Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2019-1-031 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 19-39/603-257
Karar Tarihi : 12.11.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER: Mehmet Mete BAŞBUĞ, Hande GÖÇMEN, Alican ŞENTÜRK
C. BAŞVURUDA
BULUNAN :- Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - EAE Elektrik A.Ş.
Akçaburgaz Mah. 3114 Sok. No:10 34522 Esenyurt/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: EAE Elektrik A.Ş.’nin katılmış olduğu ihalelerde yıkıcı fiyat
uygulamak ve rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırıcı çeşitli davranışlarda
bulunmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Gizlilik talebiyle yapılan 20.05.2019 tarih ve 3360 sayılı,
11.06.2019 tarih ve 3833 sayılı başvuruda özetle;
- EAE Elektrik A.Ş. (EAE) ve şikâyetçinin busbar sistemleri üretiminde faaliyet
gösteren iki rakip firma olduğu,
- EAE’nin söz konusu pazarda hâkim durumda olduğu ve bu durumun 20071,
20122 ve 20133 yılları Rekabet Kurulu (Kurul) kararlarında da tespit edildiği,
- EAE’nin, şikâyetçi ile birlikte katıldığı tüm ihalelerde yıkıcı fiyat uygulamak
suretiyle hâkim durumunu kötüye kullandığı; şikâyetçinin katılım sağlamadığı
ihalelerde ise zararını telafi etmek için yüksek fiyat uyguladığı ve bu durumun
10 yılı aşkın süredir devam ettiği,
- Hem özel hem de kamu ihalelerinde teknik şartnamelerin, EAE ürünlerini işaret
edecek şekilde hazırlandığı,
- Yine EAE’nin şikâyetçinin ürünleri hakkında müşterilere yanıltıcı ve kötüleyici
beyanlarda bulunarak müşterilerin şikâyetçi yerine kendi ürünlerini almasını
sağladığı
iddialarında bulunarak EAE hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun (4054 sayılı Kanun) kapsamında gereğinin yapılması talep edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 20.05.2019 tarih ve 3360
sayı ve 11.06.2019 tarih ve 3833 sayı ile intikal eden gizlilik talepli başvuru üzerine
düzenlenen 12.06.2019 tarih ve 2019-1-031 sayılı İlk İnceleme Raporu Rekabet
1 Kurul’un 22.08.2007 tarih ve 07-66/810-305 sayılı kararı.
2 Kurul’un 03.05.2012 tarih ve 13-24/660-182 sayılı kararı.
3 Kurul’un 11.07.2013 tarih ve 11-44/544-240 sayılı kararı.
19-39/603-257
2/33
Kurulunun (Kurul) 20.06.2019 tarihli toplantısında görüşülmüş, 19-22/346-M sayı ile
dosya konusu iddialara yönelik olarak önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(4) İlgili karar uyarınca düzenlenen 18.09.2019 tarih ve 2019-1-031/ÖA sayılı Önaraştırma
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(5) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle; EAE hakkında hâkim durumunu kötüye
kullandığına ilişkin herhangi bir bulguya ulaşılmadığından 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca soruşturma açılmasına yer olmadığı ve şikâyetin reddedilmesi
gerektiği sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(6) İnceleme kapsamında busbar sistemleri pazarında projeci olarak faaliyet gösteren
(…..) ile tutanak altına alınan görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca şikâyetçinin ek
dilekçesinde belirttiği tanıklarla da görüşmeler yapılmıştır. Bu kapsamda projelerde
kullanılmak üzere busbar alımı yapan firmalardan (…..) ve (…..) ile telefon görüşmeleri
gerçekleştirilmiştir.
I.1. Hakkında İnceleme Yapılan Teşebbüs: EAE Elektrik A.Ş. (EAE)
(7) 1973 yılından itibaren elektrik ürünleri alanında faaliyet gösteren EAE’nin, Ankara,
İzmir, Bursa ve Gaziantep ile Moskova ve Dubai’de şube ve temsilcilikleri; Milano’da
ise ürünlerinin satış ve pazarlaması için kurulu EAE-İtalya şirketi bulunmaktadır. EAE,
1982 yılında EAE Aydınlatma’yı, 1995 yılında EAE Elektronik’i, 1996 yılında EAE
Makine’yi, 2013 yılında ise Moskova’da kurduğu EAE Rusya’yı bünyesine dâhil
etmiştir. 2019 yılında Almanya’da ürünlerinin satış ve pazarlaması için EAE Almanya’yı
faaliyete geçirmiş olup, ABD’de de şirket kurulum faaliyetlerini yürütmektedir. EAE
Grubu kendi bünyesinde yer alan Ar-Ge merkezleri tarafından ürünlerini
geliştirmektedir. EAE’nin 100 ülkede distribütörü ve yetkili satıcısı bulunmaktadır.
(8) Grubun bünyesinde, busbar enerji dağıtım sistemleri, aydınlatma sistemleri, kablo
kanal sistemleri, döşeme altı kanal sistemleri, endüstriyel ve dekoratif aydınlatma
armatürleri, yüksek tavan armatürleri, ledli aydınlatma armatürleri, parapet kanalları,
modüler elektrik pano kabinleri, elektrik kutuları, modüler orta gerilim hücreleri yassı
çelik pres otomasyon sistemleri alanında faal olan elektrik, elektronik, aydınlatma ve
makine şirketleri yer almaktadır.
(9) Grubun aktif olduğu yukarıdaki alanlardan busbar enerji dağıtım sistemleri, kablo kanal
sistemleri, döşeme altı kanal sistemleri, trolley busbar sistemleri üretimi EAE
aracılığıyla yürütülmektedir. Bayi, yetkili satıcı ve/veya temsilcilikleri ile yurt içi ve yurt
dışında faaliyette bulunan teşebbüsün söz konusu ürünlerinin üretimi Kıraç-Hadımköy
bölgesinde bulunan iki fabrikada yapılmaktadır.
19-39/603-257
3/33
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. Sektör Hakkında Genel Bilgi
(10) Busbar, elektrik enerjisinin dağıtım ve taşınması için tasarlanmış prefabrik ve modüler
bir sistemdir. Busbarın genel yapısı metal bir gövde içerisinde, standartlara uygun
olarak, alüminyum ya da bakır iletkenlerin izolasyon malzemeleri ve ortamları ile
birleşmesinden oluşur.
(11) Busbar sistemlerinden önce kullanılan klasik sistemlerde yüksek akımlar trafo-pano
bağlantılarında, kolon hatlarında ve yapının iç enerji dağıtımında çok kalın kesitli birçok
kablonun paralel bağlanması ile taşınmaktadır.
(12) Kablolu sistemlerde, kabloların taşınması, kablo raflarına ya da şaft boşluklarına
yerleştirilmesi pano, şalter ya da buatların bağlanması ve yeni ihtiyaçlara göre
şekillendirilmesi maliyetli işçilik, zaman kaybı ve büyük zorluklar doğurduğundan
alternatif sistemler geliştirilmiştir. Yüksek maliyetli, esnek olmayan ve istenilen yerden
akım alınamayan kablolu sistemlerin yerini elektrik-mekanik dayanımı ve yangına
dayanımı daha yüksek olan busbar enerji dağıtım sistemleri almıştır.
(13) Uluslararası test belgeli olan busbarların, istenildiği anda genişleyebilme,
değiştirilebilme, taşınabilme veya tekrar kullanılabilme gibi özellikleri vardır. Ayrıca
busbar güzergâhı boyunca istenilen noktalardan çıkış kutuları ile enerji almak daha
kolay, ekonomik ve emniyetlidir.
(14) Busbar enerji dağıtım sistemlerinin güvenli enerji iletimi ve dağıtımı, yangına
dayanıklılık, istenilen yerden akım alma kolaylığı, verimli iletim ve dağıtım, esneklik,
uzun ömür, planlama ve projelendirme kolaylığı, taşınabilir, değiştirilebilir, ilave
edilebilir olması, modern görünüm ve daha ekonomik olma gibi avantajları vardır.
(15) Busbar sistemleri özel bakım gerektirmeyen bir takım yapısal özelliklere sahiptir.
Modüler yapıda olan sistemin her parçası kolayca sökülüp takılabilir, gerektiğinde
sistemin tamamı başka bir yere kolaylıkla taşınabilir. Ayrıca, busbar sistemleri
işletmelerde, makina ve benzeri donanımların kolay, hızlı ve ekonomik çalışmasını
sağlar. Tüm bu özelliklerinden dolayı, Türkiye sınırları içerisindeki 51 metreden yüksek
yapıların dikey elektrik dağıtımında busbar kullanımı Yangın Yönetmeliği dolayısıyla
zorunlu hale getirilmiştir. Günümüzde gökdelenler, AVM’ler, hastaneler, fabrikalar gibi
yapıların içerisinde elektrik dağıtımı busbar sistemleri ile yapılmaktadır.
(16) Busbar sistemleri proje bazında malzeme listesi oluşturularak maliyetlendirildiği için
açık yayınlanan bir cari fiyat listesi yoktur. Üreticiler kendi sistemlerindeki baz fiyatlar
üzerinden indirim uygulayarak fiyat teklifi sunmaktadırlar.
(17) Busbar sistemlerinin fiyatları ürünün modeli ve teknik özelliklerine göre farklılık
gösterebilmektedir. Ayrıca busbar sistemlerinin ana hammadde bileşenlerinin
alüminyum ve bakır sac gibi metaller olması nedeniyle Londra Metal Borsası ve döviz
kurundaki değişiklikler busbar fiyatlarını doğrudan etkilemektedir.
(18) Dünyada busbar üreticisi olarak Siemens Aktiengesellschaft (SIEMENS), GE
Endüstriyel Çözümler Ticaret ve Servis A.Ş., Legrand Electric Ltd (LEGRAND),
Schneider Electric SE (SCHNEIDER); Türkiye’de ise Gersan Elektrik Ticaret ve Sanayi
A.Ş. (GERSAN), EAE ve DTM Elektroteknik A.Ş. (DTM) gibi birçok firma vardır.
19-39/603-257
4/33
I.2.1.1 Projelerde Busbar Sistemlerinin Üreticiden Nihai Müşterilere Ulaşma
Süreci
(19) Proje bazında sipariş usulü satılan bir sistem olan busbar sistemleri genellikle projeye
göre özel olarak üretilirler. Projelerde alçak gerilim enerjisinin iletim ve dağıtımı için
kabloya alternatif olarak kullanılan busbar sistemlerinde bir projenin gerçekleşmesi
sırasında yatırımcı, projeci, genel müteahhit, elektrik müteahhidi, toptancı, aracı ya da
bayi firmalar gibi bir takım ana roller bulunmaktadır.
(20) Yatırımcı, projenin sahibi olan ve yatırım yapmak için finansman sağlayan taraftır.
Projenin yapısına göre yatırımcı tek başına ya da ortaklık şeklinde projeyi yürütür.
Projeci, binanın mimari, elektrik ve mekanik projesini yapan proje kuruluşlarıdır. Ana
disiplin mimari grup tarafından yürütülmektedir. Elektrik proje firmaları ise binanın
ihtiyaçlarına göre elektrik dağıtım projelerini hazırlamaktadırlar. Bu projeyi mimari ve
diğer proje grupları ile koordine ederler. Projeye göre gerekli malzeme listelerini,
kullanılacak olan malzemelerin şartnamelerini ve uygun bulunan marka listelerini
hazırlayarak ihale dokümanlarını yayınlar.
(21) Genel müteahhit bir diğer adıyla inşaat müteahhidi, inşaatın tümünü yapmakla sorumlu
olan taraftır. Binanın yapımı için yatırımcı tarafından düzenlenen ihale ya da fiyat teklifi
daveti sonucunda görüşmeler ile seçilirler.
(22) Elektrik müteahhidi ise binanın elektrik tesisatının yapımından sorumlu olan taraftır ve
inşaat müteahhidi ya da yatırımcı tarafından ihale ya da teklif usulü görüşmeler ile
belirlenirler. Elektrik müteahhidi binanın tüm elektrik işlerinin yapımından sorumludur.
Projelerde bir değişiklik yapılması gerekiyorsa genel müteahhit ve projeci ile koordineli
olarak bu değişiklikleri yaparlar ve işverenden onayı alarak projeleri uygularlar. Elektrik
müteahhidi genellikle elektrik malzemelerini satın almakla da sorumlu olan taraftır.
Alınan malzemeleri depolarlar ve şantiyede yerine montaj işlerini yaparlar.
(23) Toptancılar, aracılar ya da bayi firmalar ise malzeme alıp satan ticari firmalardır. Bu
firmalar birçok farklı türdeki ve birçok farklı imalatçının malzemelerini temin ederek
elektrik müteahhidi ve inşaat müteahhidine bu malzemelerin satışını gerçekleştiren
ticari firmalardır.
(24) Busbar sistemlerinin bir projede kullanılıp kullanılmayacağına, kullanılacaksa hangi
model ve hangi busbar tiplerinin kullanılacağına genellikle proje firmaları, bazen de
yatırımcı ya da müteahhitler karar verirler. Genellikle yapılacak işin ihtiyaçlarına göre
seçilen ürün ve modelleri tanımlayan teknik şartnameler ve marka listeleri yayınlanır.
(25) Malzemeyi alacak olan firma, busbar üreticileri olan firmalardan (bazen de bu firmaların
malzemelerini tedarik ederek satışını yapan toptancı ya da aracı bayi firmalardan) teklif
isteyerek malzeme alım sürecini başlatır. Üreticiler şartnameye uygun olarak malzeme
teklifi hazırlar ve teslim koşulları ve ödeme şartları ile birlikte tekliflerini sunarlar.
(26) Malzemeyi alacak olan firmalar çoğunlukla, değerlendirdikleri tekliflerde diğer firmanın
teklif rakamlarının hangi seviyede olduğunu karşı firmaya da söylerler ve bu nedenle
taraflar arasında birden fazla pazarlık görüşmesinin yapıldığı durumlar da olur. Nihai
olarak malzeme alımını yapacak olan firma, hangi üreticiden malzeme alımı
yapacağına karar verir ve gerekirse bu kararını yatırımcı ya da projeci gibi üstteki
firmaların onayına sunar.
(27) Yukarıda belirtilen busbar sistemlerinin nihai müşteriye ulaştırılması sürecinden
anlaşıldığı üzere, busbar üreticileri ile projeciler arasında doğrudan busbar satış/satın
alma ilişkisi bulunmamaktadır. Busbar üreticileri yukarıda belirtilen süreçteki ihalelere
19-39/603-257
5/33
katılmamakta, ancak projenin elektrik müteahhitliğini üstlenen firmalara satış
yapmaktadırlar.
I.2.2. İlgili Pazar
(28) Yukarıda yer verilen açıklamalar ışığında geçmiş tarihli Kurul kararlarına paralel,
tüketici gözünde özellikle büyük ölçekli projelerde talep ikamesinin olmadığı dikkate
alınarak ilgili ürün pazarı “busbar sistemleri pazarı” olarak belirlenmiştir.
(29) İlgili coğrafi pazar ise “Türkiye” olarak tespit edilmiştir.
I.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
I.3.1. Önaraştırma Döneminde Elde Edilen Belgeler
I.3.1.1. EAE’de Yapılan Yerinde İncelemede Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(30) 22.08.2019 tarihinde yapılan yerinde incelemede elde edilen belgelerden önem arz
edebilecek belli başlılarına aşağıda yer verilmektedir.
(31) 21.08.2018 tarihinde (…..) tarafından EAE (…..)’ya gönderilen “BALIKESİR YENİ
ATATÜRK ŞEHİR HASTANESİ HK.” konulu e-postada;
“(…..) merhaba,
MNG Esmaş'ın üstlendiği hastane yatırımındaki busbar sistemi için hazırladığımız
raporu ekte bilgilerinize sunuyorum...
Saygılarımla…
BALIKESİR 850 YATAKLI YENİ ATATÜRK ŞEHİR HASTANESİ 20.05.2018
İNCELEME VE TESPİT RAPORU
Balıkesir Şehir Hastanesi projesi 2012 yılı itibariyle yapımı planlanmış ve iki yıl
planlaması yapılmıştır. Ancak o dönemde zemin etüdünün planlama sürecinde
yapılmaması, inşaat sahasının iki metre altından su çıkması, mania planına ( Mania
Planı; hava araçlarının geçişlerinin engellenmemesi için düzenlenen yüksekliğe ilişkin
imar planıdır.) takılan projelerin beş kattan üç kata düşürülmesi gibi bir çok sıkıntı
yapım sürecini geciktirmiştir.
Hastanenin mayıs 2013 tarihinde ilk ihalesi yapılmış olup, ön yeterlilik alan altı firma ile
temmuz 2013 tarihinde ana firmayı belirleyecek ihalesi yapılmıştı, ihaleyi (…..) firması
kazanmıştı. Ekim 2013 tarihinde yer teslimi yapılan projenin mart 2014 tarihinde ise
temeli atılmış ve inşaat çalışmaları başlamıştı. Proje müellifi olarak (…..) firması
çalışma yapmış olup, elektrik projelerini ise (…..) hazırlamıştı. Planlandığı dönemde
850 yataklı tasarlanan hastane son revizyonlar ile aşağıda belirtilen kapasitelerle
yapımı tamamlanmış ve Nisan 2017 tarihinde hizmete açılmıştı. Yapım aşamasındaki
eksiklikler sebebiyle hastane henüz Sağlık Bakanlığına teslim edilmememiştir.
BALIKESİR 850 YATAKLI YENİ ATATÜRK ŞEHİR HASTANESİ;
1154 yatak kapasiteli,
512 hasta yatak odası,
206 adet poliklinik,
39 adet dinlenme odası,
19 adet yoğun bakım ünitesi,
19-39/603-257
6/33
7 adet yemekhane,
2 adet anne oteli,
9 adet SDL odası,
33 adet ameliyathane,
1 adet yanık ünitesi,
8 adet izole oda,
TOPLAM: 28 Blok 196.500m2 kapalı alan sahiptir.
Bölge olarak inşaat çalışmaları başlamasıyla birlikte proje takibine başlamıştık. Hem
bölge elektrik firmalarıyla hem de merkezimizle proje hakkına görüşmüştük. Elektrik
konusuda ilk ziyaretimizi 06.02.2015 tarihinde (…..) ile görüşerek gerçekleştirmiştik.
(…..) ise projeyle (…..) Bey'in ilgilendiğini öğrenmiştik. Projede enerji merkezleri ve
galeride busbar kullanımının yanında şaftlarında busbarlı olması tasarlanmıştı. İleriki
süreçler merkezimizden takip edilmişti. Kablo kanallarının busbardan daha önce
görüşüldüğü ve fiyat noktasında kaybedildiği bilgisini öğrenmiştik. Busbar süreçleri de
rakip ürün tercihi ile tamamlanmıştı.
Projenin montaj sürecinde sahadan bilgi edinememiştik. Hastanenin açılmasının
ardından (…..) aracılığyla hastanenin elektrik sorumlusu (…..) ile tanışma şansımız
oldu. (…..) ile hastanenin elektrik alt yapısı ile ilgili tüm bölümleri gezdik, fotoğraflar ile
de sıkıntılı bölgeleri tespit ettik. Pano sistemlerinin (…..) olması, busbar sisteminin
(…..) olması ve inşaat firmasının bir çok eksiği sebebiyle çok sıkıntılı süreçte
olduklarını öğrendik.
Busbar sistemiyle ilgili yaşanan sıkıntıları aşağıda maddeler halinde listeleyebiliriz;
1. Busbar sistemiyle ilgili dört-beş defa ek bölgesi yalıtımı sebebiyle patlamalar
yaşanmış ve yaşanan arızalar sebebiyle geçici besleme verebilmek ve busbar hattını
köprülemek için kablo bulundurulmaktadır.
2. Torklandığında renk değiştirdiği anlatılan eklerin, (…..) personelinin iki kez,
(…..)’lerinde iki kez torklama yapmış olmalarına rağmen ya renk değiştirme olayının
işlevini yitirmiş olduğu ya da blok ekin sıkılmasına rağmen torkunu koruyamadığı
görülmektedir. ( EK-1 KEŞİF FOTOĞRAFLARI )
3. Galeri bölgesinden şaftlara çıkışta açılı dönüşlerin olması gerekirken, standart
dönüş modülerinin blok eklerindeki kapaklarda işlem yapılarak açılı hale getirilmiş
olduğu görülmektedir. ( EK-2 KEŞİF FOTOĞRAFLARI )
4. Tesisin yeni kurulmuş olmasına rağmen busbar gövdesinde renk değişimleri ve
gövde açılmaları olduğu görülmektedir. ( EK-3 KEŞİF FOTOĞRAFLARI ) .
5. Montajın askılama bölümünde ciddi eksiklikler görülmüştür. Bu durum yük binen
eklerde zamanla arızaya neden olacaktır. ( EK-4 KEŞİF FOTOĞRAFLARI)
6. Ek kapaklarının IP55 seviyesini sağlayacak şekilde kapatılmadığı tespit edilmiştir. (
EK-5 KEŞİF FOTOĞRAFLARI )
7. Blok eklerde torklama yapıldığı söylenmiş olmasına rağmen blok ek somunlarından
çıkan cıvata boylarının farklı ölçülerde olduğu görülmektedir. Bu durum blok ekin
torklamasının doğru yapılmış olmadığına ya da torkunu koruyamadığına işarettir. ( EK-
6 KEŞİF FOTOĞRAFLARI )
19-39/603-257
7/33
Gerçekleştirilen keşif çalışmamızdaki inceleme ve tespitlerimiz bilgilerinize arz olunur.
Saygılarımızla...
(…..) (…..)
(…..) (…..)”
ifadeleri yer almaktadır.
(32) 02.05.2019 tarihinde (…..) tarafından (…..)’e gönderilen “İlet: Re: İlet: RE: RE: İlet: RE:
İlet: RE: RE: İlet: RE: RE: RE: RE: İlet: RE: RE: İhale Çağrısı 4000011915 Teklif Talebi-
HATIRLATMA” konulu e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki gibidir;
“…
(…..) merhaba;
Satınalma dan teyid ettiğim kadarıyla Gersan işi almış.
Şantiyeden de aldığım bilgi Bizim son fiyatımız (…..) usd iken (…..) usd civarında
gersan tercih edilmiş.
Mersin teknik ekip EAE olması yönünde rapor yazmasına rağmen bu şekilde
sonuçlanmış.
Bilgilerinize…
Selamlar & İyi çalışmalar”
(33) 29.01.2019 tarihinde (…..) tarafından (…..)’e gönderilen “KAHRAMAN MARAŞ EGM –
Şartname Uygunsuzluğu” konulu e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki gibidir;
29.01.2019, (…..)
“(…..) Merhaba;
Söz konusu proje ile ilgili sizleri 2 gündür rahatsız ediyoruz. Öncelikle anlaşınız ve
değerli vakit ayırımınız için teşekkür ederiz.
Bugün Ankara EGM tarafından (…..) ve ekibi ile toplantı yaptık. Bu toplantıya ilişkin
olarak, Maraş binasında kullanılacak busbar sistemi şartnamesi üzerinde durarak
şartname hususları ele alındı. Numune ürünler eşliğinde teknik şartnamenin bütün
detayları (…..) ile paylaşıldı. Bu şartname uluslararası bütün firmaların uyduğu
(Siemens-Schneider-Legrand-GE-EAE) bir şartnamedir.
İlgili Elektrik Müteahhidi (…..) firması söz konusu projede (…..) marka busbar
kullanmak istiyor. (…..) firmasının ilgili şartnamede yer alan 4 hayati olmak üzere
toplam 9 şartname maddesine uymamaktadır. Uyulmayan hususlar ekteki sarı renk ile
boyanarak belirtilmiştir. Projeye kullanılacak olan EAE VE (…..) numune ürünlerine ait
fotoğraflar da açık ve net şekilde ekte bilgilerinize sunulmuştur.
Rakip firmanın uymadığı maddelerin açıklaması ektedir. Hayati önem taşıyan
maddeler ise kırmızı olarak belirtilmiştir.
1)Yangına Karşı Dayanım; 750 c Derecede 3 saat yangına karşı dayanım…. Rakip
firmanın böyle bir sertifikasyonu bulunmuyor. Bu belge istenildiğinde ise şirketlerinin
gizli bilgisi olduğu bahanesi ile sadece teste katılım belgesini gönderiliyor. Test’tin
içeriği, test sonucunu gösteren yada geçip geçmediği ile ilgili herhangi bir belgeyi asla
19-39/603-257
8/33
paylaşmıyorlar. Çünkü ürünleri testten geçemiyor. Bu belge tarafımızdan istenildiği
durumda 10 sayfa test belgesi gönderilmektedir. Testin hangi aşamalardan oluştuğu,
test sonuçları ve verilerini içeren bir belgeyi paylaşıyoruz.
2)Sismik Test Sertifikası: Rakip firmanın böyle bir belgesi bulunmuyor. Bu belge
Ülkemiz deprem bölgesi olduğu için deprem anında binaların sallanması durumunda
busbarların göstermiş olduğu reaksiyonları ve bu salınıma dayanımını içeren belgedir.
Rakip firmadan istenildiğinde kablo kanalı askı sistemine ait belgeyi gönderiyorlar.
3)İletkenlerin Kalay Kaplanması: İletkenlerin tam boy olarak kalay kaplanması hayati
bir konu. Busbar sistemlerinin en önemli noktalarından biridir. Bu sistemlerin en büyük
tehlikesi korozyondur. İletkenlerin kalay kaplanması; korozyona karşı dayanım
sağlamaya, ve korozif etkenler ile oluşacak paslanmadan dolayı zamanla kısa devre
oluşumunu, kontak noktalarında akım geçiş direncinin yükselmesi ile oluşacak ısınma
yanma ve patlama etkisini yok etmektedir. Rakip firma ürünleri tam boy olarak değil
sadece kontak noktalarını çok ince bir kalay kaplama yapıyor. Bunu da
belgelendirirken, bağımsız bir laboratuvar yerine kendi kendilerine antetli bir yazı ile
belgeleme sağlıyor.
4)Busbar Dış Gövdesi; EAE ürünleri şartname gereğince 2,5 mm kalınlığında termikli
sertleştirilmiş ekstrüzyon alüminyum profilden oluşmakta ve RAL 7038 renk ile Epoksi
polyester boya ile fırın boyanmaktadır. Rakip firma direkt eloksal kaplı alüminyum
kullanarak boyasız ürün kullanmaktadır. (Bkz. (…..) Fotoğraf)
6)Busbar Kanallarının iletken ve izalasyon yapısı: Busbar iletkenlerinin öncelikle
çift katmanlı özel bir epoksi ile kaplanması, daha sonra 2. bir katman olan özel B sınıfı
bir polyester mylar film ile ayrı bir katman ile 2. defa korunması istenmektedir. Rakip
firma sadece polyester film ile iletkenlerini sararak bir izalasyon yapmaktadır. Yani
epoksi kaplama yapmamaktadır. EAE’nin kullandığı bu epoksi özel termodinamik bir
yapıya sahiptir ve yangına karşı korumayı asıl sağlayan izalasyon malzemesidir. Alev
altında termo molekülleri direkt sertleşme gibi bir reaksiyon gösterir. İletken üzerinde
bu sertleşen epoksi, iletkenin ısıdan etkilenmemesini sağlayarak yangına karşı
dayanımını sağlar. Rakip firma bu yüzden yangına karşı dayanım sağlayamamaktadır.
7)Busbar Gövdesi: Rakip firma termik sertleştirilmiş ekstrüzyon alüminyum yerine,
eloksal kaplama alüminyum kullanmaktadır. Gövdenin epoksi polyester boyalı olmak
yerine busbarları boyasızdır.
8)Kalay kaplama; 3 maddede maddede bütün detayları paylaşıldı.
9)İletkenlerde izalasyon yapısı: 6 maddede bütün detayları paylaşıldı.
[“SARTNAME_BUSBAR_AL_400A-5000A (KOMPAKT BUSBAR)-KX.DOC” eki (…..)
tarafından silindi]
Saygılarımla,
(…..)
12.06.2019, (…..)
“(…..) Merhaba,
19-39/603-257
9/33
Bugün (…..) sizleri ziyaret etmesine istinaden ekte, şartnamede istenilen 750c derece
için almış olduğumuz 3 saat yangına karşı dayanım belgesi bilgilerinize sunulmuştur.
Test sonucu incelendiğinde; EAE ürünleri yangına karşı 3 saat değil, 6 saat dayandığı
belgelendirilmiştir.
5.4 Test results
energy consumption
propane 5.14 l/min
air 80,6 l/min
During the testing time of 6 hours and a cooling ohase of 15 minutes no fuse
tripped and no lamp extinguised.
The test requirements have been met
Bir önceki mailde bahsetmiş olduğum gibi busbarların yangına karşı dayanımı bu
epoksi sağlamaktadır.
Rakip firmanın böyle bir epoksi izalasyonu olmadığı için, onlar bilindiği gibi bir pet film
kullanarak izalasyon sağlamaktadır. PET iyi bir izalasyon malzemesi fakat; oksijen,
nem teması ve önemlisi sıcaklık ile ömrü çok hızlı azalıyor.
Dünyanın en iyi pet film üreticisi, ürettiği pet filme 130c derece’ye kadar ısıl
dayanım garantisi veriyor. Pet film yani mylar izalasyon uzun ömürlü olabilmesi
içinhava ve nem ile teması mutlaka kesilmeli. Bu yüzden trafolarda sarım amaçlı
kullanılıyor fakat daha sonra epoksi reçine ile tamamen doldurulup, donduruluyor.
Havası ile teması tamamen kesiliyor.
Dünyanın en iyi busbar üreticilerinden biri olan GE Electric; Amerika’da üretmiş olduğu
Epoksi izalasyona sahip busbarları için ürünlerine 50 yıl ömür biçiyor.
Aynı firma Çin’de üretim yaptığı Pet filmli yani mylar izalasyonlu busbarı için ürünlerine
20 yıl ömür biçiyor ve bunu kataloglarında da yayınlıyorlar. Gelinen bu noktada; epoksi
izalasyonun neden bu kadar önemli olduğu daha net anlaşılıyor.
Saygılarımla,
(…..)”
(34) 20.09.2017 tarihinde (…..) tarafından (…..) gönderilen “Re: Rönesans RSY/Elazığ
Busbar Rekabeti Hk.” e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki gibidir:
20.09.2017, (…..)
…
“(…..) Merhaba,
Bu sabah (…..) ile bir görüşme yaptık. Dün (…..) 4 kişi numuneleri ile birlikte Rönesans
Grubunu ziyaret etmiş. Bu ziyarette son fiyatlarını da vermişler.
Serhat bey; "hastane projelerinin maliyetleri çok daraldı maalesef alternatif arayışlarına
gitmek durumunda kalıyoruz. Biz (…..) a EAE bizim köklü bir partnerimiz her konuda
kendilerine güvenimiz vardır. Bu projede de ticari çözüm sağlanması durumunda EAE
ile devam ederiz" diye bildirmişler.
19-39/603-257
10/33
Durum;
EAE : (…..) USD (İsk: %(…..) + Artırım : %(…..))
(…..): (…..) USD (Elazığ teslim (nakliye (…..) - (…..) USD))
İlave olarak (…..) tarafındaki (…..) ile görüştüm. Öncelikle Sağlık Bakanlığı konularını
görüştüm ardından konuyu Elazığ a getirdim. Özellikle "düşük kesit, yüksek direnç
dolayısı ile yüksek gerilim düşümü demektir dedim. Şu an siz bizim akım kademesi ve
keşfe göre fiyat aldınız. Uygulamada düşük kesitlilerin akım değişimi ortaya çıkacaktır"
diye bilgi verdim.
(…..) de bu konunun ciddiyetini anladı fakat ortada (…..) ın taahhüdü söz konusu.
Tüm bilgiler ışında bize verecekleri maksimum fiyat farkı % (…..) olur diye
düşünüyorum.
Bugün kendilerine dönüş yapmamız lazım. Sizi telefon ile arayacağım.
Önemli Not: Rönesans bu projede maliyet düşük olduğundan başta jenaratör olmak
üzere bir çok malzemede fiyattan dolayı ezberini bozdu.
Selamlar & İyi Çalışmalar”
20.09.2017, (…..)
(…..) .. Merhaba..
Bu konuya çalıştım. Bizim Revize fiyatımız (…..) USD olmalı. Yaklaşık (…..) isk geliyor.
Son bir düzeltme ile
(…..) e geliriz. Rakibin (…..) üzerinde oluruz.
(…..) bey e hammadde nin arttığını da anlatalım.
Bir vaka çözümü olarak özel bir fiyat çalıştığımızı anlatalım. Üretim miktarımız yüksek
olduğu için yapabiliyoruz
diyelim.
Nakliye yi sen görüşürsün.
Kolay gelsin :)
(35) 23.03.2018-02.04.2018 tarihlerinde (…..), (…..), (…..)’e arasında geçen “İlet: ÖNEMLİ
! (…..) İnşaat KONYA ESK Projesi Hk.” konulu e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki
gibidir;
23.03.2018, (…..)
“Merhabalar,
Dün (…..) İnşaat ile yaptığımız görüşmede Konya ESK projesinin ön görüşmesi
sağlandı.
Konya ESK'da bir bloğun busbar alımlarını önden gerçekleştirmek istiyorlar. (…..) ile
devam eden işlerle ilgili uyguladığımız proje anlaşma iskontoları ((…..) / Söğütözü /
Finans Merkezi) ile Konya ESK'da bir bloğun fiyatlandırmasını yaptık. Fiyat teklifimiz
şu aşamada aşağıdaki Iskontolar ile (…..) USD.
KX: (…..)
19-39/603-257
11/33
Kutu: (…..)
Flex: (…..)
(…..) firmasının (…..) üzerinden içeriye iletmiş olduğu teklif bizim keşfimize göre (…..)
USD... Daha önce (…..) koordinatörlüğünü yaptığı CENTER işinde de bizim (…..) USD
olan teklifimize karşı (…..) USD fiyat vermişlerdi. Bu işin DKC ile çözülemeyeceğini,
yurt dışında olması nedeni ile satış sonrası hizmetler ve acil durumlarda sağlanması
gereken üretim desteği ile ilgili durumları iyi nakış etmiştik. Sonuç olarak (…..)'in
desteği ve (…..) e karşı olan dirayetli duruşundan ötürü işi biz almıştık.
(…..) yapı gereğince taşeronlara nefes alma şansı tanımayan, malzeme üreticilerini de
fiyat politikaları ile dip noktalara çeken bir yapıya sahip. Hastane işinin başında
bildiğiniz üzere Koordinatör olarak (…..) bulunuyor. (…..) bu projede (…..) 'a yaranmak
adına busbar için farklı heyecanlara açık bir duruş sergiliyor. (…..) ile beraber
yaptığımız (…..) ziyaretinde de (…..) firması ile böyle bir hastanenin
çözümlenemeyeceğini, hastane işletiminde ilerde sorunlar yaşandığında karşılarında
muhatap bulamayacaklarını ve herşeyden önce milli bir bakış açısı ile konuya
bakılması gerektiğini etraflıca kendisine anlatmıştık. (…..), DALAMAN HAVALİMANI
projesinin pano imalatları nedeni ile (…..) ile tanışıyorlar.
(…..),, (…..) ile iyi bir geçmişi olduğunu dile getiriyor. Bu işin karar vericisi olan en son
kişi (…..)... Ondan önceki istasyon ise (…..)... (…..)n desteğini alırsak, konu (…..)’in
önüne geldiğinde işimiz çok daha kolay olur.
Bu işin Müşavir ve Sağlık Bakanlığı kontrollerini de ziyaret etmemiz gerekecek.
Saygı ve selamlarımla,
30.03.2018, (…..)
“(…..) Merhaba,
Konya Hastane için (…..)'adına devam eden işler kapsamındaki fiyatlara göre
oluşturduğumuz teklif ekte sunulmuştur.
İl
KX: (…..)
Kutu: (…..)
Flex: (…..)
["B-KONYA ŞEHİR HAST-(…..) -5W.pdf' eki (…..)/eae tarafından silindi]
Bu keşif ve teklife göre rakip firmaların içeriye verdiği bizle aynı keşif tutarları;
EAE: (…..)
GRSN: (…..)
İbar DKC : (…..)
Ayrıca ELMAR TOWERS projesinde (…..) ile yaptığımız rekabette; bizim (…..) USD
olarak bağlantısını yaptığımız projeye verdiği son pazarlıksız fiyat teklifi;
["(…..) teklif (…..) -039-B3-17 (ELMAR).pdf eki (…..) /eae tarafından silindi]
19-39/603-257
12/33
Saygı ve selamlarımla.
02.04.2018, (…..)
“(…..) Merhaba,
(…..) iskonto analizi ektedir.
Konya için (…..) proje fiyatı (…..) USD.
Proje Fiyatına Göre:
- KXA İskonto (…..) oluyor.
Elmar Fivatına Göre:
Bolton Standart Boylar
- KXA İskonto (…..) (800A)
- KXA İskonto (…..) (1600A)
- KXA İskonto (…..) (2500A)
- KXA İskonto (…..) (3200A)
Dikey Dönüş Modülleri (Ölçüleri bize yakın)
- KXA İskonto (…..) (800A)
- KXA İskonto (…..) (1600A)
- KXA İskonto (…..) (2500A)
- KXA İskonto (…..) (3200A)
Selamlar & İyi Çalışmalar,
02.04.2018, (…..)
“(…..) Merhaba,
Yanımıza numune aldık.
Konuştuğumuz gibi teklifleri alternatifli hazırladık.
Ana Teklif : (…..) ile
1. Teklif : (…..) ile
2. Teklif : (…..) ile
3. Teklif : (…..) İle
4. Teklif : (…..) ile
Kutular 35 / Fleks 57 ıza 102
Selamlar & İyi Çalışmalar,”
(36) 12.06.2018 tarihinde (…..) tarafından (…..)’ya gönderilen “AKKENT AVM çok ÖNEMLİ
!!!” konulu e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki gibidir;
12.06.2018, (…..)
“(…..) Merhaba,
19-39/603-257
13/33
Söz konusu sipariş için (…..) firması AVM yatırımcısına çok büyük baskılar yapmakta.
Bu baskılar sonucu anlaşmasını yaptığımız iş ile ilgili, yatırımcı (…..)'a onay vererek,
Elektrik taşeronuna baskı yaparak markayı değiştirtmeye zorluyor. İşin devamı (…..)
USD'lik bir kapsam...
Bir anlamda; Yatırımcı, elektrik taşeronuna git (…..) al getir diyor. Elektrik taşeronu da
son derece bize bağlı ve iyi ilişkilerimiz olduğu bir müşterimiz... (…..) elinde bir iş
olmadığı için 25 Haziran'da malzemeleri teslim edeceğinin sözünü vermiş... Söz
konusu siparişi 29 Haziran'da veremezsek, müteahhit firmanında bizim de işimiz çok
zorlaşacak.
Yatırımcı firmanın devam eden diğer yatırımlarında da böyle bir rekabet yaşamamak
adına yardımcı olmanızı şirket adına özellikle rica ediyorum.
Saygılarımla,”
(37) 01.03.2019 tarihinde (…..) ve (…..) arasında geçen “Ynt: (…..) ve (…..) görüşmeleri
nedeniyle ofis dışında olacağım” konulu e-postada yer alan ifadeler aşağıdaki gibidir;
01.03.2019, (…..)
“ (…..) Merhaba,
Ankara'da 15.000m2 yatırımlarını (…..) firması yapıyordu. Kablo'dan busbara çevirip
siparişlerini yakın tarihte almıştık KX-IT-CT ürünlerimiz kullanıldı. Aydınlatma
ürünlerimizi de daha sonra çabalarımızla içeri soktuk.
(…..) İnşaat gerçekten çok problemli bir firma, tamamiyle fiyat odaklı bir yapıya sahip.
Bizi bu projede oldukça fazla zorladılar. (…..) tarafına (…..) onayı için çok bastırdılar.
(…..) şuan ankara'da 20.000m2 daha yatırımları başladı. (…..) inşaat bu yatırımın yine
yüklenicisi olarak çalışıyor. Bu kapsamda da bizi zorlayacaklar. (…..) tarafı için
desteğinizi rica ederiz.
Saygılarımla,
02.03.2019, (…..)
“(…..), Merhaba ;
(…..) ile ilişkilerimiz oldukça iyidir. Çerkezköydeki neredeyse bir Organize Sanayi
büyüklüğündeki üretim üslerinin tamamı EAE'nin Busbar, kablo kanalı ve Armatür
ürünleri ile donatılmıştır. İlişkilerimizi geliştirme adına ziyaret ve görüşmelerimiz de
devam ediyor.
Dolayısıyla busbar, kablo kanalı ve armatür tarafında (…..) ayrı bir markaya kolay kolay
müsaade etmez.
Yine de belirttiğiniz konu ile ilgili bir vaka olmaması adına işi yakın odaklı takip
etmeliyiz. Çünkü konu depo işlerinde (…..) arazi kiralaması yapıyor. Kiraladıkları bu
arazi ile ilgili isteklerini arazi sahibine söylüyorlar ve arazi sahibi binayı yapıp 30-40
yıllığına (…..) kiralıyor. Dolayısıyla (…..), proje tarafında da uygulama tarafında da
sadece kontrol süreçlerinde işin içerisinde oluyor.
19-39/603-257
14/33
Böyle bir rekabete tekrar sokulmak istenirseniz bize hemen bilgi verin lütfen. Biz de
tekrar görüşelim. Müşterimiz (…..) kabul etmediği halde bizi rekabete zorlamalarına
müsaade etmeyelim.
İyi çalışmalar...”
I.3.2. İnceleme Kapsamında Yapılan Görüşmeler
I.3.2.1. Şikâyetçi ile Yapılan Görüşme
(38) 21.08.2019 tarihinde yapılan görüşmede özetle;
- Busbarın büyük inşaat projelerinde trafo gibi elektrik kaynaklarından ana projeye
elektrik dağıtımı faaliyeti için kullanıldığı,
- Busbar sistemleri pazarında faaliyet gösteren yerli teşebbüslerin EAE, GERSAN ve
DTM olduğu ve bunların pazar paylarının sırasıyla (…..) ve (…..) olduğu, ayrıca
pazarda yabancı teşebbüslerin tutunamadığı bu nedenle pazarda bu üç oyuncunun
faaliyet gösterdiği, ayrıca pazarın toplam büyüklüğünün (…..) ABD Doları civarında
olduğu,
- Gerek kamu gerekse de özel sektör ihale süreçlerinde proje firmaları ile EAE
arasında ticari ortaklıklar olduğu ve proje firmalarının EAE’yi işaret ettiği ve bu
durumun kendilerini pazarda zor duruma düşürdüğü ve pazar dışında bıraktığı,
- EAE ile birlikte girmiş oldukları ihalelerde EAE’nin kendilerini kötüleyici yönde
açıklamalarla yatırımcı firmaları etkileyerek ihale sonucunu kendi lehine çevirdiği,
buna ilişkin çok sayıda ihale olduğu gerekmesi halinde konuyla ilgili tanık
gösterebilecekleri,
- EAE’de yer alan KXA, KXC, KOA, KOC kodlu düz boy busbar ürün gruplarının
kendilerinde (…..) kodlarla karşılık bulduğu ve söz konusu ürün gruplarının
fiyatlarının benzerlik taşıdığı, ayrıca ürünlerin maliyetlerinin Londra Metal
Borsası’nda oluşan alüminyum ve bakır fiyatlarına göre değişkenlik gösterdiği
hususları ifade edilmiştir.
I.3.2.2. Pazarda Faaliyet Gösteren Projeci Firmalar ile Yapılan Görüşmeler
(39) İnceleme kapsamında sektörde faaliyet gösteren, inşaat işlerinin mimari, elektrik ve
mekanik projelerini yapan projeci firmalarla görüşmeler yapılmıştır.
(40) 04.09.2019 tarihinde (…..) ve (…..) ile yapılan görüşmede özetle;
- Verdikleri hizmetlerden birinin kamu tarafından yaptırılacak işler için etüt proje
hizmetlerini (yapım ihale dokümanı) yapmak olduğu,
- Kamu ihale mevzuatı gereği yapım ihale dokümanlarında rekabet koşullarının
engellenmesi hususu doğrultusunda marka-model belirtme ve tek bir markayı
göstermenin engellendiği, genel olarak işverenin koşulları doğrultusunda teknik
ş
