte Vodafone’a alt bayilik için
başvuruda bulunulduğu ve bu başvurunun Vodafone tarafından kabulünün çelişkili 50
olduğu; alacakların tahsili için Vodafone’a gönderilen ihtarnameye Vodafone
tarafından aradaki ilişkinin henüz sona ermemiş olduğu yönünde ihbar gönderildiği;
bu süreç sonunda alt bayilik ilişkisinin de Vodafone tarafından tek taraflı ve haksız
olarak feshedildiği ifade edilmektedir.
Kurum kayıtlarına 23.06.2011 tarih ve 4659 sayıyla giren ve Zen Telekom Hay. İnş.
Mad. Pey. Tar. Nak. Gıda Ltd. Şti. adına gönderilen başvuruda ise; Vodafone
tarafından bayilerle ve bayiler arası ilişkileri tanzim edecek kuralların konulmadığı;
söz konusu ilişkilerde Vodafone’un hâkim durumunu kötüye kullanarak tek tip bir
sözleşme dayattığı; bu sözleşmelerin bayiler ile Vodafone arasında vekillik, acentelik
ya da temsilcilik gibi bir hukuki ilişki tesis etmediklerinin açıkça belirtilmesine rağmen 60
Vodafone’un bayiler üzerinde denetim yetkisine sahip olduğu; bayilerin gerekli
görüldüğü takdirde zorla kapatılabildiği ifade edilmektedir.
Son olarak, Kurum kayıtlarına 15.07.2011 tarih ve 5211 sayı ile giren ve Ertuğrul
Göktaş tarafından gönderilen başvuruda özetle; Vodafone’da bulunan bayilik
kodlarının kendilerine herhangi bir bilgi verilmeksizin iptal edildiği; kendilerince bilgi
talep edildiğinde, belirli sayıda hat alınması ve hat açılışı yapılması gerektiğinin ifade
edildiği; bunun üzerine dağıtım kanalı yetkilisi ile yapılan görüşmede yetkili
tarafından, belirli bir miktar stok mal almaları ve aylık bir taahhüt vermeleri
durumunda yeni bayilik verilebileceğinin belirtildiği; söz konusu uygulamaların haksız
bir baskı yarattığı ve mağduriyete yol açtığı ifade edilmektedir. 70
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 17.05.2011 tarih ve 3839 sayı ile intikal
eden başvuru üzerine düzenlenen 23.05.2011 tarih ve 2011-2-246/İİ-11-400.CT
sayılı İlk İnceleme Raporu, 02.06.2011 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek, 11-
33/707-M sayı ile önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
Kurum kayıtlarına farklı tarihlerde intikal eden diğer başvuruların değerlendirildiği
29.06.2011 tarih ve 2010-2-329/BN-11-151.İA sayılı Bilgi Notu’nun, 06.07.2011 tarihli
Kurul toplantısında görüşülmesi sonucunda 11-41/888-M sayı ile söz konusu
başvurulara yönelik olarak önaraştırma yapılmasına ve 02.06.2011 tarih ve 11-
33/707-M sayı ile başlatılan önaraştırma ile birleştirilmesine karar verilmiştir.
Kurum kayıtlarına 15.07.2011 tarih ve 5211 sayı ile intikal eden başvuru üzerine 80
hazırlanan 03.08.2011 tarih ve 2011-2-322/BN-11-392.ÖCÖ sayılı Bilgi Notu,
17.08.2011 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek, 11-45/1036-M sayı ile önaraştırma
yapılmasına ve 02.06.2011 tarih ve 11-33/707-M ile başlatılan önaraştırma ile
birleştirilmesine karar verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak 22.10.2010 tarih ve 5253 sayılı yazı ile 5809 sayılı Elektronik
Haberleşme Kanunu (EHK)’nun 7. maddesi gereğince Bilgi Teknolojileri ve İletişim
Kurumu (BTK)’ndan görüş talep edilmiştir. Kurum kayıtlarına 20.01.2011 tarih ve 579
sayıyla giren görüşte, konunun Rekabet Kurumu tarafından değerlendirilmesinin
uygun olduğu ifade edilmiştir.
Yapılan başvurularla ilgili olarak, 06.09.2011 tarih ve 5290 sayılı yazı ile 90
Vodafone’dan ve EHK’nın 7. maddesi uyarınca 08.08.2011 tarih ve 4849 sayılı yazı
ile BTK’dan görüş talep edilmiştir. Vodafone tarafından gönderilen cevabi yazılar
11-51/1291-456
3
14.09.2011 tarih ve 6483 sayı, 22.09.2011 tarih ve 6650 sayı, 27.09.2011 tarih ve
6748 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Kurum kayıtlarına 26.08.2011 tarih ve
6197 sayıyla giren BTK görüşünde konunun Rekabet Kurumu tarafından
değerlendirilmesinin uygun olduğu, 20.01.2011 tarih ve 579 sayılı görüşü tekraren
ifade edilmiştir.
İlgili kararlar uyarınca yapılan inceleme üzerine hazırlanan 29.09.2011 tarih ve 2011-
2-246/ÖA-11-392.ÖCÖ sayılı Önaraştırma Raporu, 30.09.2011 tarih ve
REK.0.16.00.00-110.02.02/559 sayılı Başkanlık Önergesi ile 11-51 sayılı Kurul 100
toplantısında görüşülerek karara bağlanmıştır.
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; Vodafone hakkında, 4054 sayılı
Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı görüşüne yer
verilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Hakkında İnceleme Yapılan Taraf: Vodafone
Vodafone, 24 Mayıs 2006 tarihinde Telsim’in Vodafone Grubu’na dahil olması
sonucunda kablosuz teknolojilerin kullanımı ile ortaya çıkabilecek hizmetlerin
sunumu amacıyla kurulmuş olup, kurumsal ve bireysel kullanıcılara yönelik ses ve
veri hizmetleri sunmaktadır. Vodafone, BTK düzenlemeleri çerçevesinde; sabit 110
telefon, internet servis sağlayıcılığı, altyapı işletmeciliği, uydu haberleşme ve sanal
mobil şebeke hizmetlerini sunabilecek şekilde yetkilendirilmiştir1. Vodafone’un tüm
hisseleri Vodafone Holding A.Ş.’ye aittir. Vodafone Holding, %99,96 hissesine sahip
olan Vodafone International Holdings B.V.’nin kontrolü altında bulunmaktadır.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
Dosya konusu başvuruların temelinde, Vodafone ürün ve hizmetlerinin müşterilere
ulaştırılmasını sağlayan ve Vodafone satış/dağıtım kanalı kademelerinde yer alan
Vodafone ile distribütörleri ve bayilerinin faaliyetleri bulunmaktadır. Vodafone
satış/dağıtım kanalı yapısında yer alan; VDM’ler, Vodafone cep merkezleri, 120
Vodafone storelar, Vodafone expresler, silver bayiler, Vodafone satış noktalarından
oluşan alt bayi ağı ve diğer satış noktaları, Vodafone ön ödemeli ve faturalı SIM
kartlar, fiziki kontör kartları ve dijital kontörler ile telefon hatlarının aktive edilmesini
sağlayan aktivasyon hizmetleri, abonelik hizmetleri vb. ürün ve hizmetlerinin
tedarikçisi konumundadır.
Bu çerçevede ilgili ürün pazarları, “GSM hizmetleri pazarı” ve “SIM kart, kontör kart,
dijital kontör, aktivasyon ve diğer abonelik hizmetlerinin toptan ve perakende satışı
pazarı” olarak tanımlanmıştır.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
Dosya konusu ürün ve hizmetlerin sunumunun Türkiye’nin tamamında 130
gerçekleştirilebilmesinin önünde herhangi bir engelin ve pazardaki rekabet koşullarını
farklılaştıran ya da bölge ayrıştırmasını gerektiren herhangi bir unsurun
bulunmaması sebebiyle ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
1 Söz konusu faaliyetler, Rekabet Kurulunun 31.03.2010 tarih ve 10-27/386-141 sayılı kararı ile tam
kontrolü Vodafone Holding A.Ş. tarafından devralınan Borusan Telekom ve İletişim Hizmetleri A.Ş. ile
yürütülmektedir.
11-51/1291-456
4
I.3. Değerlendirme
Dosya konusu başvuruların temelinde genel olarak, Vodafone’un, dağıtım sistemi
çerçevesinde benimsediği uygulamalarının rekabeti kısıtladığı iddiası yer almaktadır.
Konuya ilişkin olarak, Vodafone tarafından gönderilen açıklamalara aşağıda özet
olarak yer verilmiştir:
- Mehmet Aktaş ve Ertuğrul Göktaş "alt bayi" statüsünde olup, Vodafone yahut diğer
Vodafone grup şirketleri ile doğrudan bir bayilik sözleşmeleri bulunmamakta, ürün ve 140
hizmetleri Vodafone bayilerinden almak ve yeniden satmak suretiyle faaliyet
göstermektedirler.
- Bu alt bayilerden Mehmet Aktaş (Metropol İletişim) halen aktif bir biçimde
Vodafone ürün ve hizmetlerinin alımını ve satışını yapmaktadır. Dolayısıyla, alt
bayiliğinin iptal edilmesi gibi bir durum söz konusu değildir.
- Sivas’ın Kangal ilçesinde faaliyet gösteren Ertuğrul Göktaş’ın (Sedef İletişim) alt
bayiliği ise aktif durumda değildir, iptal edilmiştir. İptal gerekçeleri aşağıdaki
şekildedir:
• 9 Eylül tarihli aktiflik raporunda açılan 25 adet aktivasyonun 24 adedi inaktif
olduğundan, aktiflik oranı %4'de kalmıştır. Aynı dönem Orta Anadolu aktiflik oranı ise 150
%(…..) düzeyindedir.
• 11 Nisan - 3 Temmuz tarihli (iptal edildiği hafta) aktiflik raporunda gerçekleştirilen
31 adet aktivasyonun 30'u inaktif olduğundan aktiflik oranı %3,2'de kalmıştır. Aynı
dönem Orta Anadolu aktiflik oranı %(…..)düzeyindedir.
• Ağustos 2011 iptal olan hat (disconnection) raporundaki oranı %81,7 idi. 104 adet
aktivasyonun 85 adedi iptal olmuştur.
• Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında kontör alımı bulunmamaktadır. Haziran
ayında sadece bir adet 20'lik hat alımı bulunmaktadır.
• Faturalı MNT (Mobil Numara Taşıma) satış adedi sıfırdır.
• Kendisi aynı zamanda “Mavi Nokta” olması nedeni ile Vodafone plasiyer görevlisini 160
birkaç kez mağazasından kovmuş, ağır hakaretlerde bulunarak mağazasına
gelinmemesini defaten tekrarlamıştır.
• Bu davranışları sonucunda Mayıs ayı içerisinde Vodafone Bölge Satış Yöneticisi
kendisini ziyaret etmiş aynı söylemleri kendisine de tekrarlamıştır.
• Pre-Paid satışlar için ilçe içerisindeki payı %5,3'dür. Tüm satışlar içerisinde ilçedeki
payı ise %4,47'dir.
- Yukarıda açıklanan hususlar göz önünde bulundurularak, Ertuğrul Göktaş'ın
Vodafone kalite “KPI”larını (Key Performance Indicator- Anahtar Performans
Göstergeleri) aşağıya çektiği, gerçekleştirdiği aktivasyonların %96'sının aktif
olmadığı ve %75'inin iptal olduğu görülmektedir. Hem abone memnuniyetsizliği 170
yaratmaması hem de Vodafone'a daha fazla zarar vermemesi için iptal kararı
alınmıştır.
- Şefik Yılmaz (Yılmaz İletişim) ile akdedilmiş olan bayilik sözleşmesi (cep shop
sözleşmesi) ise Vodafone tarafından haklı sebeplerin varlığı ve bayilik sözleşmesi
hükümleri gözetilerek
