(6102 S. K. m. 1301) (2004 S. K. m. 62, 63, 67) (2918 S. K. m. 109) (1086 S. K. m. 202) (2. HD 03.03.1981 T. 1981/1349 E. 1981/1566 K.) (15. HD. 30.06.1975 T. 1975/2127 E. 1975/3357 K.)
Dava: Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 6.Asliye Ticaret Mahkemesince davanın reddine dair verilen 29.12.2010 gün ve 2009/271 E.-2010/754 K. sayılı kararın incelenmesi davacı ile davalılardan S. D. vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 17.Hukuk Dairesinin 26.12.2011 gün ve 2011/4205 E-2011/12983 K. sayılı ilamı ile;
(... Davacı vekili, müvekkiline kasko poliçesi ile sigortalı araca, davalıların maliki ve sürücüsü olduğu aracın çarparak hasarlanmasına neden olduğunu, müvekkili tarafından sigortalısına hasar bedelinin ödendiğini, olayda davalı sürücü Z. Y.'ın % 75 oranında kusurlu olduğunu iddia ederek kusur oranına göre fazlaya ilişkin hakları saklı kalarak 10.689,00 TL hasar bedelinin 09.05.2005 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen davada davacı vekili, davalıların meydana gelen kazada %75 oranında kusurlu olduklarını, aleyhlerine açılan tazminat davasında müvekkili tarafından sigortalısına ödenen hasar bedelinin %50'sine isabet eden kısmın talep edildiğini, kalan %25 hasar bedeline ilişkin davalılara yönelik icra takibi başlattıklarını, ancak davalıların haksız itirazı ile takibin durduğunu belirterek itirazın iptali ile takibin devamına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı S. D. vekili, talebin zamanaşımına uğradığını, davacının faiz talebinin haksız ve fahiş olduğunu, ticari faiz istenemeyeceğini ileri sürerek davanın reddini savunmuştur.
Davalı Liberty Sigorta AŞ vekili, kaza tarihinden itiraben 2 yıllık sürenin geçmiş olması nedeniyle tazminat talebinin zamanaşımına uğradığını, faiz talebinin haksız ve mesnetsiz olduğunu bildirerek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Davalı Z. Y., davaya cevap vermemiştir.
Mahkemece asıl davanın kabulüne, 10.689 TL'nin 27.03.2009 tarihinden itibaren davalılardan tahsiline, birleşen davada ise davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili ile davalı S. D. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davalı S. D. vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-Davacı vekilinin temyiz itirazına gelince;
Davacı vekili, birleşen davada davalılara yönelik icra takibi başlattıklarını ancak davalıların haksız şekilde itiraz ettiğini iddia ederek itirazın iptali ile takibin devamına karar verilmesini talep etmiştir.
Dava, trafik kazasından kaynaklanan TTK'nun 1301.maddesine dayalı rücuen tazminat, birleşen dava ise aynı kazaya dayalı rücuen tazminat alacağının bir kısmı için davalı borçlular hakkında başlatılan takibe karşı İİK'nun 67.maddesi gereğince açılan itirazın iptali davasıdır.
Davacı sigorta asıl davada, sigortalısının aracında meydana gelen 21.378,06 TL hasar bedelinin 10.689,03 TL'sinin tahsilini talep etmiş, bu talep mahkemece kabul edilmiştir.
Birleşen davada ise davacı sigorta, sigortalı aracında oluşan 21.378,06 TL toplam hasar bedelinin davalıların %75 kusuruna isabet eden 16.033,50 TL'den, asıl davada istediği 10.689 TL.nin düşümü ile bakiye kalan 5.344,50 TL asıl alacak için Ankara 31.İcra Müdürlüğü'nün 2009/5291 sayılı takip dosyasını başlatmış, her üç davalı borçlu süresi içinde alacağın zamanaşımına uğradığı def'isinde bulunmuşlar, takip durmuş, davacı İİK 67.maddesine göre 1 yıllık hak düşürücü süre içerisinde itirazın iptali davasını açmıştır.
Yargılamada davalı Liberty Sigorta (Şeker Sigorta AŞ) ilk oturumdan önce 18.06.2009 tarihinde zamanaşımı itirazında bulunmuş, davalı S. D. ilk oturumdan sonra 06.10.2009 tarihli dilekçe ile zamanaşımı def'inde bulunurken, diğer davalı Z. Y. davaya hiç cevap vermemiş ve yargılamaya katılmamıştır.
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda birleşen dava yönünden KTK'nun 109/1.maddesine göre zamanaşımı süresinin kaza tarihinden itibaren 2 yıl olduğu, zamanaşımının dolduğu, davanın itirazın iptali davası olup her 3 borçlunun takibe itirazında zamanaşımı def'inde bulunduklarından davanın zamanaşımı nedeni ile reddine karar verilmiştir.
Asıl dava 28.04.2009 tarihinde Ankara Asliye Ticaret Mahkemesine açılmıştır. Birleşen dava ise 28.04.2009 tarihinde Ankara Sulh Hukuk Mahkemesine açılmış, bir kaç celse sonra 04.11.2009 tarihinde birleştirme kararı ile bu dosya Ankara Asliye Ticaret Mahkemesi dosyası ile birleştirilmiştir.
Maddi hukuka dayanan savunma vasıtaları def'iler ve itirazlar olmak üzere ikiye ayrılır.
a-Def'iler (Einrede), davalının borçlu olduğu bir edimi yani borcu özel bir nedenle yerine getirmekten kaçınmasına imkan veren bir haktır. Yani aslında bir borç vardır, fakat davalının özel bir nedenle o borcu yerine getirmekten kaçınma hakkı bulunmaktadır.
b-İtirazlar (Einwendune) ise bir hakkın doğumuna engel olan veya o hakkı sona erdiren vakıalardır. Bunlarda, bir hakkın hiç doğmadığı veya borcu sona erdiren nedenlerin bulunduğu itirazlar gibi açıklanabilir.
İtirazların mutlaka davalı tarafından ileri sürülmesi gerekli değildir. Hakim, dosya kapsamına göre itirazın varlığını öğrenirse bunu kendiliğinden gözetir.
Def'iler ise savunma vasıtalarından olup ileri sürülmedikçe resen nazara alınmazlar.
Sulh Hukuk Mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır. Bu nedenle yargılamanın özelliği gereği zamanaşımı def'i ilk oturuma kadar ve en geç ilk oturumda ileri sürülmelidir. Bu süre kesin ve hak düşürücü niteliktedir.
B.K. 140.maddesine göre, zamanaşımı def'i ileri sürülmediği takdirde hakim tarafından kendiliğinden nazara alınmaz. Bu durumda zamanaşımı şahsi bir savunma hakkı olup, diğer davalarda olduğu gibi ve itirazlardan farklı olarak savunulmadığı takdirde mahkemece değerlendirilmez. Çünkü zamanaşımı alacak hakkını değil, alacağı talep etme hakkını ortadan kaldırır. (2.HD 3.3.1981-1349/1566- 15.HD 30.6.1975 2127/3357)
İcra takibinde de borçlunun zamanaşımı def'ini ileri sürmesi gerekir. İcra memuru takip konusu alacağın zamanaşımına uğradığını kendiliğinden dikkate alamaz.
İcra takibinde zamanaşımı def'ini ileri sürmeyen borçlu, itirazın iptali davasında bu def'iyi ileri sürebilir. İİK 63.maddesinde borçlunun 62/4.maddesindeki istisnalar dışında itiraz sebeplerini değiştiremeyeceği ve genişletemeyeceği hükmü ancak tetkik merciinden itirazın kaldırılmasının talep edilmesi halinde uygulanır.
Borçlunun takibe itirazında zamanaşımı definde bulunup açılan itirazın iptali davasında aynı def'iyi ileri sürmesinin gerekip gerekmeyeceği de önemlidir. Borçlu, ödeme emrine itiraz ederken zamanaşımını bildirmiş olsa bile açılan itirazın iptali davasında da esasa cevap verirken yukarıda açıklanan gerekçeler nedeni ile süresinde zamanaşımını tekrar ileri sürmelidir. Aksi halde davaya bakan mahkeme, zamanaşımını kendiliğinden nazara alarak inceleme konusu yapamaz. (Prof. Dr. Baki Kuru- Adnan Değnekli İti. İpt. Sayfa 120- Prof. Dr. Baki Kuru HUMK. 2 cilt 1766 sayfa), (4.HD 17.5.1966-5948/5772), 2 cilt 1806 sayfa) (HGK-22.9.1971 Baki kuru İcra ve İflas Hukuku.)
Somut olayda davacıya kaskolu, maliki T. T., sürücüsü Ö. H. T.'in sevk ve idaresindeki 06 M 4910 plakalı araç, davalı S. D.'in maliki, Z. Y.'ın sürücüsü olan 06
. plakalı araçla 19.4.2005 tarihinde çarpışmış maddi hasar meydana gelmiştir. Araç maliki Tolga Türkşen'in kendi sigortasına karşı açtığı 2.Ticaret Mahkemesi'nin 2006/258 esas sayılı dosyasında kazanın münhasıran alkolün etkisi altında meydana gelmediği tesbit edilerek 31.378,06 TL hasar bedelinin 9.5.2005 tarihinden itibaren ticari faiziyle tahsiline karar verilmiştir. Bu bedel Ankara 31. İcra Müdürlüğü'nün 2009/2941 sayılı takip icra dosyası ile 27.3.2009 tarihinde 55.664,00 TL olarak sigortalıya ödenmiştir. Davalıların meydana gelen kazada kusurları % 75, davacıya araç sürücüsünün % 25'dir. Davacı % 50 kusura isabet eden 10.689,03 TL için asıl davayı, % 25 kusura isabet eden 5.344,50 TL için takip yaparak birleşen davayı açmıştır. Birleşen davada ilk oturumdan önce 18.6.2009 havale tarihli cevap dilekçesi ile zamanaşımı definde bulunurken, davalı S. D. vekili ilk oturumdan sonra 6.10.2009 havale tarihli cevap dilekçesi ile zamanaşımı definde bulunmuş, diğer davalı Z. Y. ise davaya cevap vermemiş, duruşmalara katılmamıştır. Bu itibarla birleşen davada, davalılar S. D. ve Z. Y. süresinde yukarıda açıklandığı şekilde davanın yargılama aşamasında zamanaşımı def'inde bulunmadığından bu davalılar hakkında işin esasına girilerek hüküm kurulması gerekirken zamanaşımı dolduğundan bahisle davanın reddine karar verilmesi isabetli görülmemiştir...),
Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Karar: Dava, itirazın iptali istemine ilişkindir.
Yerel mahkemece, davanın reddine dair verilen karar davacı ile davalılardan S. D. vekillerinin temyizi üzerine, Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde yazılı gerekçeyle bozulmuş; mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Direnme kararını, davacı vekili temyize getirmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; borçlunun icra takibine itirazında zamanaşımı def'inde bulunduktan sonra itirazın iptali davasının görülmesi sırasında aynı def'iyi yeniden ileri sürmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
Uyuşmazlığın çözümlenmesi için öncelikle itirazın iptali davasının hukuki niteliği üzerinde durulması gerekmektedir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 67.maddesinde düzenlenen ve borçlunun
