Kararı veren
Yargıtay Dairesi : (Kapatılan) 21. Ceza Dairesi
Mahkemesi :Asliye Ceza
Sayısı : 66-293

Resmî belgede sahtecilik suçundan sanık ...'nın beraatine ilişkin Bergama Asliye Ceza Mahkemesince verilen 23.11.2011 tarihli ve 66-293 sayılı hükmün, Cumhuriyet savcısı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay (Kapatılan) 21. Ceza Dairesince 02.12.2015 tarih ve 4950-5762 sayı ile;
“Hakkında yakalama kararı bulunan sanık ...'nın, yakalanmamak amacıyla, '...'e ait' nüfus cüzdanındaki resmi çıkarıp yerine kendi resmini yapıştırmasından ibaret eylem nedeniyle resmi belgede sahtecilik suçundan açılan davanın yapılan yargılaması sonunda, sahteliği iddia edilen belgede mühür izi bulunmadığı gerekçesiyle beraate hükmedilmiş ise de;
TCK'nun 204. maddesindeki gibi 205. maddesindeki suçta da korunan hukuki yarar, ispat araçlarının dokunulmazlığına olan kamu güvenidir. Suçun oluşması için, genel kast yeterli olup, fail, eyleminin haksız, hukuka aykırı olduğunu biliyorsa, suç kastı var demektir. Suç, seçimlik hareketli suç olarak düzenlendiğinden, maddede sayılan hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi yeterli olup ayrıca bir zarar veya tehlikenin doğması gerekmez.
205. maddenin gerekçesinde belirtildiği gibi 'suçun konusu, hukuken geçerli, yani gerçek bir resmi belgedir. Söz konusu suçu oluşturan seçimlik hareketler, resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemektir.' 205. maddedeki 'bozma' ile 204. maddedeki 'değiştirme' fiilleri, birbirine yakın, hatta aynı olabilir. Aradaki fark, 'aldatıcılık' vasfıdır. Nitekim bu hususa, hem 204, hem de 205. maddenin gerekçesinde yer verilmiştir. 205. maddenin gerekçesine göre, sahtecilik suçu, düzenlenen belgenin veya belgede yapılan değişikliğin başkasını aldatıcı nitelikte olmasını gerektirir. 205. maddedeki, 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçunun işlenmesi ise başkasını aldatma özelliği taşımayabilir. 204. madde gerekçesine göre de, 'mevcut olan resmi belge üzerinde sahtecilikten söz edebilmek için, yapılan değişikliğin aldatıcı nitelikte olması gerekir. Aksi takdirde, resmi belgeyi bozma suçu oluşur.' Öğretide de bu farka dikkat çekilmiştir.
'Belli bir amaç veya saik' ile hareket edilmesinin arandığı suç tiplerinde veya suçun nitelikli hallerinde, bu husus Kanunda açıkça ve ayrıca gösterilir. Yargıtay CGK'nın birçok kararında belirtildiği gibi, 'Doğrudan kast, failin hareketinin yasal tipi gerkçekleştireceğini bilmesi ve istemesini gerektirir. Ancak, failin hareketiyle hedeflediği doğrudan sonuçların yanısıra, hareketinin zorunlu sonuçları ya da kaçınılmaz yan sonuçları da, açık bir isteme olmasa dahi doğrudan kast kapsamında değerlendirilmelidir.' (CGK., 23.11.2010, 171/232). TCK'nun 204. maddesinde olduğu gibi 205. maddesinde de kişilerin amacı değil, fiili cezalandırılmaktadır.
Maddenin 765 sayılı TCK'ndaki karşılığı olan 348. maddede, suçun oluşması için belgenin ortadan kaldırılması veya bozulması yeterli görülmeyip ayrıca bu eylemler sonucunda umumi veya hususi bir zararın doğması da aranmışken, 205. maddede suç için herhangi bir zararın meydana gelmesi aranmamıştır. Suçun işlenmesiyle genellikle bir zararın oluşması veya hak sahibinin o belgeden yararlanma imkanının kalmaması mümkün olsa da, bu şart değildir. Kaldı ki, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, zararın suçun oluşması için zorunlu olduğu dönemde bile, 'Devlet, bir olgunun kanıtlanma yeteneğini tanıdığı belgelerin öz ve biçimleri ile gerçekliklerine ve doğruluklarına beslenen ortak toplum inancını kamu güveni içinde korumak ve o yüzden de soyut varlık ya da yararın veya değerin somutlaştırdığı belgeleri erişilmez ve dokunulmaz kılmak istemiştir. Zarar doğma olasılığı yeterlidir. Kanıt değeri olan belgenin yok edilmesiyle zarar kendiliğinden doğmuştur' şeklindeki kararıyla, suçla korunan yarara dikkat çekmiş ve somut zararın oluşmasını aramamıştır (CGK, 7.3.1988, 596/73).
Ne 204., ne de 205. maddede suçun unsuru olarak özel bir saik veya amaç öngörülmemiştir. Bu nedenle, 'failin kastı sahte resmi belge oluşturmaktır, bu suç resmi belgenin unsurlarından birisinin yokluğu nedeniyle gerçekleşmemiştir, o halde, olayda resmi belgeyi bozma gibi bir kasıt, niyet yoktur' denilemez. Aksinin kabulü, madde gerekçesine hiç değer vermemek, gerçek bir resmi belgeyi değiştirme suçu için genel kast yeterli görülmesine rağmen, aynı resmi belgeyi bozma suçu için özel bir amaç veya saik aramak demektir. Bu ise; 'suçun, hak sahibinin o belgeden yararlanmasını engellemek amacıyla işlenmesi ve belgenin bozulmasıyla bu hususun gerçekleşmesi' şartına bağlanması, dolayısıyla, bir 'tehlike suçu'nun 'ancak özel amaçla işlenebilen zarar suçu'na dönüştürülmesi demektir.
Belirtilen nedenlerle; somut olayda, sanığın eyleminin 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçunu oluşturacağı ve bu nedenle hakkında TCK'nun 205. maddesi uyarınca mahkumiyet kararı verilmesi gerektiği düşünülmeden, yazılı şeklide beraate hükmedilmesi" isabetsizliğinden bozulmasına oy çokluğuyla karar verilmiş,
Daire Başkanı H. Boyrazoğlu ve Daire Üyesi M. Kaya "Kesinleşmiş hapis cezası nedeniyle hakkında yakalama kararı bulunan sanığın, yakalanmamak amacıyla ...'e ait nüfus cüzdanındaki fotoğrafı çıkartıp yerine kendi fotoğrafını yapıştırmak suretiyle gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirip kullandığından bahisle eylemine uyan resmi belgede sahtecilik suçundan (TCK 204/1. maddesi uyarınca) cezalandırılması talebiyle açılan davada;
Mahkemece, 23.11.2011 tarihli oturumda suça konu belgenin incelenip fotoğraf üzerinde herhangi bir mühür ve soğuk damga izi bulunmadığı tespit edilerek aldatma yeteneği bulunmadığından bahisle sanığın beraatine karar verilmiştir.
Daire çoğunluğu ise, sanığın eyleminin 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçunu oluşturacağından TCK.nun 205. maddesi uyarınca mahkumiyet kararı verilmesi gerektiği düşüncesindedir. Sayın daire çoğunluğunun kararına aşağıdaki sebeplerle katılmak mümkün görülmemiştir.
Belgelerde sahtecilik suçlarında, gerek yargısal kararlarda gerekse doktrinde kabul edilen baskın görüşe göre suçun hukuki konusu kamu güvenidir. Belgelerin sahte olarak düzenlenmesi, gerçek bir belgeye ilaveler yapılması, tamamen veya kısmen değiştirilmesi eylemlerinin kamu güvenini sarstığı kabul edilerek suç sayılıp yaptırıma bağlanmıştır. Bu nedenle eylemden dolayı bir zararın oluşması aranmamakta zarar doğma ihtimali yeterli görülmektedir.
765 sayılı TCK'nın aksine, 5237 sayılı TCK’nın resmi belgede sahteciliği düzenleyen 204 ve özel belgede sahteciliği düzenleyen 207. maddelerinde Yargıtay’ın içtihatla oluşturduğu 'aldatma unsuruna' madde metinlerinde yer verilmiştir. Bu nedenle belgelerde sahtecilik suçlarında aldatıcılık, suçun oluşması için bulunması gereken temel unsurlardandır
Aldatma niteliğinin suçun unsuru olduğu hususu doktrinde ve uygulamada da tartışmasız kabul görmektedir. Belgedeki sahteciliğin, ilk bakışta birçok kimse tarafından anlaşılabilecek derecede olması halinde suç oluşmayacaktır. Bu nedenle belgenin aldatma niteliği olup olmadığının objektif olarak belirlenmesi gerekir.
Nitekim Yargıtay Ceza Genel Kurulu 14.10.2003 gün ve 232/250 sayılı kararında; '...zarar olasılığının bulunması için belgede sahteciliğin çok sayıda kişiyi aldatacak nitelikte olması, bir başka anlatımla belgenin nesnel olarak aldatıcılık yeteneğinin bulunması gerekir. Aldatma keyfiyeti belgeden objektif olarak anlaşılmalıdır...' demiştir.
Aldatma yeteneğinin bulunmadığı, kaba taklit veya tahrif halinde kamu güveninin sarsılmayacağı kabul edildiğinden cezalandırılması gereken bir sahtecilik suçundan da söz edilemeyecektir.
Belgede sahtecilik suçunun konusu, kanıtlama güçleri nedeniyle hukuki sonuç doğuran ve bu yüzden toplumsal ilişkilerde doğruluklarına inanılan belgelere karşı, kamunun beslediği güven olup, zararın doğması için aldatma olgusunun hukuken korunan bu güveni sarsacak oran ve düzeyde bulunması gerekir.
Sahte belgenin ilk bakışta dikkati çekmeyecek biçimde düzenlenip, birçok kişiyi aldatabilecek yetenekte olması ve bu konunun objektif olarak saptanması gerekir. Örneğin imzalayan kamu görevlisinin açık kimliği sayı ve tarihi bulunmayan bir belgenin aldatma yeteneği bulunmadığı gibi soğuk damga ile mühürlenmeyen bir nüfus cüzdanının da kandırma yeteneği bulunmadığı uygulamada kabul edilmektedir.
Dairemizin 08.10.2015 gün, 2793/3700 ve 04.11.2015 gün 4112/4547 ve 11. Ceza Dairesinin 14.05.2014 gün, 27484/9340 sayılı kararları da bu yöndedir.
Sahtecilik ilk bakışta ve kolaylıkla herkes tarafından anlaşılabiliyorsa, diğer bir anlatımla başka kişileri aldatacak nitelikte değilse sahtecilik suçu oluşmaz.
Aldatma yeteneğini, suçun maddi öğesine göre takdir edecek olan kişi hâkimdir. (Yargıtay 11. CD. 24.01.2011, 2009/779) Hâkim gözlem yaparak aldatma niteliğini takdir etmeli, şüphenin giderilmesi için gerektiğinde bilirkişiye başvurmalıdır. (CGK. 01.04.2003, 12/76)
Bir resmi belge olan nüfus cüzdanında; fotoğraf üzerinde bulunması gereken soğuk mühür izinin mevcut olup olmadığı özel bir incelemeye tabi tutulmadan ilk bakışta hemen anlaşılabilir.
Bu açıklamalar ışığında somut olaya gelince: dosya kapsamından suça konu nüfus cüzdanındaki fotoğraf üzerinde bulunması gereken soğuk mühür izinin mevcut olmadığının ilk bakışta hemen anlaşılması ve 21.12.2010 tarihli ekspertiz raporunda '...inceleme konusu nüfus cüzdanı üzerinde fotoğraf değişikliği şeklinde yapıldığı belirtilen tahrifatın aldatma kabiliyetini haiz olmadığının...' belirtilmesi nedeniyle belgenin aldatma niteliği bulunmadığının anlaşılması karşısında; suçun yasal unsurlarının oluşmadığını değerlendiren mahkemenin kabul ve takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından sayın çoğunluğun, sanığın eyleminin 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçunu oluşturacağına ilişkin düşüncesine katılmak mümkün görülmemiştir.
Ayrıca; önemli gördüğümüz diğer bir husus da 17.01.2011 tarihli iddianamedeki tavsiftir. Sanık hakkında '...'e ait nüfus cüzdanındaki fotoğrafı çıkartıp yerine kendi fotoğrafını yapıştırmak suretiyle gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirip kullandığından bahisle eylemine uyan resmi belgede sahtecilik suçundan TCK 204/1. maddesi uyarınca cezalandırılması...' talebiyle kamu davası açılmış olup, anılan iddianamede sayın çoğunluğun, oluştuğunu bildirdiği 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçundan açılmış bir kamu davası da mevcut değildir.
5271 sayılı CMK.nun 225. maddesi uyarınca hükmün konusu, duruşmanın neticesine göre iddianamede gösterilen fiilden ibaret olup, sanık hakkındaki kamu davası 'resmi belgede sahtecilik' suçundan açılmış olup dava konusu yapılmayan 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçundan hüküm kurulması da kanımızca mümkün değildir.
Sonuç olarak sanığın, bir başkasına ait nüfus cüzdanı üzerindeki fotoğrafı çıkartıp yerine kendi fotoğrafını yapıştırmak suretiyle gerçekleştirdiği sahteciliğin aldatma niteliğini haiz olmaması nedeniyle suçun yasal unsurlarının oluşmadığını değerlendiren mahkemenin kabul ve takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından beraat hükmünün onanması gerektiği düşüncesiyle, sayın çoğunluğun sanığın eyleminin 'resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme' suçunu oluşturacağından TCK.nun 205. maddesi uyarınca mahkumiyetine hükmolunması gerektiği" görüşüyle karşı oy kullanmışlardır.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ise 04.01.2016 tarih ve 247063 sayı ile;
"...Resmi belgeyi bozma, yok etme veya değiştirme suçu, TCK'nun 205. maddesinde kumu güvenine karşı suçlar arasında düzenlenmiştir.
Evrakı yok etmek sahtekarlık sayılmamakla birlikte, resmi veya özel bir belgeyi ortadan kaldırmak veya bozmak suretiyle var olan bir delilin yok edilmesiyle kamu ispatlayıcı bir vasıtadan yoksun kalmaktadır.
Suçun faili herkes olabilir.
Suçun mağduru kamu yani devlettir.
Suçun konusu hukuken geçerli, kanıt niteliğini taşıyan resmi ve gerçek belgelerdir.
TCK'nun 205. maddesi gerçek bir resmi belgenin aslı yerine geçen örneklerini de kapsar.
Kanıt gücü bulunmayan, hukuki değer taşımayan sahte ya da özel mahiyetteki belgeler bu suç kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Bir hukuki ilişkiyi, durumu veya vakayı kanıtlama gücü bulunan ya da bir hakkın doğumu veya sona ermesini kanıtlayan resmi belgelerin bozulması, gizlenmesi veya yok edilmesine yönelik eylemler, toplumda ispat araçlarının doğruluğu ve gerçekliğine olan güvenin sarsılmasına neden olmakta ve dolayısıyla bu suç ile de kamu güveninin korunmasına amaç edinilmektedir.
TCK'nun 205. maddesinde suçun maddi unsurlarını teşkil eden hareketler seçimlik olarak suç konusu belgenin bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi şeklinde belirtilmiştir.
Resmi belgeyi bozmak, suç konusu belgenin maddi varlığına dokunmaksızın esaslı unsurlarının tamamı veya bir kısmı üzerinde değişiklik yapmak suretiyle ondan yararlanma olanağını engellemektir. Başka bir anlatımla belgenin hukuki sonuç doğurmasının önüne geçilmektedir.
Bozmak deyimiyle kanun, varakanın maddi varlığına dokunmaksızın ondan faylanma imkanlarını engelleyen fiilleri kastetmiştir. Yani varaka maddeten vardır fakat okunmaz hale getirildiği için hak sahibinin bundan yararlanıp bir iddiayı ispat etmek imkansız hale gelmektedir. Bu itibarla faydalanma imkanları bulundukca suç oluşmayacaktır.
Resmi belgeyi yok etmek, belgenin maddi varlığına son vererek tasarruf sahiplerinin belgeyi kullanma olanağını ortadan kaldırmaktır. Yok etme eylemi, suç konusu belgenin yırtılması ve yakılması ya da hak sahibinden hukuka aykırı şekilde alıp ortadan kaldırarak kullanmasına fırsat verilmemesi şeklinde gerçekleşebilir. Eylemin her halükarda TCK'nun 205. maddesindeki suçu oluşturabilmesi için hukuki değer taşıyan gerçek resmi belgenin yasal unsurlarına, kanıt niteliğine yönelmesi gerekir.
Failin bu amaca yönelmeyen, hak sahibinin belgeyi kullanma imkanını ortadan kaldırmayı amaçlamayan eylemlerinde anılan suçun unsurlarının gerçekleştiğinden söz edilemez.
Yok etme eyleminin resmi belgenin kanıt olma özelliğine değil de ekonomik değerine yönelmesi halinde hırsızlık veya mala zarar verme suçları gündeme gelecektir.
Resmi belgeyi gizlemek, varlığı ve bütünlüğü muhafaza edilmesine rağmen, hak sahibi tarafından belgenin kanıt olarak kullanılmasına olanak tanınmamasıdır. Resmi belgenin yok edilmesinden farkı gizleme halinde belgenin mevcudiyetinin korunmuş olmasıdır. Kıymetli evrak borçlularının alacaklısından, başka bir senet ya da çekle değiştirileceğinden veya bakılıp inceleneceğinden bahisle aldıkları bonoyu iade etmeyerek icra takibinden kurtulmaya çalışmaları uygulamada çok rastlanan resmi belgeyi gizleme eylemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme suçunun manevi unsuru genel kasttır.
Resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme suçuna ilişkin bu genel açıklamalardan sonra, konuya benzer nitelikli Yüksek Yargıtay içtihatlarına baktığımızda;
Yüksek Yargıtay 11. Ceza Dairesi 31/10/2014 gün ve 2013/9169 Esas 2014/18019 Karar sayılı ilamında; '...5237 sayılı TCK'nun 205. maddesinde düzenlenen 'resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek' suçunun, hak sahibinin o belgelerden yararlanmasını engellemek amacıyla kanıt değeri taşıyan belgelerin ortadan kaldırılması, bozulması ya da gizlenmesi suretiyle oluşacağı, sanığın ele geçirdiği, şikayetçiye ait sürücü belgesinin fotoğrafını kendi fotoğrafı ile değiştirerek kullandığı olayda bir hakkın kullanımının engellenmediği gibi, suçun konusunu oluşturan ve fotoğraf değişikliği yoluyla sahteleştirilen sürücü belgesinin hak sahibince talep halinde her zaman yenisi düzenlenebileceği cihetle belirtilen suçun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi...',
Yüksek Yargıtay 11. Ceza Dairesinin 17/11/2014 gün ve 2014/17849 Esasa, 2014/19379 Karar sayılı ilamında; '...5237 s