Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2014-5-16 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 14-22/441-199
Karar Tarihi : 25.06.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ
B. RAPORTÖRLER: M. Nazlı ÖNAL, Mücteba ALTUN, Mehmet TOKGÖZ,
Semih SÜREZ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Zaman ve Mekan Yapı İnş. Eml. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.
Çobançeşme Sanayi Caddesi Nishistanbul D Blok
Kat 12 Ofis 146 Yenibosna Bahçelievler / İstanbul
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILANLAR :
Ak Beton İnşaat Taş. San.Tic. Ltd. Şti.
Emek Mah. Nato Yolu Cad. No:2 Sancaktepe /İstanbul

Akar Beton İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Gazi Mah. Cebeci yolu caddesi, Yeni Polis Karakolu Arkası
Sultangazi/İstanbul

Albayrak Hazır Beton San. ve Tic. Ltd. Şti.
Necip Fazıl Mah. Alemdağ Cad. No:872/3 Ümraniye/İstanbul

Anıl Beton Tic. ve San. Ltd. Şti.
Ayazağa Mah. Kemerburgaz Caddesi No:45-1/1 Sarıyer/İstanbul

Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcisi: Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. Öznur İNANILIR,
Av. Ceren ÖZKANLI
Çitlenbik Sok. No:12 Yıldız Mah. Beşiktaş/İstanbul

Danış Beton Sıva İnş. San. Tic. A.Ş.
Ferhatpaşa Mah. Gazipaşa Cad. No:35 Ataşehir /İstanbul

Dünya Beton San. ve Tic. Ltd. Şti.
Cebeci Mah. 2806 Sok. No:32 Sultangazi/İstanbul

Göltaş Hazır Beton ve Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş.
Vişnezade Mah. Prof. Alaeddin Yavaşca Sok. Marmara Apt. No: 4/2
Beşiktaş / İstanbul
Gümüştaş Hazır Beton Taahhüt Nak. Tic. A.Ş.
Temsilcisi: Evren GÜLDOĞAN
8 Gazeteciler Sitesi, 2 Söltaş Evleri Hare Sokak No 20 K-6
Levent 34255 İstanbul

14-22/441-199
2/13
(1) E. DOSYA KONUSU: İstanbul ilinde faaliyet gösteren hazır beton
üreticilerinin aralarında anlaşarak fiyat yükselttiği iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Bahse konu iddialara ilişkin 21.04.2014 tarih ve 2014-5-
16/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu Rekabet Kurulunun 30.04.2014 tarihli toplantısında
görüşülmüş ve 14-16/308-M sayılı Karar ile İstanbul ilinde faaliyet gösteren tüm
hazır beton üreticilerinin yanı sıra bu üreticilerin bayileri ve üye oldukları teşebbüs
birlikleri hakkında önaraştırma açılmasına karar verilmiştir. Bunun üzerine
hazırlanan 19.06.2014 tarih ve 2014-5-16/ÖA sayılı rapor görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(3) G. İDDİALARIN ÖZETİ: İstanbul ili hazır beton fiyatlarında 2013 yılının Mayıs
ayından itibaren aşırı artış yaşandığı ifade edilerek, fiyatlarda yaşanan aşırı
artışların ve benzer fiyatların teşebbüsler arasında anlaşma şüphesi doğurduğu
iddia edilmiştir.
Has Beton İnş. ve Madencilik San. Tic. Ltd. Şti.
Cebeci Mah. 2803 Sok. No:31/A Sultangazi/İstanbul

Kumcular Beton Santralleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Eyüp Sultan Mah. Hacı Salih Cad. No:26 Sancaktepe/İstanbul

Limak Batı Çimento San. ve Tic. A.Ş.
Temsilcisi: Dr. Aydın Öztunalı
Turan Güneş Bulvan No: 100/20 Yıldız 06550 Ankara

Marmara Hazır Beton İnşaat Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Adnan Kahveci Mah. Yavuz Sultan Selim Bulvarı Çalışlar Caddesi
No:5 Gürpınar Beylikdüzü/İstanbul

Miltaş Beton ve İnş. Mad. San. Tic. A.Ş.
Eyüp Sultan Mah. İmam Rabbani Caddesi Tem Yan Yolu No:36
Sancaktepe/İstanbul

Oktan Behçetler Hazır Beton Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.
Namık Kemal Mah. Adile Naşit Bulvarı No.26 Esenyurt/İstanbul

Onur İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş.
Ömerli Mah. Adnan Kahveci Cad. No:6 34555 Arnavutköy/İstanbul

Oyak Beton Sanayi ve Tic. A.Ş.
Yenibosna Merkez Mah. Cemal Ulusoy Cad. No:47 Güneşli/ İstanbul

Öz Seç Beton Mad. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.
Ömerli Köyü Aynalı Çeşme Mevkii Arnavutköy/İstanbul

Paksoy Hazır Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Mimarsinan Eski Silivri Cad. No:20 Büyükçekmece/İstanbul

Yolyapı Hazır Beton San. ve Tic. A.Ş.
2. Cebeci Yolu 788 Parsel Taşocakları Mevkii Sultangazi/İstanbul

Türkiye Hazır Beton Birliği
Selvi Çıkmazı No:2, Plaza K, Kat:3 34805 Kavacık /İstanbul

14-22/441-199
3/13
(4) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle, önaraştırma konusu iddialar
ile ilgili olarak soruşturma açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.
(5) I. İNCELEME ve DEĞERLENDİRME
Öncelikle yerinde incelemelerde elde edilen belgeler değerlendirilecek, sonrasında
taraflardan edinilen bilgiler çerçevesinde yapılan tespitler ışığında 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi kapsamında bir değerlendirme yapılacaktır.
Belge 1:
(6) (…..) yapılan yerinde incelemede elde edilen bu belgede Bahçeşehir’de olduğu
anlaşılan bir iş için (…..) tedarikçi olarak ÇİMENTAŞ ile anlaşmak istediği ve rakip
firmalar arasında anılan işi alabilmek için yaklaşık olarak ne kadar fiyat
verdiklerinden bahsedilerek çimento teslim fiyatları ile ilgili beklentileri dile
getirilmiştir.
(7) Belgenin, şikâyet başvurusunda yer alan rakipler arası anlaşmanın varlığının
aksine rekabet hukuku bağlamında rakipler arasında olması beklenen fiyat
rekabetine işaret ettiği kanısına varılmıştır. Zira belgede yer alan ifadelerde
bahsedilen işi alabilmek için C35 türü beton fiyatı tekliflerinin ilk aşamada 126₺
civarında olduğu daha sonra ise 110₺ seviyelerine geldiği, benzer şekilde C40 türü
beton için 130₺’den 114₺ seviyelerine kadar gerilediği ifade edilmiştir.
Belge 2:
(8) (…..) Genel Müdürü (…..) tarafından kaleme alınan bu belgeyi önemli kılan husus
belgede geçen “Bu firmadan gelen bilgileri doğru kabul ediyoruz zira her
betoncunun sözleşme fiyatı ve uygulama tarihi burada aynıdır. Birbirimizden de
ayrıca muhakkak haberdar oluyoruz” ifadeleridir. Bu ifadeler başvuru sahibinin
beton fiyatlarının benzer olduğu iddiasını doğrulamaktadır. Bununla birlikte, anılan
ifadede, fiyatların aynı olmasının rekabeti kısıtlayıcı bir anlaşmadan
kaynaklandığına işaret eden bir emare bulunmamakta, fiyatların piyasadan
toplandığı kanaati oluşmaktadır. Nitekim yapılan yerinde incelemelerde
teşebbüsler arasında iletişim olduğunu gösteren bir belge bulunamamıştır.
(9) Belge 2’nin sonunda yer alan “Gelin görün ki dün itibariyle hala rakiplerimizden
herhangi bir talep gelmediğini öğrendik.” ifadesinin de rakipler arasında yaşanan
rekabete işaret eder nitelik taşıdığı düşünülmektedir. Ayrıca, taraflardan edinilen
bilgi ve belgeler bir bütün halinde değerlendirildiğinde sözleşme fiyatlarının ve
uygulama tarihlerinin aynı olduğu doğrulanamamıştır.
Belge 3:
(10) Bu belgeyi önemli kılan husus, içeriğinde “Beton Birliği” başlığı altında rekabetçi
açıdan endişe teşkil edecek ifadelerin yer almasıdır.
(11) Belgede ilk aşamada barter yapılmaması yönünde bir ifade yer almaktadır. Barter
kelimesi terim olarak takas anlamına gelmektedir. Barter, satın alınan mal ve
hizmetin bedelinin üretilen mal ve hizmet ile ödendiği bir finans ve ticaret
sistemidir. Firmaların bir araya gelerek oluşturduğu bir pazar olan barter sistemi,
barter pazarını oluşturan firmaların arz ve talepleriyle işlemektedir. Belgede yer
alan “barter yapmayalım” ifadesinin hangi saikle kaleme alındığı bilinememekte,
rekabeti kısıtlayıcı bir anlaşmanın bir parçası olduğuna yönelik tespit
yapılamamaktadır.
14-22/441-199
4/13
(12) Belgede geçen “büyük kapasiteli betonları iki firma versin” ve “büyük betonları 2+3
firma olarak paylaşılsın. Fiyat kırmayalım” ifadeleri dikkat çekmektedir. Zira büyük
kapasiteli betonların belgede geçtiği şekilde belirli iki ya da üç firma tarafından
paylaşılmasına yönelik bir anlaşma yapılması ve fiyat tespit edilmesi durumunda
4054 sayılı Kanun’u ihlal edilmiş olacaktır. Bu bağlamda, yukarıda anılan ifadenin
bir niyet beyanının ötesinde olduğunu gösteren iletişim delillerinin ortaya
konulması gerekmektedir.
(13) Öncelikle yerinde incelemelerde hazır beton üreticisi teşebbüsler arasında
iletişimin varlığını gösterir herhangi bir delil elde edilemediğine yer verilmesi uygun
olacaktır.
(14) Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) üyelerinden biri olan (…..) bulunan bu belgenin,
THBB’de gerçekleştirilen bir toplantıda dile getirilen hususlara ilişkin veya anılan
tarihte henüz yapılmamış bir toplantıda dile getirilmesi düşünülen hususlara ilişkin
notlar olabileceği düşünülmüştür. Bu kapsamda THBB’den 01.01.2012 ila
01.01.2014 tarihleri arasında üye teşebbüslerin katıldığı seminer, eğitim, yemek,
fuar vb. dâhil tüm toplantı tarihleri ve tutanakları talep edilmiştir. THBB tarafından
gönderilen toplantı tutanakları incelendiğinde belgede yer alan 22.12.2012 tarihine
en yakın toplantı tarihinin 19.12.2012 tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu tarihe
en yakın diğer toplantının ise 18.01.2013 tarihinde yapıldığı tespit edilmiştir. Anılan
iki toplantı tutanağı incelendiğinde toplantıya katılanlar arasında (…..) yer almadığı
tespit edilmiştir.
(15) Bununla birlikte, (…..) Yönetim Kurulu Başkanı (…..) ve Yönetim Kurulu Üyesi
(…..) adına THBB Genel Kurul Toplantılarına katıldığı tespit edilmiştir. Örneğin
(…..) Belge 3’ün hazırlanma tarihine en yakın tarih olan 09.02.2013 tarihli Genel
Kurul toplantısına katılmıştır. Ancak, gerek 09.02.2013 tarihli Genel Kurul’da
alınan kararlar gerekse sonra alınan kararlar incelendiğinde rekabeti kısıtlayıcı bir
anlaşma olarak değerlendirilebilecek herhangi bir hususa rastlanmamıştır.
(16) (…..) gelen Belge 3’ün açıklamasını içeren yazıda, belgeyi Yönetim Kurulu
Başkanı (…..) kendi teşebbüslerinin sektörde karşılaştığı zorluklar göz önüne
alınarak Beton Birliği’nde görüşülmesi gerektiğini düşündüğü hususları kaleme
aldığı ve tamamen (…..) kendi fikirlerini içerdiği, bu hususların THBB Genel
Kurulu toplantılarında ve başka hiçbir firmayla görüşülmediği ifade edilmiştir.
4054 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Yapılan Değerlendirme
(17) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden söz
edebilmek için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin
örtüştüğünü, bu amaca yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek
gerekmektedir. Bu bağlamda, söz konusu ilişkiyi ortaya çıkarmada kullanılan
delilleri birincil ve ikincil deliller olmak üzere iki sınıfa ayırmak mümkündür.
(18) Birincil deliller, teşebbüsler arasında ya da teşebbüsler adına hareket eden
şahıslar arasında bir anlaşmanın ya da irade uyuşmasının gerçekleştiğini açıkça
ortaya koyan deliller olarak ifade edilebilir. Bu deliller, taraflar arasında fiyat
politikası, ilgili pazar vb. unsurların belirlenmesi için iletişim kurulduğuna ve
iletişimin içeriğine ilişkin bilgileri gösteren belgelerdir. Bu deliller taraflar arasındaki
anlaşmayı gösteren toplantı tutanakları, elektronik posta gibi yazılı metinler olduğu
için ispat standardı bakımından güçlü delillerdir.
(19) Birincil delillere kıyasla, daha düşük ispat gücüne sahip olan ikincil deliller ise,
“iletişim delilleri” ve “ekonomik deliller” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İletişim
14-22/441-199
5/13
delilleri; teşebbüslerin toplantı, telefon vb. suretle anlaşmanın unsurları hakkında
iletişim kurduğunu gösteren, ancak anlaşmanın esasına ilişkin bilgi içermeyen
delilleri ifade etmektedir. Bu delil türünün en sık rastlanan örnekleri; telefon
görüşmesi kayıtları, teşebbüslerin ortak bir varış noktasına seyahat ettiklerini
gösteren kayıtlar, belirli bir toplantı veya etkinliğe katılımı gösteren deliller,
konaklama veya toplantı salonu kiralanmasına ilişkin faturalar ile rakiplerle ticari sır
niteliğindeki hususların görüşüldüğüne ilişkin bilgi içeren ancak uzlaşmanın
sağlandığını tek başına ispatlayamayan toplantı notları ve iç yazışmalardır. İspat
gücü en yüksek ikincil delillerin iletişim delilleri olduğu kabul edilmektedir. İkincil
delillerin diğer türü olan ekonomik deliller ise, teşebbüslerin ilgili pazarda rekabet
etmediklerini gösteren davranışsal deliller ile pazar yapısının gizli bir uzlaşmanın
kurulmasına ve sürdürülmesine müsait olduğunu ortaya koyan yapısal deliller
başlıkları altında gruplandırılmaktadır.
(20) Benzer Rekabet Kurulu kararlarında, rekabet ihlalinin ispatında paralel
davranışlara ek olarak ispat gücü daha yüksek olan iletişim delillerinin varlığı
aranmakta, çimentoya ilişkin kararda ise, bir ihlalin tespiti için, birlikte hareket
etmeye yönelik bir anlaşmanın yokluğunda, tarafların iletişim kurup
kurmadıklarının ve teşebbüs davranışlarının, teşebbüsün tek taraflı ticari
çıkarlarına aykırı olup olmadığının en önemli ikincil delil olarak kabul edildiğine yer
verilmektedir.
(21) Yer verilmesi gereken diğer bir husus ise, ikincil delillerin değerlendirilmesi
aşamasında, davranışsal deliller temel alındığında, bir teşebbüs tarafından tek
taraflı olarak gerçekleştirilen bir uygulamanın veya teşebbüsün niyetini ortaya
koyacak beyanların 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğinin ileri
sürülememesidir. Kanun’un ihlal edildiğinin ileri sürülebilmesi için, tarafların birlikte
hareket ettiklerini gösterir yeterli delillin bulunması gerekmektedir. Dolayısıyla, en
önemli husus da tarafların iradelerinin tespit edilmesidir.
(22) Yapılan yerinde incelemelerde edinilen Belge 1’de yer alan ifadelerin teşebbüsler
arasında yaşanan rekabete işaret ettiği kanısına varılmış, buna karşın, Belge 2’de
yer alan bölgede faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin ürün fiyatlarının aynı
olduğu ve üreticilerin birbirlerinden haberdar olduğu ifadesiyle, Belge 3’te yer alan
anlaşma yapılmak suretiyle büyük projelerin paylaşılması ve fiyatların
düşürülmemesine (yükseltilmesine) yönelik anlaşma yapılmasına ilişkin ifadelerin
değerlendirilmesi gerekmiştir.
(23) Teşebbüslerden edinilen bilgiler çerçevesinde yapılan analizlerde, nakliye
fiyatlarının ayrıştırılamamış olması nedeniyle her ne kadar kesin bir tespit
yapılamamış olsa da, Belge 2’de yer verilen ifadeyi doğrular şekilde teşebbüslerin
uyguladıkları ağırlıklı ortalama fiyatların paralel seyrettiği tespit edilmiştir. Bununla
birlikte, ürünün homojen nitelik arz