1 REKABET KURUMU



REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : D1/1/H.G.K.-99/1 (Menfi Tespit/Muafiyet)
Karar Sayısı : 99-47/503-319
Karar Tarihi : 12.10.1999

A- TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Prof. Dr. M. Tamer MÜFTÜOĞLU.
Üyeler : Dr. Kemal EROL, Mehmet Zeki UZUN, Sadık KUTLU,
İsmet CANTÜRK, Nejdet KARACEHENNEM, Mustafa PARLAK, A. Ersan GÖKMEN,
R. Müfit SONBAY, Kubilay ATASAYAR.

B- RAPORTÖRLER: H. Gökşin KEKEVİ, İ. Yücel ARDIÇ

C- BAŞVURUDA BULUNAN: Milangaz Tic. ve San. A.Ş., Milgaz Tic. ve San. A.Ş.,
Güneşgaz Tic. ve San. A.Ş., Mutfakgaz Tic. ve San. A.Ş. ve Likidgaz Tevzi ve
Üretim San. ve Tic. A.Ş.
Temsilcileri: Ali Yılmaz ÜNLÜ ve A. Metin EMİRKADI
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL

D- TARAFLAR: - Milangaz Tic. ve San. A.Ş.
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL
- Milgaz Tic. ve San. A.Ş.
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL
- Güneşgaz Tic. ve San. A.Ş.
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL
- Mutfakgaz Tic. ve San. A.Ş.
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL
- Likidgaz Tevzi ve Üretim San. ve Tic. A.Ş.
Şişhane Yokuşu, Demirören Han, No:2, Azapkapı/İSTANBUL
- Bayiler

E- DOSYA KONUSU: Milangaz Tic. ve San. A.Ş., Milgaz Tic. ve San. A.Ş.,
Güneşgaz Tic. ve San. A.Ş., Mutfakgaz Tic. ve San. A.Ş. ve Likidgaz Tevzi ve
Üretim San. ve Tic. A.Ş. ile bayileri arasında imzalanan dağıtım anlaşmalarına
menfi tespit / muafiyet verilmesi talebi.

F- DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 05.05.1998 tarih, 1109 sayı ve
06.07.1998 tarih ve 2076 sayı ile giren başvurular üzerine, 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun’un 5 ve 8 inci maddeleri uyarınca düzenlenen

 Anılan teşebbüsler kararın bundan sonraki bölümlerinde "Demirören Grubu" olarak anılacaktır.
2 REKABET KURUMU
27.09.1999 tarih, D1/1/H.G.K.-99/1 sayılı Menfi Tespit/Muafiyet Ön İnceleme
Raporu, 08.10.1999 tarih, REK.0.05.00.00/85 sayılı Başkanlık Önergesi ile 99-47
sayılı Kurul gündemine alınarak karara bağlanmıştır.

G- RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: Milgaz Tic. ve San. A.Ş., Mutfakgaz Tic. ve San.
A.Ş., Likidgaz Tevzi ve Üretim San. ve Tic. A.Ş., Milangaz Tic. ve San. A.Ş. ve
Güneşgaz Tic. ve San. A.Ş.’nin bayilik anlaşmalarına;
a) 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4’üncü maddesine
uyan, 1’inci, 2’nci, 3’üncü, 4’üncü, 8’inci, 11’inci, 17’nci, 18’inci ve 24’üncü
maddelerinden dolayı menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
b) Söz konusu anlaşmaların, 1’inci, 2’nci, 8’inci, 11’inci, 17’nci, 18’inci ve
24’üncü maddelerinden dolayı 1997/3 sayılı “Tek Elden Dağıtım Anlaşmalarına
İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği” kapsamına giremeyeceği,
c) Anlaşmalara,
 Anlaşmanın konusunu düzenleyen 1’inci maddedeki “Milgaz’ca satılmakta
ve satılacak olan her türlü emtea” ifadesinin kaldırılması,
 2’nci maddesinde, 1997/3 sayılı Tebliğ’e uygun olarak, bayi ve tali
bayilerin anlaşma bölgesi dışında pasif satış politikası izleyebilmelerine
olanak verecek değişiklikler yapılması,
 8’inci maddedeki “…Milgaz’ca konulmuş ve konulacak teknik şartlarla
diğer usul, esas ve prensipler…” ifadesinin, bu usul, esas ve prensiplerin
ilgili pazardaki son hukuki düzenlemeler ve teknolojik gelişmelere ilişkin
olacağı şeklinde detaylandırılması,
 11’inci maddeye, sağlayıcı teşebbüslerin, tali bayilik veya satıcılık
anlaşmasına izin vermek ve bu izni geri almak konusundaki yetkilerini
kullanırken, niteliksel kriterler arama(yeniden satıcı ve personelinin
özellikleri, işyerinin uygunluğu vb.) ve bu kriterleri ayrım gözetmeksizin
uygulama taahhütlerinin eklenmesi,
 17’nci maddenin tamamen kaldırılması,
 18’inci madde “c” bendine “sağlayıcı teşebbüslerin yazılı muvafakat
yetkisini kullanırken yalnızca ‘kurumsal kimliğe uyum’ ölçütünü gözönünde
bulunduracağı ve aktif satış politikaları dışındaki reklamları
engellemeyeceği” taahhüdünün eklenmesi,
 Sağlayıcı şirketlerin bünyesindeki tali bayilik sözleşmelerinin yukarıdaki
değişiklikler çerçevesinde yeniden düzenlenmesi,
şartlarının yerine getirilmesi halinde bireysel muafiyet verilebileceği,
d) Süresi içinde menfi tespit/muafiyet talebinde bulunulmuş anlaşmanın 4054
sayılı Kanunun 16’ncı maddesinin son fıkrasında belirtildiği üzere Kanun hükümlerini
açık biçimde ihlal etmediği, dolayısıyla Kurulumuzun vereceği nihai karara kadar
geçecek süre için para cezasının uygulanıp uygulanmayacağına dair Kanunun
Dördüncü kısmında belirtilen hükümlerin işletilmesine gerek olmadığı,

düşünülmektedir.



3 REKABET KURUMU
H- İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

1. İlgili Pazar

a) Ürün Pazarı: Hane içinde, sanayide ve karayolları motorlu taşıt araçlarında, çok
amaçlı bir ürün olarak kullanılan LPG (Liquified Petroleum Gas-Sıvılaştırılmış Petrol
Gazı), dağıtım şirketleri tarafından tüplü, dökme ve otogaz olarak doğrudan veya
bayileri yoluyla tüketiciye ulaştırılmaktadır.

Demirören Grubu tarafından menfi tespit/muafiyet başvuru/bildiriminde
bulunulan sözleşmelerin temel konusu ise; 2, 10, 12, 24 ve 45 kg. olarak satışa arz
edilen tüplü LPG’dir. Bunların fiyat ve kullanım amaçları birbirinden farklılaşsa da,
inceleme konusu bayilik anlaşmaları tamamını kapsamakta ve bu ürünler için farklı
rekabet koşulları getirmemektedir. Bu nedenle değişik ebatlardaki LPG tüplerini aynı
ürün pazarında birlikte değerlendirmek yerinde olacaktır.

Tüplü LPG’nin tüketicinin kullanımına hazır hale gelmesi için bazı
donanımlara ihtiyaç vardır. Bu donanımların tanımları ve nitelikleri “Sıvılaştırılmış
Petrol Gazları (LPG)– Tüp Donanımları–Valfler, Basınç Düzenleyiciler ve Emniyet
Valfleri” başlıklı ve TS 1862 sayılı standartta düzenlenmiştir. Bu standarda göre, valf,
basınç düzenleyici (detantör) ve emniyet valfi “tüp donanımı” olarak kabul edilmiştir.
Bu donanım ve parçalardan yalnızca valf ve emniyet valfi, tüplü LPG’nin mütemmim
cüzü-bütünleyici parçalarıdır. Kullanım için gerekli basınç düzenleyici (detantör) ve
özellikle de bağlantı hortumu, üzerinde valf ve emniyet valfi bulunan tüpün teferruatı-
eklentileri olup çoğunlukla LPG dağıtım şirketleri dışındaki, salt bu konuda faaliyette
bulunan teşebbüsler tarafından üretilmekte ve piyasaya sürülmektedir. Yapılan
incelemelerden, Demirören grubuna ait Çaksan Çakmak Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin
asıl faaliyet konusu olan çakmak üretiminin yanında basınç düzenleyici(detantör)
üretimi de yaptığı, ancak tüplü LPG bayilerinin bu ürünü alıp almamak konusunda
serbest bırakıldığı; dolayısıyla bayilerin, uygulamada, detantör ve bağlantı
hortumunu istedikleri yerden temin edebildiği anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibi Demirören Grubu teşebbüslerinin asıl faaliyet konusunun tüplü
LPG olması, basınç düzenleyici (detantör) ve bağlantı hortumunun bayiler tarafından
dağıtımı konusunda bir zorlamanın olmaması ve çoğu zaman bayilerin başka
teşebbüsleri tercih etmesi hususları düşünülerek ilgili ürün pazarının, tüpün
mütemmim cüzü olan donanımlar (valf ve emniyet valfi) ile birlikte tüplü LPG pazarı
olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

b) Coğrafi Pazar: Sözleşme konusu ürünlerin ülke çapında yaygın kullanımı,
ürünlerin bozulma riskinin olmaması ve en önemlisi dağıtımı yapan bayilerin Türkiye
geneline yayılmış olması hususları dikkate alındığında ilgili coğrafi pazar, Türkiye
Cumhuriyeti sınırları olarak kabul edilmiştir.




4 REKABET KURUMU
2. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme

Başvuru sahibi Demirören Grubu'nun, ilgili pazarda faaliyet gösteren tüm
teşebbüslerinin bayileriyle yaptıkları bayilik anlaşmaları aynıdır. Dolayısıyla Milgaz
Tic. ve San. A.Ş.’nin bayilik sözleşmeleri ile ilgili olarak yapılan değerlendirme,
grubun diğer teşebbüsleri için de geçerlidir.

Yapılan incelemede, Milgaz Tic. ve San. A.Ş.’nin bayilik anlaşmasının 1., 2.,
3., 4., 8., 11., 17., 18. ve 24’üncü maddelerinde 4054 sayılı Kanun’un 4’üncü
maddesine aykırılıklar saptanmış (bu aykırılıkların neler olduğuna ilişkin
değerlendirme aşağıda yapılmaktadır); dolayısıyla Kanun’un 8’inci maddesi uyarınca
menfi tespit belgesi verilemeyeceği sonucuna varılmıştır. Bunun üzerine, anlaşmanın
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a aykırı maddelerinin 1997/3
sayılı Tek Elden Dağıtım Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ve Kanun’un
5’inci maddesindeki bireysel muafiyet şartları kapsamında değerlendirilmesi
yapılmıştır:

1’inci Madde:

Milgaz A.Ş. ile bayileri arasındaki bayilik anlaşmasının 1'inci maddesinde
anlaşmanın konusu :
- Milgaz’ın marka, işaret ve rengini taşıyan kaplarda satışa sunulan LPG’nin
(sıvılaştırılmış petrol gazının),
- LPG’nin kullanılması için gerekli her türlü gaz aletlerinin, LPG tesislerinin
ve bunlarla birlikte satılması mutad emtea malzemenin,
- Milgaz’ca satılmakta ve satılacak olan her türlü emteanın,
bayi tarafından satışı ve dağıtımı olarak belirlenmiştir. Anlaşmanın başta 3’üncü ve
4’üncü maddeleri olmak üzere, çeşitli maddelerinde bu mallara ilişkin olarak tek
elden satın alma zorunluluğu getirilmiştir.

Oysa, uygulamada bayilerin yalnızca Milgaz A.Ş. tarafından sağlanan çeşitli
ebatlardaki tüplü LPG’nin satış ve dağıtımını yaptığı, bunun dışındaki ürünlerin, hatta
Milgaz A.Ş.’nin de içinde yer aldığı Demirören Grubu şirketlerinden Çaksan Çakmak
San. ve Tic. A.Ş.’nin üretimini yaptığı detantörün (basınç düzenleyicinin) bile, satın
alınması ve dağıtılması hususunda bayilere zorlama yapılmadığı görülmektedir.

İlgili bayilik anlaşmasının 1’inci maddesinin (b) bendindeki “Milgaz’ca
satılmakta ve satılacak olan her türlü emtea” ifadesi, anılan grup muafiyeti
kapsamına girmeyeceğinden, bireysel muafiyet incelemesi yapılması gerekmektedir.
Ancak, “satılacak olan her türlü emtea” ifadesinin getirdiği muğlaklık, ileride belirli bir
mal veya hizmet piyasasında rekabeti engelleme