Hakediş İmalatlarında Birim Fiyatın Hatalı Alınması:

2013-2014 yılları restorasyon işinde,

A) YFV.2105/A poz nolu “Ahşap üzerine 3 kat emprenye sürülmesi” işine ilişkin yeni birim fiyat analizinde idareye ait birim fiyat analizindeki girdinin kullanılmaması,

İşe ait sözleşmenin “Sözleşmede Bulunmayan İşlere Ait Birim Fiyat Tespiti” başlıklı 31 inci maddesinde, “…işin ifası için idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak teklif birim fiyat cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri, idarenin yazılı talebi üzerine Genel Şartnamedeki hükümler çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.” denilmektedir.

Sözleşmede ifade edilen Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti” başlıklı 23. maddesine göre ise işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak teklif birim fiyat cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri idare ve yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir. Yeni birim fiyatın tespitinde öncelik sırasına göre yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler, bu mümkün değilse idarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler kullanılır. Söz konusu bu mevzuat hükümlerine göre YFV.2105/A poz nolu “Ahşap üzerine üç kat emprenye sürülmesi” işi yeni birim fiyat analizi yapılırken, idareye ait analizlerin öncelikle kullanılması gerekmektedir.

… Birim Fiyat listesinde sürme emprenye işlemi V.2109/1 poz numarası ile mevcuttur. Yeni birim fiyat analizinde yapım şartları olarak sadece emprenye sürülmesi işlemi öngörüldüğünden malzeme olarak 04.727/2 poz no’lu emprenye maddesi (CBC-TS788) kullanılmalıdır. Sürme, daldırma ve diğer uygulamalarda farklı emprenye malzemesi analizlere dahil edilmektedir.

Sorumlular her ne kadar göndermiş oldukları savunmalarında … Kantonunun teknik uygulama standartları ve kabulleri doğrultusunda bakır, krom esaslı emprenye malzemesi kullanıldığını ve kullanılan malzeme miktarının 1 m² alan için 0,491 lt olduğunu ifade etmişler ise de savunma ekinde ilgili standartlar ve kabullere ilişkin bir belge göndermedikleri gibi fiili durumu gösteren fotoğraflar ile bu husus net olarak kanıtlanamamaktadır. Savunma ekinde söz konusu malzemenin kullanıldığına dair kanıtlayıcı herhangi bir belgeye de yer verilmemiştir.

Sorumluların kamu zararı hesabında % 18 KDV hesaplanmaması gerektiği yönündeki savunmalarına ilişkin olarak işe ait sözleşmenin “Diğer Hususlar” başlıklı 32. maddesinde “Katma Değer Vergisi ödenmeyecektir.” hükmü yer aldığından kamu zararı hesabının KDV’siz olarak yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan Muhasebe Yetkilisi …’un sorumluluk yönünden itirazı konusunda, 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında belirtildiği üzere muhasebe yetkilisinin ödeme emri belgesi üzerindeki imzaların kontrolü, ödemeye esas belgelerin eksikliği ve maddi hata bulunması, giderin hak sahibine ödenmesi ile gelir ve alacakların tahsil edilmesinden başka görev ve sorumluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla yukarıda sayılan sorumluluk konuları dışında yargılamaya esas raporun 1 inci maddesinde yer alan hakediş konuları ile ilgili olarak Muhasebe Yetkilisinin sorumlu tutulmaması gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, YFV.2105/A poz nolu “Ahşap üzerine üç kat emprenye sürülmesi” işi yeni birim fiyat analizinde, idareye ait birim fiyat analizindeki girdinin kullanılmamasının sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin KDV’ye ilişkin …-TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’dan müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle karar verildi.

B) YF.21.210 poz nolu “Rendesiz ve çatı örtüsü altına tahta kaplamalı ahşap çatı yapılması” işine ilişkin yeni birim fiyat analizinde, ilgili hükümlere ve teknik tanıma aykırı malzemenin analize dahil edilmesi,

İşe ait sözleşmede 21.210 nolu imalat esas alınmışken … birim fiyatlarında ahşap çatı işi olmadığı gerekçesiyle yeni birim fiyat analizi yapılmıştır. Yapılan yeni birim fiyat analizi (YF.21.210 poz nolu “Rendesiz ve çatı örtüsünün altına tahta kaplamalı ahşap çatı yapılması”) 21.252 nolu pozundan faydalanılarak oluşturulmuştur. Bu pozun analizinde malzeme olarak 04.152 poz nolu imalattaki 2. sınıf çam kerestesi kullanılmaktadır. Gerek savunmalardan gerekse işe ait fotoğraflardan imalatın uygulanmasında da teknik tarife uygun olarak 2. sınıf çam kerestenin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla yeni birim fiyat analizine malzeme olarak 04.V012 poz nolu çıralı çam kereste konulmak suretiyle ödemede bulunulması mümkün değildir. Diğer taraftan sorumlular savunmalarında, kullanılmış olan kerestenin ülkemiz piyasasında 2. sınıf olarak kabul edilen standartların çok üzerinde olduğu yönündeki iddialarını kanıtlayan herhangi bir bilgi veya belgeye yer vermemişlerdir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, A fıkrasında KDV ve Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğu açısından verilen karar da göz önünde bulundurularak, yeni birim fiyat analizi yapılması ile ilgili hükümlere ve teknik tanıma aykırı malzemenin analize dahil edilerek ödemede bulunulmasının sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin KDV’ye ilişkin …-TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’dan müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle karar verildi.

C) YF.V.0601 poz nolu “Kemer, kubbe, tonoz vb. işlerde güvenlik iskelesi yapılması işçiliği” işinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne aykırı olarak idarece güvenlik iskelesi bedeli ödenmesi,

İşe ait sözleşmenin “İşin ve İş Yerinin Korunması ve Sigortalanması” başlıklı 18 inci maddesinin 18.2. numaralı fıkrasında “Yüklenicinin iş ve iş yerinin korunması ve sigortalanması ile ilgili sorumlulukları konusunda Genel Şartnamede yer alan hükümler uygulanır.” denilerek Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) hükümlerine atıf yapılmıştır. YİGŞ’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 9 uncu maddesinin 11 inci fıkrasında ise, “İş ve işyerlerinin korunması konusunda gerek yapı denetimi görevlileri tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir.” hükmü yer almaktadır.

YF.V.0601 poz no’lu “Kemer kubbe tonoz vb. işlerde güvenlik iskelesi yapılması işçiliği” işi yeni birim fiyat analizi incelendiğinde bu analiz için yararlanılan V.0601 nolu … pozunun askıya alma iskelesi olduğu ve savunmalarda da her ne kadar analizin adında güvenlik ifadesi kullanılmış ise de projede korunması gerektiği belirtilen duvarların üzerine yapılmış olan, yer yer çökmüş ve projede sökümü öngörülen çelik putrelli betonarme tabliyelerin kontrollü bir şekilde sökümü veya yıkımı için çelik putrellerin askıya alınması zorunluluğundan kaynaklanan bir askı iskele olduğu ifade edilmiş ise de askıya almanın bir yapıyı yıkılmaması için geçici olarak destekleme işlemi olduğu düşüncesinden hareketle yapılan incelemeden uygulamanın askıya alma işleminden ziyade sökülecek çelik putrelli ve üzeri tabliyelerle ilgili söküm için güvenlik tedbiri almak olduğu, koruma ve güvenlik tedbirleri kapsamında bir işlem yapıldığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda işe ait idarece hazırlanan ve yüklenicinin teklif ekinde yer alan teklif birim fiyat cetvelinin 91 inci sırasında askıya alma iskelesi öngörüldüğü göz önüne alınırsa yeni birim fiyat analizi yapılan uygulamanın askıya alma işleminden farklı bir uygulama olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre güvenlik için kurulan iskele bedelinin idarece ödenmesi mümkün değildir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, A fıkrasında KDV ve Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğu açısından verilen karar da göz önünde bulundurularak, koruma ve güvenlik amaçlı iskelenin bedeli ile ilgili mevzuat hükmüne rağmen sonradan yeni bir birim fiyat düzenleyerek yükleniciye ödeme yapılmasının sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin KDV’ye ilişkin …-TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’dan müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle karar verildi.

D) YF.21.262 poz nolu imalat birim fiyat analizinde kereste malzeme olarak yer aldığı halde bu imalattaki kereste için YF.V.0208/A pozundan ayrıca kereste bedeli ödenmesi,

YF.V.0208/A poz nolu “1. kalite çam kereste ile her nevi ahşap imalatta kereste bedeli” işi yeni birim fiyat analizinde 04.V011 poz nolu 1. sınıf çıralı kereste için malzeme zati bedeli düzenlenmiştir. Diğer taraftan metraj cetvellerinden YF.21.262 poz no’lu imalatta yer alan kereste için bu pozdan kereste zati bedeli ödendiği görülmektedir. Ancak YF.21.262 poz no’lu yeni birim fiyat analizi işçilik ve malzeme birlikte olarak düzenlendiğinden ahşap döşeme yapılması işi için kereste bedeli ödenirken aynı kereste için çıralı çam kereste zati bedeli verilmesi suretiyle mükerrer ödemeye sebep olunmuştur.

Sorumlular göndermiş oldukları savunmada hakediş sayfaları düzenlenirken sehven unutulan bir silme işleminden kaynaklanan hususa ilişkin gerekli düzeltmenin yapılarak ilgili ödeme belgelerinin sunulacağını belirtmiş olmalarına rağmen söz konusu hatanın düzeltildiğine veya fazla ödemenin tahsil edildiğine dair herhangi bir bilgi veya belge sunmamışlardır.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, A fıkrasında KDV ve Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğu açısından verilen karar da göz önünde bulundurularak, YF.21.262 poz nolu imalat birim fiyat analizinde kereste malzeme olarak yer aldığı halde bu imalattaki kereste için YF.V.0208/A pozundan ayrıca kereste bedeli ödenmesinin sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin KDV’ye ilişkin …-TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’dan müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle karar verildi.

E) YF.V.1835/A poz nolu “07 mm kalınlıkta çinko levha ile sürgülü kaplama yapılması” işi yeni birim fiyat analizinde emsal alınan ustalık girdisi,

İşe ait sözleşmede İNŞ-125 (V.1835/A - Çatı Üzerine 0,5 mm Kalınlıkta Galvanizli Düz Saç ile Sürgülü Kaplama Yapılması-Galvanizli Saç Dahil) poz numarası ile yer alan imalatta idarenin isteği üzerine malzeme değişikliğine gidilerek 0,7 mm kalınlıkta çinko malzeme ile kaplama yaptırılması konusunda diğer idarelere ait pozlar yerine idareye ait V.1835/A nolu pozdan yararlanılarak yeni birim fiyat analizi yapılmasında mevzuata aykırı bir durum bulunmamaktadır. İNŞ-125 nolu pozda 3saat mütehassıs usta analize dahil edilmiş, emsal alınan V.1835/A pozunda da 3 saat mütehassıs usta yer almaktadır. Zira kullanılan malzemenin galvanizli saç yerine çinko ile değiştirilmesi, işi yapacak ustanın mahiyetinin değişmesini gerektirmemektedir. Bir diğer ifadeyle idare, malzeme değişmiş olsa da kullanılacak ustanın mütehassıs usta olmasını istemiştir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, YF.V.1835/A poz nolu “07 mm kalınlıkta çinko levha ile sürgülü kaplama yapılması” işi yeni birim fiyat analizinde işçilik olarak 01.V.004 mütehassıs ustaya yer verilmesinde mevzuata aykırılık görülmediğinden sorgu konusu KDV dahil toplam …-TL hakkında ilişilecek husus bulunmadığına oybirliğiyle karar verildi.

F) YFA.5 poz nolu “Sıva raspası sonrası yeniden sıva yapılacak yüzeylerde derzlerin temizlenmesi” işi yeni birim fiyat analizinde işçilik olarak farklı evsaftaki personelin analize dahil edilmesi,

İşe ait sözleşmenin “Sözleşmede Bulunmayan İşlere Ait Birim Fiyat Tespiti” başlıklı 31 inci maddesinde, “…işin ifası için idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak teklif birim fiyat cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri, idarenin yazılı talebi üzerine Genel Şartnamedeki hükümler çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.” denilmektedir.

Sözleşmede ifade edilen Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti” başlıklı 23. maddesine göre ise işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak teklif birim fiyat cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri idare ve yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir. Yeni birim fiyatın tespitinde öncelik sırasına göre yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler, bu mümkün değilse idarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler kullanılır.

YFA.5 poz nolu “Sıva raspası sonrası yeniden sıva yapılacak yüzeylerde derzlerin temizlenmesi” işine ilişkin yeni birim fiyat analizi yapılırken yukarıda açıklanan mevzuat hükmü gereğince idareye ait benzer pozların kullanılması gerekmektedir. …’nün sıva raspası yapılmasına ilişkin benzer pozlarına bakıldığında V.0401/1 poz nolu “Zemin bozulmayacak şekilde itinalı sıva raspası yapılması (5-10 cm)” imalatının YFA.5 poz nolu imalata benzer bir imalat olduğu görülmektedir. Zira bu imalatın poz tarifinde YFA.5 poz nolu birim fiyat tarifine benzer şekilde taş, tuğla veya benzeri satıhlarda bir tahribat yapılmayacağı ve zemin bozulmamak şartıyla alttaki zemini bulmak için itinalı olarak 5-10 cm ( 10 cm dahil) sıva raspası yapılacağı ifade edilmektedir. Ancak savunmada da ifade edilen ve yeni birim fiyat analizinde emsal alınan V.0401/A poz nolu “itinalı sıva raspası yapılması” imalatının poz tarifinde ise YFA.5 poz nolu imalattan farklı olarak “…satıhlarda bulunması muhtemel kalem işi veya tezyinatın hiçbir tahribat yapılmadan, zemin bozulmamak kaydıyla kalem işi ve tezyinatının ortaya çıkarılması için çok itinalı bir şekilde sıva raspası yapılması”ndan bahsedilmekte ve bu ifadeden, işin mütehassıs ustalığı gerekli kıldığı anlaşılmaktadır. Bir diğer ifadeyle V.0401/A poz nolu itinalı sıva raspası yapılması imalatının tarifi, YFA.5 poz nolu imalatın tarifine benzememektedir. Sonuç olarak yeni birim fiyat analiz yapılırken idareye ait V.0401/A poz nolu imalat yerine, yapılan imalata en yakın uygulama olan V.0401/1 poz nolu imalatın emsal alınarak analiz girdisi olarak mütehassıs usta yardımcısı yerine V.0401/1 poz nolu imalatta da yer verilen “sıvacı ustası”nın esas alınması gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, A fıkrasında KDV ve Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğu açısından verilen karar da göz önünde bulundurularak, YFA.5 poz nolu “Sıva raspası sonrası yeniden sıva yapılacak yüzeylerde derzlerin temizlenmesi” işine ilişkin yeni birim fiyat analizi yapılırken benzer imalat olan idareye ait V.0401/1 poz nolu imalatta yer alan sıvacı ustası yerine mütehassıs usta yardımcısının analiz girdisi olarak esas alınmasının sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin KDV’ye ilişkin …-TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’dan müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle karar verildi.

G) YFA.V.0349 poz nolu “Klasik tuğla duvarda malzeme özelliğini yitirmiş, bozulmuş, kırılmış ve aşınmış olan tuğlaların sağlam zemine kadar sökülmesi işi yeni birim fiyat analizinde emsal alınan poz,

YFA.V.0349 poz nolu “Klasik tuğla duvarda malzeme özelliğini yitirmiş, bozulmuş, kırılmış ve aşınmış olan tuğlaların sağlam zemine kadar sökülmesi” işi yeni birim fiyat analizi oluşturulurken …nün V.0349 nolu “Her yerde klasik tuğla veya moloz taş duvar çürütülmesi” işi pozu yerine V.0331 nolu “Klasik tuğla döşeme sökülmesi” işi pozunun alınması gerektiği iddia edilmiş ise de savunma ve eki be