A) …. Üniversitesi ile … İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenen sözleşmeye göre yürütülen “… Üniversitesi … Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işinde yapılması öngörülen bazı imalatlar yüklenici tarafından yapılmamasına rağmen, bunlara ilişkin tutarların yükleniciye ödenmesi.

B) Söz konusu iş kapsamında iş artışına gidilmesine rağmen, işe ait ihale dosyası ile ödeme emri belgelerinde artış oluruna ilişkin gerekçe raporunun, uygulama projelerinin ve ayrıntılı metrajların bulunmaması, bu haliyle iş artışının kapsadığı imalatların ve bu imalatların hangi mahalde yapıldığının tespit edilememesi.



A) … Üniversitesinin … yılı hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında … tarihli Başkanlık Oluruna istinaden 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 6 ncı maddesi uyarınca görevlendirilen bilirkişi heyeti tarafından, Üniversite ile ... İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenen sözleşmeye göre yürütülen “… Üniversitesi … Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işinin incelenmesi neticesinde düzenlenen … tarihli Bilirkişi Raporuyla, bu Rapor esas alınarak hazırlanan Yargılamaya Esas Rapor ve eklerinin incelenmesi sonucunda, “… Üniversitesi … Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işi kapsamında yapılması öngörülen bazı imalatlar yüklenici tarafından yapılmamasına rağmen, bunlara ilişkin tutarların yükleniciye ödendiği görülmüştür.

“… Üniversitesi … Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işine ait ihale dosyası, ödeme emri belgeleri ve eklerinde yapılan incelemede, ihalenin ../../2008 tarihinde … kayıt numarası ile ilan edildiği, ../../2008 tarihinde 4374 sayılı Kamu İhale Kanununun 20 nci maddesine göre belli istekliler arasında ihale usulü ile yapıldığı, ihale için sunulan tekliflerin değerlendirilmesi sonucunda ... İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin vermiş olduğu … TL’lik teklif en uygun teklif olarak değerlendirilerek, bu firma ile ../../2008 tarihinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşme imzalandığı anlaşılmıştır.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Sözleşme türleri” başlıklı 6 ncı maddesinde,

“ Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda,

a) Yapım işlerinde, uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme,

b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,

c) Yapım işlerinde, ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,

…

düzenlenir”

hükmü yer almakta,

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin (c) fıkrasında,

“Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir …”

denilmektedir.

İşe ait Sözleşmenin “Sözleşme Türü ve Bedeli” başlıklı 6 ncı maddesinde ise,

“Bu Sözleşme, anahtar teslimi götürü bedel sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif edilen … YTL toplam bedel üzerinden akdedilmiştir.

Yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde, yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel esas alınır.”,

şeklinde düzenleme bulunmaktadır.

Anahtar teslimi götürü bedel işlerde isteklilerin tekliflerini ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listesine dayalı olarak işin tamamı için vermeleri, sözleşmenin yüklenici tarafından teklif edilen toplam bedel üzerinden akdedilmesi ve yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde de yüklenicinin teklif ettiği toplam bedelin esas alınması gerekmektedir. Yukarıda bahsi geçen sözleşme hükmü de bu hususlara işaret etmektedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde uygulama projesi “belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade eder” şeklinde tanımlanmakta olup, tanımdan da anlaşılacağı üzere uygulama projesi, usulüne uygun bir biçimde yapılmış kesin proje verilerine dayalı olarak hazırlanan ve yapının her türlü özelliğini ve detaylarını ortaya koyan bir projedir.

Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, öncelikle uygulama projelerindeki detaylardan hareketle yapım şartları belirlenmekte, metrajlar tespit edilmekte ve bu tespitler mahal listelerine aktarılmaktadır. Mahal listelerinin dayanağı uygulama projeleri olmakta, yüklenicilerin tekliflerini buna dayalı olarak verdikleri kabul edilmektedir. Dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye bağlanan bir iş kapsamında yapılması öngörülen bir imalatın, ihale dokümanlarından olan uygulama projesinde, mahal listesinde, teknik şartnamesinde ayrı ayrı ve birbiriyle çelişmeden, detayları ve yapım şartlarıyla birlikte açık olarak yer alması istenilen bir husus olup, bir imalata özellikle sözleşme eki uygulama projesinde detaylarıyla yer verilmiş olması, o imalatın sözleşme kapsamında olduğunun kabulünü gerekli kılmaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Projelerin yükleniciye teslimi” başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasında,

“Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde, yapılacak işlerin uygulama projeleri, şartnameler ve diğer teknik belgelerle birlikte, sözleşmenin imzalanması sırasında yükleniciye verilir.”,

“Projelerin uygulanması” başlıklı 12 nci maddesinin birinci fıkrasında,

“Sözleşme konusu işler, idare tarafından yükleniciye verilen veya yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılır.”

“İşlerin denetimi” başlıklı 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında,

“Yüklenici, üstlenmiş olduğu işleri, sorumlu bir meslek adamı olarak fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmayı kabul etmiş olduğundan, kendisine verilen projeye ve/veya teknik belgelere göre işi yapmakla, bu projenin ve/veya teknik belgelerin iş yerinin gereklerine, fen ve sanat kurallarına uygun olduğunu, ayrıca işin yapılacağı yere, kullanılacak her türlü malzemenin nitelik bakımından yeterliliğini incelemiş, kabul etmiş ve bu suretle işin teknik sorumluluğunu üstlenmiş sayılır …”

hükümleri yer almaktadır.

Ayrıca Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Sözleşme ve eklerine uymayan işler” başlıklı 23 üncü maddesinde,

“Yüklenici projelerde kendiliğinden hiç bir değişiklik yapamaz. Proje ve şartnamelere uymayan, eksik ve kusurlu oldukları tespit edilen işleri yüklenici, yapı denetim görevlisinin talimatı ile belirlenen süre içinde bedelsiz olarak değiştirmek veya yıkıp yeniden yapmak zorundadır. Bundan dolayı bir gecikme olursa sorumluluğu yükleniciye aittir. Bununla birlikte, yüklenici tarafından proje ve şartnameden farklı olarak yapılmış olan işlerin, fen ve sanat kurallarına ve istenen özelliklere uygun oldukları idarece tespit edilirse, bu işler yeni durumları ile de kabul edilebilir. Ancak bu takdirde yüklenici, daha büyük boyutta veya fazla miktarda malzeme kullandığını ve daha fazla emek harcadığını öne sürerek fazla bedel isteyemez. Bu gibi hallerde hakediş raporlarına, proje ve şartnamelerde gösterilen veya yazılı talimatla bildirilen boyutlara göre hesaplanmış miktarlar yazılır. Bu şekilde yapılan işlerin boyutları, emeğin değeri ve malzemesi daha az ise bedeli de ona göre ödenir.”,

“Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 24 üncü maddesinde,

“Yapı denetim görevlisi, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren delil ve emareler gördüğü takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kesin kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklerin, hataların ve kusurların incelenmesi ve tespiti için gerekli görülen yerlerin kazılmasını ve/veya yıkılıp yeniden yapılmasını yükleniciye tebliğ eder. Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici veya vekili bu konuda yapılacak tebliğe uymazsa, incelemeler yapı denetim görevlisince tek taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir. Bu gibi inceleme ve araştırmaların giderleri, işlerin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur. Aksi anlaşılırsa genel hükümlere göre işlem yapılır.

Sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden ya da teminatından kesilir.”

denilmektedir.

Buna göre bir imalatın ihaleye esas uygulama projesinde, mahal listesinde yapılmasının öngörüldüğü durumda aksine bir husus bulunmuyorsa iş kapsamında ve öngörülen şekilde yapılması, beraberinde imalat bedelinin de sözleşme bedeli kapsamında yükleniciye ödenmesi gerekmektedir. Aksi durumda uygulama projesinde yapılması öngörülen imalat eğer iş kapsamında yapılmamışsa, yükleniciye bu imalat için ödeme yapılmaması, proje ve şartnamelere uymayan, eksik ve kusurlu oldukları tespit edilen işlerin de yüklenici tarafından proje ve şartnamelere uygun olacak şekilde değiştirilmesi ya da yeniden yapılması gerekmektedir.

Yukarıda yer alan hususlar ile ihale mevzuatında yer alan diğer düzenlemeler genel olarak değerlendirildiğinde, anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde, öncelikle ön ve/veya kesin proje üzerinden arazi ve zemin etüdünün yapılması, bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması, ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren mahal listelerinin hazırlanması, ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla, iş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde metraj listeleri düzenlenmesi, uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özelliklerinin belirlenmesi, ihale sürecinde isteklilerin bu hususları bilerek tekliflerini sunmaları, sözleşme imzalandıktan sonra yüklenicinin işi, uygulama projesi, mahal listeleri ve şartnamelerde detaylarıyla gösterildiği şekliyle yapması, bu sırada yapılan işlerin bütün ayrıntılarını günü gününe kayıt altına almak için, örneklerine göre şantiye günlük defteri, röleve ve ataşman defterleri, bunlarla ilgili belgelerin yapı denetim görevlisi tarafından yüklenici ile birlikte tutulması, hakedişlerin ise yapıldığı, yapılmadığı ya da ilave yapıldığı kaydedilen/tespit edilen imalatlara göre ve ihale dokümanında öngörülen ilerleme yüzdeleri üzerinden sözleşmesinde ve eklerinde yazılı esaslara göre düzenlenmesi ve ödenmesi gerekmektedir.

Ancak yapılan incelemede, uygulama projelerinde yer verilerek iş kapsamında yapılması öngörülen bazı imalatlar yapılmamasına rağmen, bu imalatların ilerleme yüzdeleri içerisinde değerlendirilerek bedellerinin yükleniciye ödendiği, aynı şekilde, iş kapsamında yapılması öngörülmüş olan ancak daha önce … A.Ş. tarafından yapılan “… Üniversitesi Hastanesi (I. ve II. Kısım 40.000 m2) İkmal İnşaatı” işinde yapıldığı ve bedeli ödendiği tespit edilen imalatlar için, incelemeye konu “… Üniversitesi … Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işi kapsamında da ödeme yapılarak mükerrerliğe neden olunduğu anlaşılmıştır.

Oysa yukarıda bahsi geçen mevzuat hükümlerine göre, anahtar teslimi götürü bedel usul ile ihale edilen işlerde, teklifler ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listesine dayalı olarak işin tamamı için verildiğinden, ihale onayının ardından sözleşme teklif edilen toplam bedel üzerinden akdedildiğinden, hakedişlerin yapılan işler esas alınarak düzenlenmesi, bu anlamda yapılmayan işler için ödeme yapılmaması, bu imalatlara ilişkin tutarların minha edilmesi, iş kapsamında hangi imalatların, nerede ve ne miktarda yapılacağının (mahal ve metraj listelerinin) titiz çalışmalarla doğru şekilde tespit edilmesi, dolayısıyla daha önceden söz konusu mahalde var olan imalatların yeniden ihale edilmesinin ve bu imalatlar için tekrar ödeme yapılmasının önüne geçilmesi gerekmektedir.

Bu tespite ilişkin olarak,

Sorumlulardan Gerçekleştirme Görevlileri (Makine Mühendisi-Hakedişi Düzenleyen-Kontrol Mühendisi) … ve (İnşaat Mühendisi-Hakedişi Düzenleyen-Kontrol Mühendisi) … savunmalarında,

- … Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirilen “… Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve 1. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işinde Yapı Denetim Görevlisi olarak görev yaptıklarını, dolayısıyla bir önceki ihale kapsamında yapılan imalatlar ile ilgili olarak bilgi ve sorumluluklarının olmayacağını, söz konusu işin yaklaşık maliyetinin hazırlanması ve ihalesi aşamalarında bulunmadıklarından bu hususlarla ilgili sorumlu tutulmamaları gerektiğini, ihaleye teklif veren firmaların tamamının 4734 sayılı Kanun gereğince işin yapılacağı yeri görüp, mevcut durumu kabullenerek ve ihale dokümanı ile sınırlı olarak dokümanda yer alan proje ve mahal listelerine göre teklif verdiğini, kendilerinin sorumluluğunun ise ihale edilen iş kapsamında dosyasında yer alan bölümlere ilişkin imalatların yaptırılması olduğunu, bu görevin yerine getirildiğini, ihale kapsamında yer alan bölümlerin eksiksiz ve kusursuz olarak teslim edilmesinin bunu kanıtladığını ifade etmişlerdir.

Ancak, Raporda bu imalatlar için yapılan tespitler, … A.Ş. tarafından “… Üniversitesi … Hastanesi (I. ve II. Kısım …) İkmal İnşaatı” işi ve “… Üniversitesi Merkez Kampüs … Hastanesi İkmal İnşaatı” işlerine ait hakedişler, kesin hakediş, hakedişlere esas ataşman, röleve ve metrajlara göre ve İdarenin bu hususlar için verdiği cevaplar gözetilerek yapılmış olup, teklif veren firmaların onarım yapılacak bölümlerin ihale öncesi hallerini bilerek teklif vermiş olması sorumluluğu ortadan kaldırmamaktadır.

Ayrıca,

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 14 üncü maddesinde,

“Sözleşmeye bağlanan her türlü yapım işleri, idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin denetimi altında, yüklenici tarafından yönetilir ve gerçekleştirilir.”,

15 inci maddesinde,

“Yüklenici bütün işleri yapı denetim görevlisinin, sözleşme ve eklerindeki hükümlere aykırı olmamak şartı ile vereceği talimata göre yapmak zorundadır.

Yüklenici kullanacağı her türlü malzemeyi yapı denetim görevlisine gösterip iş için elverişli olduğunu kabul ettirmeden iş başına getiremez.

…”,

28 inci maddesinin birinci fıkrasında,

“İşyerlerinde, yapılan işlerin bütün ayrıntılarını günü gününe kayıt altına almak için, örneklerine göre şantiye günlük defteri, röleve ve ataşman defterleri, bunlarla ilgili belgeler yüklenici ile birlikte yapı denetim görevlisi tarafından tutulur. Yüklenici bu defterleri ve ilgili belgeleri imzalamak zorundadır. Bunlardan imzalı birer kopya yükleniciye verilir.”,

hükümleri yer almakta,

Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde,

“10.18.1. Şantiye defteri

Şantiye defterine her gün, hava durumundan başlayarak işin ilerleyişini, gelişmesini, çıkan engelleri, şantiyeye göre ihzarat bedeli ödenecek gereçler ile fiyat farkına tabi gereçlerin çeşit ve miktarlarını fatura, tarih ve No’su ile sözleşmesi gereğince müteahhidin iş başından bulundurması şart koşulan teknik elemanların o gün iş başında bulunup bulunmadığını, müteahhitle yapılan önemli görüşme ve sonuçlarını işte kullanılan işçi, makine ve teçhizatın miktarını, üst kademeden gelenlerin ziyaretlerini ve konuşularak karar verilen hususları ile birlikte imza eder.”

denilmektedir.

Mevzuatın yapı denetim görevlilerine verdiği bu görevler değerlendirildiğinde, yapılan işlerle ilgili olarak günlük kayıt tutması gereken kişilerin, imalatın yapılacağı yerde zaten var olduğunu görmemeleri mümkün görünmemektedir.

İlgililer savunmalarında,

-Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümleri uyarınca ihale konusu iş kapsamından ayrılması mümkün olmayan ve işin yüklenicisine aynı şartlarla yaptırılması kamu yararı oluşturduğundan ilave imalat onayı alındığını, anahtar teslimi götürü bedel olarak ihale edilen iş kapsamında ihale dokümanında yer alan projeler ve mahal listeleri gereği yapılması gereken tüm mahallerde gerek ihale dosyasında gerekse de idare yetkililerinin talepleri ile imalatlar yaptırıldığını, yapımından vazgeçilen bölümlere ilişkin imalatların mukayeseli keşifte değerlendirildiğini, ilgili iş kapsamında düzenlenen hakedişlerde yer alan imalatlara ilişkin fiyat farkı hesaplamalarının sözleşmesinde yer alan değerler üzerinden iş programında belirlenen imalat tutarları esas alınarak yapıldığını, hakedişlerde düşülen fiyat farkı tutarının Bilirkişi Raporunda dikkate alınmadığını, iş kapsamında yapılan tüm imalatların yerinde günlük olarak ataşman, röleve ve metrajlar ile kayıt altına alındığını, işin, kapsam itibariyle idare tarafından yurt dışı alım şeklinde ihale edilerek alınan Onkoloji Hastanesi ve hastaları için hayati önem taşıyan görüntüleme ve tedaviye yönelik cihazların kurulacağı yerlerin hazırlanması ve ilgili bölümlerin komple tadilatını içerdiğini, kurulacak olan cihazların çalışma şartları, işlevleri nedeniyle ilgili tedarikçi firmalardan alınan proje ve bilgiler doğrultusunda bölgesel olarak ve günlük hızlı kararlarla işin gerçekleştirilmesi zorunluluğunun ortaya çıktığını, cihaz yerlerinde oluşan bu zorunluluklar nedeniyle o dönem görevde bulunan Rektör, Genel Direktör, Hastane Başhekimi tarafından yapılan imalat değişiklikleri uygulanarak imalatların gerçekleştirildiğini, Üniversite yönetiminin aldığı karar doğrultusunda “Sağlık Kuruluşları Akreditasyon Ortak Komisyonunun” uluslararası dalı olan Joint Commission Internatiaonal tarafından akredite olabilmesi amacıyla hastanenin tamamında yapılması gereken tüm değişikliklerin ilgili yükleniciye yaptırıldığını ifade etmişlerdir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 24 üncü maddesine göre, sözleşme kapsamında ilave işlerin yükleniciye yaptırılabilmesi için, mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması, artışa konu olan işin sözleşmeye esas proje içinde kalması, idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması gerekmektedir. Ayrıca iş artışı olarak nitelendirilen işlerin ihale projelerinde yer almadığı ve yüklenicinin ihale dokümanından doğan yükümlülüklerinin dışında kaldığı hususunun mühendislik teknikleri bakımından açıklanabilmesi işin, ilave işler kapsamında yapılan imalata ait idare oluru alınmak kaydıyla uygulama projesinin hazırlanması, imalatın iş kalemi bazında tamamlanması, bunların yapıldığı mahallerin gösterilmesi, imalat metrajlarının çıkarılması ve bunların yeni birim fiyatlar bazında fiyatlandırılması gerekmektedir. Öte yandan Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin “Kamu ihale mevzuatına göre yapılan alımlarda aranacak diğer belgeler” başlıklı 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde sözleşmede öngörülmeyen iş artışının zorunlu hale gelmesi ve bu artışın yüklenicisine yaptırılması halinde buna ilişkin onay belgesi ve ek kesin teminata ilişkin belgenin ödeme belgesine ekleneceği belirtilmiştir.

Ancak, işe ilişkin ödeme emri belgelerinde, söz konusu iş artışlarına ilişkin gerekçe raporları, onaylı uygulama projeleri, onay belgelerinin bulunmadığı anlaşılmış olup, savunmalar ekinde de bu belgeler sunulmamıştır.

Bununla birlikte Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında “İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje vb. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir …”, beşinci fıkrasında “İdarenin veya yapı denetim görevlisinin yazılı bir tebliği olmaksızın yüklenici, projelerde herhangi bir değişiklik yaptığı takdirde sorumluluk kendisine ait olup bu gibi değişiklikler nedeniyle bir hak iddiasında bulunamaz.” denilmektedir. Buna göre söz konusu işte, geçerli bir şekilde hazırlanmış ve onaylanmış proje değişikliklerine dayanmadan, talimatlarla yapıldığı ifade edilen imalat değişikliklerinin kabul edilmesi ve yükleniciye bu değişiklikler nedeniyle ödeme yapılması mümkün değildir.

İlgili sorumlular savunmalarında ayrıca, iş kapsamında yapılan tüm değişiklikleri ve artan eksilen imalat miktarlarını gösteren ataşman, röleve ve metrajları içeren 3 klasör ve 1148 sayfa dosyaların denetçilere 2016 yılı mart ayında teslim edildiğini ifade etmişlerse de, ihale dosyasında bulunmayıp sonradan hazırlanıp idareye sunulduğu, üzerinde idarenin onayı olmadığı, sadece yapı denetim görevlisinin imzaladığı tespit edilen bu belgelerin, “… Üniversitesi ... Hastanesi Eksik İşlerin Tamamlanması ve I. Kısmın Tadilat ve Büyük Onarımları” işine ilişkin hazırlanan ve Sayıştay Başkanlığına sunulan … tarihli müzekkereden hareketle alınan Kararın ekinde, gerekli soruşturmanın yapılması amacıyla … Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği anlaşılmıştır.

İlgili sorumlular savunmalarında, sorguda yer alan “yaklaşık maliyetlerin uygulama projelerinde yapılacak imalat kalemleriyle örtüşmemesi, projelerde olmayan imalat kalemlerinin yaklaşık maliyet cetvellerinde yer alması” hususuna ilişkin olarak, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8 inci maddesinde yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti hususunun düzenlendiğini, yaklaşık maliyetlerde yer alan imalatların ilgili hastane yetkililerinin talepleri de dikkate alınarak hazırlandığını ifade etmişlerdir.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8 inci maddesinde yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler belirlenmiş, 9 uncu maddesinde yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için, arazi ve zemin etüdünün yapılması, işlerin özelliklerine göre ilgili projelerin hazırlanması, mahal listelerinin ve metraj listelerinin hazırlanması, imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özelliklerinin belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Buna göre yaklaşık maliyet projeye, mahal ve metraj listelerine göre hazırlanır ve hesaplanır. Proje ile mahal ve metraj listelerinde yer almayan işlerin yaklaşık maliyet hesabına girmesi, dolayısıyla bu imalatlar için ödeme yapılması mümkün görünmemektedir.

Öte yandan sorumlular duruşma sırasında, konu hakkında yeniden bilirkişi görevlendirilmesinin, sürecin daha sağlıklı incelenmesi için gerekli olduğunu, bu anlamda kendilerini daha iyi ifade edebileceklerini, mahkemede açılan tespit davası sonucunda mahkemece görevlendirilen bilirkişilerin, işin kusursuz ve eksiksiz yapıldığı yönünde rapor hazırladığını, ellerinde bulunan belgelerin yeni bilirkişilerce değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir.

Ancak, konu hakkında inceleme yapmak üzere Sayıştay Başkanlığı tarafından zaten bilirkişi görevlendirilmiş olup, bilirkişiler incelemelerini söz konusu ihaleye ilişkin belgelere dayanarak ve imalatların yapılıp yapılmadığını yerinde kontrol ederek yapmışlar ve bunu … tarihinde raporlamışlardır. Bilirkişi incelemesinden sonra zaman geçmiş olması, ihaleye konu imalat alanlarının kullanılmaya başlanılmış olması, incelemeler sonrasında imalat değişikliği yapılması ihtimali gibi hususlar da göz ününe alındığında söz konusu iş için yeniden bilirkişi görevlendirilmesine gerek bulunmamaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde,

“Kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.

Kamu zararının belirlenmesinde,

a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,

e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

…

g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

Esas alınır.

Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.

Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış, sağlanmamış hizmetleri sağlanmış, yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam,