Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2010-2-274 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 12-46/1409-461
Karar Tarihi : 27.09.2012
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Prof. Dr. Metin TOPRAK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR

B. RAPORTÖRLER : E. Ebru ÖZTÜRK, Özgür Can ÖZBEK, Esma TEMEL

C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - 3M Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri: Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. K. Korhan YILDIRIM,
Av. Ceren ÖZKANLI ve Av. Derya DURLU
Çitlenbik Sok. No:12 Yıldız Mah. Beşiktaş 34349 İstanbul
D. HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILANLAR:
- 3M Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Şehit Sinan Eroğlu Cad. Akel İş Merkezi No:6 A Blok 34805 Kavacık
Beykoz/İstanbul
Temsilcileri: Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. K. Korhan YILDIRIM,
Av. Ceren ÖZKANLI ve Av. Derya DURLU
Çitlenbik Sok. No: 12 Yıldız Mah. Beşiktaş 34349 İstanbul
- Kisan Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Kurtköy Mah. Eski Ankara Yolu Mustafa Karuşağı San. Sit. 1/A
Pendik/İstanbul
Temsilcisi: Av. Canan KIRBAÇ
Hoşdere Cad. Fuar Sokak No:11/15 Çankaya/Ankara
- Kisan İnşaat Mühendislik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Kurtköy Mah. Eski Ankara Yolu Mustafa Karuşağı San. Sit.
No:1/A Pendik/İstanbul
Temsilcisi: Av. Canan KIRBAÇ
Hoşdere Cad. Fuar Sokak No:11/15 Çankaya/Ankara
- Özgürler Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Yeni İstanbul Çarşısı B Blok No:32 Ümraniye/İstanbul
Temsilcisi: Dr. Kemal Tahir SU
Turan Güneş Bul. 100/20 Yıldız/Ankara
- Ulukar Elektronik Makina İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Şeyhli Mah. Ankara Cad. Hilal Sok. No:6 Pendik/ İstanbul
Temsilcisi: Av. Akın KANBİR
Doğu Mah. Ihlamur Sokak No:28/11 Pendik/İstanbul
12-46/1409-461

2/33
- Günsan Trafik Elektrik ve İnşaat Mühendislik Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
Samandıra Abdurrahman Gazi Mah. Alpaslan Cad. No:54
Sancaktepe/ Kartal/ İstanbul
Temsilcisi: Av. Akın KANBİR
Doğu Mah. Ihlamur Sokak No:28/11 Pendik/İstanbul
- Satra Trafik Sanayi İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti.
24. Cad. No.152-154 İvedik/Ostim/Ankara
Temsilcisi: Av. Erinç SAĞKAN
Simon Bolivar Cad. Ebuziya Tevfik Sokak No:16
Kat 4 Çankaya/Ankara
- Makimsan Asfalt Taahhüt İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Reşit Galip Cad. Gölgeli Sok. No:6 Gaziosmanpaşa Çankaya/Ankara
(1) E. DOSYA KONUSU: Trafik işaretleme materyalleri pazarında faaliyet gösteren bazı
teşebbüslerin, kamu ihalelerinde danışıklı hareket etmek suretiyle 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin
tespiti.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına
Dair Yönetmelik’in (Pişmanlık Yönetmeliği) 4. maddesi kapsamında 3M Sanayi ve Ticaret
A.Ş. (3M) tarafından yapılan ve Kurum kayıtlarına 25.10.2010 tarihinde intikal eden
başvuruda trafik işaretleme sektöründe faaliyet gösteren bazı teşebbüslerin 4054 sayılı
Kanun’u ihlal eden eylemlerde bulundukları iddiası yer almaktadır.
(3) 3M yatay ve düşey işaretleme pazarında tedarikçi konumundadır.1 Pişmanlık başvurusunda
sunulan bilgilere göre 3M, RMS (Roadway Maintanence Systems/ Yol Bakım Hizmetleri)
yapısı olarak adlandırdığı bir model ile küresel düzeyde faaliyet göstermektedir. Aşağıda bu
yapıyı gösteren şemaya yer verilmiştir.
Tablo 1: 3M RMS Yapısı



1 3M Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM)’nin reflektif malzeme alımı ihaleleri dışındaki ihalelere doğrudan
katılmamaktadır.
İhaleyi Açan Kurum
İhaleyi Kazanan Teşebbüs
3M Türkiye
(ürün tedarik eder ve
kurulum/uygulama için taşeron
firma ile anlaşır)

İhaleyi kazanan teşebbüsün üstlendiği yatay ve/veya
dikey trafik işaretleme işini icra eden taşeron firma.
Kazanan firma ürünlerini 3M Türkiye’den tedarik eder.
3M Türkiye bu taşeron firmadan hizmet tedarik eder.
12-46/1409-461

3/33
(4) Bununla birlikte pişmanlık başvurusunda RMS modelinin Türkiye’deki uygulaması ile ilgili
olarak aşağıdaki hususlar iddia edilmiştir:
- İhaleyi kazanan teşebbüsün, ihale kapsamında yüklendiği trafik işaretleme işini
uygulayacak firmayı doğrudan taşeron olarak seçmek yerine, ilgili ürün tedarikçisini
(3M) taşeron olarak seçmesi,
- KGM ve belediyeler tarafından açılan ihalelerin gerek büyük çaplı işler için gerekli
olan iş bitirme belgesinin sağlanması ihtiyacı gibi piyasa şartları gerekse ihaleye teklif
veren şirketlerin anlaşarak, ihaleyi kazanan firmanın gerekli evrakı zamanında
sunmama gibi sebeplerle ihale dışı kalması ve daha yüksek teklif veren teşebbüsün
taşeronu olarak ihale konusu işi üstlenmesi gibi başka sebeplerle genelde hep aynı
teşebbüslerden oluşan küçük bir grubun uhdesinde kalması,
- 3M’in ihale kapsamındaki işi yapmak üzere seçtiği taşeron şirketin, ihaleyi kazanan
teşebbüs ile rakip teşebbüsler olması,
- Tüm ihalelerde olmasa da bazı ihalelerde taşeron firmanın kendisinin de ilgili ihaleye
katılmış olması ve bazı durumlarda da taşeron firmanın aslında ilk önce ihaleyi
kazanmış olmasına rağmen sonra teklifini geri çekmiş olması.
(5) G. DOSYA EVRELERİ: 3M tarafından yapılan başvuru 25.10.2010 tarihinde Kurum
kayıtlarına intikal etmiştir. Pişmanlık Yönetmelik’inin 6. maddesinin 3. fıkrası hükmü
uyarınca, teşebbüs vekili tarafından Rekabet Kurumu Pişmanlık Birimi’ne başvuruya ilişkin
şifahi açıklamalarda bulunulmuş ve söz konusu açıklamalar görevli meslek personeli
tarafından yazılı hale getirilerek teşebbüs temsilcisine teyit ettirilmiştir.
(6) Teşebbüse Yönetmelik’in 6. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 22.11.2010 tarihine kadar süre
verilmiş ve bu tarihte teşebbüs vekili tarafından 7 adet belge sunulmuştur. Sunulan
belgelere ilişkin teşebbüs tarafından yapılan açıklamalar yazılı hale getirilerek teşebbüs
temsilcisine teyit ettirilmiştir. Ayrıca başvuru kapsamında teşebbüsten bilgi talep edilmiştir.
Söz konusu bilgiler Kuruma 02.12.2010 tarihinde ulaşmıştır.
(7) Başvuru konusu iddialara ilişkin olarak, Rekabet Kurulunun 16.12.2010 tarih ve 10-78/1621-
M sayılı kararı ile trafik işaretleme materyalleri üretimi sektöründe faaliyet gösteren
teşebbüsler ile üreticilerden söz konusu materyalleri temin etmek suretiyle bunları işleme ve
uygulama hizmetleri alt sektöründe faaliyet gösteren teşebbüsler hakkında önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir. Rekabet Kurulunun aynı tarih ve 10-78/1621-MP sayılı kararı
ile, anılan başvurunun Pişmanlık Yönetmeliği’nin 6. maddesinde belirlenen koşulları yerine
getirmesi ve başvuru konusu kartele taraf olan diğer teşebbüsleri ihlale zorlamamış
olmasına bağlı olarak, Yönetmelik’in 4. maddesinin 1. fıkrası kapsamında kabul edilmesine
karar verilmiştir.
(8) Önaraştırma sonucunda düzenlenen 22.02.2011 tarih ve 2010-2-274/ÖA-11-189.EÖ sayılı
Önaraştırma Raporu, Rekabet Kurulunun 03.03.2011 tarih ve 11-12 sayılı toplantısında
görüşülerek, 11-12/220-M sayı ile; kamu ihalelerinde danışıklı hareket etmek suretiyle 4054
sayılı Kanun'un 4. maddesinin ihlal edilip edilmediğinin tespiti amacıyla; 3M, Kisan İnşaat
Mühendislik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Kisan Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Kisan)2,
Özgürler Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. (Özgürler), Ulukar Elektronik Makina
İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Ulukar), Günsan Trafik Elektrik ve İnşaat Mühendislik Sanayi

2 Kisan İnşaat ve Kisan Trafik aynı ekonomik birlik içindedir. Kararda “Kisan” kısaltması her iki teşebbüsü de
ifade etmek için kullanılacaktır.
12-46/1409-461

4/33
Ticaret Ltd. Şti. (Günsan), Satra Trafik Sanayi İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. (Satra) ve
Makimsan Asfalt Taahhüt İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Makimsan) hakkında soruşturma
açılmasına karar verilmiştir.
(9) Kanun’un 43/2. maddesi uyarınca soruşturma kararı ve teşebbüsler ile ilgili olarak ileri
sürülen iddiaların türü ve niteliği hakkında yeterli bilgi, 15.03.2011 tarih ve 1547, 1548,
1549, 1550, 1551, 1552 ve 1553 sayılı yazılar ile hakkında soruşturma yürütülen
teşebbüslere tebliğ edilerek 30 gün içinde ilk yazılı savunmalarını yapmaları talep edilmiştir.
(10) Özgürler, Makimsan, Satra, Kisan, Ulukar, Günsan ve 3M’in ilk yazılı savunmaları Kurum
kayıtlarına sırasıyla 18.04.2011 tarih ve 2983 sayı, 08.04.2011 tarih ve 2694 sayı,
13.04.2011 tarih ve 2808 sayı, 15.04.2011 tarih ve 2886 sayı, 25.04.2011 tarih ve 3126
sayı, 15.04.2011 tarih ve 3127 sayı, 18.04.2011 tarih ve 2959 sayı ile intikal etmiştir.
(11) Soruşturma heyetinin talebi üzerine, Rekabet Kurulunun 17.08.2011 tarih ve 11-45/1030-M
sayılı kararı ile soruşturma süresinin altı ay uzatılmasına karar verilmiştir
(12) Yürütülen soruşturma sonunda hazırlanan ve Soruşturma Heyeti’nin görüş ve tespitlerini
içeren 29.02.2012 tarih ve 2010-2-274/SR sayılı Soruşturma Raporu, aynı Kanun’un 45.
maddesi uyarınca tüm Kurul üyeleri ile ilgili taraflara tebliğ edilmiş ve 30 günlük savunma
süre uzatım talebi bulunan taraflara ek süre tanınmıştır. Gönderilen bildirime cevaben
tarafların ikinci yazılı savunmaları 23.03.2012 ile 03.05.2012 tarihleri arasında Kurum
kayıtlarına intikal etmiştir. İkinci yazılı savunmalara ilişkin Soruşturma Heyeti görüşlerini
içeren Ek Görüş, aynı Kanun’un 45. maddesi uyarınca Kurul üyeleri ile hakkında soruşturma
yürütülen taraflara 18.05.2012 tarihinde tebliğ edilmiştir.
(13) 3M’nin 11.05.2012 tarih ve 4148 sayı ile intikal eden başvurusu ile 4054 sayılı Kanun,
2010/3 sayılı Tebliğ ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve bu Kanun’un
Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik uyarınca dosya kapsamında
3M ile ilgili olan tüm bilgi ve belgelerin birer nüshasının kendilerine tebliğ edilmesi talep
edilmiştir. Rekabet Kurumu kayıtlarına 20.06.2012 tarih ve 5039 sayı ile giren ikinci
başvurusu üzerine Rekabet Kurulunun 04.07.2012 tarih ve 12-36/1065-M sayılı kararıyla,
1- 3M tarafından talep edilen belgelerden ilk inceleme raporu ile soruşturma tarafı
diğer teşebbüslerin ikinci yazılı savunmaları bakımından talebin reddine;
2- Soruşturma raporunda "önaraştırma ve soruşturma sürecinde elde edilen ve
raporda atıf yapılmayan diğer belgeler" başlığı altında yer alan ve ticari sır içermediği
tespit edilen 146 (yüzkırkaltı) sayfa belgenin anılan teşebbüse gönderilmesine;
3- Karayolları Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu raporlarının Kurum merkezinde
incelenebileceğine
karar verilmiştir.
(14) Üçüncü yazılı savunmalara ilişkin savunma süre uzatım talebinde bulunan taraflara 30
günlük ek süre verilmiştir. Hakkında soruşturma yürütülen tarafların üçüncü yazılı
savunmaları 06.06.2012-17.07.2012 tarihleri arasında Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
20.09.2012 tarihinde taraf temsilcilerinin katılımıyla sözlü savunma toplantısı yapılmıştır.
24.09.2012 tarihinde yapılan ilk oylama ve 27.09.2012 tarihinde yapılan ikinci oylama
sonucunda Kurul nihai kararını verilmiştir. Karar 27.09.2012 tarihinde tefhim edilmiştir.


12-46/1409-461

5/33
(15) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
1- 3M, Özgürler, Kisan, Ulukar ve Günsan’ın 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal
ettikleri,
2- Anılan teşebbüslere aynı Kanun’un 16. maddesinin 3. fıkrası ve “Rekabeti Sınırlayıcı
Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde
Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik” uyarınca idari para cezası uygulanması
gerektiği,
3- Yapmış olduğu pişmanlık başvurusu Yönetmelik’in 6. maddesinde belirlenen koşulları
yerine getirmesi ve başvuru konusu kartele taraf olan diğer teşebbüsleri ihlale
zorlamamış olmasına bağlı olarak, Yönetmelik’in 4. maddesinin 1. fıkrası kapsamında
kabul edilmesine karar verilen 3M’in her iki koşulu da yerine getirmediği, Kanun’u
ihlal ettiği sonucuna ulaşılan diğer teşebbüsler gibi 3M’e de idari para cezası
uygulanması gerektiği, bununla birlikte Pişmanlık Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 6.
bendi hükmü uyarınca verilecek para cezasının üçte bir ile yarısı arasında
indirilebileceği,
4- Satra’nın 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğine dair yeterli bulguya ulaşılamadığı,
5- Makimsan’ın 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğine dair herhangi bir bulguya ulaşılamadığı
ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Hakkında Soruşturma Yürütülen Teşebbüsler
I.1.1. 3M
(16) 3M, Türkiye’de ofis, telekomünikasyon sistemleri, grafik, medikal, trafik güvenlik, ev bakımı,
endüstriyel ürün ve malzemeleri sektörlerinde 1998 yılından bu yana faaliyet
göstermektedir. Türkiye’deki fabrikasında ürettiği ürünleri Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine de
ihraç eden 3M hem yatay hem düşey trafik işaretlerine uygun bileşenler üretmekte, film bazlı
reflektif ürünlerini trafik işaretleme materyalleri pazarında faaliyet gösteren teşebbüslere
satmaktadır.
I.1.2. Kisan Trafik ve Kisan İnşaat
(17) Kisan Trafik3, hem yatay hem düşey trafik işaretleri alanında faaliyet göstermektedir. Bunun
yanı sıra duraklama ve park etme işaretleri, yapım, bakım, onarım işaretleri, gürültü
bariyerlerinin imalatı ve montajı hizmetleri, bitüm esaslı elastik tip köprü genleşme derzleri
ürünleri, trafik güvenlik ürünleri satış ve pazarlaması alanlarında da faaliyetleri
bulunmaktadır. Kisan İnşaat, Kisan Trafik ile aynı ekonomik bütünlük içindedir.
I.1.3. Özgürler
(18) 1975 yılında trafik işaretleri sektörüne yönelik faaliyet göstermeye başlayan ve proje, üretim
ve uygulama alanlarında hizmet veren Özgürler’in esas faaliyet alanı düşey trafik
işaretleridir. Özgürler, 1997 tarihli “3M Onaylı Trafik İşaret Levhası Üreticilik Anlaşması”
uyarınca 3M yetkili satıcısıdır.

3 Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin unvanı bu şirketin 16.02.2010 tarihli genel kurulunda
alınan karar ile Kisan Trafik İşaretleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi olarak değiştirilmiştir. Değişiklik
19.02.2010 tarihinde İstanbul Ticaret Sicilinde tescil edilmiştir.

12-46/1409-461

6/33
I.1.4. Ulukar
(19) Yatay ve düşey trafik işaretleme sektöründe faaliyet gösteren Ulukar’ın bu sektör dışında
otomotiv yedek parça ve aksesuarı, hidrolik ve pnömatik makina, inşaat ve elektronik
sektörlerinde de faaliyeti bulunmaktadır. Teşebbüsün trafik güvenliği ile ilgili ürün grubunda
yol çizgisi, trafik levhaları, trafik butonları, trafik konileri, reflektif malzeme ve yol ekipmanları
bulunmaktadır.
I.1.5. Günsan
(20) Günsan, 1997 yılından bu yana trafik işaret levhaları imalatı ve montajını kapsayan düşey
trafik işaretleme alanında faaliyet göstermektedir.
I.1.6. Satra
(21) Satra, yatay ve düşey trafik işaretleri alanında faaliyet göstermektedir. Ürünleri arasında yol
butonları, trafik ekipmanları, trafik konileri, uyarı ışıklı römork, portatif dikme, CTP esnek
kenar yol dikmeleri, reflektif folyolar gibi ürünler bulunmakta olup, KGM ve belediyelere
hizmet vermektedir.
I.1.7. Makimsan
(22) 1969 yılından bu yana faaliyet gösteren Makimsan, 16.12.2004-16.03.2011 tarihleri
arasında kayyım heyeti tarafından denetlenmiştir. Yol ve havaalanı inşaatı ile ilgili
faaliyetlerde bulunan Makimsan hâlihazırda Ankara-Kırıkkale ve Erzurum-Aşkale devlet
yollarını yapmaktadır.
I.2. Yapılan İnceleme ve Tespitler
I.2.1. Sektöre İlişkin Genel Bilgiler ve İlgili Pazar
(23) Trafik işaretleri yatay ve düşey trafik işaretleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Yatay işaretleme
pazarı, termoplastik ve sökülebilir reflektif (yansıtıcı) bant ve reflektif boya gibi malzemelerin
uygulanması yoluyla asfalt ve kaldırımların işaretlenmesi olarak tanımlanabilirken, dikey
işaretleme pazarı reflektif materyal kullanılarak trafik ve bilgi levhaları üretilmesi, reflektif
malzeme ve diğer yapısal malzeme kullanılarak bunların kaplanması ve uygulanması olarak
tanımlanabilmektedir.
(24) Trafik işaretleme materyallerinin müşterisi büyük ölçüde kamu kesimidir ve alımlar ihaleler
yoluyla gerçekleşmektedir. İdareler alımları gerçekleştirirken, yalnızca düşey trafik
işaretleme sistemi alabilecekleri gibi, yol yapımı veya onarımı işi kapsamında trafik
işaretlemesi de yaptırabilmektedir.
(25) Pazarda faaliyet gösteren teşebbüslerin malzeme üreticileri, işleyiciler (müteahhitler/ işaret
imalatçıları) ve taşeronlar olarak üç grupta incelenmesi mümkündür. Bu sınıflandırmaya
göre tamamlanmış bir trafik işaretinin alıcı konumundaki kamu kurumuna teslim edilmesi
sürecinde malzeme üreticileri reflektif işaret malzemeleri üretmekte, işleyiciler işaret
malzemesini satın alıp yol işareti yapmak üzere bir işaret tabakasına uygulamakta,
taşeronlar ise tamamlanmış işaretleri satın alarak bir yapıya eklemekte ve genellikle bir ihale
sonucunda devlet tarafından belirtildiği şekilde karayollarına yerleştirmektedir. Kimi
durumlarda taşeron kullanılmamakta ve işaret üretimi ile yerleştirme hizmeti aynı teşebbüs
tarafından yerine getirilmektedir.
(26) Türkiye’de faaliyet gösteren başlıca markalar 3M, Avery, Oracal, Matemark, Remark,
Techmark, Flex Europa, Versaidag, NCI, Kiwalite’dir. Bunlardan sadece 3M Türkiye’de
yerleşiktir; diğer markalar ithalat yoluyla faaliyet göstermektedir. Bu teşebbüslerin ürettiği
12-46/1409-461

7/33
ürünler, yansıma ve görünürlük sağlayan ve genel olarak sürücü güvenliğini sağlamak üzere
tasarlanmış, oldukça gelişmiş kimyasal ve fiziksel özellikleri bulunan ileri teknoloji
ürünleridir. Bu ürünlerin yüksek ar-ge ve sermaye yatırımı gerektirmesi nedeniyle üreticiler
genellikle uluslararası ölçekte ve teknolojik açıdan gelişmiş şirketlerdir.
(27) Malzeme üreticileri, ihaleleri kazanan işleyicilere malzeme sağlayarak kamu kurumları
(Karayolları Genel Müdürlüğü, Karayolları Bölge Müdürlükleri, belediyeler) tarafından
düzenlenen ihale süreçlerine dâhil olmaktadırlar. Herhangi bir ihalede işleyiciler teklif
miktarına karar vermek için tekliften önce reflektif malzeme fiyatına ihtiyaç duymaktadır.
Toplam maliyetin kayda değer bir kısmını oluşturan bu fiyatın yanı sıra, levha ve bağlantılı
malzemeleri bir araya getirmek için gereken işgücüne ve işaretin karayoluna
yerleştirilmesine bağlı olarak ortaya çıkan maliyet de ihalede verilecek teklifte belirleyici
olmaktadır.
(28) Trafik işaretleme pazarının işleyişi bakımından önemli başka bir husus da, oyuncuların
tamamının ihalelerde talep edilen tüm ürünleri üretmiyor olmasıdır. Pazar oyuncuları bazı
durumlarda ihalelere girebilmek için rakip teşebbüslerden ürün alabilmektedir. Alımların
büyük ölçüde ihaleler kapsamında gerçekleşmesi nedeniyle stoklu üretim de
yapılmamaktadır. Zira kamu ihaleleri dışında kayda değer bir alıcı grubu ya da pazar
bulunmaması, belirli bir ihale için üretilmiş veya temin edilmiş boya, sac, kâğıt gibi
ara/hammaddelerin serbest pazarda satış olanağı bulamamasına sebep olmaktadır. Ayrıca
ihale yapılan bölgelerin coğrafi yapısı, yolun yapısı, yerleşim birimi, isim ve özelliklerinin
farklı olması da stoklu üretim yapılmasını güçleştirmektedir. Bu durum pazardaki oyuncular
arasında yoğun bir ürün alım-satımına ve kimi durumlarda işbirliği halinde ihalelere
girilmesine zemin hazırlamaktadır.
(29) Pazar yapısına ilişkin son olarak, ihaleyi yapan kurumlar tarafından talep edilen “iş bitirme
belgesi”ni açıklamak yerinde olacaktır. Belirli ölçekteki ihalelere teklif vererek katılabilmek
için şirketlerin devlet kurumları tarafından verilecek “iş bitirme belgesi”ne sahip olmaları
gerekmektedir. Bir şirketin ne kadar fazla tecrübesi varsa ve daha önce ne kadar büyük
ölçekli işleri tamamlamışsa, o şirket daha büyük ölçekli trafik işaretleri ihalelerine ana proje
yüklenicisi olarak katılabilmek için gerekli olan “iş bitirme belgesi”ni almaya hak
kazanmaktadır.
(30) Kamu kurum ya da kuruluşlarınca yapılan ihaleler trafik levhası, yol çizgisi, yatay ya da
düşey işaretleme veya oto korkuluk gibi trafik güvenliğini sağlamak için gerekli mal ya da
hizmetlerin sunumu vb. konularda olabilmektedir. Bu nedenle, ilgili ürün pazarı “trafik
işaretleme materyalleri pazarı” olarak belirlenmiştir. Ülke içinde rekabetin farklılaşmasına
neden olacak bir unsurun bulunmaması sebebiyle, ilgili coğrafi pazar ise “Türkiye” olarak
tespit edilmiştir.
I.2.2. Pişmanlık Başvurusu
(31) 3M adına yapılan başvuruya esas teşkil eden bilgilerin kaynağı olan şirket içi soruşturma
3M’in Amerika’da gizlilik esasıyla çalışan bir etik hattına 06.08.2009 tarihinde yapılan bir
şikâyet üzerine başlamıştır. Rekabet Kurumuna yapılan başvuru dışında Başbakanlık Teftiş
Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu ve Ulaştırma Bakanlığı da
konudan haberdar edilmiştir. Bu kurumlar bünyesinde yapılan incelemeler sonucunda
gelinen noktalar 3M vekili tarafından aşağıda şekilde sıralanmıştır:
1- Başbakanlık Teftiş Kurulu: Ekim-Kasım 2010 döneminde Başbakanlık Teftiş Kurulu
3M’in trafik işaretleri sektöründeki faaliyetlerine ilişkin bilgi istemiştir. Kuruldan Nisan
12-46/1409-461

8/33
2010’da alınan son bilgi çerçevesinde, hazırlanan raporun Ankara Cumhuriyet
Savcılığına sunulduğu ifade edilmiştir.
2- Kamu Görevlileri Etik Kurulu: 3M’e 01.11.2010 tarihinde bir toplantı talebi iletilmiş,
25.11.2010 tarihinde toplantı gerçekleştirilmiştir.
3- Hesap Uzmanları Kurulu: Kurul 10.05.2011 tarihinde 3M’e toplantı talebini iletmiş,
12.05.2011 tarihinde toplantı gerçekleştirilmiştir. Konuyla ilgili resmi bir denetim
bulunmadığı bildirilmiştir.
4- Ulaştırma Bakanlığı: Ulaştırma Bakanlığı 3M’in trafik işaretleri sektöründeki
faaliyetlerine ilişkin olarak 10.05.2011 tarihli bir yazı ile bilgi istemiştir.
(32) Pişmanlık başvurusunda, iddia konusu eylemlerin 1998 yılında başlayıp 2009 yılına kadar
devam ettiği ve 3M’in iş sözleşmesi 2009 yılı Haziran ayında feshedilen eski bir çalışanı
olan İlkay Erdem vasıtasıyla kartele dâhil olduğu ifade edilmektedir. Başvuru kapsamında
3M vekili tarafından 7 adet belge sunulmuştur:
- 3M organizasyon şeması,
- İlkay Erdem, Ertuğ Özdemir ve Megi Aziz adlı kişilerin bilgisayarlarından doküman
sildiğine ilişkin denetim şirketi raporu,
- Muhtemel uyumlu hareketlerin gerçekleştiğinden şüphelenilen ihalelerin listesi,
- “Mahşerin Atlıları” ifadelerinin yer aldığı belge,
- 16.12.1998 tarihli toplantı tutanağı,
- 04.09.1999 tarihli toplantı tutanağı,
- 17. Bölge ihalesine ilişkin e-posta ve eki.
(33) Başvuruda, 3M’in 2009 yılında gerçekleştirdiği rekabet hukuku iç denetimi öncesinde
teşebbüs çalışanı üç kişinin, bilgisayarlarından geri getirilmesi imkânsız hale getirilmek
suretiyle doküman sildiğinin tespit edildiği, bu nedenle başvuru konusu iddialara ilişkin şirket
içi dokümanların ortaya çıkarılamadığı iddia edilmektedir. Başvuruda kartele taraf olduğu
ifade edilen teşebbüslerin çalışanlarının ve bir hukuk danışmanının ifadelerine yer verilmiş,
ancak bunlara ilişkin belge sunulamamıştır.
(34) 3M’in kartele İlkay Erdem vasıtasıyla dâhil olduğu iddiası üzerine İlkay Erdem’e ulaşılarak,
kendisiyle 28.09.2011 tarihinde bir toplantı yapılmış ve belgelerle ilgili görüş ve
değerlendirmeleri alınmıştır. İlkay Erdem, 30.06.2009 tarihinde işten çıkarıldığını, bu sürecin
rekabet hukuku eğitimini takiben bilgisayarından geri döndürülemeyecek şekilde verilerin
silinmesi gibi bir davranışından değil, dönem itibariyle şirket Genel Müdürü olan Karim
Sarahni’yle aralarındaki fikir ayrılıkları ve kişisel husumetten kaynaklandığını ifade etmiştir.
(35) Başvurunun ekinde sunulan belgelerden biri kartele taraf olduğu iddia edilen teşebbüsleri
ifade etmek üzere kullanılmış olabilecek “Mahşerin Atlıları” ifadesinin yer aldığı 02.05.2004
tarihli bir e-posta’dır. Bu belgeyle ilgili olarak İlkay Erdem, “Mahşerin beş atlısı” ifadesinin
kendisine ait olduğunu, bu ifadeyle trafik güvenliği sektöründe faaliyet gösteren ve
birbirleriyle anlaşamayan ve kavga eden Özgürler, Aydın Makine, Ulukar, Satra ve adını
hatırlayamadığı başka bir şirketi kastettiğini belirtmiştir.
(36) 3M tarafından sunulan belgeler arasında, 16.12.1998’de Özgürler ve Saferay çalışanları ile
eski 3M çalışanları arasında yapıldığı belirtilen bir toplantıya ait tutanak da yer almaktadır.
Söz konusu toplantı tutanağının, Saferay ve Özgürler’in Ankara-Polatlı arasındaki yola ilişkin
12-46/1409-461

9/33
bir projeyi beraber yürütmeleri konusunda anlaşmaya varıldığını gösterdiği belirtilmiştir.
Ancak bahse konu ihaleye katılanların tam listesi ve ihale sürecine ilişkin detaylı bilgi
verilmemiştir.
(37) Diğer bir belge ise, 04.09.1999’da Özgürler ve Saferay çalışanları ile 3M eski çalışanları
arasında yapıldığı belirtilen toplantıya ait tutanaktır. Bu toplantıda Saferay, Özgürler, Satra
ve 3M’in Ankara-Polatlı arası yol yapımı projesine ilişkin olarak beraber çalışmak konusunda
anlaştıkları ifade edilmiştir. Ancak başvuruda bu belgelerin içeriğinin kesin olmadığı ve
belgelerde adı geçen şirketlerin hukuka uygun şekilde beraber çalıştıkları projelere atıfta
bulunması ihtimalinin bulunduğu ifade edilmektedir.
(38) Başvuruda sunulan diğer bir belge olan “Display & Graphics Boşluk Doldurma Planı” başlıklı
06.05.2009 tarihli e-postada “Başvuru sahibinin Kisan ile ortaklık kurarak mali riskini ortadan
kaldıracak yeni bir RMS yapısının oluşturulması” adlı bir programdan bahsedilmektedir. Bu
e-postada ayrıca 17. Bölge ihalesinde 3M’in trafik işaretleri işinde Özgürler ile ve kaldırım
işaretlemesi işinde de Kisan ile çalışacağı belirtilmektedir.
(39) Yapılan başvuruda ayrıca “muhtemel uyumlu hareketlerin gerçekleştiğinden şüphelenilen”
ihalelerin listesi sunulmuştur. Teşebbüs vekili ile yapılan görüşmede bu listenin 3M
malzemesi kullanılmış olabilecek ihaleleri içerdiği ve pişmanlık başvurusu aşamasında olası
bütün ihaleleri gösterebilmek adına ihtiyatla hazırlandığı ifade edilmiştir. Soruşturma
sürecinde ihaleleri düzenleyen idarelerden bu ihalelere ilişkin bilgiler talep edilmiştir.
(40) Soruşturma kapsamında 24.08.2011 tarihinde 3M’de yerinde inceleme yapılmıştır. Yerinde
incelemeyi takiben tutulan tutanakta daha önce teşebbüste çalışan İlkay Erdem, Ebru
Özgüç, Cihat Kalyoncuoğlu, Ertuğ Özdemir ve Karim Sarahni’ye ait e-postaların ABD’deki
ana bilgisayar merkezinden talep edilerek Kurumumuza intikal ettirilmesi hususunda
mutabık kalınmıştır. Teşebbüs vekilinin bütün e-postaların iletilmesinin yaratacağı zorluk ve
yurtdışı mevzuatına oluşturacağı aykırılık nedeniyle bazı kelimeler4 anahtar kelimeler olarak
belirlenerek, anılan şahısların yazışmalarında belirtilen kelimelerin geçtiği e-postalar tespit
edilmiş ve bunlar 9 CD halinde farklı tarihlerde sunulmuştur.
I.2.3. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
I.2.3.1. Ulukar’da Bulunan Belgeler
(41) Belge 1: Ulukar’da bulunan “Özgürler” antetli belgede yer alan el yazısı notlarda;
“1- Genel Müd.
GÜNSAN 9000 m²
AYDIN
2- Genel Müdürlük
ÖZGÜRLER 22000 m²
3- İST İ.B.B.
ULUKAR 3609 norm.
1000 yüksek

4 Kisan, Özgürler, Ulukar, Günsan, Avrasya, Satra, Saferay, Tankes, Seltra, Nezih Özgür, Sözer Tanrıverdi,
Zekeriya Başar, Ayhan Örs, Zeki Baran, Uluğ, Tarkan Uragan, Mehmet Gültepe, Ahmet Erkan Arıkan, İsmail
Fetih Ürkmez, Ziya Eren Tütüncü, District 4, District 17, Directorate, Highways, İstanbul, Ankara, Sakarya,
Armageddon, tender, bid, contract, sub-contract.
12-46/1409-461

10/33
ULUKAR GÜNSAN ÖZGÜRLER
ÖZGÜRLER 36 35 35 37
ULUKAR 26 24 24 22
GÜNSAN 20 21 21 21
AYDINLAR 18 20 20 20
100 100
Nasıl uygun görüyorsan bölüşümü öyle yapabilirsiniz Özcan Abi. Çünkü yatayda
telafi edeceğinizi biliyor ve sözünüze inanıyorum. (çift komp. dahil)”
(42) Belge 2: Ulukar’da bulunan el yazısı notlarda;
“İBB 83 kalem içinde:
Özgürler (%46)
Günsan (%26)
Ulukar (%28)
Karayolları 2. Bölge/İzmir işinde:
Özgürler=%40
Ulukar=%35
Günsan=%25
KGM 42350 adet levha işinde:
Özgürler=%40
Ulukar=%20
Günsan=%20
Aydın=%20”
(43) Belge 3: Ulukar’da bulunan belgede:
“2003 YILINDA UYGULANAN ORTAKLIK ORANLARI
1. KURUM 2. ÖZGÜRLER 3. ULUKAR 4. GÜNSAN
5. TCK Genel
Müdürlüğü
6. %42 7. %30,5 8. %27,5
9. İstanbul
Büyükşehir
Belediyesi
10. %38,25 11. %38,25 12. %23,5
33 24 21,5 Aydın 21,5”
I.2.3.2. 3M’de ve Özgürler’de Bulunan Belgeler
(44) 3M ve Özgürler’de bulunan belgelerde aşağıdaki ifadeler yer almaktadır. Belge 17, 18 ve 19
Özgürler’de yapılan incelemelerde bulunmuştur.
12-46/1409-461

11/33
(45) Belge 4: 03.09.2004 tarihinde Nezih Özgür tarafından İlkay Erdem’e yazılan yazıda;
“… Müşterek gireceğimiz ihale hazırlığını aksatmamak maksadıyla, yazınıza vereceğimiz
cevap bugüne ertelenmiştir. …
… Benim 3M dışında başka reflektif üreticileri ile ilgilendiğimi, gizlice onlarla temasta
olduğumu zannettiğinizi tahmin ediyorum. Bunu da sizlerle yaptığım muhtelif görüşmelerde
açıkladım. Bu şüpheleriniz yok olsun diye, beraberce girdiğimiz ihalelerde, ihalelere katılma
belgelerini ben hazırladığım halde, başka hiçbir firmanın müsaade edemeyeceği şekilde,
benim haberim olmayacak biçimde, ihale teklifi bedelini size tayin ettirip size yazdırdım.
Piyasayı kontrol etmek amacıyla sizlerle de yoğun çalışmalar sonucu, rakip reflektif
malzeme temsilcisi olan firmalara geçen yıllarda yaptığım iş ortaklığı ile iş almamıza
rağmen, bu yıl 3M’in prensip olarak %70 reflektif malzeme sağlamasını kabul etmemeleri
yüzünden anlaşamadığımızı ve firmamın kazancını bir kenara atıp, çok düşük bedelle işi
aldığımı da unuttuğunuzu, yersiz şüphelerinizi gideremediğimi tahmin ediyorum.
İkinci şüphem ise, 3M ve Özgürler olarak beraberce bugüne kadar mükemmel denilebilecek
işler yapmamıza, her gün çoğalan rakiplere karşın halen Türkiye’de çıkan işlerin yaklaşık
%70’ini kontrol etmemize rağmen, benim firmam dışında başka bir firma yaratmak peşinde
olduğunuz, … müşterek çalışmamızın bitişine neden olarak firmamı göstermek isteyişiniz
olabileceğidir.”
(46) Belge 5: 22.03.2005 tarihinde Nezih Özgür tarafından 3M’e yazılan yazıda;
“… 3. Mersin Karayolları Bölge Müdürlüğünce son olarak çıkarılan ve tarafımızdan alınan
15.000 m² levha ihalesinde bir İzmir firması için ihale dosyası 3M Bölge temsilcisi tarafından
satın alınmış, ancak aynı firma ile daha önceki yıllarda 3M yetkililerinin bize hiç açıklama
yapmadan müşterek hareket etmesi neticesinde yaşanan büyük sıkıntı bilinmesine rağmen,
firmamıza hiç bilgi verilmemiş, satın alınma işinin 3M tarafından yapıldığı, ihale saatinden
hemen önce firmamız elemanlarınca tespit edilmiştir. 3M’in Avrasya firmasının kurulmasına
yardımı bilindiğinden, acaba başka bir firma ile de müşterek hareket etme çabasında mı?
Yine bir acil eylem planı mı kurguluyor? kuşkusunun doğmasına neden olmuştur. …
5. İlk konuşmamızda 22$/m² üzerinden anlaşılıp söz verilmesine rağmen, bölüm müdürü
yurtdışında ancak böyle talimat verdi diye fiyat 24$/m²’ye yükseltildi. Bunun sebebi bölüm
müdürüne sorulduğunda dün dündür, o gün öyleydi, bugün böyle diye, ticarette olmaması
gereken ve bizi müşterek hareket etmeye zorladığımız diğer firmalar karşısında son derece
müşkül durumda bırakan bir tavır sergilendi. …
10. Eğer 3M, Özgürler’i fiyat ve münasebetler açısından farklı tutmayacaksa, müşterek
hareket etmemizin bir anlamı kalmamaktadır. Nasıl olsa firmamız tek başına ihale almış
olsa, sizden de ihtiyacımızı karşılamak için malzeme istediğimizde bize malzeme
satacaksınız diye düşünmekteyiz.
11. Pazarın kontrolü için oluşturulan oluşumun devam edip etmemesine 3M mutlaka karar
vermeli. Çünkü bu husus bir müddettir firmamızı rahatsız eder bir hal aldı. Pazar payımızı
muhafaza etmek için diğer firmalarla görüşüldüğünde, bu görüşmeler 3M yetkililerince,
Özgürler kontrolü elinde tutmak için diğer firmaları 3M’e karşı organize ediyor,
görüşmeyince ise Özgürler bizimle birlikte hareket etmiyor diye tenkit malzemesi olarak
kullanılmaktadır. …”
(47) Belge 6: 28.04.2005 tarihli ve “3M ile görüşülecek konular ve taleplerimiz” başlıklı belgede;
12-46/1409-461

12/33
“… 7. 3M Bölge satış temsilcilerinden istifade edebilmemiz için yeni bir strateji belirlenmesi,
yeni bölge satış temsilcilerinin alınması ve düzenlenecek toplantılarla pazardaki müşterek
payımızın artırılması
8. Piyasadaki diğer imalatçılar ile ilgili ilişkiler ve stratejilerin tam olarak belirlenip
uygulanması …
14. Alınan Mersin Bölge Müdürlüğü ihalesi ile ilgili reflektif malzeme konusunda gerekli
görüşmelerin bir an önce yapılması için tarih tespit edilmesi
15. KGM, Bölge Müdürlükleri ve belediye ihalelerinde ihale tarihinden önce mutlaka bir
araya gelinerek stratejilerin belirlenmesi”
(48) Belge 7: 08.09.2005 tarihinde 3M’den Ertuğ Özdemir tarafından Özgürler’den Sözer
Tanrıverdi’ye gönderilen e-posta’da;
“İhaleler öncesinde genel ilke olarak, konulan kurallar, fiyat listeleri ve konuşulan prensipler
haricinde hareket edilmesi gerekenler ile ilgili fikir birliği oluşturabilmek amacıyla
görüşülmesi gerektiği kanısındayım. Aksi takdirde bir tarafça sorun olmadığı
değerlendirmesi yapılırken, yazınıza konu Mersin Bölge Müdürlüğü malzeme ihalesinde
olduğu üzere, fiyat konusunda fikir karmaşasına düşmemiz mümkün olabilmektedir.
Mersin Bölge Müdürlüğü malzeme ihalesi, Adana bölgeden sorumlu 3M satış temsilcisi
tarafından gösterilen çabalar sonucunda keşfin oluşturulması, yer alan malzemeler ile ilgili
kalemlerin tanımlanması, şartnamelerinin hazırlanması, gereken çizimlerin tasarlanması,
ihale süreci öncesi ve sonrasındaki destek ve yönlendirmeleri ile Özgürler Trafik lehine
sonuçlanmıştır.
Yine Cuma günkü konuşmamızda aktardığım ve 7.9.2005 Çarşamba günü, sizin de dahil
olduğunuz toplantıda Zekeriya Bey’in telefonu üzerine belirttiğim gibi, tarafımdan yapılan,
ihale öncesi teklif ve gerçekleşme sonrası değerlendirmelerde bu ihale bünyesine giren
kalemlerde zarar gözükmediği, tüm teklif kalemlerindeki tespitlerin ve fiyatların uygun olduğu
değerlendirmesi yapılmıştır.
Bir araya gelerek çözümleyebileceğimiz bir sonraki toplantımız öncesinde, ihale ile ilgili teklif
ve maliyet bilgilerinin bana ulaştırılması halinde sizin tarafınızdan yapılan hesaplamalar ve
tekliflerin ışığında tüm kalemlerde firmanızca herhangi bir olumsuzluk yaşamayacağınız
konusunda fikirlerimi sizlere aktarma şansı bulabileceğim.”
(49) Belge 8: 11.11.2005 tarihli el yazısı notlarda;
“İBB 164 KALEM REFLEKTİF İHTİYACI
… Bu miktarın %70’i alınacaktır. (3M’den)
Judith mektup
- 17. Bölge fiyatlaması; indirmeden konuşmalıyız.
- Hep 3M’in dediği olur.
- İlkay’a çok atıf yapıyorsunuz.
- Özg. Tic. içine çekiliyoruz, Nezih Özg. istemiyor.
- 3M’in diğer fiyatlarını artırmasına sebep olur.
- Fiyatlarda destek gelmesi lazım, ödemeler ne oluyor?”
12-46/1409-461

13/33
(50) Belge 9: 25.05.2006 tarihinde Özgürler’den 3M’e gönderilen e-posta’da;
“… Bilindiği üzere, geçen yıl çıkan ihalelerde dosya bazında reflektif malzeme birim fiyatını
belirleyip bildiriyordunuz. Bu ihalelerde de reflektif malzeme fiyatlarımızın çok acilen
bildirilmesini rica ederim.”
Cevaben gönderilen e-posta’da;
“2006 yılının başlamasıyla birlikte, takip edeceğimiz ve katılacağımız ihaleler için geçerli
birim fiyat teklifimizi ihaleler öncesindeki görüşmelerimizde Sayın Zekeriya Başar’a
sunmuştuk.
Ancak ihale öncesindeki olası gelişmeler, rekabet şartları ve alınacak karar doğrultusunda
gereken fiyat değişikliklerinin 3M’ce yapılmasının mümkün olduğu hususunu ve yıl için
geçerli birim fiyat teklifimizi bir kez daha bilgilerinize sunar, çalışmalarınızda başarılar
dileriz.”
(51) Belge 10: 11.08.2006 tarihli “Toplantı Tutanağı” başlıklı belgede;
“Adı Soyadı: Mehmet Gültepe, Sabahattin Uluğ, Özcan Uluğ, Ertuğ Özdemir, E. Nezih
Özgür
Konu: 1. NP ref malzeme 10 $/m²
YP ref malzeme 24 $/m²
Süper YP ref malzeme 43 $/m² bedelden 3M’den alınacaktır.
2. Kırımlı işlerde kırım miktarları oranında 3M gerekli kırımları yaparak vermeyi taahhüt
etmektedir. Ancak kırımlı işler öncesi 3M görüşü alınacaktır.”
(52) Belge 11: Nezih Özgür tarafından Gregg Benet’e gönderilen yazıda;
“… Bunun neticesi olarak bana yapılan büyük haksızlığı ve Özgürler ile 3M’in uğradığı
büyük zararı aşağıda size somut iki örnek ile anlatacağım.
İzmir Büyükşehir Belediyesi İhalesi:
İhalenin Makamı: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı
İhalenin İçeriği: 25.000 m² yüksek performans içeren trafik levha ihalesi
İhalenin Tarihi:18.9.2006
İhale Öncesi:
- İlkay toplantıya gelmediği için Ertuğ’a, 3M’in istediği gibi hareket edeceğimi, ihaleyi
alabileceğimi veya isterseniz vereceğiniz reflektif fiyatına göre kendi maliyetlerimizi de göz
önüne alarak en düşük teklifi atabileceğimizi söyledim.
- Ancak bu halde ihalenin kimin tarafından alınacağının bilinemeyeceğini, rakiplerimizde
de kalabileceğini bildirdim.
- Ertuğ da ihaleden iki gün önce rakiplerimizin ikna edilerek, ihalenin bizde kalmasının
daha uygun olacağını söyledi. Ben de gerekeni yaptım.
- İhaleden bir gün önce akşama doğru 18.9.2006 günü yapılacak Ankara Belediyesinin
ihalesini görüşmek için Akmerkez’e gittim.
- Ertuğ büyük ihtimalle İlkay’a danışıp, bu defa en düşük fiyatı atmamızın daha iyi
olacağını söyleyip, ertesi günü yani 18.9.2006 günü tekrar telefonla görüşelim dedi.
12-46/1409-461

14/33
İhale günü:
- … Saat 9.20’de Ertuğ ile görüşebildik. Kendisinden teklifi yazabilmem için reflektif fiyatını
istedim.
- İhaleye 10 dakika kala bildireceğini söyledi. (…) Ben de kendisine teşekkür edip,
kendimin önceden yazdırmış olduğum alternatif en düşük teklifi attırdım. Bütün çabalarıma
rağmen reflektif fiyatını da olabildiğince düşük tutarak ancak 2.570.000 YTL teklif verebil