(2942 S. K. m. 38, Geç. m. 6) (4721 S. K. m. 705) (2709 S. K. m. 153) (4628 S. K. m. 15) (ANY. MAH. 10.04.2003 T. 2002/112 E. 2003/33 K.) (YHGK. 25.05.2005 T. 2005/5-288 E. 2005/352 K.)
Dava: Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Muradiye Asliye Hukuk Mahkemesince davanın Kabulüne dair verilen 30.12.2004 gün ve 2004/24 E - 196 K. Sayılı kararın incelenmesi davalı vekilince istenilmesi üzerine,
Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 20.10.2005 gün ve 2005/6693-11213 sayılı ilamı ile;
(... Dava, kamulaştırmasız el atılarak üzerinden enerji nakil hattı geçirilen ve pilon dikilen taşınmazın pilon yeri bedeli ile irtifak nakil karşılığının tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyada yapılan incelemede;
1-) Dava konusu taşınmazdan, davalı idare tarafından 2 adet enerji nakil nato geçirilmiş ve pilon dikilmiştir.
Birinci hat olan, Erciş-Muradiye eski hattının 06.02.1979 tarihinde yapıldığı, yeni hattın ise 2002 yılında yapıldığı anlaşılmıştır.
2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinde; idare tarafından kamulaştırmasız el konulan taşınmazın, fiilen el koyma tarihinden itibaren 20 yıllık sürenin geçmesi halinde, taşınmazın malik, zilyet veya mirasçılarının her türlü dava haklarının düşeceği öngörülmüştür. Söz konusu Kamulaştırma Yasasının 38. maddesi hak düşürücü süreyi içermekte olup, bu husus kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle, kamu düzenine ilişkin hususlar, tarafların talepleri olmasa bile mahkemece resen karara bağlanması zorunludur.
2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesine göre; idarenin el koyma tarihinden itibaren 20 sene geçmekle taşınmaz malikinin her türlü dava hakkı düşer. Başka bir anlatımla, mülkiyet bu süre dolmakla el atan idareye geçer. Bu husus 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 705. maddesindeki Taşınmaz mülkiyetinin kazanılması tescille olur. Miras Mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma halleri ile kanun da öngörülen diğer hallerde, mülkiyet tescilden önce kazanılır. Ancak, bu hallerde malikin tasarruf işlemleri yapabilmesi, mülkiyetin tapu kütüğüne tescil edilmiş olmasına bağlıdır hükmü ile açıklığa kavuşturulmuştur.
Dava konusu taşınmaza 1979 yılında el atılarak enerji nakil hattı geçirilip, pilon dikildiği ve el atma tarihinden itibaren, 2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinin, Anayasa Mahkemesince iptal edilme ve dava tarihine kadar 20 seneden fazla süre geçtiğinden, taşınmaz maliki olan davacı tarafın her türlü dava hakkının düştüğü anlaşılmıştır.
Diğer taraftan Anayasa Mahkemesince; 2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesi iptal edilmiş ise de, Anayasanın 153/son maddesi uyarınca; Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği ilkesi uyarınca, Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinin iptal edilmesinden önceki kazanılmış haklara uygulanması imkanı da bulunmamaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25.05.2005 gün ve 2005/5-288 esas-2005/352 sayılı kararında da bu husus benimsenmiştir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle birinci hat nedeniyle talep edilen irtifak hakkı karşılığı ile pilon yeri bedeline dair istemin reddi yerine kabulüne karar verilmesi,
2-) Dava konusu taşınmazın yüzölçümü, niteliği, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak irtifak hakkı nedeniyle değer düşüklüğü oranının taşınmazın tüm değerinin yüzde 18'ini geçemeyeceği gözetilmeden daha yüksek oranda değer kaybı oranına göre irtifak hakkı bedelinin fazla tespiti,
3-) Taşınmazdan 19.09.2002 tarihinde geçirilen ikinci enerji nakil hattının zemin üzerindeki izdüşümü ile emniyet şerit alanı m2 olarak fenni bilirkişi Elektrik Mühendisi N. Y.'un raporunda gösterilmediğinden bu hususta ek rapor alınmadan eksik inceleme ile hüküm kurulması,
4-) 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15/C maddesi uyarınca irtifak hakkının ve pilon yerinin Hazine adına tescili ile kullanım
