MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : İŞE İADE

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 2. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen karar, süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmiş davacı vekili tarafından duruşma talep edilmiş ise de; işin mahiyeti itibariyle duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili; müvekkilinin maden işletme ruhsatının ... Genel Müdürlüğüne ait olan çeşitli şirketlere ve davalı şirkete ihale ve rödovans sözleşmesi ile işlettirilmek üzere verilen işyerlerinde yeraltı üretim işçisi olarak en son davalı şirket nezdinde ara vermeden çalışmakta iken iş sözleşmesinin davalı şirket tarafından rızası olmaksızın ücretsiz izne çıkartılmak suretiyle haksız olarak feshedildiğini, davalılar arasındaki asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu, bu nedenle müvekkilinin başlangıçtan beri davalı ... Genel Müdürlüğü işçisi olduğunu ileri sürerek, feshin geçersizliğine ve müvekkilinin işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili; davacının müvekkili kurumun işçisi olmayıp davalı şirket işçisi olduğunu, ayrı bir işyeri olan rödovanslı sahalarda rödovans usulü ile işletmecilik yapan firmalarla kurumları arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığını beyanla, davanın müvekkili kurum yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Mad. Nok. Or. Ür. Gıda Pet. San. ve Tic. A.Ş. vekili; davalılar arasında rödövans sözleşmesi olup bu sözleşmenin muvazaalı olmadığını, 4857 Sayılı İş Kanununun 2/6 maddesinde asıl işveren -alt işveren ilişkisinin oluşabilmesi için alt işveren tarafından yapılan işin asıl işverene ait işyerinde yapılması gerektiğini, ...'nın işletme ve işlettirme hakkının bulunmadığını, bu nedenle ... Genel Müdürlüğü'nün yapmakta olduğu asıl işi değil, işletmediği bölgeleri hasılat kirası ile işletmecilere vermesi suretiyle ... Genel Müdürlüğü'nden bağımsız işyerlerinin kurulduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Davalılar arasında geçerli bir rödovans ilişkisinin bulunduğu gerekçesi ile davanın davalı ... yönünden husumet yokluğu nedeni ile reddine, diğer davalı şirket yönünden ise davacının özgür iradesi ile iş sözleşmesini feshettiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince; davacının iş sözleşmesinin ücretsiz izin askı süresi sonunda işveren tarafından fiilen feshedildiği ve istifa dilekçesinin işçinin gerçek iradesini yansıtmadığı belirtilerek, İlk Derece Mahkemesinin iş ilişkisinin davacı yanca haklı nedenle sona erdirildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesinin isabetsiz olduğu sonuca varılmış; öte yandan davalılar arasında 4857 sayılı Kanun’un 2. maddesi çerçevesinde geçerli bir asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunduğu kabul edilerek davacı şirket vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.2 maddesi gereğince kabulü ile davacının davalı şirketteki işine iadesine, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak işe iade davasının mali sonuçlarından davalıların müşterek müteselsilen sorumluluklarının belirlenmesine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesi kararını taraf vekilleri temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Somut olayda davalılar arasındaki ilişkinin niteliği uyuşmazlık konusudur.
Rödovans, maden ruhsat alanlarının maden arama ve işletme ruhsat sahibi tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişinin ise, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği bir sözleşmedir. Rödovans sözleşmesi, maden ruhsatının devrini değil, bu hakkın bir başkasına belirli bir süreyle kullandırılmasını amaçlar. Bu sözleşmenin yapılması kanunda herhangi bir şekle tabi tutulmamıştır.
Maden Kanununda, maden haklarının bölünmezliği ilkesi kabul edilmiştir (m.5/1). Bu düzenlemenin amacı, işletilmesinde kamusal yarar olan madenlerin rasyonel ve ekonomik olarak değerlendirilmelerini sağlamaktadır. Ancak, aynı madde uyarınca maden arama ve işletme haklarının devri mümkündür. Maden Kanunu'nun 5. maddesinin ikinci fıkrasına göre, “Maden ruhsatları ve buluculuk hakkı devredilebilir. Devir yapılmadan önce arama ve işletme ruhsatlarının devredildiği tarihteki ruhsat bedelinin iki katı tutarında devir bedeli alınır. Devir Bakanlık onayı ile gerçekleşir.”
Bakanlık izni alınmadan yapılan rödovans sözleşmesi ile ilgili yaptırım Kanunda özel olarak düzenlenmiştir. Maden Kanunu'nun Ek 7. maddesinin birinci fıkrasına göre “Ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasında rödövans sözleşmeleri Bakanlığın iznine tâbidir. İzin alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmesi ile yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulur”.
24.10.2010 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5995 sayılı Kanun ile Maden Kanunu’na eklenen Ek Madde 7'ye göre“Maden ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü