Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2017-3-35 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 17-38/610-266
Karar Tarihi : 23.11.2017
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Adem BİRCAN, Şükran KODALAK,
Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Cumhur Atalay HATİPOĞLU, Cansu TOPAK KORKMAZ,
Ebrar KOCAMAN
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gökhan KURT
Sahrayıcedit Mahallesi Çelik Sokak, Mevhibe Apartmanı No:7
Daire:5 Kadıköy/İstanbul
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - Ambalajlı Su Üreticileri Derneği
Kısıklı Caddesi Tekinak İş Merkezi 3/7 Altunizade İstanbul
- Erikli Su ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş.
Saray Mah. Dr. Adnan Büyükdeniz Cad. No:2 Akkom Ofis Park, 3.
Blok Kat:10 Ümraniye/İstanbul
- Danone Hayat İçecek ve Gıda San. ve Tic. A.Ş.
Büyükhanlı Plaza Kayışdağı Cad. No:1/1 Kat: 12 Ataşehir/İstanbul
- Sırma Grup İçecek San. ve Tic. A.Ş.
Küçükbakkalköy Mah. Vedat Günyol Cad. Defne Sok. No:3
Büyükhanlı Plaza B/Blok K:11 34750 Ataşehir/İstanbul
- Gümüş Memba Suyu Dağıtım ve Pazarlama A.Ş.
Barbaros Mah. Mor Sümbül Sok. Varyap Meridian Ofis - I Blok
Kat 15 No. 1/200 Ataşehir/İstanbul
- Pınar Su San. ve Tic. A.Ş.
Varyap Meridian Sitesi I-Blok No:1 K:14 Barbaros Mah. Mor
Sümbül Sok. Ataşehir/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Ambalajlı Su Üreticileri Derneği üyesi olan üreticilerin su
fiyatlarını birlikte belirlemek yoluyla 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddesini ihlal
ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Kuruma yapılan başvurularda özetle;
- Ambalajlı Su Üreticileri Derneği (SUDER) bünyesindeki teşebbüslerin fiyatlarının
birbirine oldukça yakın olduğu ve 9 TL ile 11,50 TL bandında seyrettiği, bu durumun
SUDER üyelerinin ortaklaşa karar aldığını gösterdiği, toplumun en temel
ihtiyaçlarından olan suyun tüketicilere fahiş fiyatlarla ulaştırıldığı, SUDER
tarafından oluşturulan su kartelinin engellenmesi ve tüketici lehine düzenlenme
yapılması gerektiği,

17-38/610-266
2/11

- Erikli Su ve Meşrubat A.Ş.’nin (ERİKLİ) su piyasasında kartelleşmeye neden
olduğu, güçlü diğer su firmalarıyla anlaşarak su fiyatlarını belirlediği, yüksek kar
politikası güderek suyu bayilere ve tüketiciye yüksek fiyatlarla sağladığı,
kartelleşmeyi gizlemek için su üretim maliyetlerini ve giderlerini olduğundan yüksek
gösterdiği ve vergi kaçırdığı,
- ERİKLİ’nin başvuru sahibiyle yaptığı bayilik sözleşmesinde, bayinin sözleşmede
belirtilenden başka bir bölgede satış yapamayacağı, başka bir markaya ait ürün
satamayacağı, kendi fiyatını belirlemeyeceği ve ERİKLİ’nin belirlediği toptan ve
perakende fiyatlara uyacağı hususlarının düzenlendiği, bu durumun bayilerin
tüketiciye istedikleri markayı, istediği fiyata satmasına engel olduğu ve rekabeti
kısıtladığı,
- ERİKLİ’nin çok sayıda Danone Hayat İçecek ve Gıda San. ve Tic. A.Ş.1 (DANONE)
bayisini ve diğer marka su bayiliklerini, hakim gücünü kullanarak transfer ettiği,
nitekim başvuru sahibinin de bayilik faaliyetini yürüttüğü DANONE su bayiliğini
ERİKLİ’ye devretmek zorunda kaldığı, ERİKLİ ve bağlı olduğu NESTLE grubunun
piyasadaki hakim durumlarını kullanarak diğer marka ve bayilere rekabet imkanı
tanımadığı,
- ERİKLİ’nin haksız bir şekilde başvuru sahibinin bayilik sözleşmesini feshettiği, fesih
ihbarnamesinde başvuru sahibinin ticari faaliyetlerini başka markayla da olsa
devam ettiremeyeceğinin, aksi takdirde cezai müeyyide uygulanacağının beyan
edildiği, Kuruma yapılan başvuruya rağmen ERİKLİ’nin aynı politikayı devam
ettirmesinin firmanın uygulamalarının şirket politikası olarak kabul edildiğini
gösterdiği ve haksız rekabet olduğu
iddia edilerek, rekabet ihlalinin tespit edilmesi talep edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 10.05.2017 tarih ve 3238 sayı, 22.05.2017 tarih
ve 3558 sayı, 08.06.2017 tarih ve 4042 sayı, 22.06.2017 tarih ve 4462 sayı ve 10.07.2017
tarih ve 4919 sayı ile giren başvuru üzerine 2017-3-35/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu
Rekabet Kurulunun (Kurul) 01.06.2017 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 17-18/279-M
sayılı karar ile SUDER ile bu derneğe üye teşebbüsler hakkında önaraştırma açılmasına
karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca düzenlenen 15.11.2017 tarih ve 2017-3-35/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; dosya konusu iddialara yönelik olarak 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmasına gerek olmadığı sonucuna ulaşıldığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Sektör Hakkında Bilgi
(5) Ambalajlı su sektörünü ambalaj büyüklüğüne göre iki ana kategoride değerlendirilmek
mümkündür2. Bunlar 10 litre (lt)’den büyük ambalajlarda pazarlanan suların oluşturduğu
ve satış hacminin büyük bir kısmının polykarbonat damacanalardan oluştuğu damacana
su kategorisi ve genellikle 0,5 lt, 1 lt ve 5 lt’lik gibi daha küçük hacimli ambalajlarda sunulan
şişelenmiş su kategorisidir.


1 Söz konusu teşebbüs, HAYAT ve SIRMA markalarına sahiptir.
2 15.4.2009 tarih ve 09-15/372-86 sayılı Kurul kararı, 11.12.2003 tarih ve 03-78/950-393 sayılı Kurul
kararı, 11.11.2009 tarih ve 09-54/1294-327 sayılı Kurul kararı.
17-38/610-266
3/11

(6) Ambalajlı su sektöründe üretim, geri dönüşümsüz ve 0,5 lt, 1 lt gibi küçük ambalajlarla
başlamış, ilerleyen dönemlerde ise geri dönüşümlü 19 lt’lik ambalajlarda pazarlanan
damacana su üretimi sektörde ağırlık kazanmıştır. Damacana suların satışı, tüketicilerin
evlerine ve ofislerine teslim yöntemiyle gerçekleştiğinden, ürün bizzat tüketiciyle
buluşturulmuştur. Bu durum hem pazarın toplam büyüklüğünde genişletici bir etki yaratmış
hem de firmalara belirli bir tüketici portföyü oluşturma imkânı sağlamıştır.
(7) Ambalajlı su üretimi pazarının toplam büyüklüğü 2016 verileri itibariyle 11,3 milyar litredir.
Söz konusu pazarın 6,7 milyar litresini damacana su pazarı oluşturmaktadır. Damacana
su pazarının değer bazında büyüklüğü ise 2016 verilerine göre 2,2 milyar TL’dir3. 2016
yılında yıllık kişi başına ortalama damacana su tüketimi ise 78 litre olarak gerçekleşmiştir4.
Pazarın büyüklüğü her geçen yıl artmaktadır.
(8) Ambalajlı su üreticilerini ve ambalajlı su sektörüne yönelik faaliyet gösteren tedarikçi
kuruluşları bir araya getiren SUDER’in, Türkiye’deki ambalajlı su üretiminin yaklaşık
%70'ini temsil eden 36 kurumsal üyesi bulunmaktadır. Söz konusu üyelerden damacana
su pazarının önde gelen markaları ERİKLİ, PURE LIFE, HAYAT, SIRMA, DAMLA, PINAR
ve SAKA olarak sıralanabilir5. IPSOS verilerine göre6 bu markaların pazardaki toplam payı
miktar bazında yaklaşık %(…..)’dir. Yine IPSOS verilerine göre satış değeri bakımından
NESTLE sahip olduğu markalarla damacana su pazarında %(…..) paya sahipken,
DANONE sahip olduğu markalarla %(…..) paya sahiptir7. Damacana su pazarı, halen
yoğunlaşmanın düşük olduğu bir pazar niteliğindedir. Nitekim bu durum önceki Kurul
kararlarında da dikkate alınmış; ilgili kararlarda pazarda çok sayıda teşebbüsün faaliyet
gösterdiği, yoğunlaşmanın ve giriş engellerinin düşük olduğu, bölgesel ve ulusal boyutta
yeni firmaların pazara girişlerinin devam ettiği ve pazarın oldukça rekabetçi bir yapıya
sahip olduğuna yönelik değerlendirmeler yapılmıştır8.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(9) Ambalajlı sular, 19 lt ile 8 lt arasında değişen polikarbon damacana, değişik ebatlarda
cam damacana ve 5 lt ile 0,5 lt arasında değişen ölçülerdeki pet şişeler halinde pazara
sunulmaktadır.
(10) 19 lt’lik damacana sular, bayiler tarafından adrese teslim edilmekte ve tüketiciye büyük
kolaylık sağlanmaktadır. Damacana suların satışı, tüketicilerin evlerine ve ofislerine
teslim yöntemiyle gerçekleştiğinden, ürün bizzat tüketiciyle buluşturulmaktadır. Bu durum,
damacana su satışı gerçekleştiren teşebbüse belirli bir tüketici portföyü sağlamaktadır.
Pet şişeli suların satışı ise genelde perakende satış noktasından tüketicinin alım yapması
suretiyle gerçekleşmektedir. Yukarıdaki hususlara ek olarak, pet şişeli suların fiyatı
polikarbon damacana suya göre oldukça yüksektir.
(11) Yukarıdaki bilgiler dikkate alındığında dosya kapsamında ilgili ürün pazarı “damacana su
pazarı” olarak belirlenmiştir.


3 IPSOS verilerinden yararlanılmıştır.
4 SUDER verilerinden yararlanılmıştır.
5 Nestlé Waters Türkiye, pazarda ERİKLİ, PURE LIFE, ALAÇAM markalarıyla faaliyet gösterirken;
DANONE Türkiye pazarda HAYAT ve SIRMA markalarıyla, Pınar Su Sanayi ve Ticaret A.Ş. (PINAR)
PINAR markasıyla Coca Cola İçecek A.Ş. pazarda DAMLA markasıyla, Della Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
pazarda SAKA markasıyla faaliyet göstermektedir.
6 2016 yılının son 6 ayına ilişkin verilerden yararlanılmıştır.
7 2016 yılının son 6 ayına ilişkin verilerden yararlanılmıştır.
8 11.11.2009 tarih ve 09-54/1294-327 sayılı Kurul kararı.
17-38/610-266
4/11

I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(12) Şikâyet edilen teşebbüslerin damacana su pazarı bakımından ülke çapında faaliyet
gösterdiği ve şikâyetin içeriği dikkate alındığında ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak
belirlenmiştir.
I.3. Yerinde İncelemede Elde Edilen Belgeler
(13) Yapılan yerinde incelemelerde elde edilen ve dosya konusu ile ilgili görülen belgelere
aşağıda yer verilmektedir.
(14) Sırma Grup İçecek San. ve Tic. A.Ş.’de (SIRMA) yapılan yerinde incelemede elde edilen,
Aktif Gıda Meşrubat Sanayi ve Ticaret A.Ş. çalışanı (…..) tarafından 10.10.2016 tarihinde
“Müşterilerimiz Hakkında” başlığıyla Pet Satış Direktörü (…..)’e gönderilen e-postada
aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..)”
(15) SIRMA’da yapılan yerinde incelemede elde edilen, Aktif Gıda Meşrubat Sanayi ve Ticaret
A.Ş. çalışanı (…..) tarafından 02.11.2016 tarihinde “Müşterilerimiz Hakkında” başlığıyla
Pet Satış Direktörü (…..)’e gönderilen e-postada şu ifadelere yer verilmiştir:
“(…..)”
(16) Söz konusu yazışmanın devamında Pet Satış Direktörü (…..) tarafından 03.11.2016
tarihinde “Müşterilerimiz Hakkında” başlığıyla Aktif Gıda Meşrubat Sanayi ve Ticaret
A.Ş.’den (…..)’a gönderilen e-postadaki ifadeler aşağıdaki gibidir:
“(…..) merhaba;
Müşteri kaybetmeyeceğimizi ve dağıtıcı bayilerimiz varsa bunlarda size destek
olacağımızı hem ben hem de (…..) Bey iletmişti. Detayları haftaya sizleri
ziyaret ettiğimde konuşuruz.”
(17) PINAR’da yapılan yerinde incelemede elde edilen, kurum çalışanı (…..) tarafından
16.01.2017 tarihinde “RE: Toplantı” başlığı ile kurum çalışanlarına gönderilen e-posta
aşağıdaki gibidir:
“(…..)”
(18) Yazışmanın devamında kurum çalışanı (…..) tarafından gönderilen e-postada;
“(…..)”
ifadesi yer almaktadır. Yazışma, kurum çalışanı (…..) tarafından gönderilen e-posta ile
aşağıdaki gibi devam etmektedir:
“(…..) bey,
Nestle fiyat geçmediği gibi, promosyona devam ediyor örnek faturalar ektedir.”
(19) Söz konusu yazışmanın ekinde ise ERİKLİ tarafından müşterileri için kesilen faturalar yer
almaktadır.
(20) DANONE tarafından hazırlanan damacana su pazarına yönelik olarak yapılan Mart 2017
dönemine ait çalışmada, HAYAT markalı damacana su fiyatının 100 birim olarak kabul
edildiği endekse göre diğer damacana su markalarının fiyatlarının 2016 yılında (…..) ila
(…..), 2017 yılında ise (…..) ila (…..) birim arasında olduğu görülmüştür. Bir başka
ifadeyle, 2016 yılında en düşük fiyatlı damacana suya göre en yüksek fiyatlı suyun %(…..)
daha pahalı olduğu, 2017 yılında ise (Mart 2017 itibarıyla) en yüksek fiyatlı ürünün en
düşük fiyatlı üründen %(…..) daha pahalı olduğu tespit edilmiştir.
(21) PINAR’da yapılan yerinde incelemede elde edilen, kurum çalışanı (…..) tarafından
21.03.2017 tarihinde “FW: Net fiyat 2016-2017 ock-şbt” başlığıyla kurum çalışanlarına
gönderilen e-posta şu şekildedir:
17-38/610-266
5/11

“(…..).”
(22) 02.06.2017 tarihli SUDER Yönetim Kurulu Başkanı Serdar SEYHANLI tarafından
imzalanmış ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğüne hitaben
yazılmış “Su Kanunu Tasarısı hakkındaki görüşleriniz” konulu yazıda şu ifadeler
bulunmaktadır;
“Türkiye genelinde faaliyet gösteren Ambalajlı Su Üreticilerinin ve Ambalajlı Su
Sektörüne yönelik faaliyet gösteren tedarikçi kuruluşların bir araya gelerek
kurdukları Ambalajlı Su Üreticileri Derneği (SUDER), ülkemizdeki ambalajlı su
üretiminin yaklaşık %70'ini temsil eden 36 kurumsal üyesiyle sektörel bir sivil
toplum kuruluşudur (Ek-l Dernek Üye Listesi). Ambalajlı su pazarı 2016 yılı
yaklaşık verilerine göre 11,3 milyar litre büyüklüktedir ve sektörümüz 11.000
direkt, 85.000 dolaylı olmak üzere toplamda 96.000 kişiye istihdam
sağlamaktadır.”
(23) DANONE’den alınan LKA & NKA tarafından oluşturulan Ağustos 2017 dönemini içeren
damacana su tüketi