Ceza Genel Kurulu 2010/11-236 E., 2010/254 K. ADLİ PARA CEZASI ADLİ PARA CEZASININ HAPSE ÇEVRİLMESİ
5237 S. TÜRK CEZA KANUNU [ Madde 52 ] 5275 S. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA ... "KANUN NO" - "R.G.NO" - "YAYIM TARİHİ"
"İçtihat Metni"
Hükümlü Seyitnur'un, sigorta bedelini almak amacıyla dolandırıcılık suçundan 5237 sayılı TCY'nin 158/1-k, 52/2 ve 62. maddeleri uyarınca 2 yıl 6 ay hapis ve 25.000 YTL adli para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin, (Bolu Ağır Ceza Mahkemesi )'nce 05.07.2005 gün ve 177-190 sayı ile verilen hüküm, Yargıtay Onbirinci Ceza Dairesi'nce 08.04.2008 gün ve 1367-2691 sayı ile onanarak kesinleşmiştir.
İnfaz sırasında "ödenmeyen adli para cezasının hangi miktar üzerinden hapse çevrileceği" konusunda duraksama yaşanması ve mahkemeden bu hususla ilgili karar istenmesi üzerine, Bolu Ağır Ceza Mahkemesi'nce 23.01.2009 gün ve 2009/70 müteferrik sayı ile;
* İncelenen dosya kapsamına göre; hükümlü Seyitnur'un 02.11.2004 tarih ve öncesi gerçekleştirdiği nitelik/l dolandırıcılık eylemi nedeniyle mahkememizin 05.07.2005 tarihli kararı ile daha lehine sonuç doğuran 5237 sayılı TCK'nın 158/1-k, 62 ve 52/2. maddeleri uyarınca iki yıl altı ay hapis ve 25.000,00 YTL adli para cezası ile cezalandırılmasına karar verilip, bu karar Yargıtay Onbirinci Ceza Dairesi'nce 08.04.2008 tarih 1367-2691 sayı ile onanarak kesinleşmiştir. Kartal CBaşsavcılığı'nca hükümlü hakkında 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesi uyarınca gün hesabına göre belirlenmiş adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle hangi miktara göre hapse çevrileceğinin tespiti istenilmektedir.
5275 sayılı Ceza ve Güvenfik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'un diğer hükümlerinden farklı olarak 01 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe giren geçici 1. maddesinde \..5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki diğer kanunlarda yer alan adli para cezasının ödenmemesi halinde, hükümlüler bir gün 100 TL hesabı ile hapsedilirler...' düzenlemesi yapılmıştır.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'un geçici 1. maddesinin amacının 5237 sayılı TCK'nın 5. maddesi ile getirilen 'bu kanunun genel hükümleri özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında uygulanır'yolundaki emredici düzenleme nedeniyle 5237 sayılı TCK'nın dışındaki ceza hükmü içeren kanunlara göre hükmedilmiş adli para cezalarının, özel ceza hükmü içeren yasaların 5237 sayılı TCK'nın genel hükümlerine uyumlu hale getirilmesine kadar ortaya çıkan kargaşayı ön-lemektir.
Dikkat edileceği üzere 01 Haziran 2005 tarihinden sonra işlenen suçlarda da özel ceza yasalarında hükmedilen gün hesabına göre belirlenmemiş adli para cezaları yönünden de hapse çevirme işlemi 5275 sayılı Yasa'nın geçici 1. maddesi gereğince günlüğü 100 TL üzerinden yapılacaktır.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirleri Hakkındaki Kanun'un geçici 1. maddesi doğal olarak 5237 sayılı TCK'ya uyumu amaçladığından, \..5237 sayılı TCK dışındaki...' ibaresiyle 5237 sayılı TCK'nın hükümlerine göre belirlenecek adil para cezalarının hapse çevrilmesinde 5237 sayılı TCK ayrık tutulmuştur.
Ancak; 5237 sayılı TCK'nın 01 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girmesi nedeniyle bu tarihten önce işlenen suçlarda sanık lehine değerlendirme yapılması zaruri olduğundan 5275sayılı Yasa'nın geçici 1. maddesinde' ...5237 sayılı TCK dışındaki diğer kanunlarda yer alan adli para cezasının ödenmemesi halinde, hükümlüler bir gün 100 TL hesabı ile hapsedilirler...' hükmüyle getirilmiş istisnanın 01 Haziran 2005 tarihinden önce işlenen ve 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesi uyarınca gün hesabına göre belirlenmiş adli para cezaları yönünden uygulanması mümkün olmadığı, aksi düşüncenin ceza yargılaması sırasında lehe yasa olarak tespit edilen 5237 sayılı TCK'nın infaz aşamasında hükümlünün aleyhine sonuç doğuracağı, bunun da yasa tarafından amaçlanmadığını düşünüyoruz.
Öte yandan, 01 Haziran 2005 tarihinden önce işlenen suç nedeniyle mahkememizce 5237 sayılı TCK'nın lehe olduğu tespit edilerek hürriyeti bağlayıcı ceza gün hesabı ile adli para cezasına hükmedilmiştir.
İnfaz aşamasında hürriyeti bağlayıcı ceza ve ödenmemesi halinde adli para cezasının hapse çevrilmesinden sonra şartla tahliye hükümlerinin 2148 sayılı Yasa ile değişik ek 2. maddesinin uygulanabilmesi nedeniyle 647 sayılı Cezaların İnfazı Hakkındaki Kanun'un daha lehe olduğu her türlü tartışmadan uzaktır.
01 Haziran 2005 tarihinden önce işlenmiş suç yönünden lehe yasa olarak belirlenen 5237 sayılı TCK'ya göre verilen cezadan sonra yapılacak infaz işlemleri sırasında tayin edilmiş adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle hapse çevirme işlemi tamamıyla infaza ilişkin olup, maddi ceza hukuku olan 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesi uyarınca gün olarak belirlenmiş para cezasının ödenmemesi üzerine hapse çevirmede temel alınan bir gün karşılığı adli para cezası miktarının ayrı bir değerlendirme olan infazda esas alınması mümkün değildir.
Olayımızda infazda 647sayılı Yasa'nın daha lehe sonuç doğurduğu sabit olmakla hükümlünün 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesi uyarınca belirlenmiş adil para cezasının ödenmemesi nedeniyle 647 sayılı Kanun'un 5. maddesi uyarınca günlüğü 100 TL'den hapse çevrilerek ve koşulları oluştuğu takdirde 647 sayılı Kanun'un 19. maddesi uygulanarak infazın yapılması gerekmektedir.
Aksi görüşe dayanak yapılan Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 05.06.2007 tarih ve 113-127 sayılı İçtihadındakl "...Hapis cezasının paraya çevrilmesinden sonra, adil para cezasının ödenmemesi nedeniyle hapsin infazına' karar verilmesi İşlemi, 50. maddedeki sistem açısından bakıldığında sırf bir infaz işlemi sayılamaz, burada maddi cezanın belirlenmesi işlemi devam etmektedir. Zaten bu yüzden de, infaz İşlemlerinin infaz yasalarında düzenlemesi için özel bir gayret gösterilen yeni sistemde dahi, bu işleme ilişkin hususlar Türk Ceza Yasası içerisine dercedilmiştir.
Oysa 52. maddeye göre verilen para cezalarının ödenmemesi halinde yapılacak işlem tam anlamıyla bir infaz işlemidir, bu nedenle de buna ilişkin hususların tamamı İnfaz Yasası'nda düzenlenmiştir.
647 sayılı Yasa'ya göre ödenmeyen para cezasını hapse çevirme işlemi de tam anlamıyla bir infaz işlemidir.
50. maddeye göre yapılan işlemlerde, 50. maddenin 6. fıkrasına göre ''hapsin infazına karar verildiği durumlarda ise, bu aşamadan sonraki işlemler tam olarak infaz işlemi sayılabilir. O yüzden, infaz aşamasında hangi yasanın daha lehe olduğuna bu aşamadan sonra bakılmalıdır../ ibarelerinden de anlaşılacağı üzere 5237 sayılı TCK'ntn 50. maddesi uyarınca tespit edilen ödenmeyen adli para cezası yönünden para cezasını hapse çevirme işleminin 5237 sayılı TCK'nın 50. maddesi gereğince yapılması gerekirken, 01 Haziran 2005 tarihinden önce işlenen suçlar yönünden 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesi uyarınca belirlenmiş adli para cezalarının hapse çevrilme işlemi Yargıtay İkinci Ceza Dairesi'nin 06.06.2006 tarih ve 2735-11448 sayılı ilamında da belirtildiği üzere, doğrudan infazla alakalı olduğundan en lehe olacak şekilde günlüğü 100.00 71'den hapse çevirme işleminin yapılması gerekmektedir" gerekçesine dayalı olarak, "mahkemenin 05.07.2005 tarih ve 177-190 karar sayılı dosyasında; hükümlü Seyitnur hakkında 5237 sayılı TCK'nın 52/2. maddesine dayanak olarak günlüğü 30.00 TL'den belirlenmiş toplam 25.000.00 YTL adli para cezasının hapse çevirme işleminin 647 sayılı Yasa hükümlerine göre günlüğü 100.00 TL'den yapılmasına..."; dair verilen bu karara Cumhuriyet Savcısı tarafından itiraz edilmesi üzerine ise; Düzce Ağır Ceza Mahkemesi'nce 24.02.2009 gün ve 2009/190 değişik iş sayı ile; "...itirazın reddine..." karar verilmiştir.
Bunun üzerine; Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü'nün 27.01.2010 gün ve 4471 sayılı yazısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı I iğ ı'n m 15.02.2010 gün ve 23318 sayılı ihbarnamesiyle;
"Dosya kapsamına göre, benzer bir olay sebebiyle verilen Yargıtay Onuncu Ceza Dairesi'nin 14.04.2008 tarihli ve 2008/5462-6055 sayılı ilamında da belirtildiği üzere, 5252 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'un 5/3 ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un geçici 1. maddelerinde öngörülen, adil para cezasının ödenmemesi nedeniyle hapse çevrilmesinde bir gün karşılığı olarak 100 Türk Lirasının esas alınacağına ilişkin hükmün, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun dışındaki diğer kanunlarda yer alan adli para cezalarının ödenmemesi durumunda geçerli olduğu, nitekim 5275 sayılı Kanun'un 106/3. maddesinde, ^
^Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet Savcısının kararı İle ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir' hükmünün yer aldığı cihetle, 5237 sayılı Kanun uyarınca verilen ya da diğer kanunlara göre verilip de, adli para cezasının gün karşılığı olarak miktarı belirtilen ilamlarda, mahkemece bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ne kadar ise, aynı miktar üzerinden ödenmeyen adli para cezasının hapse çevrilmesi gerektiği gözetilmeden itirazın kabulü yerine reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir" şeklindeki açıklamaya dayalı olarak yasa yararına bozma yasa yoluna başvurulmuş;
Yargıtay Onbirinci Ceza Dairesi'nce de 01.10.2010 gün ve 2310-10513 sayı ile;
"...Ayrıntıları Ceza Genel Kurulu'nun 05.06.2007gün ve 2007/113 esas, 2007/127 sayılı kararında da açıklandığı üzere; 01.06.2005 tarihinden önce; hürriyeti bağlayıcı cezadan paraya çevirme işlemleri 647 sayılı Yasa'nın 4. maddesine göre yapı/makta, bu şekilde hükmedilen para cezasının ödenmemesi halinde ise tekrar hapse çevirme işlemleri 647 sayılı Yasa'nın 5. maddesi uyarınca gerçekleştirilmektedir.
647sayılı Yasa'nın 5. maddesinin 7. fıkrasında;x Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içerisinde para cezasını ödemezse, Cumhuriyet Savcısının kararıyla bir gün üçmilyon lira sayılmak üzere hapsedilir. Artıklar nazara alınmaz. Ancak, üçmilyon liradan aşağı hükmolunan para cezaları bir gün hapse çevrilir. Haklarında Türk Ceza Kanunu'nun 54 ve 55. maddeleri ile 2253 sayılı Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 12. maddesi uygulanmak suretiyle hüküm giyenlerin para cezaları kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezadan çevrilmiş olsa bile hapse çevrilemez. Bu takdirde maddenin son fıkrası hükümleri uygulanır'.
Anılan maddenin 8. fıkrasında; Para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilamında yazılı olmasa bile yukarıdaki hüküm Cumhuriyet Savcılığınca uygulanır'.
Aynı maddenin 10. fıkrasında ise; * Hükümlü, mahpus kaldığı her gün için yedinci fıkra uyarınca üçmilyon lira indirildikten sonra kalan parayı öderse hapisten çıkarılır' biçimindeki hükümler yer almakta olup, $
$47 sayılı Yasa'daki düzenlemeye göre; paradan çevrilen hapis cezası, mahiyeti itibarıyla ' tazyik hapsi' olup, bir başka deyişle, amacın para cezasını tekrar hapse çevirmek değil, para cezasının tahsil edilebilmesi için hükümlüyü zorlamak olarak ortaya çıkmakta ve bu işlemi Cumhuriyet Savcısı yapmaktadır. Hükümlünün, kalan para cezasını ödemesi halinde ise hapisten çıkartılması gerekmektedir. Bu uygulamada, koşul/u salıverme hükümlerinin uygulanmasına bir engel bulunmamakta, bu uygulama açısından, para cezasının; hapisten çevrilmiş para cezası olması He doğrudan verilmiş para cezası olması arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Para cezası, hapse çevrilse de sonuçları açısından asıl ceza, para cezası olarak kalmaktadır.
01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren yasaların oluşturduğu sistemde ise para cezaları ile ilgili olarak önceki sistem terk edilerek, bu konuda yeni bir sistem oluşturulmuştur.
Ancak bu yapılırken; 5237 sayılı Yasa dışındaki yasalarda yer alan para cezalarının tamamı sisteme uygun olarak değiştlrıiemedıği için, başlangıçta ikili bir ayrım yapılmak suretiyle, 5237 sayılı Yasa'da düzenlenen para cezalan ve 5237 sayılı Yasa dışındaki yasalarda düzenlenen para cezaları için farklı uygulamalar kabul edilmiştir.
5237 sayılı Yasa'ya göre para cezası verilmesi halinde; Yasa'nın 50. veya 52. maddelerinden biri ile uygulama yapılması zorunlu bulunmaktadır.
50. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde; kısa süreli hapis cezaları yerine uygulanacak tedbirlerden bir tanesi olarak adli para cezasına çevirme usulü düzenlenmiş olup, bu hükme göre; kısa süreli hapis cezası \"suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun istenmesindeki özelliklere göre; adli para cezasına...' çevrilebilecek; bu durumda hesaplama, 52. maddeye göre yapılacak ve hapis cezasının her tam günü için 20 TL ile 100 TL arasında bir miktar belirlendikten sonra, bu miktar gün sayısı ile çarpılmak suretiyle sonuç adli para cezası tespit edilecektir.
Belirtilen şekilde tespit edilen adli para cezalarının ödenmemesi halinde nasıl davranılması gerektiği de aynı maddenin 6. fıkrasında; 'Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet Savcılığı'nca yapılan tebligata rağmen otuz gün içinde seçenek yaptırımın gereklerinin yerine getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi halinde, hükmü veren mahkeme kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci fıkra hükmü uygulanmaz' biçimindeki hüküm ile belirlenmiştir. Fıkranın son cümlesinde uygulanmayacağı belirtilen 5. fıkra ise; y Uygulamada asıl mahkumiyet, bu madde hükümlerine göre çevrilen adli para cezası veya tedbirdir'şeklindeki düzenlemeyi içermektedir.
Yine; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Ka-nun'un 106. maddesinde, 50. madde gereğince yapılacak uygulamayı ilgilendiren bölümler yer almakta olup, 106. maddenin 9. fıkrasında;'Türk Ceza Kanunu'nun 50. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi saklı kalmak üzere, adli para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanamaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunluk/an bakımından esas alınacak olan adli para cezasıdır' 10. fıkraya göre ise; * Türk Ceza Kanunu'nun 50. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre kısa süreli hapis cezasından çevrilen adli para cezalarının infazında, aynı maddenin altıncı ve yedinci fıkraları hükümleri saklıdır" şeklindeki düzenlemeler mevcuttur.
50. maddedeki düzenlemenin, diğer hükümlerle birlikte değerlendirilmesine göre;
a) Bu madde gereğince seçenek yaptırım olarak paraya çevirme işlemi, ancak kısa süreli hapis cezası yerine yapılabilecek,
b) Paraya çevirme işlemi, 52. madde nazara alındığında; bir tam gün karşılığı 20 TL ile 100 TL arası bir miktardan hesaplanabilecek,
c) Para cezasının tamamının veya bir kısmının tebligata rağmen ödenmemesi halinde; 50. maddenin 6. fıkrası gereğince, hükmü veren mahkeme tarafından hapsin kısmen veya tamamen infazına karar verilecek,
d) 50. maddenin 6. fıkrasının son cümlesi gereğince hapsin infazına karar verildiğinde bu kararlar derhal uygulanacak,
e) 50. madde gereğince paraya çevirme işlemi yapıldığında, 5. fıkraya göre asıl mahkumiyet, artık para cezası olarak kabul edilmesi gerekecek; ancak, para cezası ödenmeyip de tekrar hapsin İnfazına karar verilmesi durumunda, 5275 sayılı Yasa'nın 106/9. maddesi gereğince asıl mahkumiyet, tekrar hapis cezası olarak kabul olunacak,
f) 50. madde gereğince hükmedilen para cezasının ödenmemesi nedeniyle, hapsin infazına karar verilmesi halinde, artık 647 sayılı Yasa'nın 5. maddesindeki gibi bir' tazyik hapsi'söz konusu olamayacak,
Bu durumda, hükümlüye yapılmış olan bir iyiliğin geri alındığı, o iyilikten hükümlünün olumsuz davranışı nedeniyle vazgeçildiği, o nedenle de, geri alma işleminin ardından hükümlünün 'ben parayı ödeyeceğim' demesi veya parayı ödemesi, artık hapis cezasının infazını engellemeyecek,
g) 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 106/9. maddesindeki ayrık durum nedeniyle; 50. madde uyarınca 'hapsin infazına' karar verildiği durumlarda, koşullu salıverme hükümleri uygulanabilecektir.
Getirilen yeni sisteme göre; 5237 sayılı Yasa'ya göre para cezası verilebilecek ikinci durum, Yasa'nın 52. maddesinde yer almakta olup, buradaki düzenleme, 'doğrudan verilen para cezası'na ilişkin bulunmakta olup, 52. madde gereğince 'gün para cezası' sistemine göre belirlenecek para cezalarının ne şekilde infaz edileceği, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 106. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu şekilde hükmedilen para cezasının ödenmemesi halinde yapılacak işlem, 647 sayılı Yasa'nın 5. maddesindeki işleme benzemekte, burada da, bir ^
^tazyik hapsi'söz konusu olmakta, para cezasının ödenmemesi halinde hapse çevirme işlemi Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılabilmekte, para cezasının hapse dönüştürülmesinin ardından ödeme yapılması halinde hükümlü hapisten çıkarılmakta, ancak, 647 sayılı Yasa'nın 5. maddesindeki sistemden farklı olarak, paradan hapse çevirme işlemi yapılırken, hangi miktardan çevirme yapılacak tartışması yapılmadan, baştaki gün hapis cezasına gen dönülmesi gerekmekte, ayrıca, bu durumda koşullu salıverme hükümleri uygulanamamaktadır.
Sistemde, ikinci önemli husus, 5237 sayılı TCK dışındaki yasalar uyarınca verilen para cezalan ile ilgili olup, bunların ödenmemesi halinde ne yapılacağı konusunda yol gösteren iki ayrı yasa maddesi bulunmaktadır. Bu hükümlerden ilki; 5252 sayılı Türk Ceza Yasası'nın Yürürlük Yasası'nın 5. maddesinin 3. fıkrası, diğeri ise 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un geçici 1. maddesidir.
5252 sayılı Yürürlük Yasası'nın 5/3. maddesinde; 'Ağır para cezasından dönüştürülen adil para cezasının ödenmemesi halinde, 13.12.2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 106. maddesi hükümlerine göre hapis süresinin belirlenmesinde bir gün karşılığı olarak yüzmilyon Türk Lirası esas alınır' 5275
