Hakediş Ödemesi
………….…………………. taahhüdündeki …………………..işine ait hakedişlerin 30 hakediş itibariyle incelenmesi sonucunda, çeşitli basınç sınıflarında döşenen 2.800 mm çapında CTP boru döşenmesi imalatında kullanılan yataklama ve gömlekleme malzemesinin, sözleşmeye esas proje ve birim fiyat tariflerinde belirtilen malzeme kriterine uygun olmamasına ilişkin olarak,
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Yasak Fiil ve Davranışlar” başlıklı 25’inci maddesi,
“Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
……….
c) Sözleşme konusu işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı veya kusurlu imalat yapmak.
……….”
Hükmündedir.
İşe ait Sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşme ve Eklerine Uymayan İşler” başlıklı 23’üncü maddesinde,
“Yüklenici projelerde kendiliğinden hiç bir değişiklik yapamaz. Proje ve şartnamelere uymayan, eksik ve kusurlu oldukları tespit edilen işleri yüklenici, yapı denetim görevlisinin talimatı ile belirlenen süre içinde bedelsiz olarak değiştirmek veya yıkıp yeniden yapmak zorundadır.”
Denilmektedir.
Aynı şartnamenin “Hatalı, Kusurlu ve Eksik İşler” başlıklı 24’üncü maddesinin 2’nci bendinde,
“Sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden ya da teminatından kesilir.”
Hükmü yer almaktadır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun "Kamu Zararı" başlıklı 71’inci maddesinde ise,
"Kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde,
a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
.......
esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış, sağlanmamış hizmetleri sağlanmış, yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verilir."
Denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, sözleşmeye aykırı olarak hileli malzeme kullanılması, fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı veya kusurlu imalatın yapılmasının belirli müeyyidelere tabi tutularak yasaklandığı, imalatın yeniden, şartnamelere uygun bir şekilde yapılması ve kusurlu imalatın bedelinin takip eden hakedişlerden veya teminattan kesilmesinin şartname gereği olduğu, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasının kamu zararı doğurduğu, mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması ya da söz konusu iş, mal veya hizmetin bedelinden fazla ödeme yapılmasının kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak kriterlerden olduğu görülmektedir.
Sayıştay Başkanlığı tarafından …………………….İşine ilişkin olarak hakedişlere giren ödemelerin yerinde yapılan imalatlarla karşılaştırılması amacıyla, konusunda uzman mühendislerden oluşan Bilirkişi Heyetince düzenlenen ……………….tarihli ……………………İşine Ait Bilirkişi Kurulu Raporunun, sorgu konusu hususla ilgili kısmında aynen,
“İş devam ederken DSİ’ye ait yeni CTP Boru şartnamesinin uygulanmasına karar verilmesi sonucunda, İş’te yapılan 2 farklı ödemenin ayrı ayrı yataklama/gömlekleme malzemesi niteliği oluşmuştur. Yataklama/gömlekleme malzemesine göre hatlar eski şartnameye göre döşenen ve yeni şartnameye göre döşenen olarak adlandırılmaktadır.
1. Eski Şartnameye göre,
Sözleşme eki “Cam Takviyeli Plastik (CTP) Borular” şartnamesinde, zemin yapısına bağlı olarak hendek tabanına borular için minimum 10 cm yüksekliğinde yataklama yapılacağı, yataklama malzemesi olarak Ø1600mm çapından büyük borular için maksimum 25 mm dane büyüklüğünde iri taneli kum, çakıl veya kırmataş kullanılacağı belirtilmektedir.
Sözleşme eki “ABS-CTP-01~32 ... mm Anma Çapında ... Atü Basınç Dayanımlı CTP Boruların ve Özel Parçalarının Temini ve Döşenmesi” Birim Fiyat tarifinde, “…hafriyatı yapılmış hendek tabanına projesinde gösterilen kalınlıkta sıkıştırılarak yatak kumu serilmesi, tuvenan (kum-çakıl) malzemenin temin edilmesi ve projesinde gösterilen boru üst seviyesine kadar boru yanlarının 20 cm tabakalar halinde sıkıştırılarak doldurulması, boru üst seviyesinden itibaren hendeğin geriye kalan kısmının, projesinde gösterilen kalınlıkta İdarenin yazılı izni alınarak, kazıdan çıkan malzeme ile yol geçişleri hariç sıkıştırılmamış geri dolgu yapılması…” belirtilmektedir.
Proje notlarına göre boru yanlarında 45 cm, boru üstünde 30 cm, boru tabanında 20 cm yataklama/ gömlekleme malzemesi kullanılacaktır.
1. Yeni Şartnameye göre,
Yeni şartnameye göre hazırlanan yeni birim fiyatlara ait, “ABS-CTP-YF-02~32 ... mm Anma Çapında ... Atm Basınç Dayanımlı CTP Boruların ve Özel Parçalarının Temini ve Döşenmesi” Birim Fiyat tarifinde, “…hafriyatı yapılmış hendek tabanına projesinde gösterilen kalınlıkta sıkıştırılarak yatak kumu serilmesi, tuvenan (kum-çakıl) malzemenin temin edilmesi ve projesinde gösterilen boru üst seviyesine kadar boru yanlarının 20 cm tabakalar halinde sıkıştırılarak doldurulması, boru üst seviyesinden itibaren hendeğin geriye kalan kısmının, projesinde gösterilen kalınlıkta İdarenin yazılı izni alınarak, kazıdan çıkan malzeme ile yol geçişleri hariç sıkıştırılmamış geri dolgu yapılması…” belirtilmektedir. Ancak yeni birim fiyatlar hazırlanırken analizlerde 15.140/İB/7c poz “Ocak Taşından Konkasörle Kırılmış Ve Elenmiş 0-30 Mm Çapında Kırmataşın Titreşimli Silindirle Sıkıştırılarak Hendek ve Temel Taban Islahı ile Boru Tabanı Yataklanması Yapılması” pozu kullanılmıştır.
05.09.2014 tarihli Cam Takviyeli Plastik (CTP) Borular Genel Teknik Şartnamesinde, Ø2800 mm çapında borular için hendek genişliğinin minimum “boru çapı+2x50cm” olacağı, zemin yapısına bağlı olarak hendek tabanına borular için minimum 15 cm yüksekliğinde yataklama, yataklama tabakası üzerinde boru tabanından itibaren boru çapının 0,15 katı yüksekliğe kadar yastık tabakası, Boru üst kotunun 30 cm üstüne kadar da gömlek tabakası yapılacağı, gömlek dolgusunun üzerinde tabii zemine kadar üst tabaka dolgusu yapılacağı, yataklama, yastık ve gömlek dolgusunun, %15’den az kum ihtiva eden 9,5 mm elekten geçen oranı maksimum %25 ve ağırlıkça %5’i geçmeyen silt, kil içeren kırmataş/çakıl olacağı, Ø1200 mm çapından büyük borular için maksimum çakıl veya kırmataş dane büyüklüğünün 38mm olacağı belirtilmektedir.
Genel Teknik Şartnamesinde Yer Alan Tip Kesit
İş kapsamında imalatı yapılan hatların ödendiği birim fiyata göre incelenerek yataklama gömlekleme malzemelerinin nevi ve ölçülerinin tespiti amacıyla araştırma çukurları açılmıştır.
Arazi çalışmaları kapsamında farklı noktalardan araştırma çukurları açılarak, Ø2800mm CTP hattın bulunduğu ana güzergahta kullanılan yataklama/gömlekleme mazlemesinin şartname ölçülerine ve niteliklerine uygun olup olmadığı incelenmiştir. Hat yanına yapılması gereken bakım yollarının bulunmaması, birçok bölgede hatların üzerinin ekili olması ve ekskavatörün nakliyesinin mümkün olmaması çalışmaların belirli bir düzen içerisinde yürütülmesini engellemiştir. Mümkün olduğunca farklı noktalara ulaşılarak yapılmaya çalışılan çalışmalarda toplamda 13 adet araştırma çukuru açılmış, 9 adet noktadan numune alınmıştır. Alınan numuneler Karayolları ……. Bölge Müdürlüğü laboratuvarında elek analizi deneyine tabi tutulmuş ve malzeme nevi tespit edilmiştir. Açılan 4 adet araştırma çukurunda gözlem neticesinde tabi zemin dışında bir malzeme bulunmadığı için numune alınmasına ihtiyaç duyulmamıştır.
1. Sağ Sahil 3+680 km: 24 hakedişte ABS-CTP-30/YF poz yeni birim fiyattan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru, yeni şartnameye göre incelenmiştir. Kazı çalışmaları sırasında tespit edilen gömlekleme malzesinden alınan laboratuvar sonucunda, %100 kırılmış dere malzemesi (Çakıl) denilmektedir. 38 mm elek üstünde kalan malzeme oranı %9 olarak tespit edilmiştir. Laboratuvar sonuçlarına göre malzemenin şartname aralıklarına uymadığı görülmekte olup, yataklama /gömlekleme malzemesinin şartnamede belirtilen genişlik derinlik ve yüksekliğe sahip olmadığı, boru yanlarında malzeme bulunmadığı, borunun sadece üst kısmında yaklaşık 15 cm yüksekliğinde malzeme olduğu görülmüştür. Alınan örneğin 15.140/İB-7F poz nolu “Tuvenan Kum-Çakıldan Konkasörle Kırılmış Ve Elenmiş 0-30 Mm Çapında Kırmataşın Titreşimli Silindirle Sıkıştırılarak Hendek Ve Temel Taban Islahı İle Boru Tabanı Yataklanması Yapılması” pozuna ait malzemeye eşdeğerdir.
2. Sağ Sahil 7+065 km: 22 hakedişte ABS-CTP-30/YF poz yeni birim fiyattan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru, yeni şartnameye göre incelenmiştir. Kazı çalışmaları sırasında tespit edilen gömlekleme malzesinden alınan laboratuvar sonucunda, %100 kırılmış dere malzemesi (Çakıl) denilmektedir. 38 mm elek üstünde kalan malzeme oranı %7 olarak tespit edilmiştir. Laboratuvar sonuçlarına göre malzemenin şartname aralıklarına uymadığı görülmektedir. Alınan örneğin 15.140/İB-7F poz nolu “Tuvenan Kum-Çakıldan Konkasörle Kırılmış Ve Elenmiş 0-30 Mm Çapında Kırmataşın Titreşimli Silindirle Sıkıştırılarak Hendek Ve Temel Taban Islahı İle Boru Tabanı Yataklanması Yapılması” pozuna ait malzemeye eşdeğerdir.
3. Sağ Sahil 10+700 km: 23 hakedişte ABS-CTP-30/YF poz yeni birim fiyattan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru, yeni şartnameye göre incelenmiştir. Gözle yapılan muayenede yataklama gömlekleme malzemesinin geri dolgu malzemesi olduğu görülmüştür. Hendek dolgusunda yataklama gömlekleme malzemesi kullanılmadığı için numune alınmamıştır. Alınan örneğin 14.1714/1 poz nolu “Kazı Malzemesinden Makina İle Hendek Ve Temel Dolgusu Yapılması” pozuna ait malzemeye eşdeğerdir.
4. Sağ Sahil 12+600 km: 20 nolu hakedişte ABS-CTP-31 pozundan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru eski şartnameye göre incelenmiştir. Gözle yapılan muayenede yataklama gömlekleme malzemesinin geri dolgu malzemesi olduğu görülmüştür. Hendek dolgusunda yataklama gömlekleme malzemesi kullanılmadığı için numune alınmamıştır. Alınan örneğin 14.1714/1 poz “Kazı Malzemesinden Makina İle Hendek Ve Temel Dolgusu Yapılması” pozuna ait malzemeye eşdeğerdir.
5. Sağ Sahil 15+450 km: 19 hakedişte ABS-CTP-31 pozundan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru eski şartnameye göre incelenmiştir. Kazı çalışmaları sırasında boru etrafında bulunan malzemeden alınan laboratuvar sonucunda 25 mm elek üstünde kalan malzeme oranı %9 ve malzeme nevi tuvenan olarak tespit edilmiştir. Laboratuvar sonuçlarına göre malzemenin şartname aralıklarına uymadığı görülmekte olup, yataklama /gömlekleme malzemesinin şartnamede belirtilen genişlik derinlik ve yüksekliğe sahip olmadığı, boru yanlarında malzeme bulunmadığı, borunun sadece üst kısmında malzeme olduğu görülmüştür.
6. Sağ Sahil 17+230 km: 18 hakedişte ABS-CTP-31 pozundan ödemesi yapılan hat aralığında açılan araştırma çukuru eski şartnameye göre incelenmiştir. Kazı çalışmaları sırasında boru üstünde bulunan malzemeden alınan laboratuvar sonucunda kırılmış dere malzemesi şartname özelliklerini sağlamaktadır. Yataklama /gömlekleme malzemesinin şartnamede belirtilen genişlik derinlik ve yüksekliğe sahip olmadığı, boru yanlarında malzeme bulunmadığı, boru
