HAKEDİŞ

…………. A.Ş. yükleniminde bulunan Yapım İşi ile ilgili olarak,

A) İş artışının incelenmesinde, 16.071/B ve KGM.16.581/1 poz numaralı imalatların birim fiyatlarının Yapım İşleri Genel Şartnamesinde belirtilen yönteme göre belirlenmediği,

B) İş azalışının incelenmesinde, yapımından vazgeçilen 16.071/3, 21.011, Y.16.050/04, Y.16.062/02 poz numaralı imalatların metrajının projesinde belirtilen miktardan daha düşük belirlendiği,

C) Yerinde yapılan denetimde, çelik imalatlarının boyanmasında macun kullanılmadığı ve boya kalınlığının şartnamesinde öngörülenden daha ince olduğu,

hususlarının sorgu konusu yapıldığı görülmüştür.

…………. Yapım İşinin …………. İl Özel İdaresince 24.10.2013 tarihinde ihaleye çıkarıldığı, ihalenin …………. A.Ş. uhdesinde kaldığı, işin devamı sırasında 6360 sayılı Kanun uyarınca büyükşehirlerdeki il özel idarelerinin hukuki varlığının sona erdirilmesi nedeniyle söz konusu işin …………. Valiliği Yatırım, İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’na (YİKOB) devredildiği, 27.02.2015 tarihinde yapım işinin mevcut sözleşme ve ekleriyle …………. Genel Müdürlüğü’ne devredildiği, devir tarihine kadar 5 hakedişin …………. Valiliği İl Özel İdaresi ve YİKOB tarafından ana pursantajlar üzerinden ödendiği,

Yapım İşinin …………. Genel Müdürlüğü’ne devredilmesinden sonra Genel Müdürlük Tesisler Daire Başkanlığınca teknik elemanlardan oluşan kontrollük teşkilatı görevlendirilmesinin yapıldığı,

26.06.2015 tarihinde de, …………. Genel Müdürlüğü 1. Bölge İnşaatlarının kontrollük hizmetlerinin, danışmanlık hizmet alımı kapsamında …………. A.Ş.’ye ihale edildiği anlaşılmıştır.

Sorgunun 6/A maddesinde yer alan ve 02.01.2015 tarihli iş artışına konu olan “16.071/A poz 26 mm Zemin Çivisi Enjeksiyonlu Ankraj Yapılması” ve “KGM.16.581/1 poz Püskürtme Beton Yapılması” imalatlarına ait tüm revize projeler, metrajlar, birim fiyatlar ve mukayese cetvellerinin YİKOB tarafından onaylanarak geçerli kılındığı, imalatların da yine bu dönemde tamamlandığı, sorgunun 6/B maddesinde yer alan ve iş azalışına konu olan 16.071/3, 21.011, Y.16.050/04, Y.16.062/02 poz numaralı imalatlara ait hesaplamaların devir öncesi İdare olan YİKOB tarafından yapıldığı, sorgunun 6/C maddesine ilişkin olarak, çelik imalatların boyanmasında macun kullanılmaması ve boya kalınlığının şartnamesinde öngörülenden daha ince uygulanması ile ilgili işlemlerin bir kısmının YİKOB, bir kısmının …………. Genel Müdürlüğü, bir kısmının da müşavir firma denetimi altında yapıldığı tespit edilmiştir.

2015 yılı denetimi kapsamında yapılan bu tespitlerle ilgili olarak ilkin sorumluluk yönünden yapılan görüşmelerde,

İlk olarak harcama yetkililerinin sorgu konusu hususlarla ilgili sorumluluklarının değerlendirilmesinde,

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde,

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.



Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.” denilmektedir.

Kanunun yukarı alınan hükmüne göre, harcama yetkililerinin harcama talimatlarına konu olan harcamaların mevzuata uygunluğu ile sınırlı sorumluluklarının dışında bütçe giderinin gerçekleştirilmesi sırasında başkaca bir kontrol sorumlulukları bulunmamaktadır.

Öte yandan, 5018 sayılı Kanunda, harcama talimatı, kamu kaynağının kullanılmasından ve harcamaya girişmeden önce harcama yetkilisi tarafından gerçekleştirme görevlilerine verilen izin olarak tanımlanmıştır. Bir başka deyişle harcama talimatı, iş, mal veya hizmetin alınması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmesinden önceki aşamadır.

Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Giderlerin gerçekleştirilmesi, harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.” denilmektedir. Buna göre, giderin gerçekleştirilmesi aşamasında, ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması, harcamaya girişmeden önce harcama yetkilisi tarafından gerçekleştirme görevlilerine verilen izin anlamındaki harcama talimatını değil, giderin gerçekleştirilmesi işlemlerinin son aşaması olan ve tutarın hak sahibine ödenebilmesi için harcama yetkilisi tarafından muhasebe birimine verilen izin anlamındaki ödeme talimatını ifade etmektedir.

Bu itibarla, sorgunun 6/A ve 6/B maddelerine ilişkin hususlara ait harcama talimatları …………. İl Özel İdaresinin 6360 sayılı Kanunla kapatılması nedeniyle YİKOB harcama yetkililerince verildiğinden, …………. Genel Müdürlüğü harcama yetkilisinin anılan gidere ilişkin harcama talimatı ile bu talimata ilişkin harcamaların mevzuatına uygunluğundan sorumluluğu bulunmamaktadır. Öte yandan, sorgunun 6/C maddesine ilişkin olarak, çelik imalatlarının boyanmasında macun kullanılmaması ve boya kalınlığının şartnamesinde öngörülenden daha ince uygulanması ile ilgili işlemlerin bir kısmı YİKOB, bir kısmı …………. Genel Müdürlüğü, bir kısmı da müşavir firma denetimi altında yapıldığından, harcama talimatları …………. Genel Müdürlüğü harcama yetkilisince verilmiş ise de, imalatların usulüne uygun gerçekleştirilmemesinden dolayı kontrol yükümlülüğü bulunmadığından, giderin gerçekleştirilmesi aşamasında, ödeme emri belgesi üzerindeki imzası dolayısıyla harcama yetkilisinin sorumlu tutulması mümkün görülmemektedir.

Harcama belgelerini düzenleyen gerçekleştirme görevlilerinin sorgu konusu hususlarla ilgili sorumluluklarının değerlendirilmesinde,

5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca bütçeden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanmış ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekmektedir. Ayrıca anılan maddede, bir mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumlu addedilebilmeleri için bu kişilerin yetkili ve görevli olması ve giderin bu görevlilerce düzenlenen belgeye dayanması gerektiği belirtilmiştir.

Bu nedenle, ödeme emri belgesine eklenmesi gereken taahhüt ve tahakkuk işlemlerine ilişkin fatura, beyanname, tutanak gibi gerçekleştirme belgelerini düzenleyen veya bu belgeleri kabul eden gerçekleştirme görevlilerinin, bu görevleriyle ilgili olarak yapmaları gereken iş ve işlemlerle sınırlı olarak sorumlulukları bulunmaktadır.

Bu itibarla, sorgunun 6/A ve 6/B maddelerine ilişkin hususlar ile ilgili olarak, ilişikli ödeme belgesinde ve eklerinde imzaları bulunan gerçekleştirme görevlileri, kamu zararı olarak gösterilen imalatların ödeme aşamasında görevde bulunmadıklarından harcamaların mevzuatına uygunluğundan sorumlu tutulmamaları gerekmektedir. Öte yandan, sorgunun 6/C maddesine ilişkin olarak, çelik imalatlarının boyanmasında macun kullanılmaması ve boya kalınlığının şartnamesinde öngörülenden daha ince uygulanması ile ilgili işlemlerin bir kısmı YİKOB, bir kısmı …………. Genel Müdürlüğü, bir kısmı da müşavir firma denetimi altında yapıldığından, ilişikli ödeme belgesinde ve eklerinde imzaları bulunan gerçekleştirme görevlileri, kamu zararı olarak gösterilen imalatların ödeme aşamasında görevde iseler de, ödeme emrinin düzenlenmesinden, fatura, beyanname, tutanak gibi gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmesinden ve düzenlenen belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan sorumlu olan gerçekleştirme görevlilerinin, kamu zararı olarak gösterilen imalatların eksik veya hatalı gerçekleştirilmesinden dolayı sorumluluğu bulunmamaktadır.

5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesinde kamu zararı, “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanmıştır.

5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesi uyarınca, kamu zararından ve mali sorumluluktan bahsedilebilmesi için, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemin bulunması, mevzuata aykırı karar, işlem veya eylem sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması ve kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması durumu ile mevzuata aykırı karar, işlem veya eylem arasında bir illiyet bağının olması şartlarının birlikte bulunması gerekmektedir.

Buna göre, temel ilke olarak kusur sorumluluğunu esas alan 5018 sayılı Kanun uyarınca kamu görevlilerinin mali karar, işlem veya eylemleri sonucu oluşan kamu zararından sorumlu olduklarına hükmedilebilmesi için manevi unsur olarak kasıt, kusur veya ihmalin varlığı gerekmektedir.

Bu nedenlerle, bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata aykırı harcama talimatı olmayan, hatalı işleme yönelik bir evrak düzenlemeyen, hatalı imalatı ödeme emri belgesi ve eki belgelerden tespit etme imkanı bulunmayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin sorumlu tutulması mümkün değildir.

Muhasebe yetkilisinin de 5018 sayılı Kanunun 61’inci ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Bütçe, Muhasebe ve Bilet Yönetmeliği'nin 21'inci maddeleri uyarınca sorumluluğu bulunmamaktadır.

Ayrıca işe ait hakedişte "İnceleyen" sıfatıyla imzası bulunanların sorumluluğa ilişkin itirazları da yerinde görülmüş olup, söz konusu kamu görevlilerine de sorumluluk atfetmek mümkün bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin, “İşlerin denetimi” başlıklı 15’inci maddesi, “Yapı denetim görevlisinin yetkileri” başlıklı 16’ncı maddesi, “Sözleşme ve eklerine uymayan işler” başlıklı 24’üncü maddesi, “Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 25’inci maddesi ile “Yükleniciye ait giderler” başlıklı 28’inci maddesi birlikte değerlendirildiğinde, yapım işlerine ilişkin hakedişler, kesinti cetvelleri, geçici kabul teklif belgeleri ile kesin hesaplar yapı denetim görevlilerinin denetimi ve sorumluluğu altında düzenlendiğinden, söz konusu yapım işi ile ilgili olarak sadece, imalatı yerinde incelemesine rağmen işin sözleşme ve şartnamesine uygun ve eksiksiz olarak tamamlandığı yönünde belge düzenleyen yapı denetim görevlisinin sorumluluğundan söz edilebilir.

…………. A.Ş. yükleniminde bulunan …………. Yapım İşi ihalesinin …………. İl Özel İdaresi tarafından yapıldığı, işin Büyükşehirlerde İl Özel idarelerinin kaldırılmasından dolayı 6360 sayılı Kanuna istinaden …………. Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına (YİKOB) devredildiği, ancak ödenek yetersizliği nedeniyle söz konusu işin 27/02/2015 tarihinde …………. Genel Müdürlüğünce mevcut durumu ve mevcut sözleşme ve ekleriyle devralındığı, devralındığı tarihe kadar 5 adet hakedişin …………. Valiliği İl Özel İdaresi ve YİKOB tarafından ana pursantajlar üzerinden ödendiği, devirden sonra Genel Müdürlükçe denetim görevlisi olarak teknik elemanlar görevlendirildiği, 26/06/2015 tarihinden itibaren işin denetim hizmetlerinin Müşavir Firma tarafından yürütüldüğü,

Sorgunun 6/A maddesinde yer alan ve 02.01.2015 tarihli iş artışına konu olan 16.071/A poz 26 mm Zemin Çivisi Enjeksiyonlu Ankraj Yapılması ve KGM.16.581/1 poz Püskürtme Beton Yapılması imalatlarına ait tüm revize projeler, metrajlar, birim fiyatlar ve mukayese cetvellerinin YİKOB tarafından onaylanarak geçerli kılındığı, imalatların da yine bu dönemde tamamlandığı,

Sorgunun 6/B maddesinde yer alan ve iş azalışına konu olan 16.071/3, 21.011, Y.16.050/04, Y.16.062/02 poz numaralı imalatlara ait hesaplamaların devir öncesi İdare olan YİKOB tarafından düzenlendiği,

Sorgunun 6/C maddesine ilişkin olarak, çelik imalatların boyanmasında macun kullanılmadığı ve boya kalınlığının şartnamesinde öngörülenden daha ince uygulanması ile ilgili işlemlerin bir kısmının YİKOB, bir kısmının …………. Genel Müdürlüğü, bir kısmının da müşavir firma denetimi altında yapıldığı,

Görülmektedir.

YİKOB ile …………. Genel Müdürlüğü arasında düzenlenen devir teslim tutanağında,

- İşin adı, yüklenici firma, ihale tarihi, sözleşme tarihi, işin süresi, yer teslim tarihi, işin bitim tarihi, işin ihale bedeli, ek sözleşme bedeli, toplam sözleşme bedeli, (varsa) süre uzatımı ve süre uzatımlı iş bitim tarihi, fiziki gerçekleşme, nakdi gerçekleşme, ödenen hakediş sayısı, son ödenen hakediş tarihi, yapı ruhsatı tarih sayısı, arsa durumuna ilişkin genel bilgiler,

- Mevcut inşaat, mekanik tesisatı ve elektrik tesisatına imalatlarına ait tespitler,

(Örneğin, “Tüm fore kazık İmalatları tamamlanmıştır.”, “A Blok hafriyat imalatları % 80 oranında tamamlanmıştır.”, “B Blok temel altı 10 cm grobeton İmalatları yapılmıştır.”, “B Blok temel ambuatman dışına yalıtım koruma tuğla duvar imalatları yapılmıştır.”, “B2 blok tribün altı mahallerinde ıslak hacimlere ait temiz su, pis su tesisatları tamamlanmış ve gömme rezervuarların montajı yapılmıştır.”, “Tüm temel topraklama imalatları (Al blok hariç) tamamlanmıştır. Ring hattı devam etmektedir.” gibi.. ),

- Hakediş bilgileri (ödenen kümülatif ve bekleyen hakediş tutarları) (“05 hakediş tanzim edilerek tüm imzaları tamamlanmış ancak ödenek yetersizliğinden tahakkuka bağlanamamıştır. Bu hakediş İmzalı haliyle devralınmış olup, yasal sıkıntı olmadığının anlaşılması halinde Gençlik Hizmetleri ve Spor il Müdürlüğünce ödenmesi uygun düşünülmüştür.” gibi…),

- Proje ve mahal listesi revizyonu (“Mimari proje değerlendirilmesinde Spor Genel Müdürlüğü proje üretim kriterlerine göre projelerde revizyon gerekli olacaktır.” gibi…),

- Teslim alınan belge ve dokümanlara ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

Tutanağa, işi devreden komisyon üyeleri olarak, YİKOB adına eski Büyükşehir Özel İdare kontrol teşkilatında görevli inşaat-makine ve elektrik mühendisleri, devralan komisyon üyeleri olarak da, yapı ruhsatı ve arsa durumu ile ilgili olarak harita mühendisi, proje ile ilgili olarak mimar, ilgisine göre inşaat-makine ve elektrik mühendisleri, tesisler şefi ile şube müdürü imza atmışlardır.

…………. Genel Müdürlüğü ile Müşavir Firma arasında düzenlenen devir teslim tutanağında da yine benzer bilgiler yer almakta olup, tutanağa, işi devreden komisyon üyeleri olarak, …………. Genel Müdürlüğü kontrol teşkilatında görevli inşaat-makine ve elektrik mühendisleri, devralan komisyon üyeleri olarak da, müşavir firma Kontrol Teşkilatı görevlileri imza atmışlardır.

Kamu İhale Genel Tebliği hükümleri uyarınca denetim ve kontrole ilişkin hükümleri yürürlükte bulunan