Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2014-5-7 (Menfi Tespit/Muafiyet)
Karar Sayısı : 14-16/304-133
Karar Tarihi : 30.04.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN
B. RAPORTÖRLER: M. Nazlı ÖNAL, Mücteba ALTUN, Mehmet TOKGÖZ
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Türkiye Çelik Üreticileri Derneği
Cinnah Caddesi Alaçam Sokak No:1/24 Çankaya/Ankara
(1) D. DOSYA KONUSU: Türkiye Çelik Üreticileri Derneği tarafından hazırlanan
yurtdışından hurda alımlarında uygulanması planlanan standartlara menfi
tespit belgesi verilmesi/muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına en son 20.03.2014 tarihinde giren yazıyla
tamamlanan bildirim üzerine düzenlenen 24.04.2014 tarih ve 2014-5-7/MM sayılı
Rapor görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olması muhtemel etkilerinden dolayı 4054 sayılı Kanun’un 8. maddesi
uyarınca menfi tespit belgesi alamayacağı, birlikte söz konusu standart şartlara 4054
sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında muafiyet verilmesinin yerinde olacağı ifade
edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(4) Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) tarafından yapılan başvuru, ithal edilen
hurdada kalite probleminin aşılabilmesi ve verimliliğin artırılabilmesi için üretici
teşebbüslerin temsilcilerinin de katılımıyla oluşturulan Çalışma Grubu tarafından
ortak girdi tedariki stratejisi çerçevesinde hazırlanan taslak şartların 4054 sayılı
Kanun’u ihlal edip etmeyeceğine yönelik endişelerden kaynaklanmıştır.
(5) Tarafların gerçekleştirmeyi planladıkları işlem, yurtdışından ithal edilen hurdalarda
kargo içerisinde; belirli bir oranın üzerinde empüriteye (tanım dışı malzeme)
rastlanması, tahliyeyi zorlaştırıcı nitelikte zincir, tel, çelik, halat gibi malzemelerin
bulunması, hurda et kalınlığının belirli bir miktarın altında kalması, ağırlığı belirtilen
oranların üzerinde malzeme olması, patlama ve yanma riski bulunan, sağlığa,
çevreye çelik üretim sürecine zarar verebilecek malzemeler olması durumlarında
satıcıya uygulanması düşünülen çeşitli yaptırımları içermektedir.
G.1. 4054 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Bakımından Yapılan Değerlendirme
(6) Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz’da standart şartlarla ilgili olarak “Belirli
sektörlerde, teşebbüs birlikleri ya da doğrudan rakip teşebbüsler tarafından
hazırlanan standart alım ya da satım şartları (standart şartlar) kullanılmaktadır.
Örneğin, bankacılık ve sigorta sektörlerinde standart şartlar önemli bir role sahiptir.
Rakip teşebbüsler ile tüketiciler arasında ikame ürünler için standart alım veya satım
koşullarını belirleyen standart şartlar, bu Kılavuz kapsamındadır.” ifadeleri yer
14-16/304-133
2/6
almaktadır. Bu çerçevede bahse konu işlem standart şart niteliği taşıyan bir yatay
işbirliği anlaşması olarak ele alınmıştır.
(7) Bir yatay işbirliği anlaşmasının rekabeti kısıtlayıp kısıtlamadığının değerlendirilmesi
öncelikle anlaşmanın; rekabeti kısıtlayıcı bir amacının olup olmadığının tespit
edilmesi, böyle bir amacın varlığından söz edilemediği durumda rekabeti kısıtlamaya
dönük fiili ya da potansiyel bir etkisinin bulunup bulunmadığının belirlenmesini
gerektirir. Rekabeti kısıtlayıcı etki söz konusuysa anlaşma sonucunda ortaya çıkacak
rekabetçi faydaların ve bu faydaların anlaşmanın rekabeti kısıtlayıcı etkilerinden daha
fazla olup olmadığına bakılır. Bir başka deyişle, rakipler arasında yapılan yatay
işbirliği anlaşmaları 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilirken öncelikle
anlaşmanın Kanun’un 4. maddesi kapsamında rekabeti kısıtlayıcı bir amacı ya da
etkisi olup olmadığının değerlendirilmesi, anlaşmanın 4. madde kapsamında rekabeti
kısıtlayıcı olduğu tespitinin yapıldığı durumda ise 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi
çerçevesinde muafiyetten yararlanıp yararlanamayacağının tespit edilmesi
gerekmektedir.
(8) İncelemeye esas başvuru açısından uygulanacak olan standart şartlar, alım
fiyatlarının tespitini içermemekte olup, hurda ithal edecek teşebbüslerin her birinin,
alım yapılacak teşebbüslerle kendi aralarında yapacakları sözleşmeler için tavsiye
niteliğindedir. Dolayısıyla fiyat tespiti, miktar sınırlaması veya pazar ya da müşteri
paylaşımı yapıldığına ilişkin bir bilgi bulgu içermeyen dosya konusu işbirliği
anlaşmasının rekabeti amaç bakımından kısıtlamadığı kanısına ulaşılmıştır.
(9) Sonraki aşamada, rekabeti kısıtlama amacı taşımayan bu tür anlaşmaların rekabeti
kısıtlama etkilerinin olup olmadığı değerlendirilmiştir.
(10) İthal edilecek olan hurda alımları için uygulanacağı bildirilen standart şartların, hurda
alımlarında kalite ve verimliliğin artırılması için tedarikçilerin uyması gereken çeşitli
yükümlülükler içermesi, ilk aşamada hurda alım fiyatlarının yükselebileceği ve
dolayısıyla maliyetlerin artması ve nihai ürünlere ilişkin fiyatların yükselebileceği
endişesi oluşturmaktadır. Bununla birlikte sektörde faaliyet gösteren bazı teşebbüs
temsilcileri ile yapılan görüşmelerde, kargolar halinde tedarik edilen hurdaların
içerisinde beklenilenin üzerinde empürite vb. istenmeyen maddelerin olmasının hurda
ayrıştırma maliyetlerini yükselttiği, bu sebeple standardı belli olan ve kaliteli hurda
kullanılarak yapılan üretimde birim başına maliyetin daha az olacağı ileri sürülmüştür.
(11) Bu aşamada söz konusu uygulamanın olası rekabeti kısıtlayıcı etkilerinin
değerlendirilebilmesi için, hurda alımında uygulanacak şartlar sonrası yurtdışı
piyasasında hurda fiyatlarında meydana gelebilecek fiyat artışları ile hurda
kalitesinde meydana gelecek artışın çelik üretim maliyetlerine sağlayabileceği
avantajların karşılaştırılması gerekmiştir. Teşebbüslerle yapılan görüşmelerde, demir
çelik üretimindeki süreçler, üretim yöntemlerinin farklılığı, hurda ergitme ocaklarının
kapasitelerindeki farklılıklar vb. nedenlerden dolayı ayrıntılı maliyet analizi yapmanın
oldukça zahmetli ve uzun bir değerlendirme süreci gerektirdiği, bununla birlikte dosya
konusu standart alım şartlarının uygulanması neticesinde toplam maliyetin azalacağı
belirtilmiştir.
(12) Buna karşın, yurtdışından ithal edilen hurda fiyatlarında meydana gelebilecek bir artış
sonrasında, sektör gereği dünya piyasası ile iç içe olan yurtiçi hurda fiyatlarının da
aynı yönde etkilenmesi olasılığı mevcuttur. Yurtiçi piyasasında hurda fiyatlarının
yükselmesi ise ilgili pazarda faaliyet gösteren ve üretimde hammadde ihtiyacını
Türkiye hurda pazarından sağlayan nispeten küçük kapasiteli üreticiler için
maliyetlerin yükselmesi anlamına gelecektir. Bu durumda yerli piyasadan hurda
14-16/304-133
3/6
tedarik eden teşebbüslerin üretim maliyetlerinde meydana ge