Hakediş İmalatlarında Birim Fiyatın Hatalı Alınması:

2013-2014 yılı uygulama işinde,

A) 23.051 poz nolu “Münferit olarak kullanılan her türlü profil demirlerinin hazırlanması ve yerine tespit edilmesi” işi kapsamında ödenmesi gereken profil demirden platform imalatının 23.176 poz nolu “Çeşitli demir işleri yapılması ve yerine konulması” işi kapsamında ödenmesi,

… Taah. Tic. Ltd. Şti. yüklenimindeki … uygulama işinde idare tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait 23.176 numaralı pozdan faydalanılarak oluşturulduğu anlaşılan 013 sıra ve 23.176 poz nolu “Çeşitli demir işleri yapılması ve yerine konulması” işi yeni birim fiyat analizi tanımında, “Çeşitli çelik çubuk, lama ve profil demirlerden yapılan her çeşit merdiven, balkon, köprü, korkuluklar, pencere ve bahçe parmaklıkları, çatıya çıkma, fosseptik ve benzeri yerlere yapılan merdivenler, ızgara ve benzeri işlerin yapılması için demir perçin, civata, kaynak ve her türlü malzeme ve zayiatı, işyerinde yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, işçilik, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil (boya bedeli hariç) 1 kg fiyatı: ÖLÇÜ: İmalât ve varsa tespit malzemesi ile birlikte boyanmadan ve montajdan önce tartılır. NOT: Ancak idareler lüzum gördüğü takdirde proje boyutları üzerinden bütün profillerin ve düğüm noktaları levhalarının cetveldeki ağırlıklarına nazaran tartı ağırlığını tahkik edebilir. Bu tartı neticesinde, cetvellere nazaran % 7 ağırlık fazlası da ödeme yapılır, % 7 den fazla ağırlık dikkate alınmaz. Bu tartı neticesinde bulunan ağırlığın cetveldekinden az olması halinde yapılan imalâtın idarece kabul edilmesi şartıyla tartı esas alınır.” denilmektedir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait 23.051 nolu poz tanımında ise, “Münferit olarak kullanılan 34 kg/m ye kadar ağırlığındaki profillerin hazırlanması, yerine tespiti için her türlü malzeme ve zayiatı, (perçin, kaynak dâhil) inşaat yerindeki yükleme, yatay ve düşey taşıma, taşıyıcı iskele veya kaldırma tertibatı, boşaltma, işçilik, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil, (boya bedeli hariç) 1 ton fiyatı: ÖLÇÜ: 1) Kullanılan profil demiri tespit malzemesiyle birlikte boyanmadan önce tartılır. 2) Ancak, idareler lüzum gördüğü takdirde, proje boyutları üzerinden bütün profillerin ve düğüm noktaları levhalarının cetveldeki ağırlıklarına nazaran tartı ağırlığını tahkik edebilir. Bu tartı neticesinde, cetvellere nazaran % 7 ağırlık fazlasına kadar ödeme yapılır. % 7 den fazla ağırlık dikkate alınmaz. Hesap tahkikinde perçin ve civata delikleri dolu alınır. Bu tartı neticesinde bulunan ağırlık cetveldekinden az olması halinde yapılan imalâtın idarece kabul şartıyla tartı esas alınır. NOT: 34 kg/m ve daha fazla ağırlığın üstündeki profillerden yapılmış münferit kolonlarla dikmeler, münferit kirişler ait olduğu pozdan ödenir.” denilmektedir.

Söz konusu iş kapsamında yapılan kutu profilden platform imalatına ait metraj cetvelleri, tartı tutanakları ve fotoğrafların incelenmesi sonucunda ise söz konusu imalatın yukarıda tanımları verilen iki adet pozdan, ödemenin yapıldığı 23.176 nolu poz tanımına girmediği, 23.051 poz nolu münferit profil hazırlanması ve yerine tespiti pozu birim fiyat tanımı ile örtüştüğü görülmüştür. Zira 23.176 nolu poz tanımında ve analiz girdilerinde malzemenin profil demir yanında % 50’lik kısmının da lama demir olduğu bahsedilmesine rağmen imalata ait fotoğraflardan ve tartı tutanaklarından anlaşıldığı üzere imal edilen platform tamamen profil demirden yapılmış olup bu durum dahi tek başına yapılan imalatın 23.051 nolu poz kapsamına girdiğini ispat etmektedir. Sorumlular savunmalarında “…bahse konu işlerin savunma ekindeki fotoğraflarına bakıldığında imalatların tamamında dört köşe (kare kutu) profil demirleri (100x100x4 – 40x40x4mm)” kullanıldığı görülmekte olduğunu…” ifade ederek platform imalatının kare kutu profil demirlerinden teşkil ettiğini kendileri de kabul etmişlerdir. Diğer taraftan 23.051 nolu pozun 2011 yılında listeden çıkarıldığı ve çıkarılma nedeni olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Y.23.176 pozu gerekçe gösterilmiş ise de her iki pozun tanımlarının ve kullanım alanlarının tamamen farklı olduğu gerçeği karşısında bu savunmanın bir geçerliliği bulunmamaktadır.

Sorumlular her ne kadar yüklenici tarafından yapılmış demir platformun, tamamen idare malı olduğunu ve restorasyon süreci sonrasında idare tarafından, ihale ile hurda malı demir olarak satışının gerçekleştirileceğini ve bu durumda hurda demir satış fiyatının 0,60-TL/kg olduğu göz önüne alındığında imalat için idareden çıkan gerçek bedelin (4,00 – 0,60) 3,40-TL/kg olduğunu ifade etmişler ise de böyle bir satışın gerçekleştirildiğine dair herhangi bir bilgi veya belge sunulmamıştır. Kaldı ki söz konusu durum 23.051 nolu poz kapsamında yapılacak bir ödeme için de geçerli olabileceğinden bu yöndeki savunmanın kabulü de mümkün değildir.

Diğer taraftan sorumlular eski eser restorasyon şantiyelerinde yapılan demir imalatlar için yerinde tespit edilen ve düzen arz etmeyen ölçülerde kesim yapılarak kesilen bütün profil ve lamaların “demir doğrama atölyesi” aşamasından geçtiğini ve tek tek özenli bir şekilde yerine montajının yapıldığını belirtmişler ise de, 23.176 poz nolu imalatın yapım şartlarında yapılan işin pencere ve bahçe parmaklıkları, çatıya çıkma, fosseptik ve benzeri yerlere yapılan merdivenler, ızgara ve benzeri işlerin yapılması şeklinde ifade edilmiş ve işin malzeme ve işçiliği de dikkate alarak ölçü birim “kg” olarak kabul edilmiştir. Oysa savunma ekinde gönderilen fotoğraflardan ve tartı tutanaklarından anlaşıldığı üzere yapılan iş 23.051 poz nolu tarifte olduğu gibi büyük imalatların hazırlanarak inşaat mahallinde yerine tespitinden ibaret olup ölçü birimi “ton” olarak alınmıştır.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, … Taah. Tic. Ltd. Şti. yüklenimindeki … uygulama işinde 23.051 poz nolu “Münferit olarak kullanılan her türlü profil demirlerinin hazırlanması ve yerine tespit edilmesi” işi kapsamında ödenmesi gereken profil demirden platform imalatının 23.176 poz nolu “Çeşitli demir işleri yapılması ve yerine konulması” işi kapsamında ödenmesinin sorgu konusu edildiği toplam …-TL’nin kamu zararı hesabında yapılan matematiksel hata nedeniyle …-TL’si için ilişik olmadığına, bakiye …-TL kamu zararının …’den müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine oybirliğiyle, karar verildi.

B) “Şantiye çevresinin galvanizli saç ile çevrilmesi” işi için yükleniciye ödemede bulunulması,

İşe ait sözleşmenin “İşin ve İş Yerinin Korunması ve Sigortalanması” başlıklı 18 inci maddesinin 18.2. numaralı fıkrasında “Yüklenicinin iş ve iş yerinin korunması ve sigortalanması ile ilgili sorumlulukları konusunda Genel Şartnamede yer alan hükümler uygulanır.” denilerek Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) hükümlerine atıf yapılmıştır. YİGŞ’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 9 uncu maddesinin 11 inci fıkrasında ise, “İş ve işyerlerinin korunması konusunda gerek yapı denetimi görevlileri tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir.” hükmü yer almaktadır. Söz konusu bu hüküm ister idarenin talebi üzerine olsun isterse yüklenicinin kendi arzusu ile yapılmış olsun, işin ve işyerinin korunması amacıyla uygulanan güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümünün yükleniciye ait olduğunu, bu amaçla idare bütçesinden herhangi bir ödeme yapılamayacağını ortaya koymaktadır.

Diğer taraftan her ne kadar mevzuatta güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin yükleniciye ait olduğu ifade edilmiş ise de ihale aşamasında teklif birim fiyat cetvelinde iş kalemi olarak yer verilerek isteklilerden teklif alınan bir imalatın, idare tarafından yapılacak iş kapsamında değerlendirildiği ve bedelinin ödeneceğinin öngörüldüğü kabul edilmelidir. Zira teklif cetvelinde yer alan her bir imalat için istekliler bu imalatlar için ödeme yapılacağı düşüncesiyle tekliflerini vermektedirler.

İşe ait sözleşme dosyasına ekli, idare ve yüklenici tarafından onaylanmış teklif birim fiyat cetveli incelendiğinde “Şantiye çevresinin galvanizli saç ile çevrilmesi” işinin teklif cetvelinin 21’inci sırasında ÖZEL.01 poz numarası ile yer aldığı tespit edilmiştir. Bu durumda idarenin bu imalatı yapılacak iş kapsamında değerlendirdiği ve bedelinin idarece ödenmesinin öngörüldüğü anlaşılmış olup yapılan bu imalat için yükleniciye ödemede bulunulmasında mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle, … Taah. Tic. Ltd. Şti. yüklenimindeki … uygulama işinde, “Şantiye çevresinin galvanizli saç ile çevrilmesi” işi için yükleniciye ödemede bulunulmasının sorgu ko