Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2012-3-147 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 13-01/3-3
Karar Tarihi : 03.01.2013

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Kenan TÜRK

B. RAPORTÖRLER: Erdem AKTEKİN, Nesrin SAĞLAM

C. BAŞVURUDA
BULUNAN :-Ulusal Ecza Tıbbi Cihazlar Deposu
Temsilcisi: Av. Ersoy ŞAHİN
Şair Eşref Bul. Ragıp Şamlı İş M. No:6/602 Çankaya/İzmir

D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA YAPILAN:
-Allergan İlaçları Tic. A.Ş.
Eski Büyükdere Cad. İz Plaza Giz Kat: 12
Maslak-Şişli 34398 İstanbul

(1) E. DOSYA KONUSU: Allergan İlaçları Tic. A.Ş.’nin “Botox” markalı ilacı Ulusal Ecza
Tıbbi Cihazlar Deposu’na tedarik etmeyerek hakim durumunu kötüye kullandığı
iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Ulusal Ecza Tıbbi Cihazlar Deposu (Ulusal)’nun başvurusunda
özetle;
- Beşeri ilaç üretimi ile iştigal eden Allergan İlaçları Tic. A.Ş. (Allergan)’nin Ulusal’ın talebi
üzerine” Botox” marka ürününü 2010 yılından itibaren Ulusal’a tedarik etmeye başladığı;
- Ulusal’ın sipariş adetlerinin artması ile birlikte Allergan’ın Ulusal’a mal tedariğinde
aksamalar meydana geldiği ve Ulusal’a ihtiyacından çok daha az miktarda mal tedarik
ettiği,
- 2012 yılının Mayıs ayında ise Ulusal’a bu ürünün ve bu ürün yanında satın aldığı
Juvederm ve Surgiderm markalı dolgu malzemelerinin sevkiyatının durma noktasına
geldiği,
- Allergan’ın Ulusal’a Botox ürününü vermeyerek ve bu ürünü sadece belirli kanallardan
dağıtarak hakim durumunu kötüye kullandığı
ifade edilerek gereğinin yapılması talep edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 16.08.2012 tarih ve 6469 sayı ile giren başvuru
üzerine hazırlanan 03.09.2012 tarih ve 2012-3-147/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu’nun
görüşülmesi sonucunda önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(4) İlgili karar uyarınca düzenlenen 27.12.2012 tarih ve 2012-3-147/ÖA sayılı Önaraştırma
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(5) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle; önaraştırma konusu iddialar ile ilgili
olarak soruşturma açılmasına gerek olmadığı sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.
13-01/3-3
2/6
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1 İlgili Ürün Pazarı
(6) Allergan’ın ithal ettiği Botox ürününün temel etken maddesi botulinum toksindir. Botulinum
toksin ameliyatsız estetik müdahaleler alanında kullanılan bir ürün olup botulinum
bakterisinin çok sayıdaki toksinlerinden Tip-A olarak adlandırılan toksinin laboratuvarda
işlenmiş ve zayıflatılmış halinden elde edilmektedir.
(7) Günümüzde, botulinum toksin genelde yüze yönelik, ameliyatsız estetik müdahalelerde
kullanılmaktadır ve bu tip müdahaleler için plastik cerrah, medikal estetisyenler ve
dermatologlar tarafından talep edilmektedir.
(8) Benzer amaçlarla kullanılabilen ve botulinum toksin bazlı ürünlere ikame olabilecek bir
diğer ürün de hyaluronik asit bazlı dolgu malzemeleridir. Ancak iki ürün kullanım alanı
bakımından farklılaşmaktadır. 04.12.2008 tarih ve 08-69/1113-430 sayılı Kurul kararında
da botulinum toksinin yüzün üst kısmına uygulandığı, dolgu malzemelerinin ağırlıkla yüzün
alt kısmında kullanıldığı belirtilerek bu kulanım farklılığına dikkat çekilmiştir.
(9) Mevcut dosya özelinde, 04.12.2008 tarih ve 08-69/1113-430 sayılı Kurul kararı da dikkate
alınarak, ilgili ürün pazarı “botulinum toksin pazarı” olarak belirlenmiştir.
(10) Dünya çapında botulinum toksin üretimi ve satışı alanında faaliyet gösteren belli başlı üç
firma bulunmaktadır. Allergan Grubu, Botox markalı ürünüyle pazarda yer almaktadır.
Allergan Grubu dışında piyasadaki diğer bir önemli bir oyuncu, Dysport marka ürünüyle
Fransız menşeli Ipsen grubudur. Piyasaya en son giriş yapan firma ise Xeomin markalı
ürünüyle Alman menşeli Merz’dir.
(11) Botulinum toksin beşeri tıbbi ürün (ilaç) statüsünde bir üründür ve bu ürünlerin ithalatı ve
pazarlaması ancak bu ürünlere Sağlık Bakanlığından ilaç ruhsatı alınmak suretiyle
gerçekleştirilebilmektedir. Türkiye’de satışı gerçekleştirilen Sağlık Bakanlığı tarafından
ruhsatlandırılmış botulinum toksin markaları Botox ve Dysport’tan ibarettir.
(12) Allergan’ın üreticisi olduğu Botox’un ithalatı ve pazarlaması daha önce Abdi İbrahim İlaç
Sanayi ve Tic. A.Ş. tarafından gerçekleştirilmekte iken taraflar arasında gerçekleşen devir
işlemini müteakip 2010 yılı Ekim ayı itibarıyla ana lisans sahibi Allergan tarafından
yürütülmektedir.
(13) Botulinum toksin etken maddeli ürünler ilaç statüsünde olması sebebiyle doğrudan
uygulayıcılara ya da kullanıcılara tedarik edilmemekte, söz konusu ürüne ilişkin satışlar
sadece ecza depolarına gerçekleştirilmektedir.
I.1.2. İlgili Coğrafi Pazar
(14) İlgili coğrafi pazar "Türkiye" olarak tespit edilmiştir.
I.2. Taraflar
I.2.1. Ulusal
(15) 2009 yılında İzmir’de kurulan şirket ecza deposu olarak faaliyet göstermektedir. Şirket,
temel olarak plastik ve estetik cerrahi dalına yönelik ürünlerin satışını gerçekleştirmektedir.
I.2.2. Allergan
(16) Allergan dünya çapında faaliyet gösteren beşeri ilaç üreticisi Allergan Grubu’nun Türkiye
iştirakidir. Allergan Grubu esas olarak göz bakımı, nörobilim, medikal dermatoloji, medikal
estetik, üroloji ve obezite alanlarına yönelik ürettiği ilaçları ile öne çıkmaktadır.
Teşebbüsün en bilinen ve tüketilen ürünü bulunduğu pazarda jenerik isim olarak
kullanılacak bilinirliğe ulaşmış “Botox” markalı ürünüdür.
13-01/3-3
3/6
I.3.Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
I.3.1. Önaraştırma Sürecinde Elde Edilen Bulgular
(17) Önaraştırma döneminde şikayetçi Ulusal firmasından botulinum toksin pazarında
gerçekleştirdiği yıllık satışların marka özelinde dökümü ile Allergan tarafından kendisine
tedarik edilen aylık Botox ürünü miktarına ilişkin bilgiler talep edilmiş ve söz konusu
bilgilere Tablo 1 ve 2’de yer verilmiştir.
Tablo 1 – Ulusal’ın Botulinum Toksin Ürünleri Satış Verileri
2010 2011 2012
Ürün Adet Ciro (TL)
Pazar
Cirosu
İçindeki
Payı (%)
Adet Ciro (TL)
Pazar
Cirosu
İçindeki
Payı (%)
2011 Yılı
Cirosu
İçindeki
Payı (%)
Adet Ciro (TL)
Pazar
Cirosu
İçindeki
Payı (%)
Botox (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Dysport (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(18) Tablodan görüleceği üzere, Botox ürünü satışları gerek botulinum toksin pazarı açısından
gerekse de 2011 yılı özelinde toplam ciro açısından Ulusal’ın satışlarının görece sınırlı bir
miktarını sağlamaktadır. 2011 yılında Botox ürününden elde edilen ciro Ulusal’ın bu yıla ait
toplam cirosunun yaklaşık %(…..)’sini oluşturmuştur. Botox’un rakibi olarak kabul
edilebilecek Dysport satışları ise şirketin toplam cirosunun yaklaşık %(…..)’si düzeyinde
gerçekleşmiştir.
Tablo 2 – Allergan tarafından Ulusal’a tedarik edilen Botox ürün verileri
Ay/Yıl 2010 2011 2012
Ocak - Ürün Verilmedi 150
Şubat - (…..) (…..)
Mart - (…..) (…..)
Nisan - (…..) (…..)
Mayıs - (…..) Ürün Verilmedi
Haziran - (…..) (…..)
Temmuz - (…..) (…..)
Ağustos - (…..) (…..)
Eylül - (…..) (…..)
Ekim (…..) (…..) -
Kasım Ürün Verilmedi (…..) -
Aralık Ürün Verilmedi (…..) -
(19) Tablo 2’den Ulusal ve Allergan arasındaki Botox ürününe ilişkin ticari ilişkinin 2010 yılı
sonunda başladığı, 2011 yılında en yüksek hacme ulaştığı ve 2012 Nisan/Mayıs
döneminde ise azaldığı sonucuna ulaşılmıştır