Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2012-1-210 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 13-17/243-118
Karar Tarihi : 28.03.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Kenan TÜRK, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: Çağlar Deniz ATA, Şamil PİŞMAF, Başak ARSLAN
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Özutku Otomotiv Mak. Petrol Ürün. Tic. ve San. Ltd. Şti.
Temsilcisi: Av. Adnan GÜL
Atatürk Cad. No:104/1 Eskişehir
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : Termopet Akaryakıt Nakliyat ve Ticaret Ltd. Şti.
Mutlukent Mah. Angora Bulvarı 2689 Sok. No:13 Çankaya/Ankara
(1) E. DOSYA KONUSU: Termopet Akaryakıt Nakliyat ve Ticaret Ltd. Şti.’nin yapmış
olduğu dikey anlaşma ve çeşitli uygulamalar yolu ile 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun) ve 2002/2 sayılı Dikey
Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2002/2 sayılı Tebliğ)'ni ihlal ettiği
iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 26.11.2012 tarihinde giren başvuru üzerine
hazırlanan 24.12.2013 tarih ve 2012-1-210/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, 10.01.2013
tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili
karar uyarınca düzenlenen 20.03.2013 tarih ve 2012-1-210/ÖA sayılı Önaraştırma
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) G. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: ilgili raporda;
a) Özutku Otomotiv Mak. Petrol Ürün. Tic. ve San. Ltd. Şti. (ÖZUTKU PETROL), Savaş
KİREZ, Recep Kirez Akar. Din. Tesis. Nakl. İnş. Gıda Mah. San. Tic. Ltd. Şti.
(RECEP KİREZ AKARYAKIT) ve Termopet Akaryakıt Nakliyat ve Ticaret Ltd. Şti.
(TERMOPET) arasındaki muhtelif sözleşmelerle kurulan dikey ilişkinin
23.06.2011tarihine kadar 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden
yararlanabileceği,
b) Bununla birlikte ilgili dikey anlaşmanın daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti
yürütülmemiş gayrimenkul üzerinde yeni bir istasyon kurulmasına ilişkin olması,
istasyona özgü yatırım maliyetinin Termopet Akaryakıt Nakliyat ve Ticaret Ltd. Şti.
tarafından karşılanması nedeniyle ve somut olayın özellikleri dikkate alınarak,
ÖZUTKU PETROL’e TERMOPET tarafından üstlenilen ilişkiye özgü yatırımın varsa
kalan süreye tekabül eden kısmını ödemek suretiyle anlaşmayı sona erdirme imkânı
tanınması şartıyla, ilgili dikey anlaşmaya 23.06.2006 tarihinden itibaren 10 yıl süreyle
bireysel muafiyet tanınabileceği,
c) Tarafların yukarıda belirtilen hususlarda anlaşamamaları halinde ise bahse konu
dikey anlaşmaya bireysel muafiyet de tanınamayacağı; bu durumda taraflara
gerekçeli kararın tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde aralarındaki dikey
anlaşmayı sonlandırmaları, aksi takdirde haklarında 4054 sayılı Kanun çerçevesinde
13-17/243-118
2/7
işlem başlatılacağı yönünde Kanun’un 9. maddesi uyarınca, görüş bildirilmesinin
uygun olacağı;
ifade edilmiş olup, raportörlerden Şamil PİŞMAF ise; dosya konusu dikey anlaşmaya 10
yıl süreyle bireysel muafiyet tanınabilmesi için TERMOPET tarafından ÖZUTKU
PETROL’e, ilişkiye özgü yatırımın varsa kalan süreye tekabül eden kısmını ödemek
suretiyle anlaşmayı sona erdirme imkânı tanınmasının yeterli olduğu, somut olayın
kendine özgü özellikleri nedeniyle, tarafların uzlaşma sağlamaları koşulunun dosya
konusu dikey anlaşma bakımından bireysel muafiyet şartı olarak getirilmesine ve
nihayetinde bu şartın gerçekleşmemesi halinde anlaşmanın sona erdirilmesi gerektiğine
yönelik bir vurguya ihtiyaç bulunmadığı düşüncesiyle yukarıda yer verilen son maddeye
katılmamıştır.
H. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1. Taraflar Arasındaki Dikey İlişkiye Yönelik Bulgular
(4) ÖZUTKU PETROL vekili tarafından yapılan başvuruda özetle;
- Borçlarına binaen eski malik Savaş KİREZ tarafından RECEP KİREZ AKARYAKIT
ile TERMOPET arasındaki bayilik sözleşmesinin teminatı olarak TERMOPET
lehine Afyonkarahisar ili, Merkez Işıklar Köyü, Şosealtı Mevkii, 49j.1c Pafta, 6447
Parselde kain taşınmaz üzerinde (…..) TL bedelli ipotek hakkı ve 26.06.2006
tarihinde yıllık (…..) TL bedel karşılığında intifa hakkı tesis edildiği,
- RECEP KİREZ AKARYAKIT’ın TERMOPET’e olan borcundan dolayı mezkur
taşınmaz üzerindeki ipoteğin paraya çevrilmesi talepli olarak icra takibi başlatıldığı
ve taşınmazın mülkiyetinin üzerindeki intifa hakkıyla birlikte 16.04.2012 tarihinde
ÖZTUTKU PETROL’e geçtiği,
- TERMOPET ile imzalanan bayilik anlaşması ve lehine tesis edilen intifa hakkından
oluşan dikey ilişkinin 23.06.2011 tarihine kadar grup muafiyeti kapsamında olduğu;
bu tarihten sonra 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine aykırı olması nedeniyle
geçersiz hale geldiği,
- TERMOPET’in faaliyetlerinin 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerine aykırı
olduğu
iddia edilerek; TERMOPET hakkında gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir.
(5) TERMOPET tarafından gönderilen ve Kurum kayıtlarına 04.03.2013 tarihinde giren
yazıda ise özetle;
- ÖZUTKU PETROL’ün Türkiye'nin herhangi bir ilinde, hiçbir zaman TERMOPET
bayisi olmadığı ve ÖZUTKU PETROL ile TERMOPET arasında imzalanmış bayilik
sözleşmesi, protokol, ön anlaşma veya hukuki bir mukavele bulunmadığı,
- ÖZUTKU PETROL’ün sadece Afyonkarahisar-Konya Karayolu 18. Km Işıklar
Kasabası - Afyon adresinde bulunan eski bayi RECEP KİREZ AKARYAKIT’ın
istasyonunu 30.03.2012 tarihinde icrai yoldan satın aldığı,
- Savaş KİREZ adına kayıtlı gayrimenkul üzerinde TERMOPET lehine 23.06.2006
tarihinde 12 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiği ve RECEP KİREZ AKARYAKIT ile
TERMOPET arasında 25.07.2006 tarihinde bayilik sözleşmesi imzalandığı,
akabinde 17.08.2006 tarihinde RECEP KİREZ AKARYAKIT adına EPDK’dan
lisans alındığı,
- Bu süreçte intifanın 3. şahısa ait olup bayilik sözleşmesinden önce alındığı,
- Söz konusu istasyonun daha önceden işletilmediği ve gayrimenkul üzerinde
sıfırdan ciddi miktarda yatırım yapılarak akaryakıt istasyonu haline getirildiği,
- Ancak bayinin borcunu ödeyememesi nedeni ile istasyonun icrai yoldan açık
artırma usulü satışa çıkartıldığı ve Satış Şartnamesi’nde belirtilen şartlarla
13-17/243-118
3/7
(Şartname’nin 9. maddesi gereği, gayrimenkul üzerindeki intifa hakkı ayrıca
belirtilmiştir) ÖZUTKU PETROL’e icrai satışın yapıldığı,
- Şartname’nin 9. maddesinde intifa hakkının belirtilmesi nedeni ile söz konusu
satışa ve sürece
a. satış miktarının düşük olmasına (gayrimenkulün 2. satışta ve muhammen
bedelin %40’ına satıldığı)
b. yatırım bedelinin, belirtilen değerden çok daha fazla olmasına,
c. satış sonrasında da yatırımın geri alınamayacağı ortada olmasına
rağmen; satıştan sonra bayiliğin intifaya bağlı olarak devam edecegi düşüncesi ile
miktarın düşüklüğüne bakılmaksızın, itiraz edilmediği,
- Kaldı ki, ÖZUTKU PETROL’ün de gayrimenkulun üzerindeki intifa ile satılması
nedeni ile müşteri çıkmaması sonucu, 2. satıştan bu kadar ucuza satın alabildiği,
- Nitekim Şartname’de de belirtildiği üzere gayrimenkulün yapılan yatırımla artmış
muhammen bedeli (takdir oluna bedel) (…..) TL olmasına rağmen ÖZUTKU
PETROL’ün sadece (…..) TL gibi son derece düşük bir rakamla istasyonu satın
aldığı,
- ÖZUTKU PETROL’ün Şartname’de belirtilen nedene, TERMOPET ile hiçbir dikey
ilişkisi bulunmamasına, kısacası TERMOPET’in Medeni Kanun gereği devam eden
intifa hakkına rağmen sürece itiraz ettiği ancak tüm itirazlarının yargı kararları ile
reddedildiği,
- Ayrıca ÖZUTKU PETROL’ün Afyon 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde derdest
2012/560 E. sayılı dosya ile intifanın kaldırılmasını da talep ettiği ve hukuki sürecin
devam ettiği,
- Bu bilgiler ışığında TERMOPET’in intifa hakkına ilişkin hukuki sürecin, dosya
konusu ÖZUTKU PETROL ile arasında gerek 4054 sayılı Kanun ve gerekse
2002/2 sayılı Tebliği kapsamında dikey ilişkisi bulunmadığı gerekçesi ile, Medeni
Kanununa dayalı olarak süreceğinin düşünüldüğü
belirtilmiştir.
(6) Yazı ekinde yer alan “Taşınmazın Açık Arttırma Şartnamesi ve Tutanağı”
incelendiğinde, Şartname’nin 9. maddesinde, “Taşınmaz üzerindeki mükellefiyetler:
Taşınmaz üzerinde, dosyamız alacaklısının 23.06.2006 tarihinde başlamak üzere 12 yıl
süreli intifa hakkı vardır.” ifadesinin yer aldığı görülmektedir.
(7) Ayrıca yazı ekinde dosya konusu istasyonda yapılan yatırım harcamalara ilişkin fatura
örnekleri sunulmuştur. Sunulan bu fatura örneklerinden TERMOPET’in ilgili istasyona
yaptığı yatırımın yaklaşık (…..) TL ve (…..) ABD Dolar olduğu anlaşılmaktadır.
H.2. Konu ile İlgili Mevzuat Hükümleri, Danıştay ve Rekabet Kurulu Kararları
(8) 4054 sayılı Kanun’un “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar” başlıklı
4. maddesi, belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak
rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran
yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmaların, uyumlu eylemlerin ve
teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemlerinin hukuka aykırı ve yasak olduğunu
hükme bağlamıştır.
(9) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinde üretim ve dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde
faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetin alımı,
satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar “dikey anlaşma” olarak
tanımlanmaktadır. Tebliğ’in 3. maddesinde rekabet etmeme yükümlülüğü “alıcının
anlaşma