Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2011-4-280 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 18-10/196-92
Karar Tarihi : 05.04.2018
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Dr. Metin ARSLAN, Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Kerem TOMUR, Mehmet Yavuz GÜNER
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Ahmet KAPOĞLU
Temsilcileri: Av. Ayla SONGÖR, Av. Tuncay SONGÖR
Hoşdere Cad. No: 202/7 Çankaya/ANKARA
D. HAKKINDA SORUŞTURMA
YAPILAN : - Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.
Temsilcisi: Av. Oğuzhan BUHUR
Büklüm Sokak Şafak Apartmanı No: 46/7 Kavaklıdere/ANKARA
(1) E. DOSYA KONUSU: Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.’nin yetkili
satıcılarının yeniden satış fiyatlarını ve uygulayacakları indirim oranlarını
belirlediği, yetkili satıcıların farklı fiyatlardan araç satmalarını ve bölge dışı pasif
satışlarını engellediği, pazarı şeffaf hale getirerek rekabeti ortadan kaldırdığı ve
yetkili satıcılar arasında ayrımcılık yaptığı iddiasına ilişkin 07.12.2011 tarih ve 11-
60/1561-554 sayılı Kurul kararının Danıştay 13. Dairesinin 25.10.2016 tarihli ve E.
2012/1097, K. 2016/3414 sayılı kararı ile iptali üzerine 4054 sayılı Kanun’un ihlal
edilip edilmediğinin tespiti.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 26.08.2011 tarih ve 6178
sayı ile intikal eden başvuruda özetle;
- 2009 yılından itibaren Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.’nin
(KARSAN) yetkili satıcılığını yaptığı,
- KARSAN’ın, yetkili satıcıların araç fiyatlarını belirleyebilme serbestisini kısıtlayarak
yeniden satış fiyatlarına müdahale ettiği, tavsiye fiyat adı altında uygulama ve
yazışmalar vasıtasıyla fiyatları kendisinin belirlediği,
- Satılan araçların fatura ve müşteri bilgilerinin (müşterilerin isim, adres, telefon,
satılan araç sayısı, cinsi, fatura tutarı gibi) zorunlu olarak KARSAN’a gönderilmesinin
istendiği, bu sayede yetkili satıcılar ve fiyatları üzerinde kontrolün sağlandığı, ayrıca
bu bilgilerin KARSAN tarafından belirlenen diğer yetkili satıcılarla da paylaşıldığı,
- Bununla birlikte KARSAN’ın, bulunduğu bölge dışından gelen müşterilere satış
yapan yetkili satıcıları uyararak bu satıcıların pasif satışlarını engellediği, pasif satış
gerçekleştirenleri indirim vermemek, geç araç teslim etmek gibi yöntemlerle
cezalandırdığı,
- Her ay doldurulması zorunlu hak ediş bilgileri ve verdiği destekler vasıtasıyla yetkili
satıcılar arasında ayrımcılık yaptığı
18-10/196-92
2/21
iddia edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Anılan başvuruya istinaden hazırlanan 04.10.2011 tarihli ve
2011-4-280/11-11-197-HHÜ sayılı Önaraştırma Raporu, Rekabet Kurulunun (Kurul)
07.12.2011 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 11-60/1561-554 sayılı Kurul kararıyla,
başvuru dilekçesinde ifade edilen hususların ve gönderilen belgelerin, 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 4. maddesinin ihlal
edildiğini göstermeye yeterli olmadığı kanaatine varılmış ve düzenlenen rapora ve
incelenen dosya kapsamına göre, söz konusu iddialara yönelik olarak 4054 sayılı
Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar
verilmiştir.
(4) Öte yandan mezkur Kurul kararı, Danıştay 13. Dairesinin 25.10.2016 tarihli ve
E.2012/1097, K.2016/3414 sayılı kararıyla iptal edilmiştir. Mahkemenin iptal kararı
üzerine konuya ilişkin olarak hazırlanan 25.05.2017 tarihli ve 2011-4-280/BN-1 sayılı
Bilgi Notu, Kurul’un 01.06.2017 tarihli toplantısında görüşülerek 17-18/265-M sayı ile
4054 sayılı Kanun’un ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik olarak aynı kanunun 41.
maddesi uyarınca KARSAN hakkında soruşturma açılmasına karar verilmiştir.
(5) Kurul’un 01.06.2017 tarihli ve 17-18/265-M sayılı kararı ile hakkında soruşturma açılan
KARSAN’a 12.06.2017 tarihli yazıyla soruşturma bildirimi gönderilmiş, soruşturma
bildirimi KARSAN tarafından 14.06.2017 tarihinde tebellüğ edilmiştir. KARSAN’ın birinci
yazılı savunması 13.07.2017 tarihinde yasal süresi içinde Kurum kayıtlarına intikal
etmiştir.
(6) Dosya konusu iddialar çerçevesinde soruşturma kapsamında, KARSAN’da yerinde
inceleme yapılmış ve anılan teşebbüsten bilgi talebinde bulunulmuştur. Yerinde inceleme
tutanağı ile KARSAN’a bırakılan sorulara ilişkin cevaplar 18.09.2017 tarihinde Kurum
kayıtlarına intikal etmiştir. Ayrıca soruşturma döneminde, şikâyetçi ile görüşülmüş,
önaraştırma döneminde bayilik yapan ve soruşturma sürecinde bayiliği devam eden
KARSAN bayilerinden Gürsözler Otomotiv Ticaret Limited Şirketi (GÜRSÖZLER
OTOMOTİV) ve Aydın Otomotiv Ticaret Ltd. Şti. (AYDIN OTOMOTİV) yetkililerinin yanı
sıra, yine önaraştırma döneminde KARSAN bayiliği yapan ancak soruşturma
döneminden önce bayiliği sona ermiş bulunan Batu Motorlu Araçlar Sanayi Ticaret Ltd.
Şti. (BATU MOTORLU ARAÇLAR) yetkilisi ile görüşme gerçekleştirilmiştir.
(7) Soruşturma Heyetince hazırlanan 28.12.2017 tarihli ve 2011-4-280/SR sayılı Soruşturma
Raporu Kurul üyelerine ve hakkında soruşturma yürütülen teşebbüse 4054 sayılı
Kanun’un 45. maddesi gereğince tebliğ edilmiş ve soruşturma tarafının ikinci yazılı
savunması talep edilmiştir. Hakkında soruşturma yürütülen teşebbüs tarafından
gönderilen ikinci yazılı savunma, 31.01.2018 tarihinde yasal süresi içinde Kurum
kayıtlarına intikal etmiştir.
(8) Tarafın ikinci yazılı savunması üzerine hazırlanan 14.02.2017 tarihli ve 2011-4-280/EG
sayılı Ek Yazılı Görüş, Kurul üyeleri ile hakkında soruşturma yürütülen tarafa tebliğ
edilmiştir. Hakkında soruşturma yürütülen teşebbüs, Kurum kayıtlarına 09.03.2018
tarihinde intikal eden yazısında sözlü savunma talebinin bulunmadığını beyan etmiş,
ayrıca 12.03.2018 tarihinde Kurum kayıtlarına intikal eden yazısında başka bir savunma
yapmayacağını ifade etmiştir.
(9) Kurul, yürütülen soruşturma ile ilgili olarak düzenlenen Rapor’a, Ek Görüş’e, toplanan
delillere, yazılı savunmalara ve incelenen dosya kapsamına göre 05.04.2018 tarihli ve
18-10/196-92 sayılı nihai kararını vermiştir.
18-10/196-92
3/21
(10) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler ile verilen
açıklamalar ışığında KARSAN’ın 4054 sayılı Kanun’u ihlal etmediği kanaat ve sonucuna
ulaşıldığı ifade edilmektedir.
I. İNCELEME, GEREKÇE VE HUKUKİ DAYANAK
I.1. Hakkında Soruşturma Yapılan Teşebbüs: KARSAN
(11) KARSAN, 1966 yılında kurulmuş 1977 yılından itibaren hafif ve ağır ticari araç üretimi
yapmaktadır. KARSAN'da başlayan değişim sürecine paralel olarak Şubat 2009'da
kurulan Karsan Pazarlama A.Ş. (KARSAN PAZARLAMA), Hyundai Truck markasının
pazarlama, satış ve satış sonrası hizmet faaliyetlerini sürdürmenin yanı sıra ilgili
markanın uygun bölgelere ihracatı ve kamu satışlarından da sorumludur. Kıraça
Holding’in iştiraki olan KARSAN PAZARLAMA, 1966 yılından bu yana Türk otomotiv
sanayinde faaliyet gösteren KARSAN’ın yurt genelinde toplam 117 yetkili satıcı ve servis
noktası bulunmaktadır.
I.2. Başvuru Sahibi: Ahmet KAPOĞLU
(12) Şikayetçi Ahmet KAPOĞLU, Naz Motor ve Servis Hizmetleri Ltd. Şti’nin (NAZ MOTOR)
sahibidir. Teşebbüs 2009-2011 yılları arasında KARSAN’ın bayiliğini yapmış ve daha
sonra bayilik ilişkisi sonlandırılmıştır. Mevcut durumda NAZ MOTOR faaliyetlerine devam
etmemektedir. Bu çerçevede kararda, Ahmet KAPOĞLU’dan şikâyetçi, sahibi olduğu
teşebbüsten ise NAZ MOTOR olarak bahsedilecektir.
I.3. İlgili Pazar
I.3.1. İlgili Ürün Pazarı
(13) Şikâyete konu ürünün, KARSAN tarafından üretilen ve yolcu taşımacılığında kullanılan
hafif ticari araçlar sınıfında yer alan, 15 ilâ 21 arasında değişen yolcu taşıma kapasitesine
sahip J9 ve J10 model olduğu dikkate alınarak ilgili ürün pazarı, "Karsan marka yeni,
yolcu taşımacılığında kullanılan hafif ticari araçların dağıtımı, satışı ve pazarlaması
hizmet pazarı" olarak tanımlanmıştır.
I.3.2. İlgili Coğrafi Pazar
(14) KARSAN’ın ülke çapında faaliyet gösteren bayi ağına sahip olması ve yapılan
incelemelerde bu bayilerin bölgeleri dışından gelen müşterilere de satış yapabildiği
belirlendiğinden ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak tanımlanmıştır.
I.4. Kurul Kararları ve Danıştay 13. Dairesinin İptal Kararı
(15) Bu bölümde öncelikle, iptal edilen Kurul kararından yaklaşık beş ay önce yine KARSAN
hakkında alınmış olan 14.07.2011 tarihli ve 11-43/913-283 sayılı Kurul kararına,
ardından ise 07.12.2011 tarihli ve 11-60/1561-554 sayılı Kurul kararına ve son olarak da
bu karara ilişkin Danıştay 13. Dairesinin 25.10.2016 tarihli ve E.2012/1097, K.2016/3414
sayılı iptal kararına değinilecektir.
I.4.1. Kurul’un 14.07.2011 Tarihli ve 11-43/913-283 Sayılı Kararı
(16) Kurum kayıtlarına 24.03.2011 tarihinde intikal eden ve Bursa’da servis ve minibüs
işletmeciliği yapan başvuru sahibinin KARSAN’dan araç almak istediği, ancak bayilerin
fiyatlarının yüksek olması nedeniyle başka bir bölgeden talepte bulunduğu, söz konusu
bölgedeki bayilerin Bursa’da KARSAN bayisi olduğu gerekçesiyle kendilerine araç
satmadıkları, bir bayinin başka yere araç satması durumunda ceza kesildiği iddialarını
içeren başvurusu üzerine gerçekleştirilen önaraştırma kapsamında, o dönem
KARSAN’ın İstanbul bayilerinden Atalay Otomotiv Dayanıklı Tüketim Malları İnşaat
Sanayi ve Tic.Ltd.Şti. (ATALAY OTOMOTİV), AYDIN OTOMOTİV, GÜRSÖZLER
18-10/196-92
4/21
OTOMOTİV, Bursa bayilerinden Kahyaoğulları Otomotiv Pazarlama Tic.Ltd.Şti.
(KAHYAOĞULLARI OTOMOTİV), Şentürksan Otomotiv Ağır Vasıta İş Makinaları ve
Takım Tezgahları Sanayi ve Tic. A.Ş. (ŞENTÜRKSAN OTOMOTİV), Ankara bayisi Karsa
Otomotiv Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (KARSA OTOMOTİV), Konya bayisi Mehmet Özkan
Elektrik Elektronik Otomasyon Turizm ve Otomotiv San.Tic. Ltd. Şti.’de (MEHMET
ÖZKAN OTOMOTİV) yerinde inceleme yapılmış, bu çerçevede hazırlanan önaraştırma
raporu Kurul tarafından görüşülerek, KARSAN ile bayileri arasında akdedilen örnek
bayilik anlaşmalarına göre KARSAN’ın niceliksel seçici dağıtım sistemini benimsediği,
sözleşme hükümleri incelendiğinde bayilerin kendi aralarında ya da son kullanıcıya
yaptıkları aktif/pasif satışlarda herhangi bir kısıtlamanın bulunmadığı belirlenmiş ve
yapılan yerinde incelemelerde tüm bayilerin bulundukları il dışına, bir başka ifadeyle
KARSAN’ın başka bayilerinin bulunduğu bölgelere satış yaptıklarına karar verilmiştir.
I.4.2. Kurul’un 07.12.2011 Tarihli ve 11-60/1561-554 Sayılı Kararı
(17) KARSAN tarafından yetkili satıcıların uygulayacakları satış fiyatlarının ve indirim
oranlarının belirlendiği, farklı fiyatlardan araç satışları ile bölge dışı pasif satışların
engellendiği, pazarın şeffaf hale getirilerek rekabetin ortadan kaldırıldığı ve yetkili
satıcılar arasında ayrımcılık yapıldığı iddiası ile Kurum kayıtlarına 26.08.2011 tarihinde
intikal eden şikâyet neticesinde Kurul önaraştırma yapılmasına karar vermiş ve
hazırlanan rapor çerçevesinde 07.12.2011 tarih ve 11-60/1561-554 sayılı kararıyla
soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermiştir.
(18) Bahsi geçen kararda yer alan değerlendirmeler incelendiğinde, KARSAN’ın yeniden satış
fiyatını belirlediği ve yetkili satıcıların bölge dışına yaptıkları pasif satışları engellediği
iddialarının Kurul’un 14.07.2011 tarih ve 11-43/913-283 sayılı kararına da konu olduğu,
bu karara esas önaraştırma sürecinde İstanbul, Bursa, Ankara ve Konya’daki tüm
bayilerde ve ayrıca KARSAN PAZARLAMA’da yerinde incelemeler yapıldığı, yapılan
incelemelerde bayilerin farklı fiyatlar uygulayabildiklerinin ve bulundukları iller dışına da
satış gerçekleştirebildiklerinin tespit edildiği, KARSAN PAZARLAMA’da yapılan yerinde
incelemelerde ana dağıtıcı olan KARSAN PAZARLAMA’nın neden olduğu herhangi bir
rekabete aykırılık tespit edilemediği ifade edilmiştir.
(19) Aynı kararda, şikâyetin ekinde yer alan bazı belgelerde bulunan “araç fiyatlarını beraber
karar aldığımız üzere” ifadesinin, devamında yer verilen fiyatların tavsiye edilen satış
fiyatı olarak değerlendirilebileceği, sağlayıcı KARSAN’ın tavsiye fiyat listesi
yayımlamadan önce bayilerinin görüşünü alabileceği veya araçların yeniden satıcılar
tarafından satışının teşvik edilmesi ile ilgili olabileceği dikkate alınarak, bayilerin fiyatına
müdahale edilmek suretiyle bir rekabet ihlalini ispat eder nitelikte olmadığı
değerlendirilmiştir.
(20) Yine elde edilen belgelerden birinin KARSAN ile NAZ MOTOR arasında ticari ihtilafın
bulunduğu bir dönemde taraflar arasında geçen yazışmaları içerdiği ve genel bir yeniden
satıcı veya müşteri şikâyeti olarak değerlendirilmesi gerektiği kararda belirtilmektedir.
(21) Pınar Süt Mamulleri San. A.Ş. (PINAR) firması ile KARSAN arasında gerçekleştirilen
görüşmelere ilişkin olarak tarafların araç satışına dair mutabakata vardığı ve KARSAN’ın
satışları bayilere yönlendirerek indirim oranları konusunda bilgilendirdiği, ancak yeniden
satış fiyatının tespitine yönelik herhangi bir rekabete aykırı ifadede bulunmadığı tespitine
yer verilmiştir. Ayrıca kararda söz konusu satış işleminin gerçekleşmediği de ifade
edilmiştir.
(22) Başka bir belgede ise yeni yıl öncesi mevcut kampanyaların sonlandırılarak yeni
yayımlanan fiyat sirkülerinin dikkate alınmasının ifade edildiği, ancak bu ifadelerin sabit
18-10/196-92
5/21
fiyat belirlenmesi ya da indirimlerin engellenmesi niteliğinde olmadığı fiyat değişimlerine
yönelik bir hatırlatma niteliğinde olduğu değerlendirilmiştir.
18-10/196-92
6/21
(23) Kararda yer alan bir başka değerlendirme ise NAZ MOTOR’un sorduğu soru üzerine
KARSAN’ın verdiği cevapta Gürsöz bayisinin belirtilen fiyattan satış yapması halinde kar
marjının düşeceği ancak bunun bayinin kendi takdirinde olduğunun ifade edildiği, bu
belgenin de KARSAN’ın bayilerini yeniden satış fiyatları konusunda serbest bıraktığına
yönelik delil olduğu belirtilmiştir.
(24) İmaj/Aydın isimli satıcının NAZ MOTOR’un bölgesindeki durak/müşterilere fiyat teklifi
vermesi üzerine uyarılmasının istenmesine yönelik belgeye ilişkin değerlendirmede ise
İmaj isimli yeniden satıcının KARSAN’ın yetkili satıcısı olmadığı, KARSAN’ın 2005/4
sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup
Muafiyeti Tebliği’ne (2005/4 sayılı Tebliğ) göre seçici dağıtım sistemini benimsediği,
seçici dağıtım sistemine göre ise, yetkili olmayan bir yeniden satıcıya aktif olarak dâhi
satış yapılmasının yasaklanmasının mümkün olduğu, dolayısıyla yetkili olmayan bir
yeniden satıcının, aktif satış yapmasının engellenmesine ilişkin işlem ve eylemlerin,
muafiyet kapsamında değerlendirilebileceği ve ihlal olarak kabul edilemeyeceği ifade
edilmiştir.
(25) KARSAN’ın bayilerden topladığı müşteri bilgilerini yine bayilerle paylaşarak pazarı
şeffaflaştırdığı iddiasına yönelik olarak ise sağlayıcının markaya ait satış rakamlarını ve
müşteri bilgilerini toplamasının ilgili sektör bakımından ticari hayatın bir gereği olduğu ve
yapılan incelemelerde bu bilgilerin bayilerle paylaşıldığına ilişkin bir bulguya
rastlanılmadığı, ayrıca yıl sonundaki yetkili satıcı performansı ve primlerinin
hesaplanması için sağlayıcının bu bilgilere ulaşımının son derece normal ve diğer
otomobil firmaları tarafından da kullanılan bir uygulama olduğu belirtilmiştir.
(26) Kararda son olarak KARSAN’ın yetkili satıcılarına ödediği prim tutarlarını, yetkili satıcının
geçmişteki performansına, bulunduğu bölgeye ve çok çeşitli kriterlere göre belirlediği, bu
nedenle ihlal niteliği taşıyacak bir bulguya rastlanmadığı ifade edilmiştir.
I.4.3. Danıştay 13. Dairesinin 05.10.2016 tarihli ve E.2012/1097, K.2016/3414 Sayılı
İptal Kararı
(27) Kurul’un 07.12.2011 tarih ve 11-60/1561-554 sayılı kararına karşı şikâyetçi tarafından
açılan iptal davası, Danıştay 13. Dairesinin 05.10.2016 tarih ve E.2012/1097,
K.2016/3414 sayılı kararıyla kabul edilerek söz konusu Kurul kararının iptaline karar
verilmiştir.
(28) Danıştay kararında özetle; davacı tarafından ileri sürülen iddiaların 4054 sayılı Kanun’un
4. maddesi anlamında ciddi iddialar olduğu, bu doğrultuda söz konusu iddiaların hem
4054 sayılı Kanun hem de 2005/4 sayılı Tebliğ hükümlerine göre değerlendirilmesi
gerektiği, ancak bu iddiaların ve sunulan belgelerin KARSAN tarafından yapılan
açıklamalar ve savunmalarla değerlendirildiği, bir belgede yer alan ‘araç fiyatlarını
beraber karar aldığımız üzere’ ifadesinin ve devamında yer verilen fiyatların tavsiye
edilen satış fiyatı olabileceği belirtilmesine rağmen anılan fiyatların uygulamada ne
şekilde gerçekleştiğine ilişkin detaylı bir incelemenin yapılmadığı, KARSAN'ın bayilerin
fiyatına müdahale edip etmediğinin fiyat listeleri incelenmek suretiyle uygulamada bayiler
arasında bir fiyat yakınlaşması olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiği, markaya ait
satış rakamlarının ve müşteri bilgilerinin toplanarak pazarın şeffaf hale getirildiği
iddiasının belirtilen şüpheler giderildikten sonra değerlendirilmesi gerektiği, KARSAN’ın
bayilerine gönderdiği satış fiyatlarının tavsiye niteliğini aşar boyutunun, bayilerden
toplanan bilgi ve belgeler çerçevesinde rekabet ihlali amaç ya da etkisinin olup olmadığı,
müşteri ve bölge kısıtlamalarıyla pasif satışların engellenip engellenmediği gibi konuların
tespiti için Kurum tarafından yeterli incelemenin ve değerlendirmenin yapılmadığı, bu
nedenle Kurul kararında hukuka uygunluk görülmediği ifade edilmiştir.
18-10/196-92
7/21
I.5. Soruşturma Sürecinde Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
I.5.1. Şikayetçiden Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(29) Yürütülmekte olan soruşturma kapsamında 15.08.2017 tarihinde şikâyetçi Ahmet
KAPOĞLU ile yapılan görüşmede özetle;
- Şikâyetçinin 2005-2006 yılından bu yana, önce İsotlar Grup A.Ş. (İSOTLAR)1, devir
işleminden sonra da KARSAN’ın bayiliğini yaptığı,
- O dönemde KARSAN’ın bayilere araçları -örnek vermek gerekirse- 45.000 TL’ye
sattığı, ancak yayımladığı fiyat listelerinde bu arabaların müşteriye anahtar teslim
50.000 TL’ye satılmasını istediği, vergi, tescil masrafları gibi giderler de eklenince
bayilerin zararının yaklaşık (…..) TL’yi bulduğu, oluşan zararın bir kısmının KARSAN
tarafından karşılandığı ancak tamamen kapatılmadığı ve durumun bayiyi KARSAN’a
bağımlı hale getirdiği, bu durumun ticari hayatın akışına aykırı olmasına rağmen
aralarındaki ilişkinin güven ilişkisine dayandığı, bu nedenle zararına satışlara devam
ettikleri,
- 2009 yılındaki krize rağmen bayinin satış rakamlarının iyi olması nedeniyle,
KARSAN’ın Hyundai marka araçları da satmasını istediği, 2010 yılında Hyundai
araçların satışından yaklaşık (…..) TL, KARSAN minibüslerin satışından yaklaşık
(…..) TL zarar edildiği, sonraki dönemde KARSAN yetkilileri ile yapılan görüşmelerde
KARSAN’a borçlu olduğunun söylendiği, şikâyetçinin 2009 yılı hesapları da dâhil
edildiğinde (…..) milyon TL alacaklı olduğunu belirtmesi üzerine (…..) TL banka ve
(…..) TL nakit teminat verilmesi karşılığında çalışılmaya devam edileceğinin ve ek
bayilik primi verilerek üç yıllık bir periyotta zararın karşılanacağının söylendiği
ifade edilmiştir.
I.5.2. AYDIN OTOMOTİV’den Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(30) Dosya kapsamında 17.08.2017 tarihinde KARSAN bayisi AYDIN OTOMOTİV ile yapılan
görüşmede özetle;
- KARSAN ile çalışmanın karlı olmadığı, bir dönem servis araçları için J serisi araçların
satışının çok fazla olduğu, ancak zamanla piyasanın doygunluğa ulaştığı ve ithalat
yoluyla Mercedes ve Volkswagen gibi markaların piyasaya girmesiyle satışların
gerilediği,
- NAZ MOTOR’un servis satışlarının son döneminde piyasaya girdiği, plansız
büyüdüğü ve çok fazla zararına satış yaparak zarara uğramış olabileceği, sonrasında
hatlı minibüs satışlarına yönelmesine rağmen başarılı olamadığı,
- KARSAN tarafından ne eski dönemde ne de şimdiki dönemde zararına satış
yapılmasına yönelik yönlendirme yapılmadığı, yayımlanan fiyat listelerinin tavsiye
niteliğinde olduğu, fiyatların merkez tarafından belirlenmesi bayilerin avantajına olsa
da rekabet ortamı nedeniyle bayilerin fiyatlarını kendileri belirlediği, bayilerin çoğu
zaman kar marjlarının düşük olduğu, KARSAN bayileri arasında rekabetin çok fazla,
müşterilerin de bilinçli olduğu ve bunun rekabeti teşvik ettiği
ifade edilmiştir.
1 2009 yılından önce, Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin distribütörlüğünü İSOTLAR
gerçekleştirmekteyken, 2009 yılının Mart ayından itibaren bu faaliyet Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri
Pazarlama A.Ş. tarafından yürütülmeye başlamıştır.
18-10/196-92
8/21
I.5.3. GÜRSÖZLER OTOMOTİV’den Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(31) Dosya kapsamında 17.08.2017 tarihinde KARSAN bayisi GÜRSÖZLER OTOMOTİV ile
yapılan görüşmede özetle;
- İSOTLAR döneminden itibaren KARSAN ile çalışıldığı ve bilindiği kadarıyla araç
satışı yapan en eski bayinin kendileri olduğu, KARSAN’ın her bayiye aynı fiyat
tarifesini yolladığı ve bayiye özel mail atma gibi uygulamasının olmadığı, kendi
bayilerinin pasif satış yapabildiği, örnek olarak Bursa’ya satışlarının bulunduğu,
- Zararına satış yapılmasına yönelik bir telkinle karşılaşmadıkları, KARSAN’ın
kurumsal bir firma olduğu ve bölge müdürlerinin kendi başlarına hareket
edemeyeceği, netice itibarıyla bütün işlemlerin faturalı olarak gerçekleştirildiği, ancak
diğer bayiler hakkında bir bilgiye sahip olunmadığı,
- Tavsiye fiyatların genel olarak yüksek belirlendiği, ancak bayilerin bu fiyatların altına
satış yaptığı, tavsiye fiyatlara ÖTV ve KDV’nin dahil edildiği ancak tescil bedelinin
bulunmadığı, İSOTLAR’dan KARSAN’a geçiş döneminde KARSAN’ın bayilere düşük
teminatlar karşılığında araçlar verdiği, bu süreçte yaşanan zorluklar ve ekonomik
krizin etkisiyle KARSAN’ın elinde pek çok J9 model aracın kaldığı ve bütün bayilerin
bu araçlardan aldığı, daha sonra krizin etkisinin azalmasıyla bu araçların tamamının
satıldığı, ancak bu araçların alımı ya da satımıyla ilgili herhangi bir baskı ile
karşılaşılmadığı,
ifade edilmiştir.
I.5.4. BATU MOTORLU ARAÇLAR’dan Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(32) Dosya kapsamında 16.08.2017 tarihinde eski KARSAN bayisi BATU MOTORLU
ARAÇLAR ile yapılan görüşmede özetle;
- İSOTLAR’dan KARSAN’a geçişten sonra 3-4 ay kadar KARSAN bayiliğine devam
edildiği, bu dönemde hem geçiş sürecinde yaşanan zorluklar hem de ekonomik kriz
nedeniyle stokta kalan J serisi araçlar ve Hyundai Truck araçların satışı için bayilerin
zararına satışa teşvik edildiği,
- Bu uygulama nedeniyle (…..) TL zarar edildiği, fatura kesilmesine rağmen bu zararın
karşılanmadığı, bu nedenle sonraki dönemde KARSAN ile olan ilişkinin
sonlandırıldığı, bilindiği kadarıyla o dönem tüm KARSAN bayilerinin zarar ettiği, NAZ
MOTOR’un belirtilen dönemde en fazla satış yapan bayi olması nedeniyle çok fazla
zarara uğradığı
ifade edilmiştir.
I.5.5. KARSAN’dan Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(33) 16.08.2017 tarihinde KARSAN’da yerinde inceleme yapılmasının ardından, soruşturma
konusu dönemde teşebbüste yöneticilik yapan ve şu an KARSAN’ın satış müdürü olarak
görevine devam eden Kaan ERKIRTAY ile görüşülmüştür. Yapılan görüşmede;
- 2009 yılına kadar İSOTLAR’ın, KARSAN’ın distribütörlüğünü yaptığı, ancak 2009 yılı
Mart ayından sonra distribütörlük faaliyetlerinin KARSAN PAZARLAMA’ya geçtiği ve
İSOTLAR’ın bayiliğini yapan pek çok teşebbüsün KARSAN PAZARLAMA ile
sözleşme imzalayarak KARSAN PAZARLAMA’nın bayisi olarak faaliyetlerine devam
ettiği,
18-10/196-92
9/21
- Bayilerin siparişlerini bayi otomasyon sistemi aracılığıyla verdiği, satış bilgilerinin de
bu sisteme girildiği, müşterilerin ürün ve araçları satın alındığı bayilerden
memnuniyetlerinin belirlenmesi ve kampanyalar hakkında bilgilendirilmesi amacıyla
müşteri bilgilerinin toplandığı, son dönemde toplanan bu veriler kullanılarak
müşterilere sadakat kartı gönderildiği, KARSAN’ın esas müşteri kitlesinin hatlı
minibüs sahipleri olduğu, çoğunluğu esnaf olan bu kişilerin ürünlerle ilgili zaman
zaman merkezi muhatap almak istediği, ayrıca araç geri çağırma işlemlerinde
doğrudan müşteriye ulaşma ihtiyacının bulunduğu bu nedenle müşteri bilgilerine
sahip olunması gerektiği,
- NAZ MOTOR ile KARSAN arasındaki uyuşmazlığın (…..) TL’lik faturalı borca
dayandığı, şikâyetçi tarafa belirtilen borcun ödenmesi için çeşitli defalar noter
aracılığıyla ihtarname gönderildiği, ödemenin gerçekleşmemesi nedeniyle
22.03.2011 tarihinde İstanbul 12. İcra Müdürlüğünün 4123 esas sayılı dosyasından
icra takibi başlatıldığı, icra takibine yapılan itiraz neticesinde İstanbul 20. Asliye
Ticaret Mahkemesinde açılan davanın KARSAN lehine sonuçlanarak kesinleştiği,
dosya konusu şikâyetin de söz konusu uyuşmazlığın ortaya çıkmasından sonra
yapıldığı,
- Zararına satış yapılmasına yönelik bir politikanın hiçbir zaman olmadığı, bayilerin alış
fiyatları ile tavsiye fiyatlar arasında %(…..)’lik bir kar marjı olduğu ancak piyasa
şartları çerçevesinde kar marjının %(…..)’ya gerilediğinin bayilerce ifade edildiği
belirtilmiştir.
I.6. Değerlendirme
(34) Soruşturmaya konu şikâyette, KARSAN’ın fiyat listeleri aracılığıyla bayilerinin fiyatlarına
müdahale ettiği ve bayilerin yeniden satış fiyatlarını belirlediği, belirlenen fiyatların
araçların bayilere satış fiyatlarından düşük olduğu ve bu nedenle bayilerin zarar ettiği,
bayilerden rekabete duyarlı ve detaylı müşteri bilgileri topladığı, bu bilgileri diğer bayilerle
paylaşarak pazarın şeffaflığını artırdığı, bölge dışından gelen müşterilere satış yapan
bayileri uyararak pasif satış yapmalarını engellediği, pasif satış yapan firmaları
cezalandırdığı iddiaları yer almaktadır.
(35) Şikâyet dilekçesinde yer alan bu iddialara ilişkin olarak elde edilen bilgi ve belgeler
çerçevesinde yapılan değerlendirmelere aşağıda sırasıyla yer verilmektedir.
I.6.1. KARSAN’ın Yeniden Satış Fiyatını Belirlediği Yön
